This is a reproduction of a library book that was digitized by Google as part of an ongoing effort to preserve the information in books and make it universally accessible.
Google books
http://books.google.com
† A " Da 4 INS ५6 1 अ त fae 11110100 110८6. श | a ~ ss
(0 + + er eg a Pd ०६ |
ie for 7
BIBLIOTHECA JNDICA:
COLLECTION OF ORIENTAL ::-WORKS":
PUBLISHED BY
THE ASIATIC SOCIETY OF BENGAL.
New Series Nos:—675, 702, 709, 734, 746, 763, 774, 790, 803, 855.
CHATURVARGA CHINTAMANI BY HEMADRI EDITED BY PANDIT YAJNECVARA SMRITIRATNA, AND
PANDIT KAMAKHYA NATH TARKAVAGI(CA.
VOLUME III., PART II.
PARICESAKHANDA
CALCUTTA : PRINTED AT THE BAPTIST MISSION PRESS,
AND PUBLISHED BY THE ASIATIC SOCIETY, 57, PARK STREET. 1895.
चतव्वेगैचिन्तामणौ
` कालनिगधः |
fer भागः arearizar विरचितः,
श्रासियाटिक-सासाद्टौ-नामक-खमाखानुम्या GUAT च
Waitara: |
गदि ओओयच्रेखर-सतिरनेन
ओओकामाख्यानाथ-तकवागीशेन परिशोधितः |
कलिकाता राजधान्याम् वापतिख मिशनयन्ते शुद्धितः THRE १९८१९ । To ९८९५ |
ly
CARPENTIER
विन्नापनम्।
ग्रन्थोऽयं चपुव्वेगेचिन्तामशिर्नाम सुविख्यातकौग्तिना एख्छितङ्लसिखफेन. - अहामहोपाध्यायेन भ्रमता ेमाद्िणा विरथितः। 8 किल दाश्विशाग्यञनपेदे ` AMT BATAAN AAAS । वासुदेवः वामनदेवश्च कमेशास्य पितामहः प्रपितामह area @afseq देवगिरिनगसरपतेः यादववंशावतंशस्य सुप्रथितनामधेयस्य महादेवमसूसुखः खक्रलकरणाधिपति- पचित शरासोत् । स राजा पसग्रहधरेन्दुमिते गकनूपतिसंवत्सरे ayira- दान् । हेमाद्विश्च ततखमक्षालिक्षं श्वासोत् | चतुववं गैचिन्सासणिः व्रतखण्ड-दानखण्ड-तौ्थणखण्ड-मोरखय्ड-परि- येषरखग्डात्मक्पञ्चावयवसम्यन्नः । ततर Aas aay ासियाटिक- सोषाङ्टोषमालाच्यत्तमष्टोदयानामनुमत्या तचरभवतां पण्डिताग्रगरघ्यानां Y भरतच्न्द्रशिरोमणिमहोङयानां परिगश्ोघनप्रयत्रेन च सुद्ितं । तत उक्त- सहोदयानां परलोकावासो परिथेषखष्डान्तरोतश्राद्वलण्डं कालखग्डश्च उक्त- खमाजाष्यत्तम्ोङ्यानां श्रजुमत्या श्रावयोः परिशथोधनप्रयत्रेन च yfed | परिभोधने fife श्ादशेपुस्तकानि सहायम्रूतानि seq तेषां इयं क-ख- चिद्धितं वाराणसोख्यानाष्ुन्पं wiry कलिकातासस्कुतविष्यामन्दिरपुस्तका- लयादधथिगतं | haa पुस्तकानि शन्तरान्तरा परिशुद्धानि पूर््वीपरषकुति- रहितानि च श्रतो agg स्यानेषु स्मात्त-श्रूलपाणि-मन्वादिस्मतिनिवन्धानां खादहाय्यमवलम्बितं तथापि- महारणाश्छेढात् परमपि कियच्छिष्टमपरं श्रतन्ेत्तदोघो न fe भवति भाव्ये fe विषये । वनन्यायादव्र क्रचिदपि भवेदुष्टमपरं वथः ay याचे विनतिततिप्रव्वे fe कृतिन इति ॥
` wat परिग्रेषखण्डान्तगंतप्रायचित्तखणग्डस्य axa मविष्यति,
सम्भाव्यते CHAU महात्मनासुपकाराय RY LAT पष्चवितेग |
ST SPT: — TATA TMT a: —
818692
1 v
दषोपभम् ।
9 । त 1 ( अ) विषयः | | we | afge ।
wfawtrarer ... 00... nt a CI wfietrram-areatarcnratraa vee ८१९। १। चऋनध्यायनियंयः ,,. व ve ine OUR | @ | शअगवलोमगकालः ० ae ,„„ ORR @ |. खअतपराद्रगकालः .-. „८ ^ BO] ६०। QUIET ,,* ० =“ WORT ORE
SMUT Ne शौखाडनिगय cre Cc a १९] MTGE .., -.. 8९१। ५। च्धभ्यकुविदित-निधिडकालौ “ ,.„ ११६। =| WIT THAT et
अोचादिनिमित्तेव माडकालनि्ंयः ० ५५१९। ९९।
अश्चत्य-सागरस्पर््ास्पधकालः ., „=. ७०३। as
CITA! sue क इ au BYR | R | ( चा )
च्यामलकखागकालनिगेयः ,.. ,., ,. ७१४ । श् ।
ष्यावसथ्याधागक्षालनि्येयः ,.. „^“ ,., ८९४। wl
eRe ale: 2 or
== ॐ =
@ @ भ > . es
fara: | उत्यश्नैगकाणः दाह विकल्पः
उग्भोलन्धाद्यदटमेदनिरू्पशं ,...
उपमयनकालः उपनयनगैयकालः उपवासतिधिनिखंयः उपवासदिननियमः SUTRA TN ATT:
उष्णो दकखानकालमनियौयः ,,,
रकमक्कतिथिकाद्लनियायः ,,,
रकादश्ोनिणेयः
शकाद्ौविषये बतवाक्छनिषेधनियैयः a श्कादग्रोव्रलाङ्कपारयनिगयः
( ए )
रक्रादण्रौत्रते गक्तादिकालनिणंयः
कगेषेधकरालः कणियगधम्भाः ... कलणियुगधम्भवञ्व्यानि कर्पादय
( क )
at6
कामनाविग्रेषाव् faunfefate taarfate: कामनाविग्येषेय TITAS देवतापुजा —.,
काम्प्रप्रक्धैयंकालाः
ye | 8 o® | o~y |
Rgo |
७8५ । |
o¢ | § | Lee । Ves | Rey |
७६२ ।
। । ०@ |
१९५ । १४२ I Roe | Re |
aan ९९६६ | ९७० | Si SOs | BRA ।
पङ्कः । S|
8 |
€ | १० । © |
@ | a!
R ।
€ |
९९ | ९1 ९ 1 € |
९७!
१। १५ । tI १। Cui १। २ |
( १ )
विषयः | काम्यवारमिरूपख ... ae काम्यश्रादधकालः ... . कालविशेषे aaa i कालस्वरूपनिरूपयां HATA: QATAR केशान्तकम्भकालः क क $ चयाहापरिच्चाने सांवत्सरिकाडकाशनिगेयः ... छौरकम्भनिभिडकालः ध (ग) गजच्छाया TIC Oo
( ख ) चतुर्था अमखीकारकालनिलयः चतुरविधयूर्व्वाङविवेकः AAMAS TAT चूडाकम्भकालः ,, च्ूडाकम्भनिषिडकालः
ve | ४१७ | ४०४ | c<q¢ | € | ४88 | ede | GOT | Ws | ६९० |
yee | ९९९ ।
<© | ४७९, | <€ | @9 | ७४88 |
९९९ | १९९६ | ९१० | ead |
aig: । ४. । te] १६ । हे |
@ | |
€ | AR | ul
< |
Vl
र । १ । ९१ । ९। él
६ । ६६ | ६८ |
६।
विषयः | We | uf: । विधिविदेषेण व्यानि eR १९। तिलद्ञागविषित-निषिडिकालौ ... ,, OR १। विलतपणनिषिद्धकालः .,“ ,, , ७९९। १०। तेलाभ्यक्गादिकालनिणैयः ,.. „न „.. ७६७। १। अयोदश्रोधाडनि्ययः =, ,. ,,, BRO ९ |
(=)
दन्तधावनकालमिणेयः wg, ORG Ci दमगकारोपणकाणः os Te १९। दौच्ताकालः ... es ० we SUM २। देवताविश्ेबपुजने तिथिवि्रेषाः र, ..~ ee 8 | देवोप्रतिष्धाकालः । ० ००५ Sea TYR | <= |
देयकन्याकालनिणंयः र न he ५०२। १९। KIMURA ART =, ee WOR | Vs । इादश्ोनियमाः eee RORY ७ | इादश्ौनियेवः ee RELY १।
गक्तकालनिबेयः ,.. „= „= = ११२। २। गच्चजयुक्ततिचिनिबयः ,., ,, „~ BY १। गच्तथादिनियंवः ... ... = , WAR < | मद्योपवासादिकालमिबंयः ०० ,,, १९६। & | गदोगां रजन्कालनियेयः , „= ० ७०० | १८ नवाङ्का .., , ^ „= ९९। १९।
विषयः | मानादेवतापविच्रासोपणकालः भामापुखाः मानायुगधरम्माः ,,, मामकरयाकालः ,,. जित्यश्राडकालनियंयः ... ‘a क निमित्तनच्चथादेः संयोगविष्टेषे Saar fairer fafarafrctaa सदा पुण्यकालः aa निषिडकालः निष्कुमणकालः ॥ भेमित्तिकादिदेवतापूजा-सदङ्कागां कालः
(प) परिखयमकालनिख्यः ~ पन्वेव््यानि पव्वसन्धिकालमि्॑यः : re watqed पविधारोपयकालः पारणकालमियमः frst निषिडकालः एरचतुथौ
प्य्यचतुदण्यौ ,,. ४ "द
पखटतौया
प्योदश्ी
पएर्दशमो = ,,, ०५, ‘ee क WU =.
we |
Sec | १७8 | ६५७ | SRS | gee | Se | ९७५ । ४८५ | ORE | eGR |
See | १८७ | ३९९ | ६७२ | ८९ 9 | RES | ५८७ | ९६१९ | RRS | ६१८ | ERO | ६६९ । ६९४ |
af: |
RR ।
६९. |
XR |
विषयः | प्रख्यदितोया ,,, WHat ०५, प्रण्यपञ्चमौ =, guutdanht ... एरणप्रतिपव् प्रणषण्टो 49 एरग्यसप्नमौ प्रणयामावस्या पण्णादट्मो प्रखेकादभ्ौ
पष्यादौनाममावे पञ्ादिभिः पुणाव्वश्धा
पैसवनकालः
पूवबाङृविनियोगः
wert वैशरदेवकालनि्दयः ... प्रतिपत्प्रम्टतिक्रमेय पण्यतिथयः
प्रतिष्ाकालनिंयः प्रातःकालविनियोगः प्रासलादाद्यारुम्भकालः
प्रेतकियास्र॒ जिष्डिकालः प्रेतक्रियाघ्च निभिडकालविचारः
2 | |
प्रेवश्राडकालः
बर्धाचव्यकालविधि
q
)
we |
Ere | ६१० | ६२९. । fea | ६९8९ | ६२२ | ६२8 | Coe | zd | {RR | ८६8 | ORR | ५७७ |
४०४. ।
६७४ | ६०२ | ९९९ । TRE | ४८१ | ८१७ | ४९० | UES | URE |
शर |
पद्ध ।
६९ ।
विषयः |
AUT: .. भूतगच्चादिकालनिंयः
मघाश्ाखनि्वंयः ... मभ्याहकख्पः मध्वाहषिनिमोमः मग्वन्तरादषः मलमासनिणयः
मलमासे कार्य्याक्ा्ैनि्ययः
मासमेदेन Tarawa:
मुख्यकालातिकमे कालाः ,,
मथुगकालनिदेयः,
यगरमेदेन aout tt युगादिमि्यंयः अशान्ताः
चै
रल्लादिमेदेन WRT रजिकरयो यकध््यानि
afgy । 2 १ ॐ |
aie
१५ । १९ | ६। R | ६१ ६। QI १६ । ९७ ।
¢ | १। १।
Re | १८ |
विषयः |
वश्यादिकम्भविशेषेय कालविशेषाः
वापौक्ूपादिप्रतिष्छाकालः वाराः ,,. . विद्यारुम्भकालः विष्यदौचाकालः ... विष्यानामक्तोन्तेने कालविशेष | विष्यपविशारोषणकाल विष्णुपजाकालः ... पिष्णुपतिष्छाकालः विष्णश्रयनादिकालनिंयः ` ङडिश्चाडकालनिगेयः ध तैति-तौपातौ ... वैवाडिकमम्भकाशः दैश्वदेवकाशनिैयः ` तोपातः . त्रतविेषेय लितयिसद्वनिदय,
प्रयनविषश्ितमिषिडकाल शिवप्रतिशाकालः . ्िवराचिनिरेषः ...
रूढस्य सपिण्डोकंसयकालः . | | प््धुकम्भनिभिड्कालः
we |
wed |
te | ४९७ । ७88 | सद ० | Erg |
ee ‘a.
Sie | TER | SES | 8४ | ६७8 | Gee | ved | ६७२ | १०४ ।
Cer | ६८७ | ९४५८ | URE | ६९० |
ufg: । ` ¢ | Val १५. । <| १४ । ९ । १९. । १० । ह ६९ । Xe! = | 8 | ६८ । # | र (
Re R | €. | ,
९८।
fava: | WAMU ras: आाडकासनिखंयः .. 7
| : | |
बोडग्भाडकाखः ,,, स वत्छरावश-मासविद्ेषा्णां । i स
५ विषाणां करना सन्धाकालनिेयः न सन्धाकालवर्व्धा नि
fa atragteacuare:
anatase fa , खमावसंगकाल . 7 . ~ साभिकककरंकस्य वै-रेवस्य arated ~ साभिकसपिख्छोकरणकाल य - sale nA ° eee pine wrafafufra Taran wat tafafrata: . | STITT RAT ८0 | | | न . . idee a. _ _ eee । 8१.
ve |
२७९ | eRe |
URL |
१। 8 ०७ | ६९४ | ९९७ | URS |
६८६ ।
exe | ¢oc | URS | SEX | ४२९४ |
९७ | 88० | USO | SER | ORS | O08 | Gey |
पद्भिः । RI र, ।
१ ।
१, । १ | १४ |
RI.
RL! ६७ । १। Xe! १४ | १। Re | १। ६ । १। te! १। १। १।
पुराखनामानि | —sejep— ZT | अभिपुरायम् ९५४ । १७, चरा I व्याम्रेय्रराणम् १५२९ । ९, WE । १३, १९० । १९ च्धादितयपुरागम् ९८० । य, Bhi Lo, 8६४ । ९५, SPIT) Ue, SZ । १२ ६५९ । 9, दद्द 1 Ri LE, क| | कशिन्नापुरप्शम् ९५१. IR, १२०३ 1 २९, ९५८ । ९९, ७८५ । AK, ७०९ | AX, ४६.२९ 1 हे, USUI 8, Fos | R, wParam & । 2, 8९ । LR, २६१ । ९, ROT! Vo, १८ । Le, RAR । २.४०१.५९1 ३, ९२ | ऋ, AUS । €) RAN | Vo, २९० | १.६, २९९, । Leo, RRE |S, २.४० | UR, RIF । UG, RIB | €, २६५ । १५, २६७ । २, ० । €, RM [Le, REVI Vs, ८९ | ६६१ ९८७ 1 4, 8४२ 1 ८ URE UE, BRE) &, 4०५ ee, SRe । द, OER । 4, Soe | UR, ८९० | द, € । ९.8; ग I मदरकद्रायम् ALR | 6, १९० । २,१९.८१. । €, RRR, We । AS; REQ |S, + \ RATE -९८५ । ९२, ९८५ । 6, ४०७। द्, 8९१. |S, Brg | १३, ORS LRG, ६९४ । ९७; ROLE, Cre i te, ho | vo, are 1G, PRR] ९५, CRO । Re, CRE | AE, COO} २९, २४८९ । 8, “BR | ९; RCW UT ee | ९९, १८१ । १९,
( ६१ )
म् |
भन्दिपररागम् 22 | ९.४; |
मागर्खद्डम् ST । RR, ROB! Uo, Rog | UL, RE TRU, ALOR, RAR । UB, ४९० । २९) ४९९ AR, BOW RL, CO 1G, SORT UL, BER । ३, २०, WR INR, ५६५ । १८, EUR । ९, ६४९ । स्ट) । के ‘| 2,
ACTA RRO | १७
भारुदौयपुरायाम् ८६ । १०, SO! U9, os] ३, १९१५ । १४, ९४६ |
- १, १४९ । RE ९५६ । २। ११ १९० । RE, १६२। ९८, UEKI १, ६७ । RL, REST १८) २०१. | १९१ RRS, RF । ८, ROT: US, १९० । VR, RRL । १० RAVI UE, RRR । 9, RRS | LS, २४८ | US, २४८ | LE, २४९. । UG, RUB । UR, Asa । १, REVI 9; २९२ । UU, ९८६६ । UW, २९8 । ®, REW । १८, REC ie, RES | ४; URE । ६, ५8७२। 4, We | LR,
भारसिंहएराम् ५०४ । द, COs । 8; Ove | UB, TUR । Le,
TI
THM ८० । €» SV । १६१ ८ । €, १७, ८४ । SKC १३, ८८ |. BUR, «=€ । SET । Ug, €< । Lo, १०७ । ९, ६०८ । ७, ११७। RU, CURR । ९६, URAL W, २०, ९७७ । LL, Rea 1A, Rog, Rg, २०७ । LR, २२९ । ९8; २२९ । ९६, AAR ९, RRA । ९; RAE । ६०१ ९९० । ३, RAS । UR, २७१ । Le, २८२ । ९११ REE ६२१ ८७ । ६६) १०५ । ४; RAVI २, ६२७ । Ys, Bre] Re, ९० । द, ४४० । द, ०५८ ¦ १९; ९९४ । ३, १९९ । १२५, ११८ €, ९६९ । ६६, ६२०७ । 2, ९४६ । द; ९५९ । १९, ¶७६द । २,
( xe )
प्मासखद्धम् ४8०1 LY, ४६९ । ४, ४७8 | Ve, ५७४ । 6, ५८७ । १;
qua । te, q |
जरद्धपुराखम् ९० । ९१, WR । ९९, १९९ । १९, २९९ । द, VALI,
Req । Ug, २६९६ । १८) ६८९ । ९.६, ३८३ । ९२; ४९२ । ve, ४९४ । २, ४६२ । १७, oda! ई, edd) ९, ve, 8९१ | vq, BER! <= ४९) ५०९ । ६; ५०४५ । द; ५०६। ८,५९०.९०, urs! १९, ४२९, । ९, ५२९ । द । ९९; ५९० । ४, द, ५७० । १, ५६द्। १४, ६९४ । द, ९९९६ । १; ६९७ । १८, ६२९ ।५;
` जच्छवेवतते पुराणम् १८ । ९, ७8 । ९, ७५ । ११, OF । ५, Le, ७८ । RR,
SE 1G, ८० । UR, ८१. । ६२१ ८२ । ८» ८४ । Ud, $91 १७१ SEI १८) ७€ । २०, LOL €; UG, LORI VR, १०५ । २ Cod । ९; १९० । 8, LR I UW, ९९०७ । १, ९४७ । २, CUR । US, १७९ | ९.४१ ९.६ ० LR, RRR ILS, २९४ । Le, २४८ UE, २६०।९० , ३०८ । R, १८० । US, १८९. । Ud, RST €; 8०७ । <, ४२० |
f, 8२९. । UX, SUR! €; २८२ । UL, WAU ६, ५२२। ९३) URS । १५, ९४८ । १४, ८०८ | ©, |
नद्याखपएसासम् ९२९५४ । =, २०९।४५., ९२२ । २८ Beg ।९१९,९,-
aI
मगदतोएरायम् BRIG ३९४ । ०, ALCL 9, मविष्यव् एराङम् ४९ । १8, ९८ । १; ७8 । €, ७८ । RR, ८० । €» ८२ ।
३, ८६ । UG, Re, ८8 । €, १७, ८६ । द; € । Re, ९९४ । द १९५ । २, ६९५ । ९, १५९० WR, URL ई, RRR १, ee | 2, १५० । LR LUI UR ९५५४ । ९०, WHE । Re, Ree] २,
( ६४ )
शर, ROTH US, ६८१ । ई, २०९ । UW, Ro Le, Voki Ly २१८ । RW, BAL । ₹, २२९६ । १९, We | VR, VAR lB २२९ | २१, २३९ । २९, २५९ । द, VE । €, ROE | १८) २८१. । UR, ८९8 । ९, BBW LUE, BEB | US, UT UV, ५४० । १९, USE I ६८; ५५8 । RQ, ५५८ । ९६, UME । २६, ARI २, ६०६१1 CEG | RR, CUB ९९; ६९५ । १६; CRE । US, ६२९, । १, vo
qe | ॐ भविध्यीतैसपार्खन् १४६ । ९१; LETT ९०, US, ९८६. । LR, १८८ ।
९१ ४०६1 RR, UME । Bs HEF । RE, AES UR, ६९९० | te,
q |
Waggita ४९। ९२, ५१। ६, ९५९ । १०; १८२19; ९०) १९३ । १९, २९५ । ६, ERI Ce, ९९५ । ४.। ९८९ । ९, ६१२।१८ ६६४ । ९; ६, Roe । ₹; ३८९ । ६; दै६२। ९, ४४९ । €, ५०५ । Re, ५७९८ । ९) ४८० । १८; USER, ई ०७ । Re, Cae । १५, १६८ US, ERE] ॐ US, CBE । RS, ६६६. । ९, ६७९ । ९५, GBS । ९.२, CSL UL, ८०७ । 8, HAH । LE, SAE । २९, ६-
मद्धामारतम् २८। ३, ४७९. । २, ५८२ । UY, ४९८९१ । १९, Cee । २, TRIG, CW । १९, degree, १९८ । <,--
ATH RATA ९७६ 1 UR १६, ९८६ । १६; २९५ । WR, ABV I Yo, २८९ | B, RTO । UU, 8६० । UR, ads 1 ई, ४७९ | २२, 899 | ८, 8<२। ८, HR] र, Ro, ५१० ९) ass र, HRV । १ ६७७ 1 ई› CET] Ys, ८८७ | Ro
TC! RATER ६५२ । ho —
( ९५ ) | |
सपर गम् €9 । UR, १०९ । २५, BSB 1 २०, ३९० | १९०, WRI €, ९१० । १५, ६३८ । १८, ६४२ । १३, CoE । १९२, CUS । २१; १६९४ | €, Soe | <-
व।
वद्िपुराणम् Ro । १8, LRU ९६, RRR । ७, १८८ । १,
वामनपुराणम् 9७द् । 2, ६९७ । २, ¶८8 । ta, ESS । €,
धायैपुरायम् ९२५ । २१, १५९. । १८, LOS । २०, २८७ । ९०, ALR I १८, ALB] ६, ४१३२ । €, ४५५ । €, ४९२। १९, ५२४ । १५), ५९१९ । २०, ४७8 19, |
विष्यधक्षिपुरायम् ६९९ । १, WALI UG,
'विध्यपराकम् ९५९ । UR, LEE । 8, €, २०७ । UB, २९३ । ९५, BUS! ११५, ४५८ । ४, १००} ई, ५०8 1 RW, ५४२९ । ९३, ERB €, £881 =, द५०। ९, ६५८ । २०, ९८१. । 9, Leg । ८,७०७।१९,
विष्कधम्मेरगन्ध्प रागम् ¢ । २६३, ७। ५, ८। १५, १० । ९, १४ । १२, १७ । ९, RS, १८ । ९७, २०७ । ९६, ERI US, ET । UR, RR, ` €< । १०, UT । ५, १९२० । ७, ९२३ । ६, १२६ | €, १२८।२, १०९. । ९,९९२। १७ ९४८1 २९. १५९. । २१, १७२ । १८, १८५ । १२, LEB । UR, VS, २४१. । 8; २८६ । 8, २९० | २२, VES | US, २६५ । VR, ROE । LE, ४९४५ 1 १६१ BUR । UA, Ba । ९२, BAT | १२, BER I, RR, BORIS, WOR । €, ५०७ । ७, yee | ५, WRAI २०१ WS । २९; USB ` २९ RR LR, CRA! 9, TRS । ९८) CRU! VE,
'विष्यरस्यम् ५५1 २९ १९० 1 RB, २०८ । १६, २९६७ । RE, RAEI द, २२७ । द, २३५ । द, २८५ । Gy AEC । ६९, २९० । ८ RER | १.९.-~
( १९६ )
श्र । ्ारदाएरागम् २०९२ । Wl २०९ । १९९ । VRB । २०। VT, Bl ररध | €, ण्िएराणम् ६५८। र् शिवरुहस्यएरागम् <७ । १५, १९१७ । १४, ११८ । ३,२०.६ । १६ | Regd | XE, : a | सौरपुराणम् BBO । १८, URE | ह, USS ।९९, ६88 | VR, ORB] १९, ख्छन्द्पुरागाम् € । ४, OB । UL, ७५ । १२५; ऽद | VE, € 1B, Se | 9, ८१ । €, RR, FRI UR, सदे । १९, SB २, Ud, ५५ । २, ५, ` <| द, €०। २, ९९ । १५, €७ । Ro, १६०४ | ८, Co । LG, ९०७ । 8, २०१ २.९२ । GS, UUR । ९.8, ULSI, ६२० । 8, URI श, ९दद।९१.। ९६; LHR । RL, ६९९ । UW, USS । LE, १५४० | ८, २२, १५९१ । LB, ९५३२ । ८, १५१५ । Ut, १६२ । UW, १७६ | RH, ६८० । BR, १८९ । १६; १८५ । < VER । €, VER LR, YEE । ८, VW, १,€८। ७, २०६ । RB, ROT] €, VAI Lo, RAVE | RR, REET दै, ARABI < २२४ । ४, RAV | UB, VRS | 8, ९२५ । ९8, RAC 1 १, 8, ९९० । १५, २३८ । ९९, Ree | B २४९ । ७, २५० Ud, २६५ । LR, WET । RL, २८०। US, २८१ । १६, २८२ । WW, २८५ । VR, ASE । WE, VSO । UE, २६० | १३, २८७ । १९६, RET । €, Rog । ९, Bed | ९६, १२० US, REL । २, REV । LB, ४१५ । १३, ७२२ । ५, ४२९ । 8, ead | 8, 8४१ । &% ४०९ । VE, ४२९ । 8, ५88 | B, UE | १९, HL | १६, ५७8४ । ७, YSZ! ९६, २२। 9, CAS] ९; dre | 8, ६8० | १२, doy! ₹े, ६४८ | २, 4४९ । २, ue | R, foc | 8,
कषिनामानि।
Z| . qfyet sei ud, <8 । ६, ६९२। 8, ८०३। ११, OBS] Yu, Oe ।३। waft: 8६१ । २, ५३९ । €, ५४९ । ८, AER । २९१, OCR I Ve |
SIT 1 STATA Sey | १०, ८७ । १४, AF । 8, २१७ । १९, BRVI ११५ । आपस्तम्बः Og | 9, SO | Le, LOS । ७, VF] ४, BLO] LB, ६२२ १४, ४५५ । २९ । sd । ई, ४७द। ९, ४८० । ९५, ४८५ । ty, ५०८। ६४, MEL Le, ORI 8, ०६9 । ई, SKE LR, 9७०। 8, 9७२ | ॐ, 990] दे, SOT! LR, OTR! VB, ८०१ । १, ८०२। WLI आग्लायनः १५8 | २०, ६९५ | €, ६२९ । १९ |! x aa खपकाष्धायनः ६५० । २ | उशना, VI | १६, VEO] LR, ४७८ । LS, ५८४ । र् | ऋ । WAH ९६ । ई, ४१ । LE, ६०२ । &R, १२५ । €, ९२५ । १७) २२५ | ©, २६४ । €, २९५ । LS, दष्ट्। १५, REL RS, eRe । ९५, ५९४ । २, WE । २, ६०० । ३। क | | कर्कपाध्यायः ९० | Re | wrT BR । २० |
( ६८ )
MTA ५९. । €, ११द् । २९, १९२ । १९, १७२ । G ९०७ । 9, १७५ । 8 । LB, १८२ 1 २१, १८४ | ७, USS । २२, २०० | &, UH, ROR LUE, ३१२ । €, २९४ । VE, ९२० । २९, RRO । २२, ३५५ । २९, ३९९ । इ, RST UR, BBE! १७, BYR! २, BUD | १८, ४१०१ VILL, BOR | €, 89७ | VS, ४८० | LO, ५०८ । व, ५९० । ८, ५९८ । ८, ९०३ । ₹, ६९२ । २६, Eee | YR, ¶€€ 1 २९; ७०० । Wi. A, ७०९ । LE, ०8 । र् SVT । Va, ८० । १, HVV । ९२५४; TVET २, SRO । २, SRI द, ७२५।१८। | WAT: ३९ द । ॐ, VER! ९४, CRT! १९ । कष्याजिनिः sae | te, ४४६ | Re, ६६५ । LB, BSE । € । वत्सः २५९. । ₹ । atari: ४२। १८, ५० । १४ | कतुः ५९७ । ई, ७१५ । < । | | TI गमख्िः we । te । गर्गः ७०५ | ९९, ७०९ । ५, ७१८ । १५, SEMI ५, ८१५। १९। TTA AI ६२, ९९९ । US, ९१९८ । २, १५५ । 8, २९९ । ७ । Re, ४२४ । LR, BES | VR, VEO । 9, OLS] 8, SSI १४ | ‘tfire: Yes] U8, ARR । १८, LEC 8, २६० | €, २५४ । ५, १२० | VR, BOS! रद; ४२९ । ९९) ४७० | ५, SAG] re, ७४० | २९, ७६४ | VA, Vee] २९ | गौतमः YER LR, १८९ । ५, ४९० 1 €, ०९८।२०, USER, ERE १; CERI UL, ६९8 । UU, ५५२। Xd, 5७4४ । र, Cyd) दद, ७४७ | ७, CUS । द, ७६२ । २, O€R । ९, SKE । ६९, -७७९ |
( ६९ )
१ ७७९ । Li ४, COR] ९8) ७०५ । १, ७99६ । २०, OCR I २, ७८8 । €, ८०२ । २९, ८०५ | VO, ८१५४ । € । च्यवनः ९२ । ६, Coc! १९ | ख TAHA: BE । ९, ५९ । ९१५, URI ९, 8६८ । ३, ५०६, । ९५, ERR ८५९६।९९। Bratt: शू | Re, EE | ई; BSS! 8, BLO! €, BBE | 9, 8१५७ | RB, URE | 8; Soy] VE, SoG i a | जेमिनिः ९८२ | १८, १८३ । २९, VB | २, २२९ । २, ३८२ । १९, ४२० €; use} २२। व्योतिर्गाग्यैः १९ । € । १8, २० । ५। व्योतिःपराश्ररः ४८। २, ५8 । १७, ५८९ | ९४, ५९२। ९, OLE । URI ब्यतिःपितामदः 9७% । २९ | व्योति स्पतिः 9७२ | १९, 8८० । ई | त | SRSA € २२ । 8 | Rl दद्यः RMU! &, २८९ । R, 894 । 8, ४२५ । ४; fel WS, Cys | UL, ॐ८० | २, SSR] VS, ७८५ | ९७ | देवलः 8८ । ५, EW! Ro, ९९ । ६, ९०८ | ३, ९९९ | २९, १२५२1 २०, VER! UL, VEE) ३, CEST & RUG, ६८७ । 8; ७8५ । RR, SOT! Ug, ८०१, | CE! | देवखामो ३२४ । € । म् | MITT? AVE । २०) ASAI S ९८४ । द, २२९ । ५ २९५ Re, Gog | ८, Tog | ॐ | |
( २१ )
प।
पराशरः ४९ । BL, ४8।५, १०८ | LO, BAW! WL, ५७९१ । ४, ¶६२। UE, CEB | € , Oe | Ro, Qe] १8,
प्राणिनो ¥8Q । te, ५८४ । २। ९६,
पारस्करः BYE | LU, 85८७ | US, ६९० | ११, ७४२ । १२, ७६५ । ६९, SRT दः
पितामहः € । ९०, १६ । Re, २६ । ७9; BVI Ve, € १ । ह, १८७ | @, RRE । UR, २६९० । Ve, BUM! 2, ५०७ । २०, Cadi Ly, ६७8 । ९७,
प्रचेताः २२। ९२, TE] ९१, EM! ५, २९२ । १८, २४० । २२, ४९ | UR, ४४० | Le, ४५९ । 8, BER] १९ । RR । ५९६० । १.८ WSS | RO, ६०२ | ८, Ces] ध्; CER! २, Re । २२;
पेठीगसिः हद् । १०, 9७ । इ, ५५। € । २०, 48 । ९, ९८ । १४, Log | Lo, २६८ । ८, २५० | ८, 88६ | Ve, 9७० | ६९६, ५०९६, ४२० | US, ५९७ 8; USP ERE, YES! Qe, doo | ५, doa! €, CA! ६१. ६९६ । २०, Seg । ६१५, ७२8 । ९, ७२५ । =, ७४४ | ९८) MUR! २९, QUEL €, ७० । |, अद्रे । १०, €<. | ¢, Seg} BV, € २२ । US,
प्रभापतिः RS] 2, 898 | २, BY! २, UBS । ९७, ORR । १६, ovo | 8; ७५८ । १;
THT २८५ । ९६, ५०९. । US, ४८७ । LS, Cet | LL, ७०६ । द | RW, ७१० । ९१ |
Tata tere: ७७५ | RR,
( ee )
qi
TA: Sad । १८) ६८२ | 8, ७८२ | 9,
बौधायनः ६३ । ६७, €४ । २, €७ । द, ६०० । 9, ६०८ a, १९८ द, ६७९ । २१ ९७८ 1 १०, २१८। KR, AAC । 9, ALE । ९५, दै९९। द, ROU । UL, ६९४ । US, Soul Le, 8२० । CS, sag ट, 8३० | १७) 88६; Ro} SBR, २। VB, ७४९ Tt B, sue 1 र, WRT 1 YB, VRE । २, ५४५ । १५.) ५९८ । US, USS] ७, Ges | 8, Sef | ९२, OVE । €<, ORE] ७, ORL । ७, ७8५ । LB, Sed | १२०, YR]! १८, ऽ4< | Ae, ॐ Bl €| Soe] &, ८०५ । AR, ८६९६ । RK | |
walla: €< । ई, RSH । ९९, ५९५ । ९१, ५६३५ । ५, G88 18S |
eure: ५०।९१२, ४७।२९,
खदवौधाभगः 8७० । १५, ७89 । 8) <, ७७१ | 9, SST] १, coz}
८, SOR] WV, SoR | ९, Seg | rd, Toy] र, To | é,
SURI, = |
SHAMS: ५८। ९१, €8 | ५,१९१२५ । 9 CUE । VR, ९८२ । 8; CERI
UR RARE RY, २२७ । € ९९४ । UE, ALI ९; BSE Ue,
४१२ । €, OBE । २०, ४५७ | १९, UST । ९, Cod | रद्, Cee | 9, दईद२। B ६५६ | १८, ९8 । €, CeO} २, dee! Ue, ७०७ । BR, ORV] €, ७२४ । ₹। €, ORF | १३ । Ud; ७२७ । ५, OR | UR, ७४२ । १४, SBE । श, ०9८ | ९८, ७8०, coy | Y, Ses] ९०, SEV | 9, S98 | Xt, Sec | १९१, ७७४ |.9 | ९९; 98६ | ई; ONS] 8, OSE | YR, ८०० । Bl] ७, Seg} Ud, BBE । Re, ४५७। १९, ५३६ । 9, ५९२ । २०, ८६६ । ५,
खडमनुः ४8४ । LR, STs । B, 8८२ । ९४, ५8६ | VR, COR] V9, ६<७ । ४७६९ । RE, ।
( २२ )
SAAT ४८६ IR! BER! Ye, see | RR, BOR] ९०, १२० । १५, ७९९ । RR I
शडयान् वस्कः ७२ | २०, ECR । १८, १९ ० | Vy,
खडमातातपः २४० । १९ । 8 । 8५०। १९, ६८५ । ५ |
खृत्पराश्ररः ४५८ । १६ । ९, ५८८ | २०, ¶८५।।
छ तूप्रचेताः १६२७ । 9, ४०९१ । १९ |
खद्यमः Log । ९७ |
खहत् शातातपः ५९० । १ |
SCAR ३६९ । €, RRB । ९।
SHUT 82 । ९.९, 8४ । <, 8६५ । द, ४२० | € |
WELT CRI CRE Re, ९०३ । १२, ४२९ । १२ Bad | V9, god | ©, URL! 08, ४५८ । 8, ४६० | ४, ६५७ | १७, dys! १९, ९८१. । २२, OLB । ७, ORF] २, ७२० । & । ORR] 8, ऽ 8।१२।
MET Loe | Ro, १८० | €,
a |
WITT 29 | LS, ५२९ । ९९,
ATATH RLS । ९९. ४९९. । २१, 8६२ । १२, goa । =, oe | 9,
WT RTI ९५; ५९६ । १, VARI Re, VRE । १०, २९९ । ९४, Coe | ख) ¢od | ©,
atm 9८8 | 8,
a |
HF ARI UR, ४२ | LE, ९७५ । BR, CO । 2, ३८८ | १५, ३९ द | UR, BOL । १०, BOF । Yo, BOO] १, 8९२ । १७, aes | १५, MoE । ९८, UNV IE, ५२१ । १२, ५२६ । LS, ५२८ । १९, ५७८ । ६५; We । RUS । US, USAT US, ५७६ । RW’, USB] €। aed २, dod | ad, doe । 8, द९२। ६, ६५१ । ९८, Cus!
( Re )
४, ५५८ | १४, ९९५ । €, CEO] RB, CE) VE, ७०७ | BR, ORR | ७, ७२४ | Bl €, ७रद्। WRI १९, ORO] ५, ऽ हेद् | UR, ७8२ | ९.४, OBE । इ, ७४८ | YS, OBE । २, ७५९. । =, ७५१५ | ८, ७५६ । १, ७५७ | १२, ७६० | €, Sgt i ८। ९8, OR । ७, O€B । ९७, OCU । ऽ, OFO | १९, OES | २९ | Oe | UE, ७७० । LR, ७९९ | १५५ ७७२ 1 ६८, GOR । १९, O98 । १९ ७७५ | ७ । Ve, ॐ७द् | €, SOT | 8, OO | LR, ८०२ । १७ Sog | ९१, Soy ly, Sos | १०, ८९९ | ‘9,
मरोचिः ४९७ । ९२, BEV! १९, ५९५ । १९, ५९२ । ५, Cee 1 RE, ८९७ । ह,
ATS: ५२। ९२) ¶८९ । VS,
माकंद्डेयः €& । १8४, २९६ । LB, द८१। ८ | २२, VOW! २०, ६०८ | 8, धृ । €, ९२। ६४४ । €, ६८२. । १३, Ceo 1 VB, ७०० | VE, ७०८ | १०, rd | €, ७8४ | १७)
q |
यमः ५२। UW, ५८। १५, २६० | ५; ९६६ | 8; ६८६ । VO, BBE | Ro, ५९२ । VR, ६२० । Va, Sul =, ८८ । ४, ७०४ | WY! ७०€ । RES, OLS । ई, OLR । २०, OLR । UL, ७२९ । ९, ORE | ९ ORV । US, ORS] €, ORE | २०, ७8० | 8; ७8२ । VE, ७४8 | Xe, Od¢ | ३, SEs | CE, ७७ >° | VS,
WHITH: २१८ | ११,
यमदभिः ५७९ | द |
ATHIEHT ९.६८ । LS, Res, २८8 । २४, २९५ । २, Boul ८, ade | १९, BOL । Ro, 89७ । ९४; 8८९ | RW, BER LY, ५१२ I ve, ६७२ । €, COR! LB, ६९५।.९२, ७०९१। ९७, ७१८ । २०, ७९१ |
( २8 )
RS, ORV । ९५, ORT । RE, ORE 1 ४, ORE । १४ ORO LL, ७४९ । LR, OBR ८, ७8६ | RB, ७८५ । ५, Seo 1 ९.४, योगियाच्नवसत्कयः Ore । ₹ |
लल |
लिखितः १७९ । १०, RS 1, ६, ४७९ । ५, ४८२ । ८, TERI २९१ ORB} १९१, ORE । १२, ७४२ । २२, ७8१५ । १९, WRI €, ७७€ | € , Sed | इ,
MART २२ । इ, ९९ । ९, ५२५ । ९५, WRO । १६, WER । द,
लौगाच्तिः ९०७ । ९६, BLS] ७, BVO] VS, RBS । VR, ३५९ । १, ७२२। २, BBL! BL, URE | RL, ६०९ । 9, ORB! २,.७४० | ९६, ७8२ | ई, ७४३ । द, ७8४ । CR, ERR । ९९,
व। ALTE: Ge | १२, ATMS? ५०। १९१, €८। 8, RET] ७ । RR, BRR । २, BSI = ७२० | VL, 8२९ | UE, 8२२ । ८, ४२८ । ९, 8४० | UR, 888 | ५, BUS | VR, ४५०८ VU, WRI ६, BBE] Lo, UNS! र; CR | =» ६७६ । 8; eS] २, OU षः Sod | १५, ® ०७ | ५, ORB! ई; ORL । ९.९१ OUST २, SARI UR, OE US, ७७० | Be, SOX] ९९ । Re, ७८8 । €) OSE | VB, SE? | 8, SER । UL, SOR । इ, ८०५ । RB, Atay? OSS । US, ८०० । २ । द, ८१२ । €, वार्षायणिः २५० । Xk, | विष्णुः ५९ । २, URI RE, LOG । €, २२२ । २०) Rus । ८, ROE | ९९, ३८० । €, RRL ६, AE! US, BARI LU, ९५२। ४, 8५५ । €, 8७० | ९.४; 8७२ । १५; WELL, ५९९ । ५, WRI
( Ra )
१९, ५९२ । SURE । € । १५, ५९६४ । १६, ६२८ । LE । ERB | २१, EAC । ६९, ९६५ । १९, CAC । =, Kae । २९, CUR ९४, ६०५ । द । १९, OC । २२, ईस्ट । १, ६८४ । Ogee! २, G29 । २०, MLR । ५, ७२8 । UB, ORT । ९ । २२, ORS । १५, SRS । UB, ७२९ | UR, ७६३९ । २) ORV! ६०; ७३8। QB, RL । ९६; SR । 8 । ई; SFO] Re, ORE | RR, 9४० | ९१, ७8२ | 9, ७98 | २, ७७० | ८, ८०२ । २, ८०५ । ५,
दिश्चामिजः ges । १७, ७०८ | Ro, OBE | <) वैयात्रपादः ७०० | २, ७०8 । ७ | वैजवापः VER । २, OBB । ९, ऽ दद् | २९, 98२।१०।
STs
€e] Re |
VATA wy | र<, aussie i व्यासः ud | 8, < ६ 18, € ७ । &, ९७७ | Ws, ९९४ | US, २२९ | ९९८५
२६२ । ९३, २५६ । ९, २५८ । २२, २८५ । US, ६२७ । €, १८४
७। Rd, ४०९ । र्, 8९० । RS, BBO. २१, ५६० । RL, VSR ।
कः
१९७ | RR, USGI RL, UBS | ४;५९६८ | ७; ५४८। 8; ५६५ ।६, ५८४ । ४, CBW १२, ९९९ । १४, Ks! ९९, ९८७। vy, deo} ध्, ६९२ id, ६६२) 81 9 | १६; ६९९ । ^ र, ELV ly, ७०४ | RR, ७०७ | ८, ORR! =, ORB! < । CR । ७२२। VS, ७४३ | १४, ७88 । <; OUR] RR, ७८० ! ७, OK! Re, OTT | १६; ©¢8 | ९.६१ ८१,० । = | श।
29 | Re, ९७६ | Fo, १८० । ६, BOL । ५, ५०९ । ९, ५०७ | 8, ५द३० । ६४, URIS, 4४० । ९७, ६०८ । ६१, ६८२। ९३, gen | RY, ७ ०₹ । FS, ७९२ । १०; ORQ Et LU, ORO । Ud, ७३५ । B, ७2९ । २, ORE । Uo, ORE | UR, ७६० । २, OBR | २२, ७४द |
( २९ )
२, ७8५ । १९, ७४६ । ३, ७५२ । १.०; । ई, CUR! २५, OU | ८, OER । YS, ७७२ | UU, OME | €; Sod । ₹, SVE | LR,
WENT vee । €, ६९० । १३ । ।
प्ाद्यायनिः ४८ | ce, 848 | ३, 8६८ | १९१, Bes । २, URE IS,
प्रातातपः इद् । २, ६८० । €, १८६ । VR, BHO ९, ९९० । <, BE । 8) ४९७ । UW, 8२० । Us BRE । 9, ५०७ । ९६, VER! VR, ५७९ । १०; ५७५ । LR, ५७५ । ९8, USE । २, ६४३ । १, ९४९४ | २२, ६६९ । ८, Coe] 9, des! २९, ७४९ । VU, ८२९. 19, ८९२! १।
प्रालङ्कगयमः gro । Rt
शिवदत्तः ५९४।९१२ |
PRAT Ro | Lr |
क्ञोकगौतमः ७५६ । VS |
WITH २५५. । 9, ४५२ । ह, ७६२ । ९, ७९६० । ७, OE} १,
q |
Baa: ३९ । ७, 881 Le, ५७ । ११५, २८५ । १६, ५८९ ILS,
सनत्कुमारः Lee । ९९; Udo । 8, १७८ । ९६, १८१. । २९, १८९ | YE, CAS । र, ।
सम्बन्तेः २०५ । १८ । १८१ । १७ । ९९० । २ । ६६३ । १० । dea ।९१८।
छमन्तुः ९९ । २९, LRT । RAL, CES । ७, RAR । US, २९८ । ९; ४१७ | १९, ५९० । १५, ५५४ । ७, ५७८ । VR, ७६८ । Lo, ८६२ | 8, TWIRIVE ।
TAT ७९० (Rl
सोमः ORR । १२, ORS । <, ORO | १८, OBR । २ । ७४४ । ११;
MAM GE । ९६, VER । ९९ |
स्तोकविष्युः Rf । ८ । ost ।९ ।
“hy, x |
( Re )
Fi
WALA: 82 | २९, VS । ९९, २६० १९०, RAC । 8, VBS । १५, RES ५, 88२ । Ud, Baul US, Bad | Ca, 88 | २, B85] %, 8५९।९०) URS IRR, ५२५ । VS, ५२८ । ५, URE] VW, ५8८। UR, USE । १५, VOLT ९९, USE | €, ५८ । LS, WER, 581 २०, ६६२ | LQ, ORM । द; ORY LR, ORE! Ue, OUR । २९, ७५५ । १०, OES 1B, CGE । २५,
स्मृतिग्रन्धनामानि।
| ST |
आश्वलायनगएद्यपरिणिदः ORR । १४, 98R 1 ai ve, | a । काल्यायनर्तिः CSR | VR, काटकग्टद्यम् २८। २, ९० । ८, ४७ । ६, ६१७ । १९,
खं | खादिरग्रद्यं 9 ०4 | १२, |
T | ग्द्यपरि शिं २८। ९९) BO] B, ४९ | ५, OBS | २९, प्द्यपरिशिटकारिका ₹२४.। ९, २९६ । ९७)
J | चतुर्विश्रतिमतं vee 1 te, ७०8 । ९४, चयनोयग्रद्धपटिशिष्ं ३७० | १४,
g | ऋन्दोकपरिगिट aoe । ९४, ८९१ । ९५,
त | चिकाग्डमण्डनः Le । ९४, १५ । १७,
e | देवलश्बमतिः १५४ । €» ४५१५ | २९
a. ष
( ze )
"TI परिशिकारिका ४०२। 9, परिथिषट gee | te, WYETH २९२ । ८, च|
खहस्यतिद्धतिः २९८ | १७, बौधायगसखवः ४५९ । 9, बाजसनेयः 8९१० | २, विष्युखूतिः ९५६ । १५४, बेनवापग्टष्म् ORR ।१९, 988 | =, भ | ग्दगुखतिः Bo | es, a ATMs 8७० । द» मेत्रायनौोयपरिश्ि्टं ०१६६ । १६ | | य| यमद्तिः ४९६ । ६, ४७० । €, | | ह | लौगालिख्तिः ४४७ | १८, | च | weata: sud । €, ग्राह्यायनग्रद्य ORB । १०, OBR | Ve, शातातपद्मतिः ५५ । 9, wok? le | WTA: ४५२ । ३,
( ई )
ध | षटर्चिंश्यग्भतं ९३५ । 9, BHR । ४, TSI २० ई< ० । ९४, REV । ९8; BOR | BR, ४८० । €, UKTI ५ । ९९, CSR । ९२५ 4०८० । द्र; Soy । UR, ७०६ । RR, ७१२ । VS, ७१५ । TI UK, SUE । 8, OLE । ९४, ai सतिः LER ILE, RET । द, ७९९। २१ ०५९ । द, ८२४५ । ६, WUE ९९ । ९९ ३९ । ४; ६२६ । ९९१ VEGI 9 २९८ । ५४, २८२६ । १०, २२९ | LE, ६२० । US, ARQ! ४, ३७० । a, ३८९ । ९४, REVI ८, ११ । २८२ । ६९, REL! AU, BRR IR, इद्धतिमहाणेवं ३९८ । १४ | खतिसमुश्चयः ६८६ । ३ ।
संग्रहकारनामानि।
करयद्धवकारः ४४९ । ९ |
कारणम् SU 1 UR, TUS । १९७ SVE । € ।
कालोष्तरम् ८५७ | १६ ।
कतुपञ्चराचम् so । १७ |
कियाकाद्धग्रेखरम् Tyg । ९७, SUS । URI
ग््चार्थ॑संग्रहकारः BO! LY, २८१. । LR, ARAL ९८, VBE । AU, २०२७ । =» VU । WI
चतुःषद्टिपरतिषा =४४।२।
तत्वसागरसं TAT ८५९१ | ८, VO । २९, SEVIS!
जिकाण्डमख्छनः २९९ । 9, ९8६ । ₹।
चम्भमाष्यम् 999 | २२,
. परिशिष्टं goo । २९, BOR IVR, Bodie |
ब्रहमसिडाग्तः € 1 १५, १७ । र्, २२ । १५ २९ । १२; ३० । , REI १९१ ४८ । ११
भाष्या सं यद्कारः ३२९ । ४, BORIS |
महापञ्चराचम् ८४१ । LR, ८४२ । 9, ८६९ । ₹ ।
रललकोषः 98७ | ९७, Ode | ९९ |
carafe: ses | श्, See । ©, ८४७ । ६, ८५८ ।९८ ।
ल्लशससुष्छयः ८९९ | Re, ८७० । ९, ८89 । १२७ |
afasafeat २४६ | २९,
वशिषसिडाम्तः २७ | १९ |
वाक्तिकल्त् ९७८ । ई |
( ar )
विधिरनह्लव् gee | RR, ८७८ । ९; ८४९ । 8, eo] €, ०५२ । १८ | freee: ९१२। URI 7 व्रालसंडिता ८५९. । २। इ, ०५९ । ६६, ८५२ । Re प्यब्दविदः Ore | १८ |
ण्ाच््रान्तरम् {OZ । ९७ |
सगतृकुमारसद्िता १२९ । VE |
संकषेगोता ९२ । २, २९६ । ७ |
संकषेगकागडः १२ । Ve |
स्रः ८०९ । धं । ८१८ । ५ ।
ख्रह कारः | Bed | १४ ।
समुश्चयलच्तश Ore | १९०, ७६१ । € |
सागरसंह्िता SyR | 8 |
सारावलिः OTE | ९०, ७९९१ । |
BIRT ८५७ | Re | |
सौरधन्भः १९४ । २, १५० । ९६, १७९ । २, २७८६ ।२।
श्योतिःशसखनामानि |
भातका ८२७ | VR, ERS | १०,
च्योतिःपितामः ge | er,
च्योतिःपराशरः ४८ | २, ya 1 १७,
व्योतिःश्रास््ननामानि २२ । Re,
PHAM २ । ९९; 9३ । १५, BB । LE, ४०८ । १२, BRO । १३, dag) xt, ६१०७ । xe, deel १६, ६७२ । इ, ६७९ । 9, deo | €, CRB | १९; ६२८ । ₹, ७३४ । 8, Oe | ६, ove | ३, OBR | R, ७88 | १, ७8७ | €, OBS | 8, GOT | ७,
ब्धोतिःशासत्रान्तरम् RO 1 १९;
श्योतिःसिङान्तः २६ । १७, ९०९ । ६;
WEIMAR SRT | धृ,
ATE aT aay ३० । १९,
वेदा्ल्योतिः १७४ । ९,
तेत्तिरौयश्चतिः ९० । ९8,
निगमः ६७ । ८, ८१ । १६, ८२। २०, ८५ । १२, ११९ । VE, RAEI US, REO । ४; २९४. । UR, Bok | ७, ORG | १९०;
WaT UA: ALL । १० 88२ । ९४. 8९१५ । ५,
शतिः ada | ९,
वैव्यवतन्नम् ९४९. । ८, २८७ | 9,
मागवतादितन्बम् Roe | €,
श्िवरङस्यम् ६८९ । LR, BLU! LE, URE । ९, ५8७९ । २९, CRE
, od, doe । ९०, ७२8 | १६, ।
ॐ aingara नभः |
तुग्येगे चिनामणौ परिप्रोषणण्डे काखनिर्वथे संवत्धरायज-मासवि्ेषागां काग्थेविशेषोपयागनिरूयवम् |
प्रथमोऽष्यायः |
०० कर
कखाणानि ददात वो मखपतिरस्मिन्नतष्े खति
Saves safe प्रभविहं ब्रह्मापि जिद्यायते |
जाते तचखरणप्रशामसुखमे सौभाग्यभाग्योदये
रङस्याङ्मनङ्कुजा निविशते देवेश खष्मोरपि ॥ ९ ॥
अ्त्पष्छदडिरष्छगभेरसमाङिंहासगाध्यासिनो
खेयं वागधिदरेवता वितरतु Batfe watfe वः ।
यतपादामखकोमलाङ्गुलिनखग्योत्छाभिरड छतः
अन्दत्रकासुघाम्ुधिवुधमगष्ुच्डङञरं SSM + ९ ॥
nage विश्ोदथ-विश्य-रछाप्रतये
गिवाब क्षे्नौषच्छिदुरपदपसरप्रशतये |
श्रमन्दखच्छन्द प्रथितष्टथुखो लातनुम्डते
जिवेरोवाचानमण्यपथनिजतत्वञ्ितिशते ॥ द ॥ 1
चतुव्ैगचिन्तामणो परि्रेषखण्डे कालनि्ंये [२ अ० |
रागः wy नवस्व श्रुतिरियं चेतञ्चमत्कारिणौ
मुग्धे वेत्य यथा भयाश्र भरते वेदग्थमाविष्क तम् । जानोते दयितेव शा Gata यद्यदिधन्ते भवा-
frant मधभिज्िरुत्रमुखः fre frat ag वः॥ ४ ॥ ते देवस्य गभ्यो दिगपतेरापन्खेदच्छिदो-
fray तान्तपत्तमपयप्रसवानदौख्यानि वः |
शैः सौवणमिवाखिलं करुणया निकमात मन्यतेः कोणखणेपरागरागघरितं रिकुचक्रमाखलच्यते ॥ ५ ॥
राजा राजौवचचुविजयति जगति स्फोतज्नोताश्वंन्- argu: शितोशः कितिपतितिलकः संवणः fiqntie: TON जजपालः समभवदवनोमष्डलाखष्डलम- रस्मादिस्मापकानां समजनि awat are कष्ग्पः ॥ ६ ॥ श्रसि प्रकमाशङ्धरमुक्टतरग्रा एरतरां शदण्ड-
SHAG विराजत्यदय॒गखगलद्धवेनिर्वेरवीरः |
arg ङ्गिःखोमसोमाद्ुतचरितशतारम्भदभ्भादशाघ्रा- भिज्िन्यस्सप्रभ्रस्तिसदतुजततुजः Serger: ॥ ७ ॥
श्रा कंलासादिलासालसगणतरणोगोतगो रोको
श्रा च प्रङ्गोखपायोगिभिजखलल्रौ खेदवेखाकवेलात् |
शरा पूवेखात्परस्मादपि धरणिष्टतः कम्भागा ater श्रान्नां wat wate: करघुङुलमिलग्मनोलयः पालयन्ति ॥ ८॥ घं यामेष्वधमणेतामुपगता वौराः परद्ोरटयः सेवा-प्रोयुपपादनेन विविधागाधौजिरस रणात् |
Rao |] संवत्यरायव-मासविश्येषाणां कार्वि्ेबोपयोगनिरूपणम् । श
श्रस्रादाददते गिरत्ययसुखं तजेतदौयं वभो- दिक्पाश्ानिव afaat गमयितुं दिख्ण्डलोमश्चति te रेलासादितलक्षमागं गणं HAAS गण येषां अशिरनुखरनधदरदस्दष्टावदानाह्भुतम् | तेषामेव aereayg fawat प्र्ययिनामर्थिना- मघ्ासाश्च ya त्रजम्ति विलयं सेन्यानि Zaria च ॥९०॥ शर्धो मभरमो रहगहनशहागन्तगजेनागेग्र- ासव्यासप्रसङ्गोखलनङुखङ्ुलव्याकुखव्यालमाखाम् | वारं वारं इतेतदह्ुजङ्ुनगयुगेः सोतभोतञ्चरौषां भूच सटष्डन्ति शन्त चितिधरधरण्ो' खह्यन्तो दिषन्तः ॥९९॥ way चिन्तामणिकामधेसु- कण्पद्रुमागयिनमाय . दन्तान । विलोक्य we किमसुव्य a गोवाणनायोऽपि HUAI |e VU तस्यास्ति भाम Varig: सवेओकरणप्रञुः | निजादारतया यख सब्वश्नोकरणप्रसुः॥९ VN त्मादङ्ुख्ितयरिणपविषकोर्त- aa इदिमां एविशरधुतिराविरासोत् | लोलावतारमकरोदिह वासुदेव सस्माद्धिजातिरुदजम्भत कामदेवः ॥९४॥ हेमादधिरित्यखिलग्डतखगोतकौन्ति wey gains वरिष्टमृलिः |
चदुमेवं चिन्तामओो परिगेवखस्े कालवनिरंये ` [२ we |
माश्ा मोऽपि बिनिक्डरितेन येन
ज्ञाघादुपेति afe काञ्चन काद्वबाद्धिः ५९६॥
तस्य ओंकरश्णेश्रस्य कापि खेख्गवातुरो |
य्.्रखिमिखे येन fefarveat आताः ॥९६॥
लिपिं विधाना लिखितां जनस्य
भाखे क्त्या परिन्हव्य दुष्टाम् |
कच्याणिनोमेष खिग्डधयथेनाम्
चिक प्रमाङोङ्डते विधिश्च ॥९७॥
किन सञ्चिभध तरतदोयं
धके मगो विश्मयमद्धदोयम् |
ATMA AQAA GA SU
चणेन afkefaafa cer ॥९८॥ मन्ये तक्ततदागवारिखदरोपू्यमानोऽसवभिः कश्पा गतेऽपि म ओषदोषदिषमां धते कदाचिदच्ाम् | fada wafufefaninyd fafa रेव्यारिशा निद्धिन्तेन भुजङ्गपुङ्गवतग्नचणवु संसुणते ॥ ६८ ॥ foi तत्छतदागरषटिपयखखत्नख्छ कि sunt यस्िन्नन्यवदान्वकौन्निरतुखा धत्ते एएत्रेएिताम् aga पतितं गरसिष्णा जनतापद्धानि यच्ार्थिनाम् न्यस्तं Waray भालफलके पापां लिपि लुम्यति ॥२०॥
THAME: स नून- Awa GRAS: सुधायाः |
१ wei] संवह्सरादख-मासविरधेषाडां कायविरेषोपवोगनिखपणम्। ६
UU wee तरोयकोि-
सखद्धासग्डद्धानि wemreata ie vl शराणामविनिपिञ्च qe: सन्यदाम् दादृष्णं प्रथमः कलाज्ञर्यदं वेदग्धभानां YT! धौरेय विपित सृतिगामङे तवाद खदम् मेवासौल च वर्ते म भविता डेमाद्विष्धरेः परः ॥ २२ ॥
विभस wi दिजवेवमेष
ख एव डेमाद्विरितिप्रतोतः।
खड्ारलन्ता मवतो यदस्य
FMLA दशिणवाडमाज्चः ॥२द॥
NAG धश्यकथादरिद्रम् `
रेलोक्यमालोक्छ कले्लेन |
तस्यापकारे दधतातुचिन्ताम् `
चिन्तामणिः प्रादुरकारि चार् ॥२९४॥
तज च|
खष्डेतभिगेत-दान-तोषे-
मोकाभिषेवैगयतु gga ।
face तत्य रिजिषवस्दु-
Maes MTSE ॥ २५ तारो देवताकाष्ड ततः काल्लविनिकैच; | विपाकः कमेणां पञशचाह्वदणानां eye: । महाप्रकरणानोच चला ताग्वलुक्रमात् ॥९६॥
€
चतुब्वैगंचिन्तामखो परिप्रेषखण्डे कालनि्ये
तजोक्ब्रत-दामारिकमेजातोपथोगिमम् । कुरते करणाध्यको हेमाद्धिः कालनिपयम् ॥९७॥ तच्र काखखखष्ूपं Rage xu | अनादिरेष भगवान् कालोऽनन्तोऽजरोऽमरः | सर्वगल्ात् SVG सवा्मलाश्वहेश्वरः ॥ ब्रह्माणो बदवोरद्रा हन्ये भारायणादयः | एको fe भगवागोश्नः कालः कविरिति खतः ॥ कालेनेव च श्यनो स एव ग्रसते पुमः | AGATA Barat प्राकतोलयः ॥ प्रोच्यते कालयोगेन gata ¶ सम्भवः | परं ag चश्तानि वासुदेवोऽपि wee: | तस्मात् कालात्मक विश्वं ख एव परमेश्वरः ॥ विष्ण धमौत्तरे । अनादिनिधनः काखोङद्ः TETU: खतः | RGN] सवेश्तानां स are: परिकौर्तितः॥ अनादिगिधनत्वेग ख महान परमेश्वरः | निमेषादपि ae खष्डासृष्छतरो इति ॥ तस सखच्छातिखश्छस्य कास्य परमेष्टिनः | दुविविभाग्या महाभाग योगिगामपि खच्छता it ayaa ger प भिद्यते यदा । anata तद्भिन्नमबुधो मन्यते जनः | कालक्रमण तद्धि सा तस्य हिज ganar ॥
[१८ |
९अ०।] सवल्छराय-मासविश्रे wai कायेविद्रेमोपयेगनिरूपयम्। ॐ
एवंविधस्यानादिनिधमस्यापि qe यद्चयपरिष्छिश्नता तथा- याचन्वतोभिः खग्यादिगरहक्रियाभिः परिख्छिल्नतोपपश्चते aret क्रियाणां सन्तानस्य वौजाङ्ुरसन्तामवदनाखनन्तलादनारिनिधन- स्यापि कालस्य परिच्छेदः सम्मवति | तथाच विष्णधमोत्नरे । तस्य छश्छातिषश्छख्च तयापि महतो दिजाः | AME BHI यदगत्यनुसारतः ॥ तथास्मद् रि प्रत्यलनिमेषादिक्रियादारेण परिच्छेदः काशस्य तजचेवाभिडहितः | SIVA माजा निमेषः परिकौन्तितः | अतः THA: कालोनोपलन्धोगटगृ्तम ॥ गोपलभ्य यथा द्रं GES परमाण्तः । at निमेषौ अटि्ेया पराणोदभरचटिः खतः ॥ विनाडिकास्तु षटप्राणाश्ततृषच्चा नाडिकाः wan: | शरहोराज्रन्तु तत्षश्चा नित्धमेव प्रकौर्ितम् ॥ जिश्रद्क्ृाख्च तथा setae कीर्तिताः | तेऽज पञ्चदश प्रक्षा राम नित्यं दिवाचराः ॥ उश्षरां ठ यदा काष्ठां क्रमादाक्रमते रविः | तथा तथा भवेदद्धिरिवसख महाभुज ॥ दिवस यया राम efe समधिगच्छति | तदाभितसुहन्लानां तया “fe: भ्रकोिता ॥ ferefgaar राम दोषाहामिशचथा तथा |
< चतुव्येगं चिन्तामणौ ufctuee कालिये [२ qe |
तरदाथितसुहर्सानां efrstar तथा तथा ॥ दिशाञ्च यदा कारां कमादाक्रमते शविः । दिक्छस्य तथा हानिन्नातव्या तावदेव तु ॥ gaa तसय हानौ g AEM च राश्चाज्चिताश्च ag राजिड्ड्धिस्तया तथा थद्ा मेषं सदखपरम्दलाशचैव प्रपद्यते । ममराजिन्दिवं कालो विषुवच्छब्दवाचकः ॥ एवश्च भिमेषादिक्रियाकालदारेखावच्छिश्ा या दर्थक्रिया ताङृष्लौ इ fea ver: क्रियायाः श्रवयवो तत्कि यथा watts: काछस्तृटिरिति श्यवश्टारख्य विषयो भवति । एवमन्येऽपि प्राण- विनाडिकादयो श्यव्रहारा श्ेयाः, एवं चृच्याद्ययवदारेणाहोराच निष्यद्यते । aa fafad दशितं ब्रह्मसिद्धान्ते। सावनं WIA IAAT STN: । | vafang राश्टेश स्तिथिषम्भाग मेन्दवम् ॥ विष्णधरभन्तरे ल्ोराजश्च saul दशितम् तिथिनेकेन दिवषश्चाख्रमाने yatta: | gerade Sta सावनोदिवसः wa: ti श्रादिक्यभागभोगेन मौगोदिष्रम उश्यते । चन्द्रनक्तचभोगेग नाशजोदिवसः सतः ॥ तिथिभागयोलंच्णं ada दशितम् | agar कालस्य परिङदो यदा भवेत् | तदा तयोः waeenfa गतिमाच्रिव्य भागेव ॥
१ We ।] संवत्सरायख-मासविग्ेवाशां कायेविशेवोपयोगनिरूपयम् । €
ATTA समयश शेवा TSW राश्यः। जिंशांश्ख तदा Urata द्व्यगिधोयते ॥ श्रादित्यादिग्रश्ष्टन्तु भागं दादश्नक यद् । wat: Bret राम तिचिरिव्यभिधोयते ॥ खन्द पुराणे प्रभाक्खण्डेऽपि । अरमाषोड्ग्रभागेम्\ टेवि परोक्षा महाकला । संखिता war माया देहिनां देहधारिषौ ॥ अमादिपौषमाख्छन्ता या एव wit: कलाः ! विचयस्ताः समाख्याताः वोड्शेव aaa ॥ एवं मासोऽपि पितामद्ेन जिविधो दशितः | दर्द शंखाखखिंध्रिवयस्तु सावमो माषः | रविसंक्राभ्तिविचिश्ः सौरोऽपि fared aes: 8 'दर्णादिति eat पञ्चमो द शात्परतः श्उक्तपरतिपदमारभ्ब अरमावाख्यान्त इत्ययः | ware ब्रह्मसिद्धाग्तेऽभिदहितम् | wx: Walfeeuien: सावनस्तिंश्रता दिनैः! एकराश्रौ TATA TART: ॥ sifa:fagra तु माख्खतुर्विधो दभितः। प्रथमः सावना मासो दितौयस्चाष्रडच्यते | माचजस्ह ठतौयः खान्सौरेमासखतु्ैकः८९) ॥
(१) अमाषोडशभेदेनेति ख० | (x) चतुविध इति खर | 2
)
१० चतुव्बैगंचिन्तामखौ परिगेषखण्डे कालनिर्यये [२ qe |
विष्णुधमात्तरेऽपि मासस्य चातुरविष्यमावेदितम् | चन्रमा: पौणेमास्वन्ते भास्कराद तिरिश्यते | राशिषट्र तथा राम मासार्द्न न संशयः ॥ भागदादशकेनैव तिथ्यां frat क्रमेण तु | चन्द्रमाः WUT FAW सद य॒च्यते ॥ सन्निकषांदथारण्य सज्निकर्षादथापरम् | GRATE दत्यभिधौयते ॥ सावने तु तथा मासि जिंशत् स्््यादयाः war: | श्रादिल्यरागिभोगेन सौरी मासः प्रकीर्तितः । सरवचपरिवर्तेस्ठ नाभो मास उच्यते ॥
चाश्रस्त॒ दे शव्यवस्थया जिकाष्डमण्डनेन fare feu दर्भितः।
चाग्धोऽपि श्क्रपचादिः wurfeata ख दिधा | कृष्णपचादिकं मासं माङ्गोङुवेन्ति केचन | येऽपोच्छन्ति न तेषामपौष्टो विन्ध्यस्य chee ॥
तथा च तेत्तिरौयके शरूयते ।
WATTS मासान् सखन्पाद्याररत्सृजग्धमावाख्या हि मासान् सत्पत्खन्ति पौणेमास्यया मासान् सम्पादयाहरसृजनि Ute ee fe मासान् सन्पतष्यन्तोति |
तथा पौणेमासादकषिएगधसिन्महावाल्तिके पूामासोऽसिन्निति शब्द विद्धिरुकलात् | IIR BUTT च ag काय्यै दिने fea दति लिङ्कद शनाच।
अतएव दिविधचादमासग्रहाथं “यञ्जिन््ासे fea यस्मिन् विप-
, १ ° |) संवन्छरायल-मासविरेषायां काग्थेविद्येषोपयोगनिरूपयम् | १९
जिरुपजायते | were: खच तु विज्ञेयो मासो नेमित्तिकं प्रति" ॥ इति व्योतिर्गाग्यिणापि water इति सामान्येनोक्तं । नेमिन्तिकं च प्रतिखांवत्छरिकमुश्यते, सांवत्छरिके च चाग्रमाख एव विनियुक्तः | “आब्दिके पिटकां च चाद्रो मासः प्रशस्यते” । दूति वचनात् |
मानभेदेन मास-दिनसद्ा विष्णधमोत्तरे fiat |
माने माषस्ु ares anfanfafafes: | परिशेषेषु मासेषु arefaniea: wa: ॥
मासश्ष्दो यथोदितानां चतुणामपि मासानामनेका्गवादि- शरब्दवदाचका द्रष्टव्य इति केचित् | Wat लाः मासशब्दयाग्- मासविग्ेषवचनः “योद श्रमाषाः संवत्छरः रसि wate are: agar देवा wom मासि मासि पिटभ्यः क्रियन्त दत्यादि- बैदिकप्रयोगस्य चाद विषयलान्तेन यव-वराषादि श्ब्दवश्न aay मुख्वलं । पशौ पूर्व न्तरौ श्क्ष-शष्णो मासस्तु तावुभावित्यमरसिंहे- मामिधानात् | इतरथा चाण्मास इत्यभिदध्यात् | एवमन्येव्बमि- धानेषु चाग एव arene इति निरूपितं । “मासः पच्द यमिति पुराण्ाद्चमिधानाच्च। AGW Awa मासलसामान्यम- नुग्यते उपपद्यते वा, AAT ्रयोगस्छ प्रकारान्तरेणाणेपपद्चत- CHARMAN एव मुख्योामासशब्द cf; श्च afecre: चेज-वेश्राखादिशब्दािचा-विशाखाद्यलुराधादिनचवाए- मेकतरनक्चजयक्रपौ फेमासौयुक्रमासवचनाः पाणिनिरलश्राखनादिति यथोक्तं “नचत्ेण am: कालः सान् पौणंमासौति संज्ञाथामिति" eae विग्राखाद्न्यतरे ण, यक्रा पौणंमासौ वैग्राखादि्यपदे गभाक्
१२ चतुन्बयेचिन्तामयो परिेषखद्दे कालनिर्थये [१अ०।
मखजयोगख म ana किगेकटेग्रेनापि व्यपदेशे हेतुः 1 तया शद्ूर गोता | आ्आदिपादाद्धंमाचे नलचस्यान्वये हसौ | fafargsfa शक्ता विपरौता न सा पुनरिति ॥ सा Uttara afd स वेशाखादिपदाभिधेयः, “संज्ञा यामिति रूढिष्दतां पुरस्करोति । तयप यवनः । अगधो पागधौ fet Het फार्गगदच fwit मतः । te मासा दिभा Su: रन्तिकादिव्यवसख्येति ॥ -सदह्ेणकाण्डेऽपि १ दे इ चिच्ादिताराणं परिपूरणन्दुसङ्गते । मासा्ैजादयो शेधास्तिकैः षष्टाम्तसप्तमाः ॥ तेन विश्राखादियोगादेश्राखादिलमिति नच्चयोगः श्रादर- शोयः । तथाच विष्णुः । माघो चेकमघाथक्ता eee Se श्राखायुक्षा सखादिति। यन्तु इत्निकारेण युखयोगात् पौषौत्याषु- दातं तच्छिग्याणां सुखवोधाथे नायमञ्रकणशा दिवन्वन्पौ ea ware: किग्तुद्धिदादिव्ययाकथ्चिदवाप्तप्रठ्िनिमित्त दति तस्याभिप्रायः, प्रहृति-प्रत्ययाखखाख्यागमपि गो शब्दस्येव WAST गच्छ- तौति गौरितिवदवसेयं | arg freee पौर्णमासी वा wes वा तद्योगो वा agat वा पौषेमासौ wes वा ay पौणंमासौयक्ता वा तद्योग दत्यादिकच्यनावतारः । श्रागमप्रसिद्धि- WAM CTH दि शब्दतुव्यलादुपपत्तेः। तसादश्रास्यादिश्न्दाः
Qe |] संवत्सरायल-मासविष्येषाखां काय्ेविधेबोपथोगमिरूपयम् | १९
यथो दितमचजयक्रपौणेमासौल्णकालवचनाः, वे भराखादिशब्दाख करानि acta खितं। कथं तदहि done वैशाखादिपदमरडन्निः तजापि प्रखिद्धिभाव्मस्ि। तज afeere: अननेकश्क्रिकल्यनादोषाङ्ञै- Sift 1 चारे fe मासे वैशाखादिशब्दप्रसिद्धिः wheat ITAA, खोरे त मासे न श्ाखस्वा, wren च प्रसिद्धिवंलोयसो म खौकिकौ, तखा गौख्वेनाणुपपन्तेः । तचाचाङः “Hee afufanary प्रतिपन्तेवंलोयसो । लोकिकं प्रतिपत्तिस्तु ate लेनापि नोयते” इति ॥ तदत् प्रसिद्धयोर विशेषात् | तथा च च्यातिर्गाम्धैः | सौरेामाखोविवादयदौ amet waa: खतः | श्राष्दिके पिटकां ङ चार्रोमासः प्रशस्यते ॥ इष्स्यतिः | | fare सौरमासे श्रधिकामर्थसिद्धिं प्रार् वराहमिदहिरः | Qa प्राह पराशरः कथयते पौषश्च रौर्भाग्यदम् | आषाद़ादिषतुष्टयं न wud afanied दिजैरित्यादि ॥ बोधायनख्च । ` कष्टे AW सुते शकष्वजक्रियाश्चिने इति । तुलायां बोधयेदरवों fea त अनादंम् | दिराषाढ़ः ख विज्ञेयः रेते च aration इति ॥ तेन बोधायनादयः सारमासे श्रावादिपदानि were तेनो- भयापि afafe: steer न विगरेषेश सौरमासगता ater इत्या
१8४ चतुत्मैगचिन्तामणौ परिग्रेषखणे कालनिशये [१ wel
समाभौयते प्रसिद्धिपभावष्याच्चागेकश्रक्रिकर्पना श्रचादिग्रब्द वन्न fae भ्यते, श्रागोपालाक्गनाजनपुरक्छता सौरमासे वेश्राखादिपदप्रसिद्धिः, केषाश्चिदेव तु चान्द्रे । तस्मात् सौर-चाग्रमास्वचना एव qe awn वैश्राखादिगब्दा दति सिद्धमिति। aca उभयोरपि प्रसिद्योः श्राखखत्वाविग्रेषेऽपि wear वश्राखादिपदप्रसिद्धिः aafwat बला शौरे तु न तथा, TR श्रागोपालाङ्गनाजनपुरष्कृता च सौरे मासे वेशराखादिपदपरसिद्धिः गेषाच्चिदेव तु wx दति, तदपि मिथ्यैव विपरौतस्यैव दग्र॑नात्। तथा च पाणिनिः “नज युकः कालः साञजिन् पौणंमासौति संक्षायामिति । न च सौर-सा- वनयोरोविंवधासि dy, तस्माच्चाखमाखव्ना एव चेज-वैशाखादि- शब्दाः | WARY सौर-चाद्रमानेनैव मासद्यात्मकाः। तच लार- मानेन विष्णुधमोन्तर ।
सोरमाखदयं राम खत्रित्यभिधौयते |
चान्द्रमानेनापि नजिकाण्डमण्डने |
DAMA: TAT: कुरय्यादा्रमासलषु ।
तदभावे तु चरन्तुखिति व्योतिविदाखतम् ॥
waa चाग््रनिमिन्तलं मन्धवर्णात्रतौयते |
तूनन्योविदधश्लायते पुनरिव्यतः ॥
सुनः पुम्ाजायते ख एव facueaq ।
चन्द्रः पुनः TAN ARRAN: ॥
होटप्रकरणे we प्रहत्य प्राह तित्तिरिः |
ख WaT कल्पयतोति चान्द्रोऽयं ऋतुकल्पकः ॥
we ।] संवत्सरायड-मासविश्ेषाणां काय्वि ेषोपयोगनिरूपणम् | १५
ते च षट् हेमन्-शिश्रिरयोः समासेन oy षड्वा तवः पञ्चगवः हेमग्त-शरिशिरयोः समासेनेति च श्रुतेः, ते च वघन्ोपक्रमाः सुखं वा एतदृदनां wen इति श्रुतेः, ते च रत्येकं चेजादिमासदया- तकाः, मधुख माधवश्च वासन्तिकाट, way why fue, mY Wey वाषिंकाख्ढ, Cty wees, सदश्च सरस्य कैमन्तिकाद्व, ay तपसश्च Rice दत्याध्वग्येवादिश्रतेः | मधूमाधवादिशब्दासेज-वेशराखादिषु यन्वान्तरे प्रयक्राः । चेजोमासोमधः प्रोक्ता Surat माधवो भवेत् । च्येष्ठमासय WH: स्याटाषाढ़ः श्रएचिरच्यते ॥ गभो मासः WA: ख्ान्नभस्यो भाद्र waa | दष श्राश्वयुजा मासः कार्तिंकखोजैसंश्चकः ॥ aware arta: awe: पौषनामकाः | माघमासस्तपः प्राक्त स्तपस्यः WT: खतः ॥ बोधायनेन युनर्मोन-मेषयोर्मष-टषयोवां वसन्त इग्थभिधामात् मोनादिलं मेषादितवं च वैकख्धिकं वसन्तस्याङ्गोशतं, यदा लधिक- मासो भवति तद् चाख्मानेन मासचयात्मकोऽपि aye: सम्पद्यते, तथाच जिकाण्डमण्डनेनोक्रम् | चान्द्रे माने यदा चेचमासादिर्मलिनस्तदा | waste मलिने चेच प्रशाखेऽपि vera ॥ गतु सवेयमायाता मासचयवसन्तता | सत्यं गत्यन्तराभावात् सेवाचाभ्युपगम्बते । गन्वजापि विकल्पः किं तद न्नाभ्युपगम्यते ॥
vd Uqaatanat wicteee कालनिरये [१ खर ¦
. मासास्वयो वसकखाः व्यक्ताद्यमयवान्तिमम् | sited विकल्पा fe सौरमारेवु eat ॥ न तु शादेषु य॒क्राऽसौ मलमाखातुवक्तिषु । aiena हि ते मासाः ख्येसंकान्तिखमिताः & ददै मासाविरैकैकन्डतं शला तु rea | तवस मोनाद्ा मेषाद्या वा षडेव हि ॥ waxy मणिने मासे ATA माखास्योदश्न | विकस्पन्तेऽच यत्किचचि्माखमारन्च युग्मतः ॥ ` तषु क्रियमाणेषु मास एकाऽतिरिश्यते | किमसावनृतुमांखः किशचतः सप्तमो भवेत् ॥ mea वा कापि प्रविश्रलिति विन्धते । aque न कालऽस्ति area: सक्नमः श्रुता ॥ ATES STATA इत्युत शल्यता । षड् वा तव Tee श्रुतिः सप्तमवारिका ॥ रतः श्रुतेः सपतिर्बाध्या दै मासाडृतुरित्थसे | तस्नादधिकमासः Bay कु चित् ॥ यत्षोऽन्तमवेन्मासः ख तुः स्यात् जिमासिकिः । यदा षष्टिदिजै्मांस एक एवोभयात्मकः | श्रतोऽचापि aa VACA मासयोः ॥ श्रय ोरण्डतुजयेण तथा च शोरमानमधिष्टत्य विष्डुधमोन्तरे “त् जयश्चायनं स्यादिति, तथाच सवत्छरोऽपि wRaltgrs: gran, सावनः Bre: छोर दति जिविधः। तथाचोक्तं ब्रह्मसिद्धान्ते ।
१ Ge |] संवत्सरायल-मासविश्येषागां काग्धविरेबोपयोगनिरू्पशम्। ve
WRAY मासागान्त् प्रभेदतः | चाद्-सावन-सोराख्थास्लयः संव्छरा श्रपि ॥ ते च दादश्मासात्मकाः “दादश मासाः सवल्छर इति श्रुतेः। चाश्रस्तु संवत्सरः कदाचिच्रयादश्मासाक्मका भवति, safe चयोदश्ो मास दृत्धाङरिति श्रुतेः | चाद्रमान एव योद श्रमासख्य सम्भवात् | तथाच fener । सोरसंवत्छरस्यान्ते मानेन शशिना यदा | एकाद श्ातिरिश्यन्मे दिनानि श्गुनन्दन । समादये Beas तस्मा्मासोऽतिरिष्यते ॥ लाख्संवस्छरस्य चेजश्टक्गप्रतिपद्युपक्रमः । तथा ब्रह्मपुराणे संवत्छरारम्भविधिक्रमे | चेजे मासि रजन् ब्रह्मा सखजे प्रथमेऽहनि | RATS समयन्तु तथा area सति ॥ प्रवत्तयामास तथा काशस्य गणएमामिड | गरहाज्ञागामद्मासाम् THT TITANS ॥ ब्रह्मसिद्धान्ते। चे्सितादेरुटयात् भानेदिंम-मास-वष-यग-कण्याः Barat खद्गायां wa प्रदत्ता दिनेऽकंख्य सौरः daar, पुनर्मीनादिमषादि- at वसन्तस्य विकल्पेन मौनादित्वस्य मेषादिव्ख्य . चो क्रलादसन्नस्य च WAGs संवत्सरसुखस्थैव शछतुमुखल्यो पपन्तेः | यत्त॒ विष्णुधमंत्तरे | माषश्रक्कखमारग्मे GAT वासवचगौ । : |
१७ चतुगेचिन्तामणौ परिङधेषखण्ठे कालनिंये [९ अ०।
लोवयक्रौ था erat षश्चाब्दादिरदा खतः ॥ दति माच्छएक्रपतिपदुपक्षमवं संवतपराणा, तज्ज्योतिः ्ास्ल- प्रसिद्धश्दभाश्दभकशप्रतिपाटमाथं म तु घर्मालुषानायेमिति मन्य | प्रभवा रिषष्टिसंवन्छराण्णं wafer: wert पञ्चानां यगसज्नकानां यथाशयं CATAL ETAT TTT Ta: | तथा ब्रह्मवे | संवस्छरस्छ weet दिनौथः afta: | ददावस्रशुतौथस्छ चतुथदानुबत्छरः । Seat: TEA arg यगसंज्जित इति ॥ तथाच कालस यथोकम कारेशावच्छेदसम्भवादनादिनिधनस्यापि यथाययं ब्रतादिधर्मानुष्टानाक्गलसुपपद्यतं इति fade: frat । तच संवत्छरादेः काशस्य शंवत्छरमरताके यथायथसुपयोगो इष्टयः | अद्यनस्य तु स VATE | देवताराम-वाघादिपरतिषटोदश्मखे रवौ । qfeurmgea कुवे तत्कलमवाभ्रथात् ॥ सौर-खावन-चान्दर-नाचचाणां मासानां पुनः कुच teat दतवपेशाधायुक्तं विष्शधमोर्रे । एवं काशस्य Tre प्राक्त मासचतुष्टयम् | ओन येन च मासेन यश्च कायं निमाधत ॥ अयायमत्-हवार कक्षौ सौरेण मानेन खद्दाध्यवस्यत् | सचाष्पास्सान्यव ावनेने
९ we |] संवन्छराथय-गसविग्रेषाय। क स्येविदेजोदधयोगनिरूपयम् । ९९६
SHSM WE, ETC ५ सात् पूवेकाखश्यपूरणाभ्याम् WY मानेन यमच ATT: | मचदस्ाद्धबनानि Sut aia कुर्याद गणात्मकेन ॥ WARY: | विवार-बत-अश्चेष WIE माब प्रपरसते | पावेणेऽग्वष्टकान्राद्धे चाद्धमिष्टं क्वाष्दिके + गधो ferertaal विवाहोक्लव-शचेवु सौग मानं qed | तथा RTA । हकोदिषटकिवाश्चदौ werel सोर-सत्वनो । wea पिठश्ग्यादौ HgTe: बः ॥ rary व्यो तिर्गाग्ये | सौरमासो faareret यज्ञादौ सावनः ww: । ऋष्डिके fiwara च चान्दामासः प्रहस्यते ॥ ‘arfeem’ खांबत्धरि कण्टतादश्वाद्धे | “विहका््य' वााश्विकिशरा- ग्द, चश्दागमास-बंवत्परघाभ्ये यश्चतिरिकरे wafer देवकवण्धं WRITE: प्रशस्यत इत्युक्तं | ewe पितामद्ेन | देवे aafe fial च aegrKae: Ga: ॥ we fagra |
९० चुम्बेमेचिन्तामणो परिगेषखब्डे कालमिवंये [२ we |
Nea मासखाश्मसः Wa: ॥ ङस्य तिः | रवेरण्युदये मानं शब्दस्य पिरकर्मणि | ay खावनमित्याङरा के स्ववतादिष | व्योतिर्गाग्येः । ्रायुदांयविभागख्च प्रायञिन्तक्रिया तथा | सावनेनेव AAT yet वा्युपासना ॥ यथा पाण्डवैः कौरवाणणं ब्रह्मसिद्धाग्नात् | ्रमावास्यापरिच्छिन्ञो मासः ख्यादुन्राह्मणखय तु | घकरान्ति-पौएेमासाग्धां तथेव qatar: 1 अनादि श्ब्टायेः ओौधरेणए दभितः। विवा्ापनयन-चुड़ा-तत-नियम-प्रतिष्टा-गटहकरणए-चौ र-याजा- महाषष्टो-महासक्तमो -विजयद शमो -द गरदरा-यगादि-मशाव्ये्टा- प्रव्यादि ग्रब्देनोपादौयते, यज्ञादावित्यादिग्रब्दन याग-दान- हाम-गभाधाग-सोमन्तोन्ञयन-जातकम-खए-कय- विक्रय-व्यवहार- ग्रहणं । तथा-“खटेव पिटत्धादौ मासखाग्रमसः सतः” दत्थ पिरहृत्थादा वित्यादिगब्देन टद्यमिषेक-संव्रशरादध-पारवष्णष्टकादे- वग्रयन-चुड़ा-अतनियम-प्रतिष्टा-ग्टशकरणए-दौर-याचा-ग्कोत्सवा- दिग्रहणं | तथाच प्रथमराशचितः प्रश्टतिगोचराष्टवर्गामुसरणक्रमेष्ठ तत्तद्रा िभोगसम्बन्धेन शटभाग्टभोपभोगात् । मङ्गलेषु विवादेषु कन्याखंवरणेष॒ च | दशर मासाः प्रशस्यन्ते चे्-पौषविवर्जिता इति ॥
९ Gol] संवल्यरायय-मासविग्रेषाशां कायेविग्रेबोपयोगनिरूपयम् । २९
मासपदे etre सावनस्छ च मास्य नियतजिंश- दिवसत्वाश्निषेकदिवखात् प्र्टतिषु षष्टा्टमासेष पुंखवनादे विधानात् “मासमग्नि डाच जहोतोति “चातुर्मास्येन यजेतेत्धादिष्बनियतदिवस- मासपरियहामुपपत्तेर्मिंयतपदेन सावनग्रहणं । तथा “मासि मासि पिष्डपिटयन्नेन चरन्भोति 1 “meant पे तिथिषोड्षकञ्च यत्” इत्यादि तिथिखम्बन्धेय विदहितपिदकाय्येसितासितविधिनियम- मन्तरेण सांवद्छरिकं प्रति नियमानुपपन्तेः was तिधिभोगे चाद्ध- मासाश्रयणएमिति । 92 पण्डितपरितोषक्षतोक्र श्रादिशब्देन व्यव- सिताः यथा परिगणिता विवाहादयो गडोतग्या दूति ङुतोऽवगतं शरव्यवख्ितग्रदफवाधकप्रमाणाभावाग्तया हि सौरोदेवश्यनादिष विदहितख्चाश्रमासा्रयणए च दइादश्यादितिचिवश्ेन श्यनादिषु क्रियायां इश्यते, यदाह AM: |
दिराषाढ़ा क्रिया तावद्यावद्िष्णोः waren | प्रबद्धे तु हरौ काय्यां खु्येगत्येव सा क्रिया ॥
श्रथ च “विष्णुः खपिति ane इति दिराषाढृऽपि रा्चिभोग- एुरख्कारो दृष्यते, म चोपनयनान्नप्रा्मादिषु सौरमास दल्यैकान्ति- कगभांदिखद्ा वर्षाणां “गर्भाष्टमे ब्राह्मणएमुपनयोतेति, “षष्ेऽकञप्राशनं मासि ““शर्टवषां भवेद्रौरौ नववर्षा तु रोदिष्ण" इत्यादि गौतमव- चने: सावममासपुरस्कारान्न च सावने मासि सितासितपच्परिदरण- मस्ति । सति श्र तिथिपरिग्रहे चाद्मासा्रयणएमपि शक्यते वक । किञ्च “यासौ वेशाख्यमावास्या रौ दिष्छा सम्पद्यते तस्यामाददौतेति UE मास्ञाधागविधानाद्वन्नादो खावनविधिरनेकाग्तिकः |
श अतुच्येमं चिन्तामसौ परि रेषखष्डे areata {१० |
विवाङ्-क्ल-थच्चेषु सौरमानं swe इति | anata सौर भानं दभंबति |
अनेन विधिना arg जिपेजमिह निर्वपेत् |
कन्धा -कु्भ षेऽ के शष्णपचेष सर्वदा ॥
कन्यायोगाद्छवितिरि पिषटयश्चालु शासनात् |
तावत्पिदुरौ शज्या यावदुचिकद नमिति ॥ सोरमानेनापि freararem न च सांवत्षरश्राद्धे चाण
दृत्यैकाग्तिकं |
afer राश्रौ गते सूर्य्ये विपत्तिं थान्ति मानवाः |
तेषां तत्रेव कन्तेव्याः पिष्डदानेादकक्रियाः
इति व्यात्रवथनं हि लौरमाने दग्रंयति | प्रचेताः पुनरा |
प्रतमासस्य यः पक्स्तभ्तिथौ प्रतिवन्छरम् | यावत् समरति पौल्लाऽपि तेषां ata दापयेदिति ।
ल च् व्रतमियमादिकं सौरे कियते इग्धेकान्तिकं, चलुरमाख्य- erat इरिशवनवशेनाररखमाध्युपदे शात् मासापवासस्य चाश्धिन- UVR SIGMA तथा विधेकादश्वमतसुपवासात् शावम- चाश्रवोरेकतममपि नियतं, न च देवशरवमऽ्रक्रोत्छवारि errand विहितमयेकाम्तिकं, fae: खपिति ame ।,
लुलार्थां बेधयेदेवों धिके तु ores | कन्याथामम्निकां Sat FAS चेव पुरन्दरम् ॥ afer Gu वदा विष्छख्ठखायामपि टिके ।
१ च्यै* |] संवत्सरा्यश-मारपिरेवाणां काय्यविषेषोपयामनिखूपणम्। रद
vente बौधायनवचनगरेन हि सौर प्रतौयते | यट षि पठन्ति | दश्डरासं नेत्कषेखतुष्वेपि युगादिषु | उपाकम्मे तथा षष्ठां छलदिष्टं वादित इति ॥ तदणनेकाणम्तिकं प्रौष्ठपद्यां ₹स्तेनेापाकरणं श्रावण्यां प्रपां वाणुपाशृत्य यथाविधौत्यादिगोमिलादिवचनाक्चाद्ध मासावगतेः | यदपि पितामहवचमम् | कार्जिंकस्य तु wear are मासि fasten: | were जियमामाश्च चाद्रमान प्रमाणतः ॥ दति तदनेका मिक “तुला-मकर-मेषेषु प्रातःखानं विधौयते" दूति पश्रपुराश्वचमात्। म च aera नियमे वाद्धमामममेकाणन्तिकं तषा हि arereae naw ममुः | यथाकथञ्चित् fresrat तिखोऽशेतिसमाहितः। मासेनाश्नन् “free चश्रसयैति सथोकताम् ॥ दति वदन् सावनमासं पुरस्करोति | “तिथिद्द्या चरेत्िष्डा- fafa धाश्चवल्वधस्चाण्दायएं दशयति | तथा पतितेन तु सम्पकौं मासं मासाङ्धमेव वा | मोमूज-यावकाहारो arate विग्ररध्यति ॥ इति सावनं भासं दशंयति। wana कतिप्यदिनाधिके मासर्वसगेमिमिन्नप्रायचिन्तकसयनामूलमासानुसारेण सौरवादयो- रनियतदिवसतया कर्नानुपपन्तर्नियतदिनसावनमासाश्रयोख्यते। ud वर्षमितेऽपि प्राचञिन्ते सावनमासगरहएं । तस्मात् सौरो भासा
Re चतुव्बगं चिन्तामण ufitwee कालमिखंये [१ we |
faareretfafa | विवाहश्ब्देन यथापरिगणितेन विवाहादयो aya इत्यन्यथा वशंनोयं । तथा fe wa मेषादिरागिभोगगयप- ana कमैविधिः तच सौरमासा्यणेन कमांष्छनुेयानि, भाद्र- पदादिव्पदेरेन यदि तान्येव यथा “amt mae © मासि भाद्रपदे” दति,
तथा “श्रक्रसुपसखापयेद्धाभेति, तथा “fae शक्रष्वजक्रियेति | तच विंहभाद्रपदयोः सामान्य-विगेषन्यायेनाविरोधाद्भयसमावेशः सुकरः | यत्र सामान्येन “द श मासाः प्रवन्त चेज-पौषविवष्जिंताः” दरति श्रुयते तच चेनादिगन्दानां सोर-चाग्साधारणत्वात् सन्दे विवाहे सौरराश्चिगम्यते । तद्धाथिवप्रेन हि soma शूयते । “सौरोमासा विवाहादाविति वचनात् सौर एव य॒ब्धते। सौरे च ama गमाफे यदि ay चिचाय क्रपौणेमासौोखनन्धो gral तदा qantas निषेधविषयलवं wrens निषेधस्य च पौणेमाससन्बन्धेना्युपपत्तेः। सदपि चे्लमखत्कण्यमेव तथा “गर्भादिखद्या वर्षाणामिति यद्यपि सावनपरियहः तयाण्ुपनयना- दिषु रागरिभोगजन्यश्ररभाशभफलानुखारेण शद्ाद्युपपादमवश्ात् सौरग्रहोविरोधादुपपद्चत-दत्यमिपेत्योक्षं । “सौरमासा विवाहा- दाविति a पुनरन्यस्य माषस्य विवाहादौ निराकरणमवगम्बते | तथाच वराषमिहिरः । “awaat शओोभनगोचरखे विवाहमि- च्छन्ति fe दाचिष्याव्याः” <f awa: श्टद्धि वदंखाष्डमासं पुरस्करोति ““खवत्छर गरुसिष्ठति” “पच्य शमिजः'” दति च सावन-चानद्रमाने aaa नियतदिवषकममासदाद शावख्छि-
१ Ge || संवत्सरायव-मासविग्रेषाकां काय्येविष्ेबोपयोगनिरूपम् | २५
लवात् सावगववेस्य खस तिराशरिमितभोगस्व च नियतदिवसकम- मासदादश्ावख्डिलतादङ्गारकष्द्धेरपि चापेडितलाश्द्राश्रिभोगे- ऽपि चा्मासयहमेव तथा “शंङ्ते शगतमये कन्या क्रियत इति, “sweat पुरुष इत्या दिवचनं कचित्छावनं कचिचचा्रमामं पुरस रोति । एवं यज्ञारेरपि सावनमासादेरमियम दति cfd तस्मान्न तदचमवगशरेन Saag कमेर स्वेषामेव चाद्रादिमासानां wate: जिन कचित् कचित्मशसं agen wed इति । यच तु एकस्मिन् विषये wanda aay सौरस्य यया arfinea, तजोदितागुदित- होमनिन्दा-प्रंसान्यायेन व्यवस्ितशाखाविकच्यवदगुष्टानं तस्मादा- fermen यवख्िता विवाहादयो ग्मन्त इति वचनमशोभनं यथो- कमेव anita इति । वयन्तु ब्रूमः यसन कियाम्तरे वचनान्तरेण बौरादिमासा विनियुक्राखत्का्य॑मादिगरब्येनोपादौयते। a तु माखविगरेषग्रश्णे कारणं न विद्यते तच ex एव oe! चेष- वे्ाखादिषदानां x एव सुख्यत्वादिति |
इति ओमहाराजाधिराजश्रोमहादेवोयषकलश्रौकरणधौश्वर-
खकलविद्याविशारदशओरौषेमाद्धिविरचिते चतुव्वेगेचिग्तामणौ
परि गरेषखण्डे कालनिणएेये संवत्रायण-मासविगरेषाणणं काय्यैविग्रेषोपयोगनिरूपणं माम WAT SET: |
अथ दिनोोऽष्यायः।
अथ मरमाचनिणेशः |
तच मशमाषस्लरूपं खचशारोतेन दश्भिंतम् । TR यच येते मासादिः ष प्रकीर्तितः | शरद्ेषोमौ wat म्ये समाप्तौ faedtaat ॥ तमतिक्रम्य तु यदा रविर्गच्छेत्कदाचन । श्रादोमलिष्बवो ज्ञेयो दितोयः wre: wa: इति # wat यत्र gad’ इति बरक्तपरतिपदु पलक्षण, “wiftei- माविति शृष्णप्रतिपदः, पिदरसोमकाविति are एतेन चाद्धमाष sweater: तं मासमतिक्रभ्यान्यसिन् मासे यदा शी trad MSC पूवो ATTA: उत्तरः ATER: | तथाच ब्रह्मसिद्धान्ते | चाद्रो मासोऽणयसंक्राम्तो मलमासः प्रवनिर्तिंतः | गन्दिपुराे | श्रमावास्यामहोराजे यदा संक्रमते रविः | aq मासः पदिः स्यादतीते धिको भवेत् # wararet पराप्य यदाइनि वा cat वा रविः संक्रामति तदा स चान्द्रो मासः पविः स्यात्। यदा पुनरमावाश्याव्या्ने wir व्यतोते सति प्रतिपदि संक्रामति तदा चाद्रोमासोऽचिमासः खात्। श्धोतिःग्राखे | | अमावाखादयं यर र विसंक्राजिवश्ितम् |
eq || मलमासनि्यपकर्यम् | xe
afege:. स विद्धेव each: | रविणा सहितो creqra: स्थानो afeee ॥ वरणः Ga भातुस्तपगञण्डो र विभि शरग्वेमा fecetar शिकाकंशा मिक-विष्युं च। एवै craw: Gal माधादिषुटम्मि wey निःद्ष्यऽधिकंमाता aferqereren: au: 1 जारेषु cemrfearara fe warmer | wyenctue मासि wow तयते रकिः ॥ mqurnt fe चो are: aetfefafeuten: | aera समयाति खे गयुंखक Seri सतु Set wetted efwefegrn इकन् | arfwurfgrererafea: etesfererer | ufzuret wate qerafwararen: ॥ अतोताधिकमासादारण्य दाजिंशन्भासादुपरि wenfyry afearereurfung गतेव्वधिकबारा watery: | ay विष्णुधमोन्तरेऽभिदहितम् | dtturegy मनेन eer भवति भानेव | वावमे हु तदा माने foray प्रपूथेते ॥ SATAY ते राम Hat: Tat षट् । सौरसवत्छरस्यान्ते मानेन शभ्रिजेन ai एकादभ्रातिरिश्यन्ते दिनानि गगनन्दन | VATE VACA HSA CT ।
रेख चतुन्पैगिन्तामयो ufcitewe कालनि्वेये [Rw |
स arfaarea: site: काम्बकमेसु गतिः ॥
तथा alone “मासे जिंश्न्तमे भवेदिति |
महाभारते | |
पश्चमे पञ्चमे वचं xt मासावुपजाथते |
लेषां कालातिरेकण यहाणामविचारतः ॥ इति।
तदेतन्छवेमवांञ्नशमासेा न सम्भवल्थेवं पर । AT एकस्िम् aye संक्राभिर दितं माषदयं ब्धोतिःसिद्धाग्तेऽभिडितम् | ““श्रसकरान्तमासो- ऽधिमाखः स्फुटः स्वात् दिखक्रान्तिमासः कदाचित् ware: | ख्यः कार्निंकादिजवे मान्यतः स्यात् तदा व्षंमथ्येऽपि माद्यं चेति तत्कथसुष्यते इाजिंश्मासादर्वाश्मिलमासा a सम्भवतौति, उश्यते यद्यप्येक्िन् THC सक्राज्मिरहितं मासदयं भवतोति तयापि तयो- रेक एव मलमासः दइाजि्न्मासादूखं यः Gays, अपरः संकान्ति- रडितेऽपि न aera: शच्रकालायधिकधात्काखाधिष्धश्येव मखलात्। तथाच गद्मपरिशषटे ।
मखं वदमि area भासं कालविदोऽधिकमिति |
तथाच PAQUATAT ।
स चाधिमासकः stm: काम्बकर्मसु afer इति | अरधिशब्टेनावयवेनाधिक्यलणयाधिक्धप्रतौतेः यथोरकमिति क-श्- ब्देन मांखवाचककासग्रब्दशच्णया मांसस्य ततश्च AAAS एवासौ
तथाच जाबालिः
एकस्मिन्नपि वधं च दो मासावधिमासकौ |
पू्रामाषः AW: स्यादपरख्छधिमाशकः ॥
२ ० |) मभमासनिगेयप्रकषरणम् | Re
मासदयेऽब्दमध्ये तु संक्रान्ति यदा भवेत् | प्राहृतस्तच Ta: खाद् धिमासखयोन्तरः | इत्थादिपूर्वाधिकमाखादारन्य दार्चिंश्रकासादू पू योऽवकाग्तः स प्रातः WE इत्यः, यस्ततः परः साऽधिमासा मलमास इत्यथैः | तथाच इाजिन्मासादृद्धं योऽसंक्रान्तोमासः साऽधिमासः, ततोऽर्वाम्यो- ऽक्काग्लोमासः स प्रारतोनाधिमास care, म aa aredtatqal विवञ्धितं वच्छमाख्वचग विरोधात् । यन्नु तदा share अ्रधिमाखदथं चेत्यमिधानं तदसंकाम्लादसकरान्तोमासः"“रविणण लितोमास इ्या- दिवचमात् न तु कर्मानरेलादिति। यदा लेकञ्सिन् vet ्राश्चि- भादिषटूमध्ये daria एकोमासः चेजादिषट्ूमथ्ये लपरः, तदा दातरिश्रकाासादृद्धंमपि भवेत् पूवं माशागाधिकोमासः wag भवति, तथाच ब्रहमचिङ्धाग्ते | | चेजादर्वाङ्गाधिमासः परस्ताद धिको भवेत् | ger हि सव्रास्तेषु afergitiaetent ॥ ` तस्मिभुत्तरख्िनेव मासे wate afi: ग तु dfn विरोधादिति भावः। “चेजादरवागिन्धभाश्विनादारम्येति द्यम् | on fe ब्योतिःषिद्धाके। घट-कन्यागते Bd टिके वाय धश्विनि मकरे वाथ ea वा माधिमासा विधौयते chap यदि तु सामान्यताऽधिमासमाजनिषेधपर वचनदयं तदा मासः कन्धागते भानावसक्षाग्तोा भवेद्यदि | देवं fam! तदा कमे तखा कतूरशयम् ॥
$e aqantamaay पटिरेषखद्धे कालमि्ये [र अर ।
इति च्योतिःपिताभ्सरिणं विध्येत qwerty स्थात्, ससखाद्ययो- क्रविषयमेवेति | यटा विकड्िजाधिनादिषद्र serfercferare- इथं भवति तंरा WITTY TS: स्याट् धिभाससतथो सरः | श्येतरेव प्रष्ठथं चेषारिषटे लधिंकभासदणं न भवत्येष तचे केकमासोलवप्न्वेयागटमतितवात् शवस्य च कार्भिंक्धादिवयनियतसवे- खोक्रकदिसि । वणा दिखंक्रागन्लोऽषि qarerteresara: ) तार ASME | efwane ण संक्रान्तिः सको न्तिभष वा । मलमासः ध fawet are चिशन्तमे भवेदिति ti अच योचि्िवद्छो पि लयभ गीतेः, तल, व विय इति eeu समाप चिग्रत्तम cafe renee | रपि च afenfaetea furnace शख searentwar वा are: afar: न दितोथः श्रा्माश्रयात् ष्छादिमावे बापकलाश्च ve ॒ जिंश्रत्तमलाभावादभलमासलाश्च तदुन्तरः सवा न wee: स्यादिति wewararars wee, धसेकस्िम् कस्शरेऽखंकामं are- इयं संक्रान्तिदययतोमासख्च तच यावसंक्ान्त-दिषशक्ान्ती ती de- tive fads श्रम्य्ाधिमासः | तथा वादेसखत्धश्यो तिगग्बे । | चक्िक्ासे न संक्रान्तिः संक्राभ्तिदयसेव <1 sauteed मासावधिमाख्छ भिग्दितः ॥ fecha “wetisawane Rare अद्धि चथोरगोमाय-
२ qe || मलमासमिणय प्रक र्गम् | १९
दष्यछच्कमेष TERT) अष Sift प्डिद्धविकऋहादि- केस जयोऽपि निन्दिताः चयाधिकमासौ ठ जौत-खाककास्यवल्य - खपि निन्दितौ woervwafiaa कालमलरूपलाद हश्च मणल- लात् अरधिकमाबच्छ काखाधिक्छेनाऽपविषतात् |
तक्षा BMT |
अभमावाश्चामश्ोराधे यदा संक्रमते che: | स तु मावः पविषः erate धिको भवेत् ॥
अच केकाः विद्वप्रकाशमतदुषणा योपन्यस्तेरथिभाससाव- Sufkent रभते । गतु चेजादिजाससंशागां मेषारिर्यनकषान्ि- निकन्धनलादचिमासस्य wenrfiacferarestsfirart Swret- ऽभिमाषं xarfeererct न खात्, तथाहि Gufs कषे जादिशब्दप्हन्तावशु नतः aerate: Prare:, यौ निक- तेपि क्िजाखङितपौणमासोथुो रेनपदप्रथोगाये रदाभ्यां तुष । न ख मेषादिरुकान्तियोगातिरिक curfew, भ च का- गनो रत्वं उपाधिः, वे ाखपूवंलस्छा पि प्रसङ्गा विरात् ewtur- धिकलवेय्यात् विकश्येणोवाधिले अगेकाथेलापातात् फारुगना- waa eae च तदु लरब्ड चेजलं थात् । किच्च Sway ren मष्ट Bata ae यपुव्योश्रलमिति ae शेषोश्तरलं देश्या खस्येति चक्रकदोषः wat मेषादि सुकान्तिथोग एडोकाधिः। fing वेदे मधुखेति crewman: eae दृति wen संश्च श्रलुकम्य सपारोति CUTAN जयोदश्रलराक्षाः संवत्सर दति Gay vem जा तेन येच्दा पिभा. any इनि, gut
इर चतुग्बगंचिन्तामलौ परिेबखदधे areas [२ we
चदि अधिकमास ETT wy स्यात् aed, न लेवमस्ति, feet श्द्धानतश्रैत एव । `
ASM ।
“met तु दिवसेर्माखः कथितो वादराय्शेरिति।
“एवं षष्टिदिनोमासस्तदद्धे च afege दति च। न च वाच्यं wy मासश्रब्दः एकगेषटन्तिः यत् दिवष्नाभावेऽपि areftar- वगतेरेकवचनमेव संक्रान्तियोगोपाधिः तेनाधिमासो न चेजादि- रिति, सकललोकसिद्ध चैजादिव्यवहारख्ाभावप्रसक्ात् संर्पशब्द- स्येके ्रवचनस्वार्यान्तर विषयत्वमस्य arate विद्यत एव । श्रुतिख जिंश्रहिनतन्मासविवच्येति । wat यदा यदा यदन्तश्व॑लोऽषौ तदा vena व्यपदिश्यत इति न दोषः | मन्वेवमधिमाससख् इड्मासद - यमध्यपातिल्ात् feast garage कि atace पूवादधमिति निद्धारश्कारण्ाभावात् amfagitt दु धेटः, उच्यते अधिमास- NATAL SATS ALATA TAT |
तदुक्रम् | |
श्राद्यो मखिन्बुचोज्ेयो दितोयः aren: खतः | वष्टिदिनात्मकमासस्छ “ag? पूवभागः, ‘afeqe: wg: कर्मानरान्नेयः, fata’ उन्तरोभागः, ‘ATE’ We Tare: | sitfaare पितामहोऽपि | wer तु दिवसेर्मासः कथितो वादरायण्ः। qaag परिव्यञ्य THES प्रशस्छते ॥ एवं ववेजाधिमासस्योत्तरमासपूर्वाद्धले प्राप्ने कचिदपवादमाइ |
श we |] मलमासनिकयप्रकरयम् | RR
मावदयेऽब्डमध्ये तु Sah यदा भवेत् । प्राङुतस्तज Ya: स्यादु तरस मलिन्लचः ॥ wafer वर्षं यदा दै मासावसंक्राशत भवतसदा Fac, वटिरिना्मकख मासस्य पूर्वभागः ‘wre’ शद्धः, ऽक्षरोभागो मजिष्ुच car: । एकाष्टमध्यवन्निंगौ दावधिमासौ पूवंमासोक्न- Tey पूवंमाखस्ावित्यभिप्रायः। ak Va श्रधिमाशखव पूवेभागः et उन्तरोभागो afeqe: तख टद्धिलादुद्धेख Great । अन्यया तिचिदद्धरणुत्तरतिचिषं्तलापन्तः एकाथिमाखच्य तु “otal यच aa” दत्धादिन्यायाहल्ौयथा वचनेनो्न रमाससंश्चवममिदहितं | ATA । एकज मासदधितयं यदि स्यात् वं ऽधिकं तच परोऽधिमाखः | winery संवत्रे चतुदं र मासाः श्युरित्यत श्राह, वोर तु श्रुतिराह मासं wade: कापि न चेव दृष्टः | एकस्िन्व्धेऽधिमासदयेऽपि मासाखयोद गेव “यदषैम्येऽधिक- area तत्काक्तिंकादिजितये ware इति वचनारित्भिप्रायः। केचित् “माखदयेऽब्दमध्ये लित्यादिव्नानामेवं व्याख्यानं ai यदेकस्िष्वरवे दौ माखावसं क्रान्तौ भवतस्तन तयोरसंकाम्तयोर्मध्ये यः पूवाऽवंक्षान्तः स प्राहृतः WE: कर्मारः, उत्तर खरंकान्तो मलिष्बुखः कमान, stearate म॒ च afae:, “पूवेवस्मतिषिद्धानि परतो भ च दैविकम्” इति, age “एकज मासदितयमित्था- दिभेति तदयुक्तं अनेकवचनविरोधात् । तथा fe, 5
as चतुन्वैगचिकामको ofcitwwas कालनिकये [2 ae 4
Ufarare म sarily: sarfiercente दा ; मशमासः ख fame: बवेधमेवदिष्कुलः ॥ सिमोवाखौमतिक्रभ्व चटा संक्रमते रविः 1 we अहितो मासो qa: स्वकेन ॥ afaraa दिशंकान्तोऽधिकमाबदयं तष्टा । तद्धि माख्चयं दुष्टं स्वेषु TAG # अंस्पांहखतो araafirarey निन्दिताः | अद्भेमष्येऽधिकमालयुगं तस्कान्तिंकादिज्तिखे ware | माषं TAs ्रयनार्- faery ॥ THQ GA WGN भवेत् | तच eared gale कुष्य द परेऽहनि 9 इति जिशेथाष्ठतकव्थनजिद्यादि । aera पूर्वां काख्ा बाच | a १११. वेशाद कश्च धिमासः पश्तस्वऽधिकमो भवेत् । कृष्टा fe सवेशासेषु तस्िन्न्तिसयोदश्पे ॥ uefa | चटन्दागते wea sya are धन्विनि । जकरे वाय we वा नाधिमाणो जिभौचते ॥ दति तदुभवमप्यश्विमादौनां areata शूरवजागा wie माखा न waa, न तु सवशेवाजिमाखा म जवक्छोद्येश्पर
२ आ || -मनमाशनियंयपकर डम् | क
“qurat फाश्गनादोनां प्रायोमाघख्छ तु कचित् wena भवतौति व्मविरोधादिति तदयुक्तं ॒विश्वपरकाशमतं दूषयति वाक्ानाजेव- त्वात् FATA META AT HAT TTT TTT Ee य॒क्षवात् । ayn “केषादवाङ्ा धिमाख दति “wearer सुखं इति वनद वमाशिगादौनां कारगनान्तानां gar च्रधिमासा म मवन्तौत्येवंपरमिति AH | लशशा्यादारादिप्रसक्गात् SMA फारग- भादोनामिति वष्नविरोधसासत्परेऽप्यभावाश्च खरूपतोऽधिमास- निषेधच्यागङ्गोकारात्। यत्वखमत्पचे दूषएमभिहितं तदयक ww मासनिषेधस्य शामन्बश्रास्तंस्यंविभेव्ास्तेश awe ence aire भवत्यखेऽपि शमागलात् लामाग्य्राख्छभाता लर मासपूवाद्ध- वलापवादाङ्रौकाराश्मासचयस्छ दु हलप्रतिपादक्वचनस्य ब्धौतिःज्सल- प्रसिद्धविवाशाटिश्यमकमेविषकत्ात्, तथा तक्ेवोक्तं “विवाइ- चश्चोक्छवमङ्गलेश्िस्ादि, ञ्त्परवेव याख्था व्वाचसौ | संकान्तिदिथस्येक्रः स नासोऽदस्पतिः खतः, चेजादिसं्मासेथ म कद्ाकद्भगेटयम् ॥ ऊर्जादिपञ्चमासेष कदाचन भवेद्यदा | तदा दावधिकौ erat तस्ि्लथां दिपश्चके ॥
दति मलमासख्रूपनिणेयः |
---'5~#ञनय---
“ क,
ae aqeafanaal परिरेनखद्धे कालनिवंये [२अ०।
अथ मलमासे काव्याकाययेनिखयः |
तज शातातपः । वन्छरान्तगेतः पापोयन्नानां फलनाग्रहयत् । नेकय-यातुधानादैः समाकाग्तोऽधिमासकः ॥ afege: समाक्रानिं सरग्यखंकरान्तिवजिताम् | afeqe विलानोधाद्र हितं सवकस ॥ ST: | मजिश्वुचस्ठ चो are: स मासः पापरं्चकाः | वलितः faedarat wing तं त्यजेत् ॥ वेटौनिः | Stare क्रियाः स्वा इादजे VATA AT: | जयोदशे तु sater ferener दति संदिताः ॥ तस्मात् wien मासि gar न were | कुवं्नन्थमेवाश्ट ङुम्धांदात्मविनाग्रनम् ॥ aa) एकराशरिखिते Ce यदा Tiss भवेत् | इव्य-कव्यकरियाहन्ता तदा Hats waren: 1 इति भविव्योत्तरोऽपि | असंकराग्तं तथा मासं देवे fay च aeifa | मलौमसमश्ौचं तु वजेयेक्मतिमाञरः ॥ THM: |
R Wo ) मणमासनिथंयप्करुणम्। ge
न gaiefua मासि काम्यं कमं कदाचन | ae agi काशस्य are arefact ग्ह्परिशिष्टेऽपि | — a मासो मलिनः पापशम्भवः। ग पिढटेवेभ्यः सवेकमेसु तं त्यजेत् | जत् ॥ चटा भरथो चाति गभस्िमष्डलं दिवाकरः संक्रमणं करोत्थतनु | वटाभिमासः कचितो विरिश्चिना विवा-याजोक्छव-यश्चदोषहत् वहत् ॥ ग्धोतिःज्राखखाग्तरे | | खविटमण्डलमेति यदा mit ACTUMAT BEA रविः। ASAIN NATIT afaat: कथिताऽभिकमासकः ॥ तथा | fantaratafamea यदा संक्रमते cha: | भानुना wire Wat: wag ॥ एवं सामान्बतः सकशकर्मनिकेधप्राप्नौ विशेषो ~ निषेधपराप्नौ वच्छते तज म -ङुम्बादधिके मासे कर्माकमे कथश्चभ | at Afatua कमं afe ava कोज्तिंवम् ॥
ac चतुन्यगे चिग्तामयौ परि नेवङद्धे कालनियये [र We |
“कर्माकर्म शिष्टेन area, तद्धि फलकानेः किवमाण- ATR, अपालकाङैरक्रियनाशूत्वादकमे, कमे च तदकनं चेति He धारयः। तथेवाइ प्रलापतिः |
न galcfea मासि काम्धकमं कटान | मुक्ता नेमिन्तिकं org तद्धि wea aif ॥
sy केचिदाहः काम्यस्य क्मेणोऽधिमासे waver समतिख निषिध्यते | आरारये ठू are कमेणि समाश्किलाद्वाक् मध्यपति- तेऽधिमासेऽपि काम्यं कमं काये | तथाः चातुर्माख्धत्रतानामाषाडे- ऽधिमासे नारम्भः काज्तिके चाधिमासे न eenfa:) श्रकरापतिते लधिमासेऽप्यनुष्टानं | अतएकाग्वराधिमासपातेऽपि खा न्तियुक्राषाढ- ्दक्तेकादभ्वां चादूर्माख्यवरतानामारम्भोऽमिद्तिः सकाजिवक्रका- ` न्तिकदरङ्तकादग्यां समाश्चिङक्रा ) ait |
एकादश्धां तु गक्ञोयात् Sarat BATS च । ्रषाढादौ मरोभत्वा Wiese क्रिवाम् ॥ ततो विबुध्यते शेवः अङ्खुः-चक-गदाधरः | काभ्तिके Was एकादश्यां समाहितः ॥ मन्त्रेण चेव Tae देवसुत्यापयेद्धिणः। afwara च पतिते एष एव विधिक्रमः ५ श्रधिमाशैनिपातेऽपि कमादिशाजिका-श्रोन् | कन्या-तुला-शिकेषु नप उत्थापयेद् धुवम् ॥
भ चेवं सति माश्पश्चकं तरतानुष्ठानप्रात्तौ चठुमांख्धत्रतमिति
waren faery:
z We |] त्रजम्नाखमिगेयप्रकरत्रन् ¦ Re
arfahyecrarert ae ate परित्यजेत् , सदो uftgfen ख भवेद्ेद विहटिजः ॥ चर; षिपेत् ween श्राषाडारिष्छलुद्रयम् | विश्वुपूजनरकत्येः श भवेकलिकेतनः ॥ मेषादिपादे खपितोह विष्ठु- ` Seyenra afta च । वोष्ावल्ताने च सुरारिषन्ता प्रबध्यते लासचतुद्चेन # इत्धादिवचमविरोधखेति are । ag तु feaeaie: कथितोवारशाक्ेः | इति वचनाग्पासचतुष्टकोषपरेः | ब्रह्मसिद्धान्ते | परार्धं कमं fees तु काय्यं afaqy | Squat नाम ये मासा म तेषु मन WENT: | ब्रतानाञ्चेव यज्ञानामारम्भाख समाप्नयः $ दत्थारम्भ-समाष्योरेवाधिमासे प्रतिषिद्धनाच्च waar घवै- काम्यकमेयदणमिति ATI | TSH WAAR ae । Wid मखमासेऽपि कलछम्मयमसप्रचम् ॥ इति काठकग्टह्मपरिगिष्टवर्नेन काम्बकप्रेसमाक्तेदमि नल- मासेऽपि विधासमन्तस्माटेवं जिषचन्यबखा, “egal मान से त्रा दलि बनेन काम्बवत-यद्चानां चरारम्भः समाशिद्ध परविषिश्तेन तू
ge wqanifenrat ufctuee कालनिये [२ qe |
नित्यत्रत-यञ्चाना, “निल्य-जेमिशिके कुव्ात् प्रयतः सजि =” इत्यादि व्श्छमाणनित्थ-नेमित्तिकविधायक ANTES TAT । ARM CATHAY काम्यत्रत-यश्चविषयतथासङोचोयु्ः | गतु किमज मलमासात् प्रागारमस्य ware: प्रतिषिध्यते, sartarcare, न wa: “cea aware प्रागिति वचगविरोधात्, म fete: अरम्रमिषेधादेव च समापेरपरसक्र्िषेधाथोगादिति | उच्यते | मलमावप्रारग्स्तेव खमातिस्तज निषिध्यते यो इन्नानाग्मल्लमासेऽपि काम्यं कमं प्रारभते तेन तच समाप्तौ शतां दौषाधिक्धं arf<- त्येतदयेमिदं वाक्यमिति म दोषः | टडूमद-डदस्य ति-पेटौनसि-ग्योतिः-पराश्रराः । seq प्रतिष्ठाञ्च यश्च-टान-अतानि च । वेदत-टृषोतखगे-चुखाकर ए-मेखलाः | माङ्गखममिषेकञ्च मखमासे विवष्णंयेत् ॥ कचिद्यश्च-टान-प्रतिग्रहानिति are: | शअरद्यापवादः | wK-Gaue चेव मरणे पुच्चजश्मनि | मशमासेऽपि देयं स्यादस्मचयकारकमिति ॥ बाले वा यदिवा os शक्रे Agus | मशमास canis वन्नेयेहेवद शंन ॥ शति “अन्नवाधेयं प्रतिष्ठाधेत्यावश्यकतये सतति गेषोद्रष्टव्यः तेन मखमासेऽपि प्रायिन्तश्तमम्धाधेयमम्नुगल्धनम्तरं ae 4 प्रतिषिध्यते, एवं प्रतिमादिसंस्कारनाशओ्े पुनः प्रतिष्ठा म प्रतिषिध्यते
R |e] मवमासनिवेयप्रकरयम् | 8९
we: काम्या नित्या aft वसन्तादिसम्बन्धेन विधौयमाना sat सखकान्तेऽपि करियमाशा खे सखकाले एव हता भवन्ति, ‘erry महादानानि। केचिदुक्रतानामपि महतामेव प्रतिषेधमाङ्ः इषो त्सगेख च Aarcurfene च प्रतिषेधः वोडश्ाङ्भादिवन्तस्ापि प्रेतोपका- रिवाश्छक्रास्तमयादावपि wana सति श्रन्धाधेवादि प्रति- fret “मलमास इवेत्यमिधानात् । देवद शेन" मसिद्धखयम्भूदेव- ताद ग्रेन | तच्चा प्रथमं faafed, ““आअनादिरेवता दृष्टा ग Wi नष्ट मागेवे इति सकन्दपुराणवचनात् मखिच्ुचेऽयनाटलतोयं खानं दिवजेखेत् | wa केचिदाङः । मख श्वेति सिद्धवद्द्ष्टागगोकरणान्यथानुप- पत्या मलमासे प्रथमदेवतादगेगनिषेधः fag: | Wat तु “मखमा- खद्वेत्यम्बाधेयादिग्बेव योजयन्ति । यथा मलमासे चन्द-सु व्ेगरशा- feareafataetet fraueta बाख्ादिव्वपि चथा enfefa, ata पके मखमासे देवतादगरेनस्य म प्रतिषेधः | वापौ-कूप-तडामादिप्रतिष्टां aw च । न Valea तु महादान-त्रतानि च ॥ महादानानि MATT दर्शितानि | ATLAS | महादानानि याकौह afaarfe इमानि च । रहस्यानि प्रदेयानि तानि मे कथयाश्युत ॥
मद्छ उवाच । 6
$x
चतुव्वैगे चिन्तामणये ufctwea क्षालनि्खये = few,
भक्तानि यानि मद्यानि महादानानि षोडश | तानि ते सच्मक्च्छयामि चथावदगुपूरवेशः ॥ चन्त सर्वदानानां तुलापुरुषसंनितम् | दिरण्यग्भदागच्च ब्रह्माण्डं तदमन्तरम् ॥ कश्पपादपदागद्च गद्य पञ्चमम् | दिरि्कामधेलुख रिरष्धा्चसथेव च ॥ हिरष्याश्वरयस्तदत् हेमइस्तिरयस्तथा | पद्चशाश्रछकं ACEI तचैव ख ॥
See दिश्वकषञ्च ततः कच्पञचताक्ाकम् । सप्रसागरदामञ्च र्रधेसुस्तथेव च |
महाग्डतचटस्तद्च्छोडद्ः प्ररिकौन्तितः ॥ RAGA न्यान््पि cw महादानानि दर्चितानि ।
कशक्राञ्च तिषा गामा दाघौ-रय-मरौ-ग्शाः | कन्धा च after धेशुनेहादानानि बै on ॥
MISH |
Set मौक्ञोवन्धनद्च अन्धाधेधं eared । राजामिषेकं area ग छुख्ाद्धालदिते ॥
कौयुमिः ।
अधिमासे 4 करण्यं arg शांवत्छरादिकम् | वषेटृद्यभिषेकादि कनतव्यमधिके न त् ॥
wea: |
श्रधिमापे न कर्यं आाद्धमश्वदयं तथा ।
R qe |] मलमासनियेयप्करबम्। | 9९
तयेव ` काम्बं यत्कं TTT A
afastacures यत्किथित् श्राद्धिकं भवेत् |
दष्टं वाय वा पूते तन्न Baly मलणि्चचे ॥
sages AE शआआश्चवन्छराग्तगेतजातकर्मादिनिमिन्तव्यति-
for) अन्ये Sa व्ाचचते "वत्छरात्रथमादृत इति प्रथमं वत्र विषाय आश्व यिक STE मखमासे न arial प्रथमे तु संवत्सरे मलमासे परापे सपिष्छोकरकं ` विदितं तदुन्तरदिने यदाग्डदविकं विदितं तग्मलमासेऽपि BA । Tate ।
नाता वा wraget वा सपिण्डः शिख एव च।
सपिष्डकक्रियां श्वा कुर्य्यादाभ्वदयं ततः ॥
इत्य वचने शआभ्वुद यग्ब्डेन श्राभ्यदयिकं arg विभागप्रकरणे
विश्वरूपाचा्वंश eran) अन्ये तु इन्तरग्रेवलेनेवं याचते सपि- ष्डोकरणादूद्धे WIA sage प्रतिमासं पुनः कियमाणं बेपुङ्षिकं मासिक aig तश्मलिच्युचेऽधिमासे काय्येमिति ay वन्छरात्मयमा- दूत TYR एतञ्चोपरिष्टादच्छते | ware परत्य warfare ।
तच दन्तमदन्तं खाद्धुतं चाङतमेव च |
सुप्रजप्तमज्तं VTS: शनोभवेत् ॥
म aret न विवादश्च म च वास्युनिवेश्रनम् । `
म प्रतिष्ठाञ्च देवानां प्रासाद-ग्ाम-गदषाम् ।
4 fea सुवालांसि कारयेदिति faa: ॥ ` पराशरः |
Tae खतो मास्याः सवातो afew: । .
88: चतुग्पैगंचिन्तामग्यौ परिरेषखष्डेकालनिर्गये [2 el
aa ufefed कमं Sut arte कारयेत् ॥ प्रजापतिः I
पाकम च Way कव्यं पीत्छवं तथा |
out नियतः gaiq ya तन्निष्यलं भवेत् ॥ पराश्ररः |
पचदयेऽकंसंक्रान्ियंदा म स्यात् सितासिते |
तदा तन्मासिकं BAA मासि कारयेत् ॥
एवं षष्टिदिने माससदधेश्च मलिष्डुचः |
व्यक्ता ATA Brat: पिटररेवादिकाः किवाः॥ सत्यव्रतः |
मासि dage शैव तिथिरैधं यदा भवेत् |
THT HAT HA पूर्वा तु खाग्मलितुषः ॥ तजाभिमासे AHA ACTH शातातपः |
एकसंश्लौ यदा मासौ |rat संवत्छरे कचित् ।
awe पिटकास्थाणि देवकार्याणि eat ॥ श्रङ्िराः |
at माखावेकनामानावेकस्मिन् Tet यदि |
yafam frearaife देवकार्याणि eat ॥ च्यातिःशाख्े |
ufefafeatata: कथितो वादरायकैः |
cantata पूवेस्मिन् frearaife चोभयोः ॥ एवमादौोनि मलमासे देवकास्ये-पिदकायेप्रतिपादकानि a
eq |] मलमासनि्वेयप्रकरयम् | । 9४
नान्यावश्कदेषकां-पिटका्यं विषयाणि द्रष्टव्यानि |
इस तिः |
मित्थ-नैमिन्तिके gate प्रयतः watery | Tae गलच्छायां Hass तथेव Th
मित्यमावश्यकं यद्मासविगश्ेषनमामनिरपेचमेव fated यखाकरण्ठे aerated प्रायिन्तमाज्ायते तद्यथा “waa पयते पुरोडाशमष्टाकपाखं निवपेत् योदभे-पूषटेमासयाजौ ख श्रमावाख्यां वा पौर्णमासीं निरवेपेदिति। तचा्धतस्य नित्यस्य awe म तु नित्य- मास्य | तेन दगे-पूमाखाग्रिशोच-पञ्चमशायन्नादेरनुष्टानं मशिुचे कन्तव्यं खकाखा तिक्रमे प्रायसिक्ाानात्। एवं च नि्धाऽपि सोम- यागक्रिया afege मासि म aren मजिष्बुवमाखातिकरमेऽपि वख- wrizarea सोमयागाङ्गगतस्यानतिक्षाग्तलेनाच प्राययिक्छपरात्त रसम्भवात्। एवं यस नैमि्तकख्छ गटदाङेष्ादेनिमिन्ाननरकाले HUTS ग॒ मासाकरे विडितकाशलाभः तथाग्ताव्यङिया विषयं, एवं “afege मासि यादिति विधानं जआतेश्वादे्नमिन्तिकस्यापि गिश्रशणाथे निमिन्तानन्तरकालमपदाय arent ककव्यस यया दश्रराजादिखूतककाखस्य मध्येऽनुष्टानमन्यायं तथा मलिश्वु्दका- खमथ्येऽपि सति च afeqestert, एवञ्च नित्यलं नेमिन्तिकालवं चाविवितं यस्वातिक्रमे प्रायधिग्सप्रा्तियेश्य च मासानरे fafeq- काशालाभेगावग्यकं मजिन्ुचेऽनुषानं med afege कुब्यादिति ` वारस्यत्यवचनतात्पस्यायैः प्रेतव्यः ।
तथा च खल्यन्तरे |
9९ चतुरव्गं चिन्तामणौ परि कद्छे कालमि्ंये [२ अ०१
santa afier कुणोर्ौमिन्तिकं तयेति ।
ae नित्यस्य सुख्थकालातिक्रमे जघन्यस्य काशाकरसख्ानग्वतु- ज्ातवादत्यन्तलीपे प्रायञिन्तं weed तत्कमेामन्यमतिलाकाल- मासेऽपि कार्थ ।
ग्यश्ञपरिश्ि्टिमपि। we वदेसि कालश्च मासकाशविरोऽधिकं । नेदेता ज विजेषेव्धामन्यजावश्यकादिषेः ॥
आवग्डकार भपूकंभासा दि विधेरम्यज Angel seas Ae भाचरेत्, Wat se मासि किथभाणा्थां मास्ति विधिखोपः णां fafufanten war “वयन्ते zea ग्थोतिषा यजेतेति, वसन्ते fafera ण्योतिशोमस्य भथमासवेशाशपरित्यामेम शड्वेशाषे कियमाणस् वसन एव हततम शासि विधिशोपः श्रनेनष्वको fate दरकिकमासेऽशुेव vaeign |
owe arereht wea ।
WATE ATE पवे चाग्रथणं तथा | AWAY तु क्यं काम्या इद्धौर्विवथेयेत् ॥
“ऋवषटार होमाः" श्रभरिशो नोपाखनेबेश्वरेवादयः, ‘ww दर्पौ भाणो पार्व॑णथाख्योपाक, “srw श्राग्रथणेषटिः, यद्यप्ययं वर्षाषु श्ञामाकेये्ेतेति भाशदयात्मकवषोस्काशविदितं afeqe-
भसेऽपि खकाशसम्भवादमन्यमतिकं भ॒ भवति तथापि दुभिंषेश श्यामाकव्यतिरिक्धान्यासन्भवे जवना RATTAN TTT Ta णेनावश्छकन्तव्यमित्धायणानुष्टानं जोवनाथेमाक्छकमिति VT
` |
zB we |] मलमाशनियेयप्रकरकम् | ge,
माययणं तथेति, wer a दु भिशाभावादनावक्ककं तदाभिमासे शामाकाग्यखं म RAR | | अनेनेवामिप्राचे प्रेटोगसिना । संक्रान्तिरद्िति भामि ुरग्बादाग्यक्ं ब aT | दूति विकल्प om: । काटकगद्चपरिकरषटे | मलेऽबन्वगतिं feat कुम्बामेमित्निकों fart । . ओोमयाभादिकर्माणि निच्ान्वपि मक्के $ पुष्टौष्यायकणाधाकं-चातुमोस्ादिकान्यपि । मराव्याषहकााद्धोषाकरचमि कमे यत् । ae मासविश्रेषाश्छा विदितं कथयालि ॥ .महाखयः' भाद्रपद श्चापरषच्चः | प्रेतमाख्यादिमारभ्व आद्धषिष्डोदकक्रियाः | सपिष्डोकरषान्ताख वयाक्राशबुपस्विलाः ॥ यव-ज्रौहि-तिनेङमो जातकर्मादिकमः fae: | AUNTIE प्रल्ुपञ्जितिचेतकम् । अनन्यगतिकलेन क्वं VATS # ITAA | ofgarg वथा शोकनन्धाधेब्ं मदाय । = राजामिषठेकं काम्बन्न न डरस्बाह्वाबुखङ्किति ॥ `. श्वोतिःप्निाष्र्ाऽपि | माषः MTA AISA, भबेद्चदि |
gc चतुव्वंगं चिन्ामओौ परिेषखब्डे कालनिर्बवे [२.अ०।
देवं fast तरा कमे AMS HATA ॥ च्धातिःपराश्ररोऽपि ।
यातुधानप्रियोमाखः कन्याकं जायते यदा |
देवं fay तथा कमे उत्तरे मासि थ्यते ॥ fae: | | TH नभस्य-कन्याखे श्राद्धपदः WHAT: |
famtaretafana यटा कन्यां ब्रलेद्रविः। तदा कालस sgareaiaa पिटक्रिवा ॥
"अतीता" पञ्चमं पवमतिक्रान्ता, एवश्च चत्केिदुकं कन्याशं- क्रान्तिनिमिन्तानां argrat षोडशसु दिवरशेषु नेमिकलान्रेमि- fare Tage मलमासे प्रतिषेधाभावान्तानि कार्व्याणि age प्रजापतिना “gar नेमित्तिकं areata ।
ब्रहमसिद्धाग्ते |
qu शङ्धितोमासो ग aie: सतोबुधेः |
Tare न ita wae नेमिन्तिकादृते ॥ निमिन्तवद्च arg प्रति कन्यासद्क्रागमेः पुराणोक्षम् ।
कन्यागते सवितरि aaa तु षोडश |
तुमिस्तानि cents पिदणं दन्मंशयम् ॥ इति तन्निरस्तं । यया च शाच्धायनिः |
meagre पशे तियिषोड्श्कख्छ यः |
HUTA AGATE काखः आङ्ककमेशि ॥ तथाच नागर श्वण्डेऽपि fags प्रति ब्रह्मवचनम् |
Rue || मलमासनिरेयप्रकर णम् | ४९
WIG: पञ्चमे परे nase दिवाकरे | यो वे श्राद्धं नरः कुब्यादेकस्मिन्लपि वासरे ॥ तस्य सवव्छर यावत् wat: स्युः पितरोभ्रुवम् | नभोवाय नभस्यो वा मलमासो यडा भवेत् | सप्तमः पिदपक्लः Seats तु पञ्चमः ॥ यत्तु आदूकणेवचनं | च्राषाढोमवधिं WaT यः स्यात्पचस्त पञ्चमः | Wig तच प्रकुर्वीत RAMP वा न वा ॥ तत् पूप्रदश्चिंतवाक्यमिचयपग्थालोचनगया पच्ोपक्रमामिप्रायं | तथाच काष्णांजिनिः | ama वा यदि वा मध्ये ay कन्यां tiara | पचस्त पञ्चमः पूज्यः agains प्रति ॥ TENTH | wa वा यदि वान्ते यच कन्यां ciara | ख पचः eae: qe: arg त्र विधौयते ॥ तेन “कन्यागते खवितरौत्धादि पुराणवचनं पच्मध्ये afar कसि अिदइनि कन्यासङ्कनणे aff प्रतिपदादि षोडश्रायहान्युपादेथानोत्येव aed न तु EAU पूवी णि हेयानौत्येवं, पञ्चमपक्च्य प्राधान्या वा axe, TATE Aerie तदुभयं न नित्यं ्रकरणे परह्यवायाभावान्नापि नेमित्तिकं तौ थेखम्बन्धस्य गजच्छायासम्बन्धस्य च निमित्तस्य पुरुषप्रयल्लसाध्यत्वादतस्तयोः एथगग्रहण | गजच्छाया च गज-
सैव ara या पूरवेख्यान्दिि वर्तंते खा मुख्या wen विश्वामिचोक्रा | 7
we चतुव्यैग चिन्तामण afte कालनियंये [२ qo |
Waray योदयात् पिणं मधुना सइ । छायायान्तु Tee wet दशिएासुखः ॥ ude; पिदरदेवत्ये शंसञचैव करे खितः । यान्या तिथिभषेत्ापि गयच्छाया प्रकौन्तिता ॥ दरति या परिभाषिता गजच्छाया सा ager श्रसम्भाविनौ च “मलमासे हंसञयैव करे खित दति वचनात् | “Sa सूयः, AV इससे, "खित इति कन्धाखद्ान्ते वंन्तेमानतवात् मलमासलाभावात्, प्रतश्राद्ध- faa मशमासेऽपि प्रापे यन्तत् पुनर्विधौयते तत् संवत्सरमध्यप- fat मखिच्छचे एकं मासिकं शला दितौये मासि wesfa श्रन्य- दधिकं garfedacy | यदाह वशिष्ठः। areata यद्यधिमाखो भवेग्मा सिका दिनमेकं दिं गयेत् । टद्धवशिष्टः | argrisefa सम्प्राप श्रधिमासो भवेद्यदि | आद्कदय प्रङ्ुर्धोत एवं कुर्वन मुद्यति ॥ कौथुमिः। MATS दद्यादन्नं वापि सुखितं । waar विषद्धेऽपि प्रतिमासञ्च मासिकं ॥ गभस्तिः | म कुयोकलमासेऽपि are कम कदाचन | मुक्ता नेमित्तिकं arg तद्धि asa कर्तितं ॥ एकोदिष्टन्, यच्छ्राद्धं तक्नेमित्तिकमुच्ते |
2 यर |] मलमासनिकेयप्रकर कम् | छ ५९
aera पूवेमासेऽपि कालाधिक्येऽपि धर्मतः ॥ विष्णुः । मासिकाद्धं चेदधिमासपातेा माधिकाथं दिनमेकं agar । कशिदेतदचममेवं ave वद्धंयेत्" खष्डयेदिति, तत् प्रागदाइत- वचनाद शेगजिबन्धनमिन्युपेणोयं | खत्यन्भरेऽपि “वत्सर विटद्धेऽपि प्रतिमाशचछच मासिकं” एतत् सपिण्डोकरणात् प्राक्रनमासिक विषयं, एको दिष्टमासिकविषयलादिति बेचिक्षदथक्तं सपिष्डोकरणो र मासिकानामपि वैकस्पिकेको दिष्टतविधामात् | SATE कात्यायमः | खपिष्छोकरणादूष्यं म दद्यात् प्रतिमासिकं। एको दिष्टविधानेम दद्यादित्याह शौगकाः ॥ अर च सपिष्डोकरणोत्तरमेको दिष्टविधानेन “न दात् प्रति- मासिकमित्येकः पकः, cafe, न तु सपिष्डोकरणोक्षर- काणमासिकं न दद्यादित्थेकः, एकोदिष्टविधानेम द्ादित्यपरः | तथाच MTA: | पितुः पिद्रगशख्स्य garearawaga: | प्रत्यब्दं प्रतिमासञ्च विधिक्चंयः सनातनः ॥ ^पिद्रगरख्यः' सपिष्डोङतः | Way: | argufacat प मास्व Witew: | श्रखराणाग्त, मासोऽसौ तस्मादेव विगर्हितः । तस्मात् Wiest ag न कुग्माजोपतिष्ठति |
५९ चतुग्यंगं चिन्तामडो परिशेषखद्छेकालनिर्वये [२० |
यस्मात् चथोद शोमासो श्रसुरसम्बन्धेन गहितस्तद्मात् view मलमासे We न कुयात् शतमपि यते मोपतिष्ठते। केचित् जयोदशं aga कुयादिति पटित्वा waited चक्माशिकं मलमासे प्रापनं तच कामिति ब्याचखते तद यक्तं संवत्धरमथ्ये च्चधिकमासो भवे- दि्यादिप्रागदाइतवचनविरोधात् । wat तु “तस्मात् चथोदभ्र aig न कुव्यो दिन्दुसङ्क्ये” इति पठन्ति तदष्ययक्तं । “जातकमेणि यच्छ्राद्धं TMS तथेव च । मखमासेऽपि तत्काय्य व्यासस्य वनं यथा” इति व्यासवचनविरोधाव् पिष्डपिद्रयन्नवन्तदनन्तरमवश्ला- मुष्ेयस्यामावास्याश्राद्धस्य प्रतिषेधानदस्य प्रतिषेधप्रसङ्गाश्च | “तस्मात् योदये WE न इुख्यान्लोपतिष्ठते” इत्येव बहग्न्द्ष्टः काश्योरखि- fang पाटोख्यायान्। तथाच हरि-इरादिग्न्धेऽप्यमेव पाठो ग्द्ते। AUST: | गभं वाद्धेषिके म्रेतश्रद्धे weal तु मासिके । प्रथमे aft चेव नाधिमासो विधोयत इति ॥ यमः | गभं arg fas स्त्ये आद्धकममेफि मासिके | सपिष्टौकरण्टे नित्ये माधिमाखं विवर्जयेत् ॥ TAS जपाहोमो यव-त्रौहि-तिलादिमिः। जातकमोग्धकमा णि नवश्राद्धं तथेव च ॥ मघाबयोदशौखाद् आद्धान्यपि च षोडश्र | खन्द्र-सू्यग्रे खानं आद्ध-दान-जपादिकं | काय्यीणि मखमासेऽपि frei ने मिन्निकं तयेति ॥
२ We |] मलमासनिगेयपरकरणम्। | us
“गभं miararaet विहितपुंखवनारौ, ‘are faa अ्रश्ौति- भागेत्यारिविदहिते द्धौ, wa संवल्छरादिपयन्तकाणष्ते, “मासिके दूति इादश्रमाशिकविषयत्वेन केचिद्याचचते aca ॒आआद्धान्यपि च घोडगेत्धनेनेव तस्य age मलमासेऽपि विधानात् तस्य षोडश्र- RIFT गणनात् |
MTR: |
दइवादश्प्रतिमास्यानि ary षाण्मासिके तथा ।
सपिष्डोकरणधेव इत्येतच्छराद्धषोडशं | "वास्मासिकाष्डदिक इत्यनेन विहितयोः आ्आद्धयोः मिरूपण्ण्थमार,
URS तु षण्मासा यदा Ula वा निभिः |
aT: SGT स्यातां षाएलासिके तदा ॥
एकेनाङ्ा जिभिवा यदा षण्मासाः न्यूनाः स्यः रुवत्षर्च तदा वाणए्मासिकाष्दिके श्राद्धे काथं TAU: |
भविग्बत्पुराणे ।
अखिसद्चयनमश्राद्धे far मासिकानि च । रिक्रयोख तथा fret: प्रेतराद्भामि view ॥ रिक्रयो स्तिश्यो रि व्येककेनाहा न्ये षषे दादे च मास- इत्यथैः |
ब्रह्मपुराणे ।
FUT त्यक्रदे हानां राद्धाः SET सवदा | qaqa पञ्चमे चेव नवमेकादग्रे तथा ॥ ततो दादश्मिमोसेः श्राद्धा इादश्रसद्या |
us चलुव्यैगं चिन्तामडौ परिग्रेवखण्डे arafray [eae
कन्व्याः श्ुतितस्तेषां तच विप्रां तपेयेत् ॥ तेम “मासिके आद्धकर्मणि' श्रमावास्याओ्ाद्धकमेणोत्यचैः, “नित्ये नित्यदाने, “होमः श्रनोपासनहशोमः, यव-त्रौहि-तिशादिभिस्तच Wagener, ्रगधकमेा कि द इनोद कपिण्डदानाखिखश्च- खनाटोनि । जातकमेवष्वात्राद्धमपि eae | आद्धजातकनामामि ये च GHIA: | मलिच्छचेऽपि कन्तवयाः काम्वा दृष्टो वजेधेत् ॥ "संस्काराः www: अनादंनश्यमादारग्ब are धारश-पारशदिक करिव्यामोत्येवं सङश्पसरिताः सव्रताः काम्या wf, tfaqd काम्बपद्रबन्धादिधमापलच- शाथे सर्वामपि काम्यानामनावश्चकतेन वजनोयलात् । अरत एव want ““द्चादिकमं काम्यन्तु मलमासे विवजयेत्” | हारोऽपि | अधिमासे न areal श्राद्भमण्दयं तथा | “तयेव काम्यं यत्कर्मेति SAT कमे TTS तकमलमासे न कन्तव्यमित्यथेः | यन्तु च्योतिःपाराश्ररेणोक्ष । पाकम तथोत््ैः प्रसवाशोत्छवाष्टकाः | मासृद्धौ पराः काया वजैयिला तु पैदकं ॥ "पराः कायाः" sue मासि are war: । तच “प्रसवा- होत्सवशब्देन जतेष्टिरेवावग्डते न पुमराभ्बदयिकं आदं जातकमं च, तयोरपि यणे ““शओआद्धजातकमामानौत्यादिद्छतिविरोधापन्तेः
R we |] मलमासमिलंयप्रकर डम् | ४१४
पेदकयशफमावश्यक विषयं, न तु केवला वत्छरिकविषयं wararen- feargenfa मलमासे विधानात् | FATTY | चन्द्र-सू येगे चेव मरणे पुचजन्मनि | मखमासेऽपि देयं खादत्तमच्यकारकं ॥ कचिच्क्राद्धमख्यमिति पाटः |
शातातपद्तौ । ufratret श्राद्धे माधिमासं fraser । चैटोनसिः।
मलमासेऽपि ada ars यत् fangs | सांवत्छरं न aga ag तच सतादनि ॥ MARU यच्छ्राद्धं TATE तयेव च । प्रतिसंवल्छर यच्च पू्वेभागे प्रकोन्तितं ॥ ‘gaara’ श्रधिमासे । ACARI यज TI WTF कथं भवेत् | पूवापरावधौ तज कथं या दिचच्णः ॥ यमिन् cst गते स्थं विपत्तिः aries: । तद्धाशावेव ane fren warwatfa ॥ एतानि मखमासग्टतविषयाणि | यदाह पेठोनसिः | मखमासे BATT श्राद्ध चत् प्रतिवत्छर | AMAIA कर्तव्यं नान्येषान्त॒ कदाचनेति ॥
ud चतुव्वेगंचिन्तामगो परिेषखद्डे कालनिये [२ qe
ATTA । मलमासे तानान्त॒ यच्छ्राद्धं प्रतिव्र । मलमासे तु कर्तव्यं नान्येषान्त् कदाचनेति ॥ व्यासः । afage तु सम्प्राप्ते ब्राह्मणो सियते यदि । अनामिधेयोमासोनु कथं कुयादयाष्दिक ॥ यसन राश्रौ गते ae विन्तिः स्याद्धिजवमनः | तस्मिन्नेव प्रङर्वति पिष्डटानोदकक्रियाः ॥ अधिमासे श्टतानान्त् सौर मानं TATRA । स एव तस्य मासोऽपि आद्धपिष्डक्रियादिषु ॥ खत्यन्तरे ठत्तराद्धंमन्यथा पद्यते, स एव दिवसस्तखछ श्राद्ध पिण्डोद कादिषु । न्ये तु । मास-पच-तिचिसुष्टे यो afta शियतेऽइनि | TEL तथा न्ते याहं तख तं विदुः ॥ दत्यादिव्नपय्यालोचनया शतातपाटिवचनानि waar खग्टतविषयाणौल्याङः | मखमासब्टतस्य मलमाखसन्भवे सति मल~ ` मासस्पुष्ट एव खतादस्तयण्तो न तु शएद्धमासच्यष्ट॒इति । मल- मासगतच्याह एवाब्दिकं WE Wa, न तु ब्रद्धमासगतचयादे, श्रतयाग्तलात् मलमाससम्भवे तद्र णएलोपन्यायाख्मशमाससयषटेऽपि Se गटताहश्राद्ध कन्तेव्यमित्यवगन्तयं । wafer मलमासे काय्ये |
Rw |] ममा निङयप्रकरयम् | १७
तथा च sgatys: | असंकरा कोऽपि कन्तेव्य माण्डिकं प्रथमं दविजः | तदैव मासिकं arg सपिष्डोकरणं तथा ॥ केचिदेवं व्याचच्ते आब्दिकं प्रथमं न्यनाम्दिकं तदान्दिकं श्छताहात् पूरेदिने क्रियते मासिकन्बु ऋता इन्येव, यदान्दिकसंं किवत इति पूर्वमेव इादग्राहादौ श्पिष्डोकरणं a, act तु पूं dagt तत् feat तदा verifies गासि सपिष्छोकरणे- भेव warts षिद्धेखदु क । पूं gage पिष्डः stem: परिकन्तिंतः | तेनैव च सपिष्डत्नं तेनेवाग्दिकमिय्यते ॥ पिष्ड शब्देन arg YO sagt खच्छते ‘item: fre: षोडश्च- आङ्कमित्यथेः, तदयुक्ठं “शराष्डिकं प्रथममित्यनेन न्युगाब्दिकग्रहे मासिकशब्टेनाग्दिकग्रहणे प्रमाणाभावात् दादश्रमासिकख्य च दाद्- WAH एव HHUATY! एतश्च षोडश्श्राद्धकालनिणेयप्रस्तावे दभेयिग्यते । यन्तु सत्यत्रतेनोकक । ad ववं च aera मातापिचोग्धेतेऽइमि | मखमासे म TH व्याघ्रस्य वचनं यथा ॥ तदथिमासादन्यब ane प्रथमाब्डदिकान्यश्राद्धविषयं । - अच EATON WATS ATW: | एक एव खदा माखः खक्राज्तिदखशंबतः | areca We मलमासेऽपि wee इति ॥ Wearearety ware sears विधानात् | 8
५८ चतुव्पग चिन्तामणौ ufowewe कालनि्थंये [२ qo
एवश्च चयमासात् पू्वभाव्यमक्रान्तख्राद्धं “प्रारूतस्तच ys: arfeta Wea पूवाखक्राके, “एक एव यदा मांस इतिवचनात् तच उयमासे च काये, तेन ATA GAAS यदा मरणमासो मलमासो भवति तद्ा प्रतिसंवत्र्राद्धं मलमास एव कायें न शएद्धे नाणु- भयोः, श्डद्धमासम्डतस्य A यदा मरणमासो मलमासो भवति तदा प्रयमाग्दिकं चेकलमासे एव कायं न VF नापभयोः, दितौया- fea चेत् श्ट एव काथं न मलमासे नाणुभयोः, afaig प्राते मासे कुये्छ्राद्ध यथोदितं | तथेवाभ्वुदयं ad नित्यमेकं हि सवेदा ॥ श्रा्ते' we, खे आड fre नियमेनेकमेव कुयात् न् दितौयं मलमासेऽपौ्यथेः। तथा “सांवत्छर न aga श्राद्धं तज ताहनौति- वचनादपि. न सांवन्हरिकमुभयचानुषठेयं | aa केचिद्ाडः | मलमासे GAGA राद्धं कृत्वा तदु्तरमासे पुनस्तदेवावन्तनौयं | तथाच यमः । आब्दिकं प्रथमं wera कुर्वति मलिचबुचे | जयोदशे तु TATA कुर्वीत पुमराष्दिकं ॥ योद तु aye खति चतुद शमासपरवेशदिने पुनरणाग्दिकं कुर्वतित्यथैः | “सां वत्छर न वद्धेतेव्यस्यायमर्थः, "न aga’ न. विच्छ देतेति । तेनेतदपि मासदये आ्राद्धमनुष्टेयमिति प्रतिपादयति, ACH उभयचर श्राद्भानुष्टाने प्रमाणाभावात् | यमवचनसखं TTA: प्रथमाब्डदिकं मलिन्लुचे कुर्वत, “पुनराण्डि कः दितौचाब्दिक, तन्त
२ © |) मंखमासनिखेयप्रकर्यम् | ५९
waten मासि सत्पु सति चतुदंश्रमासप्रवेशदिने कुर्वतितिः “आआम्दिकं प्रथममिति सांवत्छरं न वद्धं तेति वचमदयस्यासदुक्रोऽचौ- वचनान्तरसंवादौ तथाच तश्भ्रलग्धतया अरत्थोपपन्तेने मलाम्तरकल्य- मा, भवद् करस्था न तथेति मूलग्डतरूरत्यन्तरकसख्पनाप्रशङ्गः | किञ्च भवत्ये तु wales तु सम्प्राप्त दत्य जाब्दि कशब्द वेयथ्थं परसच्यते | wales तु सम्पूणं पुनः कुवा तेत्युक्ेऽपि प्रकृतत्वे प्रथमाग्दिकस्या- न्यात् दितौयाद्याम्दिकविषयतवे तु नायं दोषः । तेन “श्राद्धौ- arefa सम्प्राप्ते इतिवशिष्टवष्वनं मासिकविषयमिति ज्ञेयं । किञ्च खांवस्छरिकविषयव्येऽपि किं मलमासम्डतसांवव्रिकविषयं श्रम- खमासष्टतप्रथमाब्डिकविषयं वा । न प्रथमः, “तद्राशावेव avai” “तस्िन्नेव प्रकुर्वीत” “a एव तस्य मासोऽपि ख एव दिवसस्तस्येति भगुदाइतसाधारणएवज्वाक्यविरोधात् | “मलमासेऽपि कन्त्यमिति पेढोनखिवचनगतोपि गन्द स्वेवमणयुपपद्यते चदा शएद्धस्वयोद थो भवति तदा aa शांवत्छरिकं कायं यदा मलमासस्लयोद शो भवति तदा तच्रापौति। यद्वा प्रागदाइतवबड्वचमविराधादपि- शब्द एवकारार्थं भविग्यति एकसिन्नेवाहमि शआराद्धदयप्रसङ्गाच | अथवा वचनान्तरपयलोचनयेकं मलमासे WY शद्ध इत्यु wa तरिं तत्थयालो मयेव मासिकविषयता yaaa) मापि दितौयः, उक्तादेव हेतोः “भ्र्यब्दं दादे मासोति वच्छमाका हधुहा- रोतवचनाच, अरथासंक्राग्तेऽपि कन्तवयमित्थपिशब्दादुभयचापि क्तं ्रङ्ूमिल्युश्यते तहिं aware एकमाब्दिकं हवा पुनः श्रद्धे भयमा न प्रयमाष्दिकं स्यात् । यदा श्टद्धस्वयोदर शो भवति तदा
शि ।
९» चतुव्पैमं चिन्तामणौ ufciwes afar [२ अर |
तच प्रथमाभ्दिकं काय । यदा Baas: अरसंक्राकखयोर शो भवति तदा तजापौत्येवमपिशब्टोपपन्तेख |
अन्ये तु “्राब्डिकं प्रथमं SATE कुर्वीत Arey” इति पाठ- सुदाइत्य मशमासब्डत विषयलेनेवं व्याचचते, मखिग्डुयण्टतस्छ यत् भरथमाब्दिकं तन््मछिष्डुचे न कुर्वीत ae प्रथमाब्डिकसमये afe- quem! ete fe वचं पूरवेस्ाकखमासादन्यो मखमासो भवति तस्माश्मलष्टतस्य प्रथमाब्दिकं मखमासे कदाचिदपि न प्रा- sitfa, wa: gave नित्यानुवादः। खदा गच्छता कालेन यदि मखमासन्टतस्छ TACT fags प्रापे स एव Aware भवति तदा तसख्जिन्लेव aware पुगराष्दिकं प्रतिसंवत्छर विदितं are ङ्ुवीं केव्यथेः |.
मलमासेपि कन्तव्यं BE यत् प्रतिवन्छर | सांवत्सर न वर्त आद्धं तच तानि ॥
श्रष्यापि garg मलिश्ुचब्डत विषयं, “वस्र” प्रथमाष्डिक, “न aga’ न विच्छिद्येत, esta मासे दइ्येतावागसुवादः, तदयुक्कं। निष्ययोजगनित्धारुवादस्याय॒क्रलात् च्ाक्वैयथ्येरसङ्खात् । तसात् “श्राग्दिक प्रथमं meray ota fafeqe” इत्येवं वजणन्वबुष्टः OTST यक्तः। “मखमासे न क्तव्यमितिवचनस्य TAT एवा युकः, तस्मालमासम्डतसांवन्षरिकं मलमाससम्भवे aq कायै wre- मासम्डतस्छ प्रथमाब्दिकं चेति सिद्धं । ददन्विड विष्ा्थेते, किमन्त- राधिमासनिपातेऽपि प्रथमाब्डिकं weatest मासि कायै, डत बदा श्रधिमासस्लयोदशो भवति । तच केचिदा: । sac लथिमायनि- पाते जयोदओे मासि प्रथमाष्दिकं काग्बेमित्येवंपरतेनेतद्ाक्धमिति।
2 qe |] मलमासनियप्रकरखम् | १९
यदाह WAU: | meee wien मासि aver पिष्छक्रिया ge: | कचित् अयोदगेपि aerd gal तु Tet ॥
पिष्छक्रिया' ग्ताङ्श्राङूक्रिया, wee मासि vitae सति योद मासोति यावत् कचिदधिमासथुक्ररंवन्धरे जथोदज्े माङि परिपूरं सति च्तुदंग्रे मासौति यावत् श्राद्यमाण्डिकं लजिकमासवत्यपि deagt «wen मासि परिपू षति काये wea मासि कायेमित्धयेः | aces, यदि fe कचिदिव्यखा- विमासवति saat इत्ययः ख्यान्नटागन्तराधिमासे खति का्तिंकम्टत- प्रयमाभ्दिकष्ठाशविने मासि पराप्तौ “मास-पर-तिचिष्ृष्टे चो afer जियतेऽ इनि । capes तथागतं याहमस्य तं विदुः” दति व्यास- बचन बाध्येत । यटि तु afefeae watemfware इत्यथैः SUNT ATS वाक्यस्य सद्धो चलचखा बाध द्धयमेवा्थौ युक्तः | किञ्च “Hare Tet मासौत्यस्य AUTRES Te “खंका- नोऽपि क्लग्यमान्डिकं प्रथमं दिजेरिव्येतकूलतयेव भु्युपयनलेने FATT, HATS तु साप्यापदयेत । एवं तावत् कचिच्छब्टे- नेतच्यार्थंख्च सिद्धात्, “cares” est मासोत्यस्य वाक्धस्याखात्यसे खद्ोचोनासोत्युक्मिदानोमङ्गोरूत्योच्यते, काज्िंकन्डतस्ाराधि- भावे सति श्रा्धिने मासि arg क्रियमाणे “माख-पक-तिचिखशष्टे दूतिवचनसहोचः । अधिमास gare च माथिकस्छ विधानाद- धिमासवति sagt जथोदश्रमाखिकानि seria, ary जयोद- जमाखमरबेश्रदिनि मासिकं सांवन्धरिकं च प्रा्रोति aren,
ईर चतुन्मेगं चिन्तामणे परिगरेवलष्डे कालनि्ेये [२० ।
“नेकः ages इयात् समानेऽहनि ङुअ्रविदि तिवचनादस्तान्य- विषयत्वे च भवत्य चे वाक्यदयसङ्ोचः, WUE तु चयोद् श्पद- स्याधिमासविषयलवेन सङोच दति विशेषः । किञ्च श्राद्भदयं यगप- दमुष्टौयते कमेण वा। न तावद्यगपत् कमेमध्ये कमेान्तरालुष्टाननि- बेधादस्यान्यविषयत्वे च भवत्यत AIT, TTS त्वेकस्ये- ति ख एव am, द्वितौयेऽपि किमादौ मासिकं सांवत्छरिकं वा म तावन्मासिकं एकस्य विडहितकाशबाधप्रसक्गात् | तस्यान्यविषयते तू उक्र एव परिहारः। नापि खांव्छरिकं उक्रादेव हेतोः। fang मासि- कोत्तरकालमाब्डिकविधामान्तद्बाधोऽपि प्रसच्यते | तस्ान्यविषयले च भवत्यश्े वाक्धचतुष्टयसद्ो चः, THATS त्वेकस्येति महाम् विगरेषः।
गतु “संवत्सर विद्धौ च यदि श्यादधिमाखकः। तदा ae na मासि कायैन्तद धिकं भवेत्” ॥ इति सत्यवतवचनेन चयोदश- माथिकं दादे मासि fafed श्रतोनायन्दोषः इति चेत्, उच्यते ““संवह्सर विषद्धौ च प्रतिमासञ्च मासिकमित्यादिवचनेन प्रतिमा- सम्मासिकविधानादिकच्यः, ततश्च चयोदशमासेषु प्रतिमासम्मासिका- नुष्टानपक्े प्रागुक्रो दोष दत्यवधेयं । किञ्च “भ्रत्यब्दं atest मासौ- त्यज sien मासि श्रधिके tae: “मास-पकूतिचिस्प॒ष्ट दति ATTA IAAT वणंनोयः । ततख्ोपजोव्याबाधेनाणस्छ वाक्ध- erat नेापजौव्यबाधा यक्रेति। fay “aferna दिने यस्मिन् विपन्तिरुपजायते । vara: स तु विश्चैयोमासोनैमिन्तिकं प्रति” ॥ इति च्योतिभाग्धादिववमसद्नोचोऽपि प्रसच्यते । किश्चा- RTS मलमाषकायाकायेनिरूपणप्रसङ्गख्य प्रहृतत्वात् Wea
RY || मलमासनियेयप्रकर गम् | १९
मिदं वाक्धं भवेत्, wane त्धिमासवति संवल्छरेऽपि मासान्तरग- तका्यनिरूपशाश्न तथः सङ्गतमित्धपरेाविग्रेषः। किञ्च॒ Ft are स्येषठादावधिमासे arent श्राद्धं स्यात्त प्रतिषखवन्सरमिति बाध्येत खंवन्छरभेदाभावात्। दितौये चाभावात् प्रतिखंवत्छरमिति याश्चिबाधः,
अन्ये तु पूवौक्रदूषणटमियेवं areed 4 तु दादश्रमासादवैागपि “ब्टतेऽइनि तु ae प्रतिमासन्त॒॒वन्छरमिति विधानमस्ति तजाहाद्यमिति दितौयादिसंवत्छरे त्वयं faa cae एवं हि ख्वश्राख्ाविरेाधः। श्रन्ययाणन्यथासिद्धेन ग्टताहविशेषेण मास- बाधप्रसङ्गादाद्श्रब्दख दितौयपरः स्यादिति, तस्माद्यदाधिमास- खयोदशो भवति तदेव waited मासि प्रथमाष्दिकं न लन्तरा- धिमासमिपातेऽपौति चेयं |
अन्ये तु “afin प्रथमं wera aaa afeay. इति धमवचनपाटमुदाइत्य wat पतितेऽप्यधिमाखे wien माजि प्रथमाग्दिकं कायेमिल्येवन्परतेनेतदाक्यं व्याचचते। अन्तरा ATs wefan यत् यज ferns पक्-तियि-स्पष्टे डताइनि विधान- वश्राव्छान्षच Wifes दितोया्ाम्दिकं Hata न प्रथमं, प्रथमन्त॒ Sen माख्तौते योदश मासि सम्प्राप्ते प्रवेशदिने कुर्वीतित्यथेः, ac- कतं अननेकाध्ाहारादिदोषपसङ्गात् श्र वाक्यस्य वचनान्तरादपरतोते- Cras श्रष्याडाराद्क्गोकारेण aaa ATs प्रमाणाभावाच्च | तस्ना- दरू वाक्धख“श्राब्डिकः प्रथमं wea तत् Bala afore Taras बञ्यन्धदृष्टः पाठोयकः, तस्माद्यदा मलमासस्तद्ोद शो भवति aca wien मासि प्रथमाब्दिकं न लन्तराधिमासनिपातेऽपौति fags
mY
A
१४ चतुव्यगं चिन्तामडो ufQuee कालनिंये [रअ०।
Galata: । प्रश्स्तान्यधिखते तु ग काथाखि मचत्मभिः | WT ग कतेग्यमात्मनः WY इच्छता ॥
SII काम्यबाठोनि मचमाक्माते प्रति षिष्यग्ते तचाणथिः मासे तेवामारम्भ-क्माप्तौ wifes | Wears सु प्रथमारक एव, अन्यया afin चथमालाग्ःपाते WTR प्रारथानां बातुनोख्य- अतानामसमाश्षिः wee पौ वश्य) च दथयमासाग्तःपाते पूवं पचे ACA AIGA पुनरारम्भः ASW | WAIT gifeqecfeen Ary mearet तदारम्भे च कार्तिके खमापि- विधानं ga uicarfaura विद्ध्यत । प्रारथकमेशङ्धासमान्नावने- कव्षेसाध्यस्य च मासत्रतस्यारग्ध्यान्यस्िर्व्ं पुगरारब्धसदश्पविं- राधः, “आरशभान्नियमोदोषञ्चासमान्नौ स्वादिति काल्थाज्रनवचन- विराधञ्च । श्रधिलाखे तु ATS ऽरडमाशान्तवयद्वावादारम-शव्रा- rescence तथोः प्रतिषेधे ग कञ्चिदिराधः। प्रयमार- aise चयमासेऽपि श्ट मावान्तराभावात् कस्मान खादिति चत्, ग्, “न् कुयोग्मखमासे तु महाटान-तानि शेति वचनविराधात् | wa प्रथमारम्भग्धतिरिक्रसमाध्यारिनिषेधपरले weenfefac- Wee: GIy Araasiat चमा भ्रारम्भनिषेथपरले घंकख्या- fefatiweteenq arearendiat ware प्रयमार्निषेधप- ae विरोधाभावाचेति। भन्वेवं सति यदा arfeatsfeerret भवति तदा कान्तिकप्रतानां Seiten एवारम्भाच्छड् काजिके च खना मासोप्रवासत्रतख्यापि माक्दयमगुष्टानं प्राप्रोति are) swe
(१) पुष्यस्य इति we |
R |e |] मलमास निर्जंदपकरबम्। १४
afe हि मासोपवासव्रतस्याशविने प्रारम्भविधान negara च॒ शमातिविधानं स्यात् wed न व्ेवमस्ति, किम्बस्याथिनग्णङ्लदाद- श्वामारम्भमभिधायोपरितनग्रक्तदादश्यां समातिर्विष्णरदयेऽभि- हिता | |
्राश्चिनस्यामले Ts एकादश्यामुपोषितः |
maar ग्ह्ञोयात् यावत् चिंशदिनानि ठ् ॥
अन्यनाधिकमेवन्तु व्रतं जिंशदिनेरिदं |
हृत्वा मासोपवाखन्तु संयतात्मा जितेद्धियः ॥
ततोऽचेयेत वे Tel दादश्वाङ्गरुड्ध्वजं |
पूजयेत् पुष्यमाशामिगेन्ध-पुष्य-विलेपनेः ॥
वस्दानादिभिशैव भोजयेत दिजोत्तमान् ।
दद्याञ्च दच्िणणन्तेभ्यः प्रणिपत्य समापयेदिति ॥
ततः इद्धाश्विनग्रक्रदाद श्चामेतद्ब्रतमारग्योपरितनश्क्तदादग्ां
समापनोयं न॒ मासदयमनुष्टेयं मासोपवासत्रतस्य च काम्यत्ात्का- म्यस्य च॒ मलमासात् WaT मलमासेऽपि समातिविधानान्ञ- कञिहोषः। ननु चयमासग्तानां उत्पन्नानां च दितोयाद्या- fies वद्धापनं च afer’ काय्थेमित्य पेायां तज्निणेयाथे चय- मासान्तगेतमासद्यविवेकमाइ |
तिद्ध प्रथमे पूर्वा दितौचेऽद्भं तदुत्तर |
मासाविति बुधेशिगधौ चयमासस्य मध्यगौ ॥
प्रथमे frag पू्वामासः दितौये frag तद्न्तरा मास waa
qantas मध्यगतौ मासौ बुधेखिनानोयावित्यथेः । wa: प्रथमे 9
ee Uqaafenaat vices कालनि्धये [Rae
faug arerfiza aviuse च बद्धापनश्च ya मासि aaa fama frag तस्याम्दिकं तचेात्पन्लच्छ agivaqae मासि कायेमिति विवेकः |
दति श्रौमहाराजाधिराजश्रौमहादेवौयसकशशरौ करणणधौश्वर- सकणशविद्याविशारदशरौष्ेमा द्विविरचिते चतुम्ब्गचिन्तामणे परि- ग्रेषखण्डे काललनिंये मलमासनिणंयः समाप्तः |
अथ तृतीयोऽध्यायः |
श्रथ घामान्यतः सवंतिथिनिणंवः |
तिचिख fora wget खण्डा च। तज सम्पृणां सकन्दपु- राणे efi “frame: सवा उदयाद् दथाद्रेः। सन्युणा इति विख्याता इरिवासरवजिताः” ॥ हरिवासरष्य न्पुणंलमेका- द शौनिये वच्छते । श्रखन्यृणां दिगदयसम्नन्धिनौ खण्डा, तसां दिमदयसम्बसिन्यां सत्यां अताद्यनुष्ठाने पूर्वा परा वोपादेयेति सन्देशे fata: क्रियते । तज निगमः |
य॒ग्माभ्रि-युग-रताना(९ षण्मु्यावंसु-रन्धयोः । SVT दादशो यक्ता wera तु पूणिमा ॥ प्रतिषद्य्यमावाख्छा feared महाफलं । Waa महादोषं हन्ति Ge पुरारतमिति ॥
‘av fatter, “अभ्रिः” etter, a? चतुथ, oa? पञ्चमो, ‘az’ wel, खनिः" सप्तमो, वसुः" weal, Ta? मवमौ, “ER waren, तिथयोयुग्ममित्यमिधानात् दितौयादिप्रतिपदन्तास ति- faq क्रमेण इयोदंयो सिष्योः परस्परमेव यग्म महाफलं न पुनरस्तं तिश्यम्तरयग्भमित्ययेः, श्रनेनोक्षयुग्मसप्तके yar तिथिरत्तरविद्धा काया उग्रा तु पूवंविद्धे्युक्ष भवति |
(९) यम्माभि-श्त-भूतानाभिति we |
qc चतुम्वेगचिन्तामणगो परिग्रेषखष्डे कालनिशेये [३ qe |
भविष्यत्पुराणे |
TAMAS तु “WATE कतरामाख्िति पदयते, ‘er’ चतुर्थौ, "रामः ठतौषा, aaa “nara रतपुण्छानौति पाठान्तर, तथा 'हृत-ग्तानोति च ।
अच केचिदट्ाङः।
्रक्तप्रतिपदमावाखायता गाद्या" प्रतिपथणमावा सेति वचनात् | यत्तु “प्रतिपत् खदितोया स्याद्दितौया प्रतिपद्युतेत्यापस्तम्न-भवि- YT TST ETT ATS चन तत्कष्णप्रतिपदि षयं “HTT ATT तिश्योयुग्मं महाफलमिति santa]: पूष्वेयुताया एव प्रतिपाद्- मात्। WAT ae: WA प्रतिपदमावास्ा यता ग्राह्या “प्रतिपचप्य- aaa वचनात् |
wal सप्तमौ चेव दश्मौ च जयोदग्नौ | प्रतिपनज्नवमौ चेव कत्ेव्या संमुखा fata: ॥
दति पेढौगधिवचनाश्च | |
a4 केचिष्छंसुखा सायाृव्यापिगोति areet “dyer नाम सायाक्ृव्यापिनो gaat यदौति स्कन्द पुराणवचनात् ACTH वच्छ- माणरवचनविरोधात् खन्द पुराणवचमष्यान्यविषयत्ो पपन्तेशखच तस््मादजं संमुखा yafagr विव दिता सापि चापराष्व्यापिन्येव “प्रतिपत् संसुखा काया या भवेदापराङिकोति खन्दपुराणएवचमात्। न्या WaT eur वा दितौयायुतेव याद्या प्रतिपत्धदितौया साद्दितीखा प्रति- पययुतेत्यापस्तम्बवचनात्, न तु श्ुकघपरतिपत्पुवो awa | तत्रैवायं fate: कस्मान्न भवति “प्रतिपछम्बुखा कार्यां या भवेदापराङिक |
ew i] सामान्यतः सब्यैतिथिनिडयपरकरयम् | ge.
nfrnefeatar स्यादिति तु डष्णपशविषयमेव । तज च नापराङि- कलनियमः, पेढौगसिवचनमपि प्रकञमतिपदिषयमिल्ुष्यते, एवं सति “पञ्चमो सप्तमो चेति, “्रतिपत्घण्खा कां तिवचनदयस्य केवल ्रक्घप्रतिपद्दिषयलेन were: प्रसच्धेत, “श्रतिपत्छदितौया स्यादिति THIET पशडयेऽपयविशिष्टः मवता युगा प्निवाक्य विषयपरित्या- गाज्रयणात् अ्रस्माभिः “प्रतिप््मखा are rarer विषयपरित्थागा- wary) At “पञ्चमो सक्तमोचैव दति वचमखङ्ोधो न दोषाय wares विग्रेषशास्ेणोपखंहारस्य यक्रलात् सदो चभयाद- जुपसंहारे सर्वं गोपसंहारेच्छेदापन्तेः। सत्यमेवं “प्रतिपतछंसुखा कार्य्या दूति ब्वगसद्कोचे तावत्कारणं न विद्यते तेनेतद् भयचापि प्रवर्तते, एवच “पञ्च मौ स्तमौ चवेति वाक्धसङ्गोचोऽपयस्मत्पक्े न भविति, “प्रति- TART कारंतिवचनसद्धोचः सोऽप्यापदचत दति मास्य weet इत्युच्यते । नतु छृष्एप्रतिपदः पवेविद्धत्मप्ातं wry सा पूवैविद्धा TET सा चापराङिकौत्धथेदयविधानात् गौरवं स्यात्, ्कप्रति- uy पूव विद्धलं प्राप्तमिति तदिषयत्वेन गौरवमिति चेत्, उच्यते, आआपराडिको तावप्रतिपत्छङूपतो विद्यते ary सापराङिक प्रति- meyer areata विधौयत इति न गौरवं, श्रतञख्ोभयप्रतिपदि- बथमिदं तेलापराङ्िकौ प्रतिपत्पुवेविद्धा war ्वत्तर विद्धेति वस्वा सिद्धा । तदेतदवक प्रतिपदः संसुखायाः कतमश्छक्यलात्। ततस्च संखुखायां प्रतिपदि कमं काम्ये तञ्वापराश्व्यापिन्यामिति विधाने गौरवं इएक्घप्रतिपदि षयते तु नायं दोषः | एवञ्च “पञ्चमो सप्तमो Sais बाक्धख्ह दोऽपि बलादापतितो म रोषाय तस्मात् शक्त
ee चतुन्यगं चिग्ामणौ परिरेषखण्डे कालनिर्यये [शे qe)
भतिपत् पूवां याद्या यथापराङ्िको ष्णा प्रतिपत्छव सरवेति वयवस्ठा । तेन ॒यत्केचिदुक्तं “्रतिपत्दितौया स्यादि तिवचनं fre काश्योक-करवौरत्रतविषयं तेषां gate एव विधानादिति तन्निरस्तं कर्मान्तरस्यापि पूर्वा एव विधानात् केवखतदि षयतयेन साचे का- रणाभावाञ्च | श्रय पूरवाजञविडहितसकणकमेविषयमुच्यते, तद यक्ष |
यस्मिन् काले तु यत्कमम तत्कालव्यापिनौ तिथिः |
देति सामान्यवचमगेनेवा्ेस सिद्धलात्। feed खति “प्रतिपत्
संमुखा कारयति वचनमपराश्विहितकर्म विषयं प्रबव्येत । ततञ्चाख्ापि tae खात् खामान्यवचनेजेव सिद्धः | fed पव विद्ध-परविद्धग्रशफ- प्रतिपाद कसवेवाक्धवेयथ्ये प्रसच्धेत । प्रातिखिकपूर्वाहादि विधायक- वाक्येभ्यः प्रदशितसामान्यवचना्वाखा्स्य सिद्धलात् दिनदयेऽपि कमेकाणव्यापितिश्यभावे ya विद्ध-पर विद्ध गरहणप्रतिपादकवाक्धप्रहन्ते- TATU तस्मादसखदुक्ैव व्यवस्था GAT । AUT तेवमाडः ।
एकाद शौ तथा षष्ठौ श्रमावास्या चतुर्धिका |
SUS: परसयुक्राः पराः पूर्वेण संयताः ॥
दूति वचनात् प्रतिपदः पूवविद्धत्सुपवासविषयं ““प्रतिपत्छदिती-
या स्यादितित् वद्तिरिक्रविषयमिति। aaa सति “प्रतिपद्यष्यमा- वाख्येति, “पञ्चमो चवेति, “प्रतिपस्छंमु खा araifa वचनसद्ोषः प्रस- wa wae तु “प्रतिपत्छदितौया स्यादिव्यस्यैव were दति विशेषो विद्यते, wa: कथमियं विषयव्यवस्येति चेत्, उच्यते, ब- वाक्षडोचोऽपि खोक्रियते सामान्यशास्वस्य विगरेषश्राख्वेणो पसंहार स्य युक्रलात् । म चाच सदो चोऽपि विद्यते, यग्भादि वनेन हि प्रति-
Roe!) . वामान्यतः सन्व॑तिथिनिरय॑वप्रकरम् | er
पदः Wafaguafated “प्रतिपक्दधितौया स्यादित्यमेन प्रतिपदः परविद्कत्वं एवंविरोधे सति कर्मविगरेषानुपादानात्, were कर्म॑णो- अद्णमित्यपेखायासुपवासे प्रतिपदः पवैविद्धलामिधागात्, TAT ख एव aya “्रतिपक्दितौया स्यादिति वचने quareerfafin- कमे णमिति हतः सहच, तदयुकं “प्रतिपसदितौया सात् दितोया प्रतिप्युतेत्यजोन्तरपादे प्रतिपत्दितौये wa एवेति वद्छयते। तेन पूवेपादेऽपि ते एव प्रते ore |
दितीया पञ्चमो चेव दश्मौ च भयोदश्नौ |
चतं रौ चोपवासे wa: पूवांपरे तिथौ ॥
दूति वचनेन ॒प्रतिपन्द्माचस्य ूवेविद्धख्ोपो्लामिधानायुग्म-
वाक्ध स्योपवाखविषयले केवलद्क्तमतिपदः पूवविद्धवाभिधानमनुप- पन्न स्यात् । श्रय तद पि श्क्ञप्रतिपदिषयं, तदं “fata पञ्चमो- वेधादित्धच्र दितौया-एतौये sft sa एव याये तेन श्रक्रटतौया यरयतोपोयेल्यथैः ATTY
Tare वव्नयित्वा तु zatat दिगसन्तम ।
अन्येषु Waray TWIT प्रशस्ते ॥
दति वचनेन रम्ास्थबरतव्यतिरिक्रस्वकार्खंषु athe
परयुतलविधानं न स्यात् पविद्कप्रतिपद्मतिपादकबडवाक्येन्यः सा- मान्यः. पूरेविद्धलं मतौचमानं “fetta पञ्चमोवेधादितिवचने दितौयादि शब्दानां साधारणनं प्रतौयमानं विना कारणेग बाधितं खादिति तस्मादखदुक्ेव व्यवस्वा uw, दितौयां केचिदा: शक्त fara परान्विता “यग्माद्मोतिवचनात्, we च शरटक्तपचविवयलं
5२ ` चलतु्बगंचिन्लामणौ परिदेवये कालनि्ंवे = [a Gey
TAM चतुद शो-पूकिमाययोन wera | Ty ब्ह्मवे- वन्तेवचनं “fetter प्रतिपद्युतेति तक्छष्ण दितोया विषयं । wa लाः | शरटक्तदितोचा परवता याद्या शष्णदितोया पूर्वा । wave तिचिग्रोद्धा यच्ाम्न्यदितोरविः। eure तिथियाद्या स्यामस्तमितोरविः ॥ इति माकंष्डेयवचनात् | यच छोकेकतिधिरेकेन aw पूर्वं - विद्धा प्ादधत्युष्यते श्रपरेणापरयुतेति तजानेम वाक्धेन व्यवस्था कि- यते एवं सत्यप्रेचिताथेप्रतिपादने भवति न तु श्एक्त-शषयाव्यवसखया व्यवख्थितचतुदेश्डादि तिथिविषयवं। यत्त॒ केषाचचिद्धाख्यानं यगादि- विषयमेतदचमम् | द शरक डे तथा हृष्ते य॒गादौ कवयो fag: । Wa atten are wen तेवापराङ्िके ॥ दूति वच्वनादिति तदपि face) उक्नप्रकारेणकाञ्चितसम- qaqa सम्भवति केवलयगादि विषयलेन सङ्कोचे कारणाभावात् aT BTS Wars देवकाग्थेमुपलच्डते तस्य प्रायेण mare विहितत्वात् wares च पिटकां तस्य प्रायेण eras विभ्रानात् | देवकायं तिथ्या यख्यामण्वुदितो रषिः | पिदिकाथं तिथिश्चया यस्यामस्तमितो रविः ॥ द्रति टद्धयाश्चवस्क्यवचनान् | yafagt fuewg दश्निदा कौतिंता तिथिः। म शस्ता विवुधेभ्वस्ठु gaat मारकर प्रिथाम् ॥
क थे° |] wares: सव्येतिध्िनिकयधकर बन् | ez
query eee विना कारणं सखणाप्रसक्गत् | वाक्धागतरश्याणयी- sate वयासुतोपप्यभानेम प्रतिपाचत दति वचन प्रामाणिकं, तसन् सैष्यटिलोया प्रवाहव्यापिनौ श्रक्तदडितोथा तललरे ति व्यवस्येति | श्रपरे स्वेवमाडः दितोथा तु खवा ल्तौयावता याश्चा “यग्मा- ग्ौतिवयनात् । अन्तु eae । परतिपसशुशा काव्या fetter दिनषश्लमेति | meant “Fetter प्रतिषयुतेति, तत्पूवेदिगप्वाण्ाविषौ- दितीथा विषयं । लया स्कन्दपुराणे । प्रतिप्संसुखा काया चा मवेटाषराङिक्ये। पूवाङिषने «aver fetter are विभो ॥ wigHY संमुखा पूवेविद्धेत्ययेः। ननु रष्यदितौया पूवा पद्या, सजेवाणं frre: “walrfent च क्तेति । ग्एक्ञदितोया सरव भ संच पूथोङ्िकलनिधम दति are किं म स्यात् wea एवं अति “qaifent च ata वाक्यसङोचः प्रसज्येत, “प्रतिपल्संसुखा areir दितौचेति, “feather प्रतिपद्युतेति वचमद यसङ्ो चस्त॒ पश येऽप्यवि- जिः, भवता “quiere श्एक्तदितौयाविषयलमङ्गोरत्य तदिषष- स्व्परित्थागाअ्रवणशात् | अस्मा भिस्य^“पूवाडिको च aaa त दिषथपं- रिष्यामाअ्यशात् । weary पू वाहिकः दितौथा विते तस्थाः पवंवि- ae faves दति पूर्ववद्धौरवपरिशारः “sence तिषिर्ध॑येति a TWN साकाङ्खुतिष्यम्तर विषयं । तस्मात् vation! डि तौया पूषैकिद्का
10
es चतुग्भगेचिन्तामकौ परिेषखद्डे कालनि्ंये [३अ०।
WM SAAR BI, तदेतदयुक् पूववदेव गौरवस्य Tew श्रक्धलात् Ta हष्लदि तोया Gr याञ्चा यदि galfwat, wai- दितौया तु सवाणुन्तरे ति aren) एतेन यत् Aiea दितौयायाः प्रतिपक्षं तत् यमदितौयाविषयं creat हि भगिनौमभिन्वतरो भो- ama, नेकभक्रायाचितनक्रविषयं, तेषां खकाशबव्यापिन्यां free | नाप्यपवाखविषयं verte पर विद्धायामेव विहितत्वादिति aface | qatfwaart दितौयायाः yafagrar उपादेयतवसुक् तञ्चैकभक्रादिच- तुष्टयव्यतिरिक्रकर्मान्तरविषयमणुपपद्यत दति यमदितौयाविषयतेन निष्यामाणिकसङ्ो चाश्रयणस्वायुक्षलात्। THATS व्यवस्धितेति |
qa वेवं BBA: “एकाद श्वष्टमौ wet दितौया च चतु- emt । wararer इतौया च उपोग्याः खः पराजिताः” इति विष्णधमनान्तरशिवगौतावचनं ““युग्माद्चौ तिवचनमुपवासविषयं, “दि - तोया प्रतिपद्युतेत्यादि पवेविद्धदि तौयाप्रतिपादकमुपवासव्यतिरि- कविषयं । तच्च चायं विशेषः “qaifeal च कर्तयति, पूवैव्यवसखा- यान्त “प्रतिपरंसुखा काया” “fatter प्रतिपद्युतेति वचमदयसो- पवाखव्यति रिक्रकमेविषयत्वेन WITT कारणं विना were: प्रसब्येत । नतु यग्पाभ्रिवाक्थस्योपवासव्यतिरिक्रदिष्तये- नापि ware एवोपपद्यमानस्य भवग्मतेऽपि सदोषः प्रसज्येत । उच्यते | एतदाक्धसङ्कोचस्त॒ तत्य चेऽपि विद्यते छष्एदितोयोपवास- विषयल्वेनाणपपश्चमानस्यास्य केवणघ्रक्तदितोयाविषयताग्रयणात् । ननु Teed सङ्को चा विशेषेऽपि भवत्य चे प्क्रदितौयोपवासव्यतिरिक्- बहकमेव्यागादस्मत्पचे तु हृष्णदितो योपवासमाबत्धागात् age
गे
2 Yeo |] सामान्यतः सन्ब॑तियिनिण्यपकरणम्। ७५
छतो विशेषो fart: सत्यमेवं, किन्तु भवत्य चे प्रदभशितवाक्धदय- सदो चः, अरस्य तु युग्मा धिवाक्धस्येवेति विग्रेषः। किश्वाज सद्ो- चोऽपि म विद्यते| तथाहि “युग्भाभ्भिवाक्येन दितौया पर विद्धा ग्राह्ये an, “fetter प्रतिपद्युतेत्यादिमा च पूवविद्धलं। न चाच कम्म विशेष उपात्तः, WAG HA कमणो ग्रहणमित्यपेक्तायासुपवासे दितौयायाः परविद्धत्वाभिधानाश्च | एवं युग्धवाक्े ere “दितौया प्रतिप्थुतेत्या- दिवचनेरुपवासब्यतिरिक्रकर्मयहफमिति ga: सङोच दति तदय प्रतिपद्युताया ्रपि दितौयाया उपो लस्योपवासतिथिनिणये द्चि- तलात् । तस्मात् TATRA व्यवस्था सख्ञोकायैति । sata त् दितौ- यायुता ग्राह्या ““युग्धाग्नौतिवचनात् सापि च रम्माटतौयेव | तया च ब्रह्मवेवन्तं । रम्भाख्यां वजेयिला तु eatai दि जसन्तम | अन्येषु सवेकार्थंवु गणयुक्षा प्रशस्यते ॥ गणः" WATT खन्दपुराणे | दितौययातु या विद्धा ठतौया 4 कदाचन | aren अतिभिस्तात धमं -कामायंतत्परैः ॥ ` विडयेकान्त् Tare दतौयां पुश्छवद्धमोम् । तच्चा षिभिः sta वचनं हम्तिकासुत ॥ ठृदन्तपा तथा रम्भा साविनौ वटपेटकंौ | Weare च शता च Hat Uwe तिचिः ॥ तथा |
ॐ चतुन्धं छिन्त सौ परि देषटड्धे काकनिढेये [२ Ge ।
WUT तथा रम्भा wala कटपेटक्तै | SVU तथा ब्रह्मन् Bar शुदा fate: | way Veet काया कलोया चाष्टमो दिज + we सवां ठतौवा च चतुर्थौ यतेव | तथाच ABATE | चतूर्योखयता या च खा दतोयाः WaT & RIT: |
चतुर्थो षणा या च सा AAT TENT | ्वेधन्यकरो सों पुच-पौ-्परदाप्यिनो ॥
ब्रहमवेवन्तं ।
waren तु न कण्लव्या दितौयोपरहत fait | दितौयचा gat ary यः करोति acre) | GGG तेनेह At धर्मेण ङुच्यते. |
तथा | दितौयाशेषसंयक्रां दतौयां get नृप ।
स याति गरक घोर AAT ATETS ॥ दितौयां savant या atria विमोहिता | सा वेधवयमवाप्नोति प्रवदन्ति अबोबिएः ॥
खन्दपुराणे | हतौया तु, ल कन्या दितोयाखंशता fete: |
(१) नराईधम दति ae |
२ ० i] waren: सन्बेतित्विनिकेमपरकःर कस् | 9.9
दिनोयाखुताव्ात पूदेध्म दिश्यते |
विधवां दुभेगलं भप्देखेव्छज are: ॥
कल्ाकाष्ठापि या चेव डितोयाः खप्रङष्यते |
स्प THT SMUT कल्ला यङसंयुता ।
य इच्छेल्परसं सद्धं जतकण्ता श्रि खिष्वजः ॥
PARTE इद गरौ कस्पे। कार्याः. दितो SE म STE कदाचन ॥ ag दितोचप्यलदतोयप्षाः विधिः शडक्दलोया विषय, निवे
eure दति. wa कि 4 ख्यात्, ल क कच्छं, एवं सतिः रक्फदाश्पाययेकं WANA सर्वेषामपि कतानां ae ote: yaa INS WUTe. कध; दिवोधाविद्धमिषेधव वधस्य, श्पक्फे THR FIs | was | zeta: दरदतस्काः arate UU, ACUTE SST स्म्ावका क्धद्यायेवश्ा पएयक्ः । क, चपपकारेऽ्णुन्धरष्य कष्पदस्छेवः दू वणमिति wei, यनो अदस्पचेऽपि wana fanaa चदुर्योयु कार तौः याणे प्रे तदपदर्करग्भा- THA wee बद्गद यमवप्परकिकबाध एकद्धि्ञपि at fa wa तथाहि “युग्माञ्चि-युमन्डताकमिःति are ¶एक्रकन्ल- पश्यधारणं उत्कोवालश्पक्रपचविष्य, safe वतमाच्छधारणं सद्र ग्येकबतविषयसुच्यते इति ठुखोषाधः । feats “म्प्य wala च त satan: woh दृल्युपक्र्षपद मविबद्ितं श्रत् marta चतुर्थो विङ्कदढतोचाग्रणे, तसनाद्भितोयायुनदलोयादिधि- मिषेधौ श्टक्ष शष्णदितोया विप्रयावित्ति वदेतदपेश्रल, एवं fe सति
ec चतुव्यैगंचिन्तामशो ufciwes कालनि्ंये [३ ० |
दि तोयायुतदतौयानिषेधप्राग दा इतबडवाक्धसद्ोचः Vase, “चत्- थौँरुंयता रेत्यापलम्न-अद्वेवन्तं वचनस्य “कन्तेश्या गणरुयतेति सकन्दपुराएव चनस्य FETT: प्रसच्येत । WHT तु न तया सदूनोचः रग्भात्रतपरित्यागेनम दि तौयाविद्धटतौयानिषेधानां चलुर्थयित- ठतौयाविधौनाश्च श्रक्तपचेऽपि प्रटन्तेराश्रयणात् | “अन्येषु सवका - fafa “ विदायेकीन्त रम्भां वेति वचनवाधोऽपि wae प्रख- Ba As तु “ames रम्भात्रत विषयत्ेन sete इति महान् fang: | “श्रमावास्या ठ तोया चेति वचनं तियिविगेषाणसुप- वासे परविद्धलप्रतिपादकंन तु arate wfagafaaua | एते- तन्निरस्तं दितौयानिषेधा्तुर्थीयुवटतौधाविधयञ्चोपवासविषथाः “श्रमावास्या Saat च ता Satan: पराश्विता इति वचनात् दितौ- खाविद्धलतोयाविधिष्ठ॒॒तद्तिरिक्रविषय दति, “aay खवेका- dy -गणयुक्रा wed इत्धादिवचनेनेपवासव्थतिरिक्रकायंऽपि पर- विद्कलाभिधानात् । भनु चुग्धवाक्धस्य रम्भादतौयाविषयते Fea प्रसज्येत KATATE ठतौयायक्रताङ्गीकारात् तदथेम- ्रिशब्देन ठतौयाम्तरस्यापि याह्यलात् Wet रम्भाठतौोयाया एव Whig weed, तदयुक्तं Wa कमविगेषानुपादानाश्छुकछढतौया रम्भात्रते प्रवविद्धापि are श्रक्दितोया तु सवेस्मिन्नपि कां परथुतेत्यसि्लथं वथमान्तरपयालो चनया खौ क्रियमाणे टोषाभा- वास्मादस्मदुक्रेव BIT युक्ता । चतूर्थी तु पञ्चमौयुता याद्या “यगग्डतानामिति वचनात् | यद्ध वि्यत्पुराण-बहवेवश्तेयो वंचमं |
Pa = |
ae |] सामान्धतः सम्बेतियिमिडेयप्रश्षरमम् | €
चदुर्थोंयुता कायां तोया च चतुधिका | तोया युता नेव cea कारथेत् कचित् ॥ तथा VRAIS | चतुर्थो चेव aver ठतोयासंयता विभो दति | चतुग्याखतोयायुक्रत्ववचनन्त दि नायकम्रत विषयं | तथाच AGATA | चतूर्थीस्थता था तु water सा फलप्रदा | चतूर्थी च एतोयायां महापुष्छफशप्रदा | aren व्रतिमिबद्छ गणएनायसुतोषिणो ॥ अचर च mee सुतरां तोषयतौति गसर्नायस्ुतोविष्लोति चतूर्थो विशेषणसाम्थां दिना यकव्रतविषयलं प्रतोयते । अन्ये तु सुतरां श्रब्दपर्यालोचनया वरचतूर्था विषयत्वमाडस्तज भाद्रपद ग्दक्षवतुष्येक्रा- रकचतूर््थादोनामपि तरां तोषकवाद्वत्पज चोदाइतटढतोायत- चतुर्था विधिद यस्य पश्चमोयुतचतुर्थो निषेधस्य च चतूर्थोमाज विषचत्वेम बाधे गौरवं। wae तु amare were इति विगरेषः। सोमदन्तख्लाइ | भक्िश्रद्धातिश्रयवरेम सर्वां श्रपि सुतरां तोषिकाः aged तु न वरचतुर्याख्था माचश्णक्रवत््येपोति सखवे- विनायकलुर्था विषयतेव gata, तस्मात् दतौयाय॒तचतर्धीं खतो- fowl न पञ्चमो यतेत्ययेः । WA SAAB: WHC परयुता, MMM Terra “शक्त पचे तिथिर््ंया गत्यदाइतवचनारिति तदयुक्तं दतौयायुतचतुर्थोयद्- कवावधस्यो दा इत्र gars विनायकव्रतविषयतवप्रतो ते ““श्टक्षपचे
ce uqaaferntaat sfetuege areata [ह Wo ।
तिच्या दति लु वच्यमग्थ विषधं । तस्मात् पीक ज्यायसो | “जया च यदि सन्बणं अतच कसते Ta: सा अया शेव काल्या नाग- विद्धां न कारयेत् ॥ इति वचनं विमायकब्रत्यतिरिकविवथ, wre विषते बाध-गौरवपसङ्गात् asa यथ्वमोधतकतुर्षीं पराभेर्भिषेधषा- मश्नस्याश्च |
GSAT चतुर्थो यता याद्या | तथा च युग्मवाक्ये “TILT AT LTT ।
स्कन्दपुराणे ।
पचमो तु ततथा काम्यं चतर्धीयंयता विभो ।
पद्मपुरा ए-भविष्यत्वुराशषट ओौ कस्पथोः ।
पञ्चमो शचतर्वा च काष्यां ष्वा न धंवता ॥ ` अन्तु जह्मवेवललेवचनं । पचमो EHH ष्या युका तु मारदेतति १
तत् शएङ्गपलविषवं “sare तिथियोश्चा यखामभ्वरिसोरवषि- fr ferns ।
ma MTS: यदा wenreentaet ferleseth vat मति तदैतदददनभिति ।
अपर ATS: पञ्चम्याः awlewe नागपूभारिषयं लाः पूवो एव विधानादिति तदुभयमग्ययक्त “प्रतिपत्सदितौया erfe- तिवचनस्य तिलकाशोककरवौरव्रतविषयत्वभङ्ग उक्तन्यायात् TAT क्रपश्चमो परविद्धा छष्णपञ्चमो तु पूवेविद्धेति ewer |
अन्ये STATS: पञ्चम्या खतूर्यथितलप्रतिपादकानि निगमादि-
बच्नान्यपवाखविवयाजि “एकादशो तथा षष्टो अभावाख्वा चत्-
Bo |] सामान्यतः सथ्वतिथिनि्ेधधकरयैम् | )
चौका । Setar: दरा परः पूं शया? ॥ दति धचनेनेवोप- वासे Era amore भिधानात् | विरि पूषव्यवरया थां “पञ्चमो तु प्रकनग्येतिवाक्धस्लोपवाधग्धतिरिक्षविषयत्येन रष्णयरदेऽुपेवधमा- मख कारं धिना ayte: परशच्थेतं । न च वेगा दि वाका नाञ्ुपवा- सविषयतेन सदङ्ोधोटोषाय, सामान्यश्रास्छस्य विशेषश्राखेथोपश्हारस्य SWAT! भवकातेऽपि केक्छशष्णोपये विषेथत्ये धो चा विधरि्ट- त्वात् । न शेवं विधे fare aetet विधते, दर्थं प्राक् । वष्टो तू सप्तमौयुता ग्राह्या तथाच युग्मवाक्ये “HUTT ।
स्कन्दपुराण्डेऽपि ।
नागविद्धा नग कर्णवा षष्ठी केव aeren |
सप्तमौरंवता काया षी werd erg: ॥ HEAT HST ।
न fe ast नागविद्धा west ठु कदाचन |
नागविद्धातु या wet हवा Terediwad |
THAT VE WHS नहापुष्छकलपटा ॥ निगमः |
नागविद्धा तु वाष्टौ दद्द दिवाकरः)
कानविद्धा भवेदिष्णुने aE वासराः 1
arm? पञ्चमो । "इद्रः" Seat “Fearn: धर्मौ । कामः" wetemt | “विष्णुः दादौ |
GHA त् षष्टौबता याज्ञा । तथाच aT “वष्न्धीरिति ।
दकन्दपुराण्छेऽपि। 11
eR
चतुम्पै्मचिन्तामणौ परिशेवशद्डे कालनिर्वे 8 «(eae
` ष्या चता सप्तमो AMS तात बम्बेदा । ` बटो च अन्तमो यच तच खभ्भिदितोरविः ॥
भविग्यत्पुराणे द्वाद शोकश्पपुराण्ेऽपि ।
षौ ख सत्तमौ तात ते अन्धोन्यं समादिते । तथा । yifagt feos कर्तव्या सत्तमो खटा | WEA मवमोयुता याद्या । तथाच यग्भवाक्ये “वसु-रन्धथोरिति। ब्रह्मवेवर््मऽपि । anal ASAI सपतम्यापि सदहाष्टमौ | सर्वेषु ब्रतकल्येषु WAT परतः शरभा ॥ कचिन्त सप्तम्या चताष्टमोति पाटः | स्कन्दपुराणेऽपि। Wet नवमोमिश्रा कन्तेव्या उतिभिच्छता | क्षमो खंयता चैव न कव्या शिखिध्वज | एका रष्डाष्टमौ तात ater रविसंघता ॥ पद्मपुराणेऽपि | नाष्टमो Tale सप्तमौ नाष्टमौयता | नवम्या VE काया श्यादष्टमौ माच संश्रयः ॥ एतच्च श्रक्ताष्टमौ विषयं | aware निगमः | ्एक्तपरेऽष्टमो चेव ave wads | पूवेविद्धा न ate कतैव्या परसंयता |
श्ख०।] stares स्मबंतिधिभिखंयप्रकरयम्। ` <3
suararfentag देव wa: waa दति ॥ . ` - कचिन्तूपवासेवु कायंख्विति पाटः। रष्णाषटमौ तु सत्तमोषतेव तथाच तेव । WUT चेव Ware चतुद शौ | yafaga क्या परविद्धा न gute) - छपवासादिकार्थेषु एष धमे: सनातनः ॥ . अष्टमोगवन्योखग्य एव पञचदयेऽपि जिव-ग्र्योः farses महो- न्वः WAS: | तथाच पद्मपुराणे | weal नवमौविद्धा wae चाष्टमो यता | TET sarareac तिथिः ॥ अष्टमो-नवमौयगमे महोत्साहे ALTA: | भिव-शह्वोः fates पखयोरभयोरपि ॥ नवमो वषटमौयुतेव याद्या तथाच HATH “AGTH रिति" Teal नवमो विद्धा BHAT फलकाङ्धिमिः । सकन्दपुराए-भवि्यत्पुराणदाद शौ कश्पयोः । म BUA तात TWAT च कदाचन | पद्मपुराणे । मवम्येकादज्नौ चेव दश्रविद्धा यटा भवेत् | तरा weal विग्रेषेण awry wat वया ii afrerqure इारगोकण्ये । नवम्या VE काणा . आारष्टमो . वमो तथा |
४ चतुम्बेगनिन्तासमो परि देवने काकि [१ qe ।
, दशमो च वर्वविङ्का rer । TITS खन्दपुराशे | erat चेव aver wet दिजलग्तम | यदा दश्मौ दिनदकेऽपि कलेकाखब्यापिलो भवति तरा ware वा विकस्पेन are | तथाचाङ्गिराः | wei qua कायां yaar ware वा । युक्ता न दूषिता यस्मादतः सा waatget oi - भविखत्पुराे दादशौकर्पेऽपि | eye द्रम areal परथा पेयाय का । gat ब gfe omen: सा सेलोखुखौ ॥ एकाद थौ WENT प्राद्या “ARS Tevet चक्छवाक्धव- चनात् । HTS न कन्त व्या wR च कटदाचल | एकादशो ब करका Teale विभो । दति ब्रह्मवेवत्तं स्वन्डुराणे निेधा । भवियत्पुराणे दाषधोकर्येऽपि । पूवेविद्धा ग कर्तव्या eater षष्टिरेव हि । अष्टम्येकाद्ऋ गष WTAE: ॥ भेषमेकाद ोजिच्ये wel । Tew लेकाङनोग्रषा याद्या “इद्रेण इाद शोयक्रतियुग्मवाक्धात् । दादयो WAH MT एकादजा चत इभो ।
watemt तु पूषविद्धा याद्या “watewl तु Awan rem रिता qa” इति ayeenaem | RTT UST | जयोदशो तु BHAT भेद्या erverfeat | ‘mqcTient पूर्वविद्धव्य्ेः । WATTS । WARATM We are तु Tate | एतच्च इटक्षचयोद शो विषयं | यतः शब्णवचजयोदष्छा यह गो- यताया UT खयेते । तथाच निगमवाक्ं | GSAT त्वमावास्या SUIS Wei | एताः परयृताः YR: पराः TaSAT SUT ¢ यदा तू के्लरखुः wawiian fan पूरवेयुनिंषिद्धतियि- विद्धेव awe ठद्धवशिष्ठः, “umem दतौया चेनि, तेन TVS पदः सम्भकन्लो न पूरका बाह्येति । अन्ये दभय- अयो भौ विषयमेतदाच्छमित्याडः acres अदि चजयो- दश्छौ uty: सम्भवेतां तदा न yaad ore । तथा निगम वाक्ये “ware ewig’ अज waeg इति विश्वणएवे ये wae | किञ्च इष्डचच्छोद शो विवयलिद मुल शइरकज्योद भो विषय- मिति बन्देहे हृष्णचथोटश्ाः wear: यणामिधानात् शएक्ष-
<q चतुव्गेचिन्तामशो ufteee arefeaa [२.०
जयोदश्चाख पूरवंदताया ग्रडणदेकादण्ादौनाग्त॒ whagrrga- दानान्तत्धाइचर्व्ात् चयोद शोग्रहणमपि परविद्धविषयं wR अथोद ग्रो विषथं श्नायते | तस्मात् YATRA wae च्याथसौ | WRIST तु yaaa ग्राह्या । तथाच SRT “चतुरंश्छा च yfaata | भवित्पुराणे दाद शोकस्पेऽपि । एवमेकाद ग्नौ कार्यां दादण्चा तु योदश | खदा कार्यां जयोदणश्ा म तु यक्ता Ue । पौणंमासौयता सा खात् Wee तु पूररिमा॥ नारदौयपुराणेऽपि | कतौयेकादशौ ष्टौ WaTs चतुद शौ | पूर्वैविद्धा न कण्वा कव्या परसंथता ॥ पद्मपुराणेऽपि । एकादश्यष्टमौ षष्ठौ श्रक्षपचे चतुदश | एताः परयुताः कार्य्याः) पराः पूर्वेण संयताः ॥ वराहपुराणे | एकादश्यष्टमौ वष्टो WaT चेव चयोदशो | TET परेण संय॒क्ता न तु पूर्वण संयता ॥ तथा । दतौयेकादशगे ष्टौ Weal च Wiest | पूवेविद्धाः Haale घनापत्यहइराः ताः ॥
(x) arqr इति ae |
^
२ ख|] सामान्धतः सब्बेतिचि निबेयप्रकरणम् | =
तथा ।
एकादशो THM तु GH चाष्टमो तथा |
VER च यदा षष्ठौ sitet चतुदश |
arg क्रियां न gaia पूवेविद्धासु मानव इति ॥
नागविद्धा तथा षष्ठौ भानुविद्को महेश्वरः |
चतुदश कामविद्धा मिशरास्ता मखिनाः war: ॥ AV Wat | ्रबाष्टमो-चतूरदण्लौ WH WEY । चेज-अआवणएयतदं भ्लौ wa
अपि राजियोगिन्यौ ore “मधोः आआवणमाससख प्क्ता या तु चतु- emt iat राजिग्यापिनो याद्या परा पूर्वाशगामिनो"॥ इतिवचनात् |
निभि भ्रमन्ति तामि शक्तयः शूखशद्यतः।
अतलब्यां चतुदंश्यां सत्यान्तत् पूजनं भवेदिति च ॥ Buen पूर्वयतेव | तचाचापस्तम्बः ।
ष्णपरेऽषटमोचेष BUT चतुद शौ |
पूवविद्का तु कत्ता पर विद्धा म कस्यचित् ॥ वन् ब्रहवेवन्तं ।
चतुदं नौ दशरेयक्षा पौणमास्धा खता विभो इति | aq Maye |
अष्टम्येकादश्ौ षष्टो WUT Sut |
अमावास्या SAAT TAHA परसंयतेति ॥ तदुभयसुपवासविषयं |
च्छ चतुग्मैगं चिन्तामणये परिरेबखण्डे काशनि्जये [३ ० |
एकादश्वष्टमौ षष्ठौ उभे पशे चतुदेशौ | श्रमावाख्था इतौया च ता उपोय्थाः पराश्विताः ॥ दति पद्मपुराणवचनात् | यदा तु प्रकषाहष्णदयेऽपि यत्दष्लौ पर्वेदिगापराकं व्याप्रुत- स्तदा चयोद भोथुते एव यद्य । तथाच स्कन्दपुराणे | TAM तु कर्तव्या जयोदभ्या यता विभो 1 मम भक्रेमहावारो भवेद्या चापराङिकौ | zufagl ग Wwe राकाविद्धा कदाचनेति ॥ पूश॑मासौ च चतुदं गोयता ग्राह्या तथाच TARA “WS aT ठ् पूिमेति । पद्मपुराणेऽपि । gafagr तु weet wnat त्रतिजिनेरः । . पू्ेमासौ मरौपाख पुराणे निखयङ्गता ॥ एतच्च साविन्रौत्रतविषखं | wafagt न weet cit yet were) वजयिला gfe शाविचोग्रतसुन्तमं ॥ दति ब्रद्मवेवगवचनात् | नलु ““एकादश्वष्टमो ष्टौ पौणेमासौ GENT! शअमावाख्ा gate च ता उपोग्याः परान्विताः” ॥ दति प्रतिपञुक्छयां पौष मास्यं उपवासविधानात् साविजौत्तोपवाखब्यतिरेकेष्णपि पूर्व्यः सावकाशलात् । उच्यते |
प
gw |] सामान्धतः सव्बेतिधिनिगयपकर शम् | €
“CRs षष्ठो Wars Wem” ““पूणेमासौ महौपा- लेति वाक्योयुग्म-साविचौवाक्धयोख न प्रतिपययुक्षवाक्छेन बाधो- um: “विप्रतिषिद्धधम्ेसमवाये यसां स्यात्छधर्मलमिति न्यायात् । साविजौत्रतादन्यच प्रतिपक्धिग्ेव “nate तिथियद्या यस्सामभ्य- दितोरविरितिवचमात् |
अमावास्या तु प्रतिप्ुतव याद्या । तथाच amare “प्रति- पद्यप्यमावास्येति |
पद्मपुराेऽपि |
Wasa तथा दशः शष्णपक्े जयोद शे |
एताः परयुता FT: पराः पू््वेय॒ताः THT: ॥ प्रचेताः |
मागविङ्धातु या षष्टो सप्तम्या च तथाष्टमौ।
दश्रन्येकादश्रौविद्धा चयोदश्चा चतुदश ॥
ग्रतविद्धा लमावास्या न गाद्या मुनिपुङ्गव |
उन्षरोन्तर विद्धास्ताः Raat: arent श्रुतिः ॥ “सप्तम्या च तथाष्टमोति,“जयोदभ्या चतुद शो ति शएक्तपचविषयम्। यत्त ACSA UTI ।
arg yay पितुः खां वत्र feaq |
Wfagagaiat मरकं प्रतिपद्यत इति ॥ तस्ाविचौत्रतविषयम् । ““तविद्धा न anata agaada-
चनात् । ग्रतविद्धा दमावाख्या कन्यया A कदाचन | 12
eo चतुव्यग चिन्तामणौ ufitweg wefas = (RG
वजजयित्वा तु सावि्रौत्रतन्तु शिखिवाइनेति ॥ सख्कन्दपुराणएवचनाच्च । अन्ये वाहः ्रमावास्यायाः प्रतिपद्युतलमुपवासविषयं उपवासे तस्याः परयतत्वाभिधानाद् पवासव्यतिरिक्रसव्वेकाणं तु पूरवंयुतेवेति तदयुक्तं “श्वतविद्धा म aaa, “शतविद्धा श्रमावाद्धेति वचक्र- विरोधात् । नागविद्धा खया षष्टो दशम्येकादशौ तथा। wafag सिनोवालो नतु aa भतश्चरेदिति ॥ निषेधविराधाञ्च । एतान्य॒पवासविषयाएौति चेत् । न । बहवा- क्धसडो चप्रसङ्गात् सा वि्ौवाक्योरनाजेवप्रसङ्गाश्च । fags देव- कार्याणि श्तविद्धायाममावासयायां प्राभ्रुवन्ति | rary | सिनौवालो तथा पिव्ये देवे च खततं कुहः । दति जावालवचनं विरुध्येत | प्रतिप्रल्छप्यमावाख्या पूवोषव्यापिनौ यदि | wafaga सा कार्य्या frei कर्मणि सर्वदेति ॥ वचनादपि zane प्रतिपकिश्रायामपि गम्यते तस्रात् yaa व्यवसा reat | एवं तिथिदैे पूरवौक्यदणनियमः प्रतिपादितः ददानौमेतदिरुद्धानां वाक्यानां विषयव्यवस्था क्रियते । dared: ST । ख्व द पेस्तथा feat fafad तियिलचण्यम् | खवे-ट्पौ महादप fear श्यात् पूरवकालिकौ ॥
~ म
BG |] सामान्यतः सव्वतिथिनिणंयप्रकरणम् | ९१
‘ea: साम्यं । श्राचारसारषटता तु तिथिष्डेदोऽख्यः wa इति व्याख्यातं । ‘ed टृद्धिः, fear चयः। साम्य-वृद्धि-चयाः पूरवेतिथ्य- पेया । पितामहः |
खवंदपेस्तथा fear जिविधं तिथिलच्णम् | खवे-द्पी परौ पूच्यै feat पूर्व॑च पूजयेत् ॥ भवि्य्पुराणे द्न्तराद्धंमेवं प्ते । wa दर्पौ परौ काया हिंसा स्यात् पूव॑कालिकौ । aad विराधे यवश्थामाह व्यासनिगमवाक्यम् | दितौयादिषु युग्मानां पूच्यता नियमादिषु । एकोदिष्टादिण्ड्यादौ छसवृद्यादिचोदना ॥ मियमादिष्ित्यादिशब्देन पिदकमेयतिरिक्रव्रतोपवासादिषक- खकमेणणां यणं, एकोदिष्टारौत्यादि शब्देन विवाहादि मङ्गलाङ्गग्ड- TASMAN, वुद्यादाविव्थादि शब्देन माङ्गलिकच्राद्धश्य | एवं च fran हृासवद्यादि चोदनेत्ुक्तं भवति | श्रस्यापवादः स्कान्दे | यिन् काले तु यत्कमे तत्कालब्यापिनौ तिथिः । यो यस्य विहितः कालस्तत्कालब्याधिनौ fafa: ॥
SKATE: |
quite यः कालस्तत्कालव्यापिनौ तिथिः । तया कर्माणि दुर्वी ङृास-वद्धौ न कारणम् ॥ पूवाङिकास्त॒ तिथयो देवकार्यं फलप्रदाः | अपराङिकास्तया Har: पिं तु प्रभावाः ॥
९य् चतुव्यैगेचिन्तामणौ परि ेषखब्डे arate [३ अ. |
दत्येतज्निगमब्रह्मवेवन्तेवचनमपि “कमणो यच्छ यः काल Ta मेम खमागविषयं । aq यदा श्रयुग्दिने क्मकाखव्यापिनौ यग्म fea तु विपरौता वदा का याद्या |
अच केचिदाहः |
wat तिथिरेव याद्या faite महाफलमित्यमिधानात् “एतदयं महादोषं दन्ति gel पुराशतमिति युग्मातिक्रमे दोष- wag चटिकादिपरिमिताया श्रपि सन्पुणलाभिधानाञ । खदाइतकमेकाश्या्भिश्ास्तस्य युगमवाक्धविषयपरिहारशेवोपपत्तेख शिष्टाचारानुगश्छाच्च चुग्ादर एव युक्तः । तदयुक्तं । यद्यपि कर्म- RTS युग्मवाक्धविषयपरिहारेणणुपपद्यते TAT कमेकाणब्याश्िग्रास्लविषयपरित्यागेम, तथापि युग्मवाक्धसयेव A काशव्यास्िश्ास्रविषयपरित्थागो चुक्रः श्रन्यथा प्रातिखिकग्रति- पदादिविधौनामपि बाधमरसङ्गात् । केषुचिटुब्रतेषु्यन्तिवाक्य एव अरतिपदादि तिधिभरुतेस्तद्वाधोऽथुत्प श्गिष्टगणावरोषेन प्रसव्येत, सन्पुणेलाभिधानेनारो पितकमंकालोगतियिगणस्च बुख्थक्मकालो- नतिथिसम्भवे अन्याय्या्रयणाञ्च। शिष्टाचारा नियतो न विद्यते उभयया श्राचरणात् | किञ्च यदा भाद्रपदग्क्तषष्टौ दिनमाजप- धाप्ता दितौयदिने च सप्तमौ चिमुद्भन्ताना तदा असुक्राभरणस- wat दितौयैव “awe तिथयः ger दूति वच्छमाणवचनात् wae दूवैष्टमोत्रतमपि तचैव काय्यं wer: पूवैविद्धाया अ्रभिधा- नात्। aay विराधः प्रसच्येत श्रसुक्राभरणसप्षम्यामञ्निपक्रविशेषस्येव भोग्यताभिधानात् दूवोष्टम्यां चाभ्निपक्षभोजनाविधानात् । ततस्च
a We |] alata: सब्बेतिधिनिबेय प्रकरणम् | éR
Wredhranarat विराधः स्यात् । WHTS तु मायं Ste: कमे- काव्याति शरास्लपयाशोचनया feasts दूवाष्टमौत्रतचरण्शरे वे wate पूवोाषविधानात्। एवमन्याखपि तिथिषु विराध sgt wre: | तस्मात् प्रातिखिकप्रतिपदाद्यवख्ितपूवीक्ादिकाखस्य कर्म CATANIA कमेकालव्यापिनौ fering | तथा चेवं व्यवस्था यदा दिनदयेऽपि freenfzadareenfeate- थेरखम्भवः सम्भवो वा तदिषयं य॒ग्भादिवाक्धं एकोदिष्टादिक्मकाल- व्यापिन्याक्िथेः सम्भवे श्रसम्मवे वा yre-serfearel | यदा aafen fea बरतायेकोरिष्टादिकमेकालव्यापिनौ तिथिः परस्ि- शासि तदा “कमणो यख थः are इत्यादिवचनात् कर्मकाख ग्यापिनौ तिचियाद्येति | | ware तिचिगाद्या यस्यामभ्वदितोरविः | eure तिचियाद्या यस्यामस्तमितोरविः ॥ इति माकंष्डेयवचनममपि | यजेकव तिथिरेकेन वचनेन पूरवो agra श्रपरेणापरयतेति लज विरोधे सति व्यवस्ापकं द्रष्टव्य, तथाच aw दितं aren- aac च yaaa निराङतम् | यन्तु विष्णुधमे्सरवचनम् | वद्धंमानेन्दुपकस्य उदये पृच्यते fafa: | यदा ox: चयं याति तदा स्यादापराङिकौति ॥ शष्णपखे fafeiiar यस्यामस्तमितोर विः | तया marie gaia Brazel म कारणमिति ॥
९8 चतुग्धगं चिन्तामणौ परिरेषखंद्डे arate [३ ot
तदुभयमपि पूवेवद्या स्थेयम् । wy बौधायनवचनं। ` खा तियिस्तच्च vee यस्वामभ्युदितारविः | वद्धंमामस्य wee हानौ लस्तमयं प्रति ॥ यञ्च ॒चद्धवश्िष्टस्य | वद्धंमानस्य wae उदये पृच्यते तिथिः | यदा पचः चयं याति तदा स्यादापराङकिको ॥ wae दपंवचनेन समामविषयं | wa तु “ard fafudtata वचमखमानविषयमिति वदन्ति TCIM चन््रचय-वद्योः परे उपशारग्रसक्गात् | धत्त Beart यदा पचो aga षोड्श्दिमात्मको भवति यदा ve: Sat चतुद दिनात्मको भवति तदा पूरवैवेति तदण्ययुक्त, उभयथा वाक्धस्योपपन्तौ वचनान्तरसम्बादिन्ययं aera arated मूलब्धतभ्रुत्यन्तरकल्यनापि न भविग्यति, भवत्पकेऽपि खा श्यात् | तस्मात् पूर्वैव व्याख्या युका | अन्ये aa saree: प्रतिपदादि विशेषेण पूवाहादि विरेषेण च विहिते wa पूवेाषादिव्यापिनौ तिथियाद्या “कमेणो यस्य यः काख इत्यादिवचनात्। ननु कालदयविधिवाक्धाभ्यामेव प्राप्ताऽयमर्थैः सत्यं, किन्तु दराखवुद्धादिवाक्धेवोधितः। श्रत एवोक्तं “करास-वद्धौ म कारशमिति, कुच afe ते कारणमिति उच्यते यदा दे fara तत्काले भवतस्तदा तिचि्चये पूवी या हया वद्धौ परा याद्यां “खवी- दपेस्तथा ` हिंसेतिवचनात् । तिथिसाम्ये तु WaT परा ष्ण पचे
RV] खामान्धवः समति यिनिखयप्रकर णम् | €
पूवा “श्टक्कपके तिथिरिति माकंष्डेयवसनात् । ननु चयाणमवि- शेषेण बाधे प्राप्ते किमिति खं एव बाध्यते अच ब्रूमः, प्रथमपरतौ- तलाद्बाधलाघवात् “BETSEY न कारणमिति ङास-वद्योः सव॑ तिथिविषयत्ादुवादूाच्च | wate खवेख्ावकाश्ः, अ्रमावा्या। | तथा च प्रचेताः | तिथिच्चये सिनोवाशौ तिथिष्द्धा ङुष्ट्मता | साम्येऽपि च ganar वेद-वेदाङ्गवेदिमिः ॥ यदा तु इ अपि तिथौ तत्काले न भवतस्तदा युग्धवाक्धं- पयालोदयया निय दति तदयुक्तं “दितौयादिषु यग्म्ानामिति व्यासनिगमवचमविरोधात् “nave तिथिद्ंयेति वचनस्य wa- ` दुक्षमकारेणोपपततः खवेवाधकले प्रमाणाभावाच्च, खं -दप-वयेषयेक- वाक्येगोपान्तेषु Tea सव॑तिथिविषयौ, खवैसलमावास्याविषय दति वेषम्या्रयणसयोक्षप्रकारेण वाक्धस्योपपन्तौ safer | तस्मात् पूर्वैव SET व्थायसो | यदा लेकस्मिन् दिने श्रच्यकर्मकालं quia तिथिरन्यस्मिन् दिने नाश्यमपि तदा “कर्मणो qe यः काल इत्यनेन कमंकालसम्बस्धिन्येव ग्राह्या । यदा तु दिनद येऽप्यज्य- SURG तदा छास-ृद्धिवाक्येयुग्परा दिवाक्येश्च यथायथं पूवा परा वा याद्या | एकस्मिख पदये श्पुणक्मेकाणब्यापिविहिततियिसंखभमाजे- waged कमे wre भवतोति दशर यितुमाह, देवखः | याज्िथि समरुप्राय उदयं याति माखरः | सा तिचिः सकला Har खान-दान-अपादिषु ॥
ed चतुव्वर्ग चिन्तामणौ ufcteeey कालनिंये [a we |
पष्डितपरितेषे तु “खान-दान-्रतादिख्िति पठितं, विष्णध॑- मौनत्तरे “चान-दानादिकर्मखिति पाटः | व्यासः । उद्नेव सविता at तिधिं प्रतिपद्यते ।
a तिथिः ener Bar दानाध्ययनकर्मसु ॥ देवलः |
यान्तियिं समनुप्राप्य wel याति दिवाकरः |
सा fafa: सकला Ha दानाध्ययनकममेसु ॥ पण्डितपरितेोषे तु “चखान-दानादिक्मखिति पटितम् | भविखधत्पुराण्णऽपि ।
ब्रतोपवासनियमे घटिकेका यदा भवेत् |
सा fafa: सकला dear पिजं चापराशिकौ ॥ विष्णधभमन्तरे |
सा तिचिस्तदहोराच यस्यामस्तमितोरविः ।
तया कमाणि कुर्वीत pre-set न कारणम् । पद्मपुराण्ेऽपि ।
ब्रते खाने तथा am पिटकार्थं विशेषतः |
यस्यामस्तं गतो भानुः सा तिथिः पुष्यभागभवेत् ॥
ब्रतोपवाखनियमे घटिकैका यदा भवेत् |
उदये सा तिथिखज विपरौता तु पेटके ॥ “विपरोताः अरस्तमयसम्बन्धिनो | विष्णुधरमेन्तरे |
24 |] सानाग्धतः सम्ेतिचिनियेयप्रकरयम् | ee
अतोपवास-क्ञानादौ चटिकैका चद् भवेत् । उदये शा विचिथाश्ञा आद्भाशावशनानिनौ 1१ ग्धासः | बरतोपवाख-खानाटौ चरटिकेका Wet भवेत् | तामेव तिथिमाभित्य कुयात् कमाष्छतङखितः ॥ बौधाथनोऽपि | ्रारित्योदयवेखायां या खोकापि(\ तिकिभंषेत् । gal खा aaa प्रता गोदब विना ॥ अचारमजकाशोगतिधेः स्पृशता भिधानं qafagraee- fafefrrd, उदथकाशौन-तिचिख््बुणलामिधानश्च . परविद्धोपा- देयतिथिविषयमिति शेयं । अरचापि विशेषः खकान्देऽपि | याज्ि्धिं शमरुप्राप यातव्यं पदिकौपतिः । खा तिचिष्छदिने start fegewifa वा भवेत् ॥ जिषरदख-सौरपुराख्चोः | at प्राथाससुपैत्यकंः सा रेखान्निसुषन्तिंका । wiway सवषु wqdrnt विदुबुधाः ॥ चये पूवा तु RUST इद्धा काव्यां SeTHTT । तियेसतस्ाखिषणायाः खय-वृद्धौ त्वकोरणं ॥ "जिखलायाः' fegeutear: | स्कन्दपुराणे 4 “तस्यास्य भमु हराया इति ware: पादः visa: |
(१) arat arta तिधिमेवेदिति ae | 13
€= चतुवयैगचिन्तामओौ ufciwes arate [अ |
वङ्कवजिष्ठः । wet तिथावसमियात् aig जिसुहन्तके | याग-दान-जपादिग्वस्तामेवोपक्रमेभ्तियि ॥ अस्यापवादमाह वशिष्ठः | faquat म arian या fafa: खयगामिनो | fagenifa anen या तिथिद्द्धिगाभिनौ ॥ aa जिसुहन्ेतिचिग्रफ-परित्यागे afg-preat कारणत्व वशिष्ठवचनेनोक्तं भरिवरशस्य-सौरपुराणवचनेन च प्रतिषिद्धं ava व्यवखा पिदरकायं afg-prect: कारणं न नियमादिषु, “fe- तौयादिषु युग्मानामिति व्याखमिगमवचनात्। विष्णुधमौत्तरे बौधायनपरोक्ते च । उदिते देवनं भानौ पिश्चश्चासमिते रवौ | fageti चिर सा तिचिरेग्य-कव्यथोरिति ॥ were | भानावुदिते सल्युसरकाखे श्रो सुह्क दयं “देवलः देवरेवन्य, त खिंखाखमिते तत्पुवेकाजोनमकोसुकन्तभयं “पिन्व fre देवत्य, श्रतस्तावत्काशब्यापिनौ या तिचिर्भवति चेव क्रमात् इव्य- कव्ययोर््रद्येति। ` अज केचिद्ा्कः | दिसुहन्तेमित्यनुकख्पः | fageut न ater या fafa: चयगामिनौ i fagewt न aver या तिचिश्द्धिगामिनौ ॥ दूति दखवचमात् |
श Wo |] सामाग्धतः सव्नतिधिमिवंयप्रकरयम्। &९
. एतचोदयसम्बन्थितियिविवयं श्रष्ठमथसम्बन्मिन्धा खिदुहृन्लाथा एव याञ्जल्ामिधागात्, HGRA: चटा त् यम्मदिने- ऽशमथसम्बन्णिनौ अयग्मदिने तु उदयासमयसम्बस्धिनौ तजोभयस- म्बन्धिम्योः mmrenda ang चग्मदिनखम्बन्धिन्याः finerrtrer: अरसत्कख्पत्वात् । यदा ठू युग्मदिने श्रस्लमयात् माक् A TA श्रय- गदिनेऽखशमथात् प्रागेव समाप्यते तथोक्तं जावालि-इङ्गोतमाग्बां | aug तिथयः Tor: कमोानुष्टामता दिवा | नक्कादिव्रतथयोगेष राजयोगो विशिख्ते ti श्रहोराजघाध्यं बतं उभयो गिन्यामेव काम्ये न तु यगमला- WATT: | तथा च इद्धयाश्चवल्कधप्रोकपद्मपुराण्योः । दिवाराजौ wei च्च एकमेकतिथौ गतं | तख्छामुभययो AAT TUT तरतो ॥ wid खति षष्ठो-खक्तम्यारियम्मे सप्तमोग्रतसदस्पः कटा, न ARGU SHR, ““प्रातः षङ्करूपये दिद्धानुपवाखग्रतादिकमिति तस्य प्रातःकाश्चविधानात्। ग च प्रातः, “sents रविदिने प्रहृते चो राये । पुश्ामधेयमचणे VAT सप्तमोत्रतं” दत्थादिवचनेः सप्त- म्यादिकाले खदख्पश्रवणात् । न चायुग्मदिने, युग्पपुख्छलाभिधाना- नद तिक्रमे दोषश्रवणाच् | अरव केचिदाहः | यदिमे एव प्रातः awe: करणोयः युग्मु्छलाभिधानात् पूवौापरथोरपि frat: साकड्विधाथकवचनानामगे रशचिग्यमा-
gee चतुष्यम feral oftQeea का्लनि्येये [३ qe ।
त्नात् खौयस्मेककाग्यकारशारंतवातिरिकषाकखाभावात् तेन वषवा- हिका सहतम्या रि काथं म्िथिवनग्वते। ग स प्रातः सङ्क्पयहशमिति निचमः, मौनदादण्ारिग्रतेषु खयं तदुपदेश्ात्, Tenpufrarda awe: ख स प्रातरेव, नम च यप्तम्यादितियिकाख दति ऋं । gut Saas: चदा एकसिन्दिने कम पकमकाखसम्बन्धिष्यो तिकिर्कषरख्िन्दिने तदा कमापक्रसकाखसथ्नन्धिन्येव ae | तथाच बौधायनः। योयस्य विदितः कालः कमेसदुपक्रमे । fewarat भक्दङ्गं गोजिदितोफकरमेषट त् ॥ दति यम्मपुख्छलाभिधाने साकद्यामिधागश्च बौधायनादिवर्णे- विषपरिग्धागेनाणुषपद्यने । wa लाञः अरेकस्िन्दिने कर्मौपकमकाखसष्यस्थिनो अपर सन्दिने च करक्मसमाक्तिकाखसम्बसि नौ afeaeaa बौधायना- दिवकगमिति।, wi यन्प्ारिवाक्येख्लिहहक्ताया खपे wenfa- featfad) बेभखेगटोकाद पादयत्यर्थाद् क्र | दोष गाररोचपुराशे afin: | दाकवा WS । wera वसतित्रद्यम् कलिम् खाने भविष्यति | निराधाराः खिताः स्वे क नु भोच्छाम भोजनं ॥ WELATS | दितोचान्ते खितिश्धंका नामान्ते तु दितौोयका । BURST SAT | THI KSAT ॥
2 we |] सानान्क्तः सम्बेतिचिनिडंगपकरवम् ।
प्रतिपदादितः wet oqert मवतां fafa: । ष्टौ जयोदश्नौप्रान्ते ्रादौ शता चतुर्दशो ॥ एषोऽपि want are: oye: रिक्तः | एवं प्रोक्रास्ह तिथयः FST ABST पुरा ॥ तेषां संमिथिता दन्ताः पिरशभ्वस्लाखचेव रि । iat fe विविधः कालः कौन्तितः पापनाग्रनः ॥ सक्तम्वादौ मरोपाल पूणाटौ अथवः सितः | विपरौसोऽषरेभ्यष्ठ प्रदन्लो ब्रह्मणा पुरेति + ` बेध-योगौ agar fst | Rigwy भकेखोगो बेधो विप्रे कोकशः | योग-वेधौ sarge याभ्याण्डशुपोवक ॥ दति ve | | या तिथिः wa राजन् प्रावज्गाक्लो किनो । सा au दूति विश्चेयोथोगः खखौदणो मतः # इति कथितं | य ABST व्यास वाच | wet चटिका wa अदणोदथकिखथः | अलय विभागोऽच वेधादौनां किलादितः # ज्ररशोरथमेवः सारसाडन्त् चटिकाक्यं । अतिचेधो feufen: प्रभाकन्दशंनाद्रवेः ॥ जरहाचेभोऽवि तमेव दष्छतेऽकौ ग ow | लटोचस्तन fafert योगः उधीदये बुधैः ॥
१०९
१९० चतुर्ग चिन्तामो ufcteee arefraa (a qe
तत् प्रकरणाटेकादशौत्रतविषधं | यतु । मागो इादश्माडोभिदिंक्-पञ्च-दं श्रमिस्तया । गतोऽषटादश्रमाङोभिदुषयत्यन्तरां तिचिमिति ॥ तदिनद येऽपि कममेकालब्यापितियिसम्भवे द्रष्टव्य, उपवासविषय- तातुन ONT अविद्धानि निषिद्धेखेल mam दिनानि a | gen: पञ्चभिर्विद्धा ग्ादेवेकादश्नो fafa: ॥ तदङ्क विद्धान्यन्यानि दिनान्युपवसेश्ञरः | अविद्धानामाभे तु पयोदधि-लानि वा | TESTES भवेत् ॥ दति खस्धद्रटङ्गवचनात् | उपवासे च घरिकामाजवेधोऽपि “gaeapact तिचिमिति वनाग्भरसिद्धः | न चेतन्ञक्रकभक्रायाचितविषयं, तेषां प्रदोषदिन- व्यापिन्यान्तिथो नियमेन कन्तव्यताभिधानात् दितौयेऽहनि च तदसम्भवा्क्लो पः Ta । यन्तु षटूजिश्रतवचनं “चटिका जिभागं वा खण्यं वा दूषयेनिचिं । पश्चगव्यघटे पूणं सुराया विन्दु- कोथा ॥ इति तदु क्रादेव हेतोरुपवाखविषयं । एतेन यत् Ayes “afsarg चिभागं वेति वचनं बेद मिन्दाथेवादतया अवधेयं अन्यथा "मागो इादशनाङौभिरित्यनथेकं स्यादिति तज्निरसतं । उक्तप्रकारेण वाक्योपपन्तौ PITT श्रथेवादत्कल्पनाया श्रन्याख्लात् । अरन्ये STATE: एकादशौ तावहिनद येऽपि क्मेकाखब्ा पिल
gw || सामान्धतः सब्बेतियिनिरेयप्रकरयम् | ०
qe पूवा प्राप्ता बौ-पूर्णिमे तु युग्मवाक्यैरपि तच शाशचयादेकाद- Torfaca तज निषिध्यत इति तदयृक्ं दिगदयेऽपि कमेकाशव्या- पित्वेऽपि य॒म्मादिवाक्यप्टत्तेरक्रवात् युग्वाक्धचयदद्धिखाम्यवाक्य- HARM HAT ATTAINS MANA THT दिनदयेऽपि कमंकाणव्यापितिथिसम्भवे इदं द्रष्टव्यं | ma तु दिनदयेऽपि कमंकालव्या्यभाव इदं वचनमित्याङ्कः | अन्ये व्रूभयविषयमङ्गोजङ्वेन्ति | तस्माद्यासाम्तिथोमां केवलानां पुष्यतन्तासामेव aware या- साज्तियौनां वार-नजयोगेन युष्यतन्तासाम्बेधदोषो म भवति तज वेधदोषेऽङ्गोक्रियमाणे दितोयेऽहमि वारादियक्कतिथेरभावात् कर्मैव खये | omy चतुर्थी प्रत्य ब्रह्मवैवर्तं | शअङ्गारक्वता या तु सा तथेव फलप्रदेति | aaa युग्म्रगुणनिरपेचवारादिगुणेन | शिङ्गपुराणे | दश्म्येकादश्ो यज खा नोपोव्या भवेत्तिथिः। श्रवणेन च संयक्रा सा WAT सवेकामदा ॥ गोभिः | या तिचिष्छसंय॒क्ता या च योगेन नारद | सुहकन्तेदयमाजापि arta खवा प्रशस्यते ॥ स्वोपि दुष्टयग्मखापौति प्राप्ते न केवलं तियिविषय एव बवेध- रोषः तस्मान्निषिद्कतिथिविद्धा परिव्याञ्या अरन्या वूदटयसम्बन्धिन्यस्-
१०९ चतुपैरगचिन्तामणौ परिेवखगःे कालनिणये [द Wo |
मयसम्बन्धिणौ वा “ar तिथिः सकला सेधेति वचनाद् पारेबेति सिद्ध | अस्यापवादमाह नारदीयपुराणे वशिष्ठः | पारणे मरणे et तिचिस्तात्काखिकौ सता । पि्येऽखमयवेलायाः wer पूषा निगद्यत इति ॥ पारे मरणे वा तात्काशिक्धेव तिथिमे पुनः खा तिचिः waar HARA: । WHIT | mag चोद चिल्लाने दम्तधावम-मेथे | जते च निधने चेव तत्काणव्यापिनौ तिथिः ॥ मन्वादौ च युगादौ च ग्रहणे चन्द्र-खगेयोः | व्यतौपाते च avert तत्कालग्यापिनौ क्रिया ॥ मन्वादौ या क्ञान-टान-श्राद्धादिका क्रिया at मग्ादिकाश- व्यापिनौ कार्यां म कालान्तर ved: | एवं युगादौ चेत्यादि या- Si, “anat च सम्प्राप्ते तत्कालव्यापिनौ तिथिरिति। तख नक्र व्रतस्य यः कालः प्रदोषास्यः तद्या पिनौ तिचिग्राद्यत्यथेः | दति ओरौमशाराजाधिराजथ्रौमहादेवोयसकलश्रोकरणाधौश्वर- सकलविद्याविशारद-श्रौष्ेमाद्विविर चिते चतुव्वैगेचिन्तामणौ परिगेषखण्डे कालनिये तियिषामान्यनिषंयः ware: |
भ
[ १९०५ |
अखतुर्योऽध्यायः |
अथ व्रतयिगेवेख सिथिविेषनिरंयः | |
अथ ब्रह्मवेवन्ते । WUE तचा रम्ध्ादतोया वटपेलकौ । SUH तथा ब्रह्मम् Wea dger तिथिः ॥ मान्येषु संमुखा कान्या दतौया चाष्टमो दिज | षौ Garam ब्रह्मजिव्येवं शास्वनिषेयः ॥ ` ‘ayer पूवेविद्धा, “शब्णाटमौः रब्णाहनोत्रलस्नन्विन्यष्टमौ | केचिकु छष्णाटमो जनमा्टमोति याचते, अस्यापि wifes एव रोडिशोयुक्रायाः yafagra: उपोग्यलात् । र्ाटतौयाः रम्भा- जतसम्बन्धिगौ wate ‘ewan’ wenden विथिः, लश्च wa fracea प्रतिपादितं भरतं प्रि eae sare | WHAM महाराज THU । कृतेन येन विश्वात्मा शिवः whit प्रसोदति | इदन्तपोत्रतमिदं ब्रह्महत्यादि णोषरम् ॥ दत्यादिना। केचिदेतद्रतमपण्ठन्तो रन्तख्पमितिपाठसुत्ेच्छा शूल्यश्नयनं दि- तौयातरतायतेन area, तत््विदपि अरुति-ख्टतो तिहाख-घुराण- लज्जिवन्धनादिव्वदृष्ममानवान्न प्रमाणपदवोमुपारोदरुमरति |
UI. । 14
«ti
—
Log masa farererat परिरेषख्डे कालनि्ेये [8 qe |
SUB Cen सावित्रौ वटपेटकौ |
अरनङ्गचयोद गरौ रम्भा HUA पूवेशुयता ॥ (अनङ्गचयोदश्नौ" कामत्रतसम्बस्धिगौ योदश |
SCAT तथा रम्भा साविकौ वटपेदढकौ |
wurst च खता च कन्तेव्या सम्मुखा fate: ॥ ज्रह्वेवत्तं |
चतुर्थौ तु ठतौयायां महापुष्छफलप्रदा |
aren afafaag गणमायसुतोषिणौ ti waaay विनायकव्रतसम्बन्धिनौ चतुर्थी । Ustafa: |
eure सन्दष्ट शिवराजिशतुरशौ |
एताः Gage: कार्या सिश्यन्ते पारणं भवेत् ॥ 'न्दषष्टो' खन्दरतसन्बन्धिनौ षो । ` स्कन्द पुराणे ।
caret रोहिणौ च शिवराजिस्तथेव च |
gafaga aver तियि-भान्ते च पारणम् ॥ खदथ्मः | |
aaa} दुगेनवमौ gat चेव ङताश्ननौ |
qafagt ठु कन्तेवया भिवराजिवेलेदिनं ॥ gag? श्रावणपूणिमा । ‘ama? दुगेव्रतादिसम्नन्धिगौ
मवम । दुवा" दूर्वाष्टमौ । ‘wares? होलिका पूणिमा, वद्धितरत- सम्बन्धिनौ तिथिश्च, "बलेन बलिप्रतिपत् ।
8 Ge |] wafexe तिधिषिपेभनिेयपंकरणम् | १०७
पद्मपुराणे | आवौ gaat तथा gaisat च या । पूवेविद्धा तु कन्लेव्या शिवराजिबेलेदिनं ॥ WRU प्रभासखण्डे | WITRIATS था अष्टमो मूलसंयुता । खा महानवमौ प्रोक्ता Tete तु GAT ॥ कन्धागते सवितरि श्क्रपच्ञेऽषटमोयुता । मूलनखजसंयुक्षा सा महानवमो खता ॥ अष्टम्यां च नवम्यां च जगब्म्ातरमम्निकाम् । पूजयिल्वाशभ्चिने मासि विशोको जायते हि सः ॥ दूवाष्टमौ च fawa खयं भाद्रपदश्रक्षाष्टमो भवति । afe च्ाष्टम्याः पूरवैमगस्तिरदेति तदा प्राग्बहले परे कार्यां | तथाच लौगाद्िः । डद्यानिका ग्रिवपविकमेघपूजा दूर्वाष्टमो फणविरूढकलजागरापि | सखौणणं ब्रतानि निखिलान्यपि वार्षिंकाणि र्या गदड उदिते न sorta लिः ॥ दूति त्रतविेषेण तिथिविग्ेषनिणेयः |
अथेकभक्ततिथि-कालनिशंयः ।
तजैकभक्षणश्रणं खन्दपुराणे । .
१०४ चतुर््मचिन्तामब परिेवखब्धे कालमिरवंये [emer
दिनाद्धंषमयेऽतौते yaaa जियमेन यत् । एकभक्रमिति परोक्रमतस्तद्थाटिवेव हि ॥ Sau: | दिनाद्धंसमयेऽतौते भुञ्यते जियमेन यत् । एकमभक्रमिति vty यासचयेण तू ॥ तञ्च मध्याकव्यापिन्धां कायं । तथाच पदमपुराणे | मध्याङष्यापिनौ याज्ञा एकभक्त खदा तिचिः। बोधायनः । Sea qrarae aware fate: | मध्याङव्यापिनौ याद्या ware तिभिः ॥ अच ख few विभक्तस्ाश्ो मध्यमोभागो Were: | नतु चतुभो farmers? दिंतोयभागेऽपि मध्याृग्रब्दः अयुषः | पूर्वाः प्रहर QTE मध्याः प्रहर तथा | श्रा STASIS: साथाख ततः परम् ॥ इति गोभिशवचनात् । तथा पञ्चधा fare दतौबभागेऽपि । लेखाप्रश्टतावादिल्ये जिबुहन्तं गते रवौ । WAS स खतः कालोभागख्याङ्स्त मध्यमः ॥ सक्गवस्तिमुष्टन्ेस्ठ मथ्याङृस्तत्मः खतः | ततस््रयो मुह््तास्च रपरो विधोयते ti पञ्चमोदिनगभागो यः स साया इति खतः | यद्यदेतेषु विदितं ay कायं विजानता ॥
8 अर |] antrita तिचिषिग्रेषनिणंयप्रकरकम् | १०९
दति पराशरवचनात् । तत्कथं fade: । उच्यते । खरसत- MANUS: VATA मध्यमभागे Ta, भागा- macrawar wigt विमक्षदितोयमागे पञ्चधा विभक्रटतोयभागे च विशम्वितप्रतोतिरियन्तेनम fan ferme athena मध्याङ- wegisd, तथाच शतपथश्रुतिः । “AA इ सम पूर्वा देवा श्रशन- ममिररभ्ति मध्यन्दिमे ager: ware पितरः” इति ।
अतः पूवा क्रवचनपर्थालाचनथा दिमाद्धादुपरितनोममध्याको- सुस्थः कालः, तदध्वमसतमानावधिरमीषणः “दिनाद्समयेऽतौते इति वचनात्, “दिवेबेव्यमिधानाश्च ।मध्याश्ापिलं च “कनो we यः काल दृत्या दिवचनप्धालाचमयेकदे शलचण्था दिनाद्धा दुपरितन- wareatfed faafet पटोदग्ध इतिवत्, यदा तु दे Fer कालेकदेगशं समं Mya: एका areata तदोभयव्यापिनौ राया, नतु तियिषासे मवलयेवं गतु ara gt वा “दख्वैदर्पशया हिसा रिविधं विथिखख्णं। सवे-रपौ परो ge हिंसा खात् पूर्वका- feat’ u इति ्थात्रबलमादिति चेत्, उच्यते । यथा wae कमेकालयापिन्याः पूवायाः “कर्मशोययस्येव्यादि-वथमबलेग यहो "“खवे-दपावितिवचभविराधसथा दि विधकमेकाशे कटे शव्या पिन्याः पूवोया गणेऽपौति) faq व्रतविषये युग््मवाक्धमेव प्रवर्तते ज ओवे-दपेवाक्यंमिति सामान्यतिथिजिशेषप्रसावे fit. यदा कसराधिकमुख्धकमकालेकदे रं arta gat लु ated याणय- मपि गौणमपि तदोसरेव गाद्या बडमुख्यकमेकालव्यापकलात्।
११० चतु््बेगेचिन्तामयौ परिथेषखे arate [8 wot
यो यस्य विहितः काशः कमेणस्तदुपक्रमे । विद्यमानोभवेद्गं नोद्धितोपक्रमेण च ॥ दरति वश्नाभुरोधाञ्च । खरवे-दपंवचमविरोधपरिहारन्याथेनाच “fear पवेकाशिकोति वचनविरोधः परिररणौयः। यदा aa श्रपि मुख्यकालेकदेश्रमपि न व्यभ्रुतः vat ated व्याप्नोति तदा पूरवेव ग्राह्या सुख्यकालेकदे शासय रंऽपि गौएकमैकाशस्य शात् | we केचिदाङः गौएकाल एवैकभक्तं कथे तथा सत्युभवोरतु- ग्रहो भविय्यति, Tarawa च मध्या लेकभक्ते किय माणे उत्पन्नशिष्टमध्याङलक्णगु्ानुरोधेनोत्पन्तिगिष्टस्िथिविशेवो- बाधितो भवति, waren मुख्यासम्भवे च aa गौ णकालग्रहणमा- भितं तस्रद्रौएकाल uta कार्यमिति, तदयुक्तं । तिश्यादिषु भवे्ावान् हासोढ्धिः परेऽहनि | तावान्याद्मस्ठ पकयुरदृष्टोऽपि खक्ख ॥ दूति zener यदिहितं कमे त्स्याः and तेन मष्याक्कालेऽपि तन्तियिखाभात् तजेवेकभक्ं कायैमिति | यदा तु दिनदयेऽपि कमेकालव्यापिनौ तदा यग्मादि वचना- fata: wag कालः स्वतन्वेकभक्रविषयः, यत्वन्यवताङ्गमे कभा तत्छयमङ्गत्वेन दु बेलाद ङ्गगुणविरोधन्यायेन न प्रधागकालं बाधते । CUTTS ATARI उपवासतिथावेव काये । ननु खतन्ेकभ- wad मध्याकृवयापिन्यां गद्ममाणायां निषिद्धतिथियुक्रापि प्रसज्येत, भिषिद्धतिथिव्यामे ठु मध्याङव्यापिनौ भ wae ay किं क्रियतां मध्या श्राखस्य बाधोनिषेधस्य वेति, उच्यते । तच मिषेधबाध एव
8 अर ।] wafana तिधिषिेषनिगयप्रकरणम् | CLL
यक्रः “नागविद्धा ठु या षष्टौत्यादिनिषेधे aafarerquerra- ध्याृश्राख्लस्य ्रतविशेषवतबलोयस्नादि ति। ननु निषेधवाधे य॒ग्म- वाक्यस्यापि बाधाङ्गौरवमिति चेत् । न । तुखधशास्लाणणां बाधगौरवे गौरवङृतो faut भवति भ सामान्य-विगेषश्रास्लयोः, विशेषश्रा- waa बलोयस्छादिति । मनु उपवासत्रतादौगां घरिकेकापि या भवेत् | sea सा तिथिसल्र विपरोता तु पेटके ॥ इत्थादि विेषश्राख्लस्य गिषेध-युग्मवाक्धाभ्वां बाधो यथा एव- मिहाण्यस्ठ, उच्यते | SHAM: TSIM: पराः Gea संयुताः । इत्थादिवचनान्नर विरोधादज युग्मवाक्यतो व्यवखेति वैषम्यं | मागोद्वादग्रनाडोभिदिक्पश्च-दशमिस्तथा | शतोऽष्टादग्रनाङौ भिदुंषयश्यन्तरां तिथिं ॥ दति वचनात् दितौयेऽइनि मध्याह्ाभावेऽप्येकभक्ं कार्यमिति कंचित्, ai कमेकाशव्यापिन्यां खभ्वमानायां न्यस्या ्रना- अयत् | यस्मिन् काले तु यत्क मे तत्कालव्यापिनौ तिथिः । mat यस्य यः काशस्तत्कारब्यापिनौ fete: | मध्याखव्यापिनौ गाद्या एकभक्ते सदा तिचिः ॥ इति वचनात् तस्मादस्मदु केव व्यवस्छा युक्तेति । इत्येकभक्षकाश-तियिनिणंयः |
११२ अतु चिन्तामयौ परिरेषलय्ये कालनिदंये [eee
अथ नक्रकारमिणेयः |
तजर दक्षः | wana च Gare तत्कालब्यापिनौ fafa: | प्रदोषव्यापिनौ याच्ञा तिचिनेकत्रते सदा । unten विना सर्वाः इएक्त डष्टसमाः WaT: ॥ एकादशी तु नहे न प्ररोषव्यापिनो aren तजोपवाबासाम- aa नक्त विधानादत उपवासदिन एव तत्का्यमित्ययैः | HATTA PCTS SH | acargrntl waar afsareageya | सायं aaa faafent शअरख्ताद् परि भानुतः । जिमुषसैः प्रदोषः श्थाद्ूवावसखं गते खतोति ॥ यत्वमररिडिगोक्ं “प्रदोषो रजनगोमुखमिति तञ्च रजगोमुखशष्देम सुद्ध र॑जखसुश्यते FATWA अनेकाथेलश्यान्डाग्वसवाञ्च | विश्वादभें तु परोषोऽसमयादू घटि काजचसुच्यते । TH, अख afwers: प्रदोषादौ पूव॑नरिकाजयं शण्ध्याशब्दवाश्ं aa च भोजमं निषिद्धं “चलारोमानि कमाण खन्ध्याधां परिव- जेयेत् । wet मयनं निद्रां साध्यायच्च wea” ॥ इत्था- दिना, wa: प्रदोषोष्छरश्टिकाषये भोजनं कर््मव्यमिति |
a
8 Ge |) TRU aTTRT बम् । ११९
तदयक्रं सुख्यसन्ध्याश्ष्डाथेपरित्थागे . कारणाभावात् ata निषेध- wee: | तथाहि आआदिव्यास्तमयादितारकोदयान्तः सर्वैजनप्रसिद्धो ge: सन्ध्याकालः किञ्चिदाख्च्छतारकाकाणात् खगथदशंनावधिख तस्मिंश्च काले. भोजनं निषिद्ध | तथाच IAT | उदथाद्माक्रनौ सन्ध्या afsaragqed | सायं aay fwafeat ्रस्तादुपरिकलूपना ॥ fafeg गख्जदशेनास्छन्ध्या सायं तत्परतः .खितम् । तत्परा रजनौ Har तज धर्मान् विवर्धेत् ॥ अस्त वा चरिकाचयं agree: तथापि भ ay निषेधः लख रामप्रात्तभोजनगविषयतात्। यदा तु दिगदथेऽपि प्रदोषब्यापिनौ म भवति वदापि खन्दपुराशोक्रम् । प्रदोषब्यापिनौ न arfgarai. विधौयते | ` आत्मगो दिगणष्डाये मन्दोभवति भाखकरे ॥ लकं महमित्याने emi fafa. भोजनम् | एवं श्चाला ततो विदाम् सायके तु भुजिकरिधां | saya नक फलं भवति निचितम् ॥ ` अच केचिदाडः भ्रदोषव्या पिनो न. ख्यादि्युपलचणं आदित्य वारादौ राजिभोजननिषेधात् तेन तचापि feared . कामिति ven fre रागपरान्नभोजनविषयलात् विधिप्ाक्ननिषेधाबन्भ-
qe तेखाभ्वङ्गकाखनिणयप्रस्तामे chine. अज्शाप्रसङ्गाञ्च तस्मा-
15
१९४ चतुग चिन्तामणौ परिदेषेखब्दे wrefray (४ ष्य ३
दादिश्यवारादौ राजावेव नक्रं कामिति | teal तु । यदा तु दिगुण्णञ्डा्थां दुवैसतपति भोखरः | तज नकं विजानोयान्न emu निशि भाजनम् ॥ एतद पि पूर्वे समानविषयं | भवित्पुराणे | मुहन्तानं दिनं wit प्रषदन्ति aatfre: | मच्नद् शेनाशक्रमहं मन्ये गणाधिप ॥
MAIER WG Hey: कालः “अदं मन्व इति वचनात्, इतरोगौणः परमतलेनापदेग्रात्, एतदचनपर्ष्यालाचमथा यावश्न- अणदनोषरितगप्ररोषव्यापिलवं were विवक्तं । अच केचित् अचमातिक्षभे कांरणाभावाद्ौ एमककाखसक्िधा नाच्च Aer ga “मक्रमहं aa” इति व्याचकते। तजोच्यते किमज नक्रच्ष्टेन कालाविवकितः भोजनं वो, ग तावत्काखः Tawa पूवैकाखस् खन्ध्यालात् तस्याञ्च “a दिवागक्रमिति वेदे नक्रकाशश्रण्दवाश्यतव- निषेधात् । नापि भोजनं “net च earn तत्काशव्यापिनौ तिथिः इति नचचक्वनात् गक्रकाखसंयो गाञ्च भोजने भ wae: wane । Tafa काले करियमाणं न मकं स्यात् AGT ea भोजने मन्य दत्येवाथेः, शिष्टसमाचारख तयेव दृष्यते agre- Sane खतिं गकरं । देवलः ।
शचचद् शेनाश्नक्ं BAS FU: इतम् ।
र
9 ख|] उधवाख्तिधिनियेयप्रकर वम् | । ११४
चतेदिंनाषठमे भागे ne राजौ निषिध्यते 4 भविखत्पुरा्े । ननद शेने नक्र प्राग्यामाभ्वन्मराश्ननम् | ओषमेकभक्षकाश् गिणेयवद् वसेयम् ॥ इति जक्रकाशनिणेथः |
ऋअथोपवासतिथिनिगैयः।
तच टदूवश्िष्ठः | दितौया wast वेधादशमौ च seta । wee} Stee we: पूर्वापरे तिथी । SITY सप्तमौ तु केधाद्धन्व्षरं दिनम् इति ॥ दितौयाद्ासिययोवेधादुपवासे खपूषौ रे तिथौ wa: waht ओशरामेवेत्यथैः। wea प्रतिपक्ततौया च दितोषाविद्धा Arter. इत्युक्त भवति एवं TET द्र्य । मारदौयपुराणे तु “डितोया पञ्चमो वेधादिति शोकं पटि- aa पद्यते | दतौचेकादग्नो wet तथाचेवाष्टमौ तिथिः | बेधादधस्ाद्धभ्यसा उपव्रासे तिधौखिमाः ॥ उपवासे सामो तु target दिन्नम् | पश्यौरभयोरेष उपवाघ्रविधिः स्यतः ॥ fetes तिषयष्ठुतौथादिथुता नोप rere: । शतन
६९९ चतुग्बगेचिन्तामणखौ परिेषखद्डे कालमिर्येये [४ we}
कतोयायतायां दितौयायासुपवासा निषिद्धः खगख्पति-विष्यधमे- uty विहितः | एकादश्वष्टमो wet fatter च चतुदश | अमावास्या उतौया ख ता Sra: Worf: ॥ faquirat शङ्रौगौतासपि | एकादश्ष्टमो wet fatter च wat | SST अ्रमावास्ा surat: स्यः पराण्विता इति ॥ wad rer श्रक्कदितौया परयतेपेष्या wafer तु पूष्वेयता । Tare fafetier यस्लामभ्युदितो रविः | ware तिचिश्चंया यख्ामस्तमितो रविः ॥ इति विष्णुधरभौग्लरवचनात् । we दितौयाविद्ूदसलौयानिवेधो रम्भात्रतव्तिरिश्कविषयः | तथाच निगमः | कष्णाठटमौो ठदन्तपा सावि ascent | अनङ्ग जयोदश्नौ रम्भा उपोग्याः पूर्वसंथता इति॥ र्तिऽन्यच ठतौया चहूर्धौ युतेव । तथाच गाग्यैः | WHIT तथा षष्टो श्रमावास्या चतुर्थिका | SIN: पर मंयुक्ाः पराः FAG संयुताः ॥ “पराः” WATT | अच पञ्चमोयतायां चदुष्थासुपवासः “डि- तौया पञ्चमौ वेधादिति वचनेन fafeg: माम्यैवचनेन तु विदितः ।
9 qe ॥] | wuarafafufaaaracay | ` Ves
we केचिदाडः Kae परवुतेपोग्था शष्णचतु्गं पू्वेयता “sure तिचि्चंवेति वचनादिति तु acon चतुथ तु ठतौयायां महापुख्छफणप्रदा | quar afafaag wears सुताषिणौ ॥ इति ब्रह्मवैवत्तवचनात् vedtearat चतुर्यामुपवासनिषेधे- मार्थात् दतोयायुताथामुपवासविधागस विगायकत्रतविषयलप्रतीतेः अन्यत्रत विषयत्ये डि “गणनाथ सुता पिषौत्यसक्गतं स्यात् । सवं च शि- छटाश्तौयायुतायां weit विनायकतरतमाचरन्ति “saree तिथिं थेति tera विषयः शामान्यतिथिगिशेयप्रस्तावे cite: ` तस्मादडि- मायकमरतचतुरवो पू्वेथतोपोग्या अन्वा तु परथतेति व्यवसा | Tet तु चतुर्थो यतेपोग्खा “एकाद श्ब्टमो षष्टौति माग्येवचनात् “AAT e- ara wife मारदौयपुराण्वचनेन षषटोवुताथाशुपवासनिषे- wry Wet तु परयतापोवा “दितौया पश्चमोत्यादिवचनात् | तथा भिवरदस्य-सौरपुराणयोः | नागविद्धातु या wet जिवविद्धा तु anal | दश्रम्येकादशौविद्धा गेपोाग्या खात् कथश्चन ॥ med qe-exrat तिचिं qeact wat । एकादशो दतौोयाश्च षष्टोश्धोपवसेत्छदा ॥ अनर पञ्चमौयतायां षष्टं उपवासनिषेधः खन्दषहोयतिरिक्- विषयः सक्तमोवतायासुपवाखविधिख | तथाच ATQTTS । | wursal wean जिवराजिध्चतुद् शौ |
RLF चतु्यगं चिन्तामयो ufctewe काजनिखये [8 qel
एताः yale: का््वां शिष्यन्ते पारणं भवेत् ॥
Ural तु व्टोयतेपागया “एकादष्डष्टमो वहोति गामग्येवचनात् “मागविद्धा तु था ष्टौति भिवरश्ख-सौरपुराणबोरष्टमौयता- यासुपवासनिषेधाञ्च | |
च्देकादण्भावाखा पृथ्व विद्धा चाष्टमो | सप्तमौ परविङ्धा च attra तिचिप्ञ्चकम् ॥
इति स्कन्दपुराणे निषेधाश्च । अष्टमौ तु पचदथेऽपि Wate पच्येद्भयारितव्यभिधानात् |
wares सेव race चतं ननो |
qafagr तु wen परबिङ्का ब कश्चित् |
STATA ATA GT धमः सनातनः ॥ दति awa टद्रव्रतविषयं |
qqaty स््षु ave सकखा तिथिः |
अन्येषु nancy यथो दिष्टासुपावभेत् ॥
इति बचनात्। नवमौ ठु पूर्वेयतिव “fetter weet षेधादिति वचनात्| ठश्ण्छपि cake “स्तौयेकाद्ौ षटौति भक्ित्पुरार- वचनात् । एकादन्नौ तु परथता "^ तीया पञ्चमो बेधादित्यादिना दश्मौविद्धायासुषवाश्रनिषेधात् “एकादश्छ्मोति wafers: यरवुताधासुपवाखविधानाश्च । शओवभेकार गग निषेयप्रस्तात्रे vega | दादश तु पूवेथतेव “एकादश तथा ब्टौति गाग्येवचनात् |
अच केचिदाञ्जः Karwan eer छष्णचथेदश्यौ प्ररथ्तेति सामान्यतियिनिर्थंवप्रस्ताये ठित बचेवोपवाओेऽपि चेषं । अनु “एका-
छर] उधवसितिध्विनिब्धवप्रकरयम् | ११९९
TRAE TST A) विष्डुजमसर-अङ्रनोतायचनात् LUTTE पवासविषये fatter कस्मान ग्यते sue, “fara wat वेधा- दिति चतदं्ौधक्षायां seatemt छपवाशग्रतिषेधारवश्छ्भाविनि डद शोयुक्षायां तख्ामुपवासे “वच्यष्टमो लमागाश्वा TATE जयोा- दशौ) एताः Cea: पूज्याः” इति निगमवचनात् रष्णचयेादणश्छप- वासे पराश्विता शक्षणयोदन्नौ तु परब्वाग्वितेति ब्रताग्भरषदेषा wre wife | अपरे ATE: अभ चतर ोर्थतायां चथोादश्ां उपवासनिषेधोा- ऽनक्गजयेद भौ विषयः, चतर ्रौयताथां चथोदमष्तां उपवाघविधान- मनङ्गबयोद श्रौष्यतिरिक विषयं “aural ठहकपेति निगमवष्- मात्, एतंदर्मप््याखाचनया gaara aaaelar अयोदेशय- धुतस्तुरं भो भिषेधग्ठ पद्येऽपि । mere ररव जिष्टः | UNSER Wt खमे पर WET | VATA wate च ता Stra: GPa: ॥ विमभ-ब्रहमपुराणयोः। एका दभ्वष्टमौ बही अमावास्या चतुभो | wale पूवैविद्धा च ता $पोश्वाः परोऽहमौति ॥ रएंकारश्तादयः Waa उपाखाः, etter पूवंविद्धा च, तजापि व्यवसा Carentan पूरवेविद्धा अन्या द 'तरविद्धेति । wag Meet: बौणमास्छमावास्यथोरपवासभिषेधः साविजो प्रतव्यतिरिक्रविषयः, अतिपदयुतयोरुपवाखविधिञ्च “हष्णाष्टमो इद्तपेति निगमवचमात्। धन्त पदमपुराणे । [र (१) “qaqrawt वचा adidifa we |
१९० चतुव्बेगेचिन्तामयौ परिरेषखय्े काजनि्वयेः [8 We |
, घल्येकादणष्वमावास्या पूरव॑विद्धा तथाष्टमौ | पूर्णिमा परविद्धा च नेपोग्यधषेव पञ्चकम् ॥ इति तस्ाविचौत्रतविषवं |
- अ्कम्दपुराण्णेऽपि । | गतविद्धा सिनौोवालौ ग तु तच ब्रतश्चरेत् |
बलनेयिल्या तु साविजौत्रतम्तु शिखिवाहन ॥ विग्णधमौन्तरे | एकादण्ष्टमौ वष्टो पौणमासौ चतुद शौ । , श्रमावास्वा Bata च ता SATA: पराण्विताः | wary fara: wal उपाग्याः परवेसंयताः ॥
. “garg तिययः ara” इति वचनान्नरविदितपरविद्धपाख- तियिग्धतिरिक्विषयं अस्य . सामान्यग्राखत्येन विगेषशाखावर्द्धे विषये प्रहृष्यदुपपन्तेः। ग लिदं य॒क्षं सवशब्दवेयथ्येरसङ्गत् “WAY तिथयः . सर्वाः” cata वचनाग्सरविदितपरविद्कोपोग्यति चिच्यति- रिक्ृतिष्यलाभात् । यदि तु वचनान्तरविदहितपरविद्धपाव्तिचौ- नामपि विक्पेन पूर्वविद्धानासुपो वलां सर्वेशरष्दः तदा सप्रयोजनः, तेनैतदपि विशरेषधाख्मित्येकादणभ्ादि तिथिसप्तकव्यतिरिक्षासिथयोा- fasta पूर्वेधुताः परयुता Arava: तथाच जाघन्याधिकरणशि- gra जचघन्वाग्धयो विंकर्पे वान्तिकष्टतो क्रे भवदेवेनेाक्ं cafe ame कथं चामान्यविडितेनाच्येन विग्रेषविहितजाधन्धविकषण्यः सवज सामान्य-विगरेषश्रास्रयोर्गाध्य-बाधकभावेच्छेदप्रसङ्गात्, गेतद्ूयोरपि विगेषशाखलात् | तथा हि यदि खल्षाव्यविधौ यश्चायेत्येतावन््ाजं
9 ख० |] डपवासतिथिनिययपरकरकम् | १२६
श्रयते, wry च पन्नोरुंयाजरूपोा विशेषतया भवत्येव सामान्यवि- शेषन्यायः, fay “aaa वा एतद्यश्नाय ग्ट्यते यद्रुवायामाच्यमिति, ama सामान्यममिधायापि पुनस्तत्समानमाधिकरणसवं शब्दो- चारणं, तेनेतत् श्रायते यद् त्प ्तिशिष्टद्रव्ागवरद्धप्रशतसकलयाग- विषयत्वमेवाध्ययनविष्यभिमत यज्ञ श्रब्द स्येति तेन इयोरपि विगेष- विषयत्वादिकण्प इति acm चयदि fe वचमान्तर विहितपरा- पाखखतियिष्येतदाक्यं प्रवन्तते तदेकच शास्ानरबाधसापेशो निषेधः aay fate इति विधिवषभ्यं प्रसच्येत । किञ्च धूधौपोग्यतिधिव जित्यवदिधिः परोपोख्तिथिषु च विकल्पेनेत्यपि वैषम्यं श्यात् । “SAA वा UTI गते यद्रुवायामाच्य” इत्धचाग्य विदितद्रवयके यागे श्राञ्धविधानं omnes हेतोः, किञ्च यागोदेओेनाज्यविधौ शरविहितद्रव्यकयागलाभाथे “सवस्मै इति विशेषणे विगिष्टानुवादा- SIGNS: WHA | तस्मात् सवंश्रब्टो यथाप्राप्नानुवारा्थस्तस्य ख सवेयश्चसम्बन्धप्रतिपादनदारा श्राञ्यस्तुतिः प्रयोजन । कथं तरिं HAMA AH उकः, उच्यते “यदाज्येन प्रयाजा दच्यन्ते श्राच्येन casa इति तेन्तिरोयवष्वनात् पन्नो संयाजेष्वाञ्यप्रापेः। श्रयोच्येत छगनु वचन वि धिगेषोऽयम्येवादः न तु पत्नोषंयाजेव्वाञ्यविधिः, एवं fe श्रुयते “जामि वा एतद्श्स्य क्रियते यदाज्येन प्रयाजा TERA Tat पत्नौसंयाजा WHATS पन्नोसंयाजानाग्डचा यजल्यजा- मिलायेति, acan सिद्धवदुवादान्यथातुपपत्या् विधेरा्रयणात् उपरि हि दबेभ्या धारयतोतिवत्। तग्छवा्तिकनिबन्धकाराख्द
“श्राञ्येन पन्नोसंयाजान् THA AAACN मन्यन्ते तेन 16
श् चतुव्व॑गचिन्ताममौ परिथेषखद्डे काशनिखये [9अ०;.
यकं तज बिकश्पाभिधानं । नतु भवतु तचेवं Shree स्तत्यर्थेवेग सप्रयोजनत्वात्, wy तु न तयेति कथमेतदिति चेत्, उच्यते स्ेशब्यो ययाप्राप्ताुवादः “यस्योभयं इविराल्तिंमाष्डत्"' इत्यजो- waaay) श्रय तज प्रथमं वा नियन्येतेत्याग्रेयहविराल्तिंवद्श्रमा- षनादाथेसुभयग्रइणं तहोजापि बडवचनस्य farsa चरितायैलात् | अतिपदादि तियिच्रयगदएमिति मापनद सवै यणं भविग्यति। अथा अ्रमापनादमा्यैखखय प्रकाराग्तरेणणापि fags weiter, तद्युभयपदस्यापि न सेति तुख्यञ्चाचेः। यदा किमनेन प्रयोजनगवेष- शेन उभयपद या गतिः सेबेहापोव्यलमतिप्रसक्रेन । यदपि बद गाग्यैवचनं तिथ्य॒पोषणे पूर्वापरपच्योः पूवां परे परा पूर्वैशोपोग्ा, तदपि वचमान्भर विर्द्धविषयं वेदितव्यं । wad fanaa यदो- दथादारभ्बादयाग्तर ग्थाप्यानम्तर तिथिवेद्धेते a च atten, अथयोदश्यादिभंवति तदा fa पूौपोग्या उत परेति तच गेचिदाङः षरोवोपोग्या युग्मा दिवचनात् |
ननु
दिवाराभौ व्रतं यच्च एकमेकतिथौ गतं । तस्यासुभययोगेऽन्यामाचरेष्तश्त्रतं AA ॥
इति वचनात् यन्भरतियिपरित्थागेन Gaeta ब्रतारुष्टानं युक । मुख्धकालस्ास्वे इहोराचादिसाध्यत्रतादेः weft at ATA तत्प्रल्यास्ञानियततिष्यन्तर यणे प्राप्ते “युग्माभ्नि-यग- भतानामित्यादिवाक्येस्तियि विग्रेषा नियम्यन्ते तत्कथमुच्यते सम्पूण तिचिपरित्धागेन युग्मवाक्यवलात् खण्डतिथेरपि ग्रहणमिति । उच्थते।
sue || खपवासतियिगिगेयपञश्चरयम् | १२
तिश्यादिषु भवेश्चावान हासे द्धिः परेऽहनि | तावान् UNS पूवेधुरदृष्टोऽपि खकमेशि ॥ इति वचगपय्ाखोचनयोन्तरोधु्यावतो तिथिवेद्धेते तावतो पूवं ध्रपौतरा fafefaen एव । ary पूवेतिचेरपि खण्डात् परि- TA यगपवाक्यानुयदहाय परधुरोवानुष्टानं युकम् । तदुक्रं विष्णुधमीनत्तरे । fafa: aren परिवजेनोया भर्माधेकामेषु qaqa: । fatrnrenfa विवजेनोया यदाग्रतोठद्धिसुपेति पच इति ॥ खरत्यम्तरमपि | : यथा afaqe: पूरौमासा रेवखयोन्तरः । त्याज्या तिचिस्तथा पूर्वा egt कां सदोग्सरा इति ॥ AIH उपवासा WRITING At ख Ara: तस्याः अकलखकर्मग्यापिलात् | “यस्मिन. काले तु यत्कमे तत्काशब्यापिनौ ` तिथिः” इति वचनात् wa getty खष्डतिधिरेव “तिथ्यादौ तु भवेद्यावाभिति वचनाद्यावतौ visfe afg: aaa: w- ` तिचेदयादूदधराप्ेरिति, तदप्ययुक्तं तच fe खकमेणौत्युक्तं यस्यां ख तिथौ afsfed कमं तन्तस्याः aad तेन भयोटग्यां fafea- grand तखा . एव कमं न Tee सक्मंविहितषटास- द्धियदणं जथोद शौवते cert निष्युमारकं “दिवाराजौ बतं ख्ेति वचनस्ोपवासव्यति रिक्रविषयले खदधोचकारणाभावाच्च यग्मा-
१२७ aqeatenaat परिेषखद्डेकाशनि्ये (8 ख |
दिवाक्पर्य्याशो चनया सदो चस्द्रपवासव्यतिरे केऽपि भवेत् । ्रथोच्यते “श्रातःखङ्कल्पयेदिद्धासुपवासब्रतादिकम् इति वचनात् TEM: प्रात- रेव करणोयः । एवश्च दितौयदिने सङल्ययोग्याया श्रपि तियेरलाभे पूवंतियिग्रहणं, लाभे तु सवं सिन्न्यद्ाराजव्यापके कमणि दितौयाया एवेति, तदग्ययुक्कं “दिवाराचाविति विगरेषणानयेक्धप्रबङ्गात् तथा सवब्रतानां VACANT UT । कमेणो यस यः कालस्तत्काखव्यापिनौ fate: | तया कमांणि gaa चय-टद्धो. न कारणम् इति ॥
कमेकालब्यापिन्यां शभ्यमानायां pre-set: तिथेः पूवेलपरल्े प्रति कारणत्निराकरण्णञ्च श्रविद्यमानदहास-डद्धियदणप्रयोजनस्य स्वैतियिसामान्यनिणेयप्रस्तावे द्ितस्याजासम्भवाञ्च । “fafa: सश्द्येतिवचनं लेकादग्नौ विषयं | ‘ewer दश्मोविद्धा, ‘fag we’ सम्पर्णेकाद भनौ, खा दिविधापि त्याच्या । यदोत्तरेद्यरकाद्नौ किञ्चिदद्धेते तेन “Coated यच प्रभाते पुनरेव सेत्यादि- वचनेन समानविषयमिदमिति wai एवश्च वचनान्तर विरोधः परिइतो भवति, मूलग्धतश्ुत्यन्तरकर्पना च न॒ भविव्यति, सवेतियि- विषयल्रे तु खाप्यापद्यते, “यथा afore: ya दति वचनं “खर्व -दपौ परो प्या वित्यमेन समानविषयं ग सम्यूणेतिथिबाधनाय प्रभवति, तस्मादेवं विषे विषये yaa यायेति fagi यदा तु परा site: -दितौयेऽहनि धरटिकामाचाः विद्यन्ते तदा ता एवोपोगा नतु स्लक्पतियि-निषिद्ध तिथिविद्धाः |
(१) कस Zar इति qe |
8 ख० |] उपवासतिधिभिश्यप्रकरणम्। १२५
तथाच भविच्यत्पुराणे । बरतोपवाखनियमे चटिकंका यदा भवेत्। सा तिथिः सकला Sat पिचर्थं चापराडिकौ ॥ वड जिंश्धतेऽपि। चरिकाद्धे जिभागं वा aw वा दूषयेत् तिथिम् | पञ्चगव्यघटं पूणे सुराया विन्दुको यया इति ॥ यदा तु मो्तरेचुरदथव्यापिनो fay पूरवेधुनिंषिद्धतिथिवि- Bal ACTS WAV: | अविद्धानि fafasaa wan दिनानि a1 yee: पञ्चभिर्विद्धा aeaarem fafa: | तदङ्धविद्धान्यन्यानि दिनान्युपवसेश्ञरः इति ॥ निषिद्धेदिनैरविद्धानि दिनानि afe न maa तदोकलच्तणानि aerate: | “get, पञ्चभिविद्धेति श्ररुणोदयघरिकाचतुष्टया- waite । श्रस्माद धिकवेधो घद्ा भवति दिनान्तरे च शङ्धतिश्य- भावः तटापि स एवाह | अरविद्धानामलाभे तु पयो दधि फलानि ख। सङृदेवाखूपमश्रौयात् sweat भवेत् इति ॥ केचिदाङः श्रयमेकाद भ्रौवजेसुपवासप्रत्यान्नायो वेदितव्यः एका- eet लब्बुपाममेवोपवाखम्रत्याश्ायः dere निषेधात् श्रम्नुपान- मपि उपवासप्रत्याश्नायलेन दशितम् | वायुप्रोक्र। उपवासमनिषेधेषु भच्यं किञ्चित्रकसख्पयेत् । `
ard uqenitanaat ufctewe कालनिखेये [8 wet
न दुग्यत्युपवासे तदुपवाखफलं शभेत् ॥ मक्त इविव्याच्रमनोदनं वा तिशाः we चोरमथाग्बपानम् । यत्पञ्चगव्ये यदि वाय वायुः परशस्तमजो सरसुन्तर चत् इति ॥ ram रागप्रा्तखाभे विधिप्रामे निषेधाप्रहन्तः | दत्य पवाखतिथिनिष्ेयः ॥
--==स्=-- अथ नघ्चापवासादिकालमिशेयः | विष्णुधमौन्तरे | राम उवाच | sas देवदेवेश तिचिर्वापि विनिगेता । TH कथन्त कन्तेव्यमिति मे संशयं इर # देवदेव उवाच | | उपो fare] गच्चचं येनास्तं याति भाखरः | aw वा युख्यते राम fate: शशिना वह ॥ wefan पाटः । = | छपोषितब्थं wey यसिन्नस्तमियाद्रविः | येन वा यच्छते राम fentte: गरभिना सदेति ॥ चच वा निशोयोऽद्धेराभं शशिना नज संयज्धते तदा AWE सुपोषितव्यभित्धवेः | तथाच GAA: यजाद्धेराचादर्वाक् aww प्राणते तिथौ ।
ee i] नजो पवासादहिकालनिकंयप्रकर बम् | शक
तज्नच्जनतं दु््यादतौते पारणं भवेत् ॥ श्रायते प्रारभ्बते इत्यथैः । श्रतौते तस्मिन इति Te: । SUNSAT: | नगखचाणि समस्तानि पूरथिवा तु पारणम् । अच केचिदाडः पारणमच व्रतस्य समा्भिनै तु भोजनम् AS पुङवधमेलसयाच पार-तौर-कर्मखमाप्राविल्यस्य धातोः रूपं पारण्मिति । तश्च च दाग-होम-देवपूजा्मकल्वादेषाच्च राङ- दंशेनादिना राजौ aera: प्रतिषिद्धलादतो ग्जसुपोषितव्य- भिति। एतच्च गख्जोपोषण एव मचजपुरुषादौ द्रष्टव्यं । यदा Awe च्छेदो दिवा ग कथद्चनापि प्राणते तदा प्ाड्नखज्रचटेदेवपूजादिकां विधाय खचविच्छेदे भोजनं aaa युज्यते इति, तदय, राद तैम-संक्रान्ति-विवाहात्यय-ठद्धिषु । खान-दागादिकं ङुयुर्भिंगरि कान्यत्रतेषु च ॥ इत्यादिना वचनेन crafty काम्यत्रतेषु दानादि विधानाशखच- एरूषव्रतादौमा च॒ काम्यत्वात् । VI यदा नचचच्छदो दिवा कथश्चनापि प्राप्यते इत्यादि तदण्ययक्ं एवं विधे विषये भवन्मतेम दितौयदिनसम्बज्धिनचचगरदणस्य ower | awed wren यदा gafwaa दिने श्रस्तमयसम्बन्धिगचणं तदा तदेवोपोखं, चदा a दिनेऽपि नासतमयखम्बन्वि तदापि तथेव, यदा तु yay रद्धंराजखम्बन्धि दितौयदिने चाखलमयसम्बन्यि तदा दितौयदिन- wafer “यो यद्य विदितः कालः कर्मेणस्तद् पक्रमे । विद्यमानो भवेदङ्ग गोश्द्रितोपक्रमेए तु” दूति वचनात् |
ARs चतुब्वैगं चिन्तामखौ परि श्ेषखब्डे कालमि्ंये [8 wey
यत्तु faquarat वचनम् । सा fated vey यस्यामभ्यदितो रविः। तया कर्माणि gata Pre-zsl म कारणम् ॥ तदु पवासव्यतिरिक्रबतविषयम् | यदपि बौधायनवष्नम्। सा तिथिस्तश्च नच यस्यामन्युदितो रविः। वदमानस्य पस्य हानौ लस्तमयं प्रति ॥ तत्पिदरकाय्यैविषयमिति eq) विष्णधमौत्तर-बौ धायमवचनयो- रेकविषयत्वे विरोधप्रसङ्गात् एकच इास-खद्योः कारणएत्वाभ्यतुज्ञानात् अन्यन ख तन्निषेधात् । न च awa; fafrereeda तददेव नच्चनिणेयस्य युक्रलात्। तिथि निणयञैव freed हृास-इद्धिचोदना मान्यनेति, माण्यभयमुपवासविषयम् तस्य च विशेषश्रास्लावरद्धलात्। तसमादस्मदुकैव व्यवसा TAT ।
इति मच्चजोपवासादिकालनिणेयः।
दरति शओ्रौमददाराजाधिराजश्रोमदादेवोय-खमस्तकरण्णधौश्वर- सकलविद्याविशारद-ग्रौष्ेमाद्वि विर षिते चतव्बैगेचिन्तामणौ परि- ToS कालनिशंये चतु थाऽध्यायः समाप्तः |
वि
[ re |
UTA SAT: |
अथ जग्माषटमोनिशेयः | -
aT war रोदिशोधक्षा पूर्वापरा वा satire | तया चं faqrwel WTSI SAT नभसि चाष्टमो | qevara waa Vara घा महाफला ॥ quran यस्मिन् यक्तं हि eat | अष्टम्यां Ufeared तां सुपुष्छासुपावसेत् ॥ किञ्च या रोहिषणोषक्ता खा चोपवाघादौ मराश्खला इति चैव ग्राह्या तथाच विष्णुधमौन्तरे | Cifeew यदा we प्ेऽटम्यां दिवोत्तम । जयन्तो नाम खा परोक्का सवेपापरा तिधिः॥ यद्बाष्छे wy कौमारे यौवने वाद्धके तथा । जञ्जन्दह्धतं वापं दन्ति लोपोकषिता fate: ॥ खनत्कुमारसंडिताथाम् | श्टशबव्वावहितो राजन् HAA मया तव । HATS तु ACS BUTS नराधिप |
Ufeet यदि waa gaat गाम सा fafa: a 17
१९० चतुव्ेगंचिन्ताममो परिगेषखद्दे कालमिर्वेये tt on
VRAIS | प्राजापत्येन SORT TEAL तु यदा भवेत् । आवे बले सातु सवेपापप्रणाभिनौ। जयं GUE कुरते जयन्तौ तेन तां विदुः ॥ विष्णुर खये | अष्टमो BUTTE रोदिणोष्छचसंयता | भवेत् प्रौष्ठपदे मासि जयन्तो नाम सा fafa: ॥ श्रौष्टपद इति हृष्णप्रतिपदादिमासविवश्या, “श्रावशदति च ्ररक्घप्रतिपदादिमासविवश्या, एवं सत्यष्टमौ waa प्रतिपादिता भवति | भवि्दिष्णुधमेयोः । जयगधासुपवासख महापातकमाशनः | सर्वैः कार्यो were wey केश्वः ॥ बह्िपुराणे | Bursa भवेद्यच कलेका रादि War! जयन्तो नाम सा HAT उपोय्या खा प्रयत्नतः ॥ सप्रजन्धहृतं पापं राजन् यत् जिविधं नृणाम् | तत् चालयति गोविन्दस्तिथौ at सुभावितः ॥ उपवास तजोक्रो महापातकनाशनः | जयनग्धां जगतोपाल विधिनाज न संशयः ॥ चेतायां erat चैव राजम् Beat एुरा । रोहिशोखंयता चेयं विद्द्धिः समुपोषिता ॥
५ Ge I) HASTA ARITA | १९९
तचा | रोडिरौ तु कला्येका शृष्णा्टम्यां जयन्तिका | यदोभयजाद्धंरा्ं विशाय रोहिएौयोगः तदोन्तरवाषोखा “a चापि न amen सप्तमोखंयुताष्टमोति चवमात् | यदा तु पूष्वेखाम- Ec रोहिणौयोगः उन्तरस्यां लद्धंराजं विदाथ तदा पूर्ववेवोपोय्धा। तथाच भविद्यदिष्णुधमेयोः। रोडिष्लामद्धेराके च यदा शृष्णाष्टमौ भवेत् । तस्यामभ्वचेनं शौरेशेनति पापं जिजब्मजम् ॥ प्राजापत्यकसंयक्ा ष्णा नभसि चाष्टमो । सोपवासा इरेः पूजां तज wear न सौदति ॥ TEU तु चोगोऽयं ताराप्युदये तथा | रोदह्दिणोसदडिता wut मासि भाद्रपदेऽष्टमौ ॥ शर्ध राजादधसोदधै RAINY यदा भवेत् | तज जातो जगन्नाथः कौस्छभौ ₹हरिरोश्वरः ॥ बह्किषुराणे | सप्तमौखंयताष्टम्यां fara रोदि यदि | भविता साष्टमौ पुछा यावच्वष्-दिवाकरौ ॥ तथा | समायोगे तु रोहिष्या fans राजसन्तम | समजायत गोविन्दो बालरूपो चतुभुजः | AAT पूजयेष्तज यथाविन्लानुसारतः ॥
(x) अराज च रोद्िख्णामिति we |
ge waaifemneat परिेषवद्धेकाशनि्वंये [५० ।
भविखत्पुराणे ॥ .
मासि भाद्रपदेऽहटग्यां SUVA ETT |
WITS ठषराशिखे We Cifewtefaa ॥
waste क्खदेवाद्धि Saat मामोजगन् ।
rere Gey शुचिः सम्बगुपोषितः ॥ शअरभ्निपुराणटेऽपि।
PRAT] BUTEA एष्ठा MAT नृपस्तम |
Uifeehantiten सव्वाजौधविनाजिनौ ॥ तथा |
अद्धराजारधख्ोखँ कया वा अदा भरेत् |
जयन्तो नाम सा NT TITIAN ॥ पडमपुराण्टेऽपि |
कार्य्या विद्धा च स्तम्बा रोदहिष्लीसरिताष्टम्य |
तचनोपवासं gaia तिचि-भान्ते च पारणम् ॥ faquial च ।
जयन्तौ faacifwe कार्यं भद्रा-गयान्विते |
शत्वोपवाखं तिश्यन्ते तद् ज्यान पारणम् ॥ गृरपि |
THEA Tiel च भिवराजिस्तरेव ख ।
पूरवैविद्धेव aver तिथि-भाग्ते च पारणम् ४ UCU कलासग्यतिकम्य Teal मन्ता, रोरिषौ चं
दितोयेऽदि सनते द्धै gew वा तदा fetta ane ।
# Ge || जन्भादमोनिवंयप्रवर यम् | ई: |
तथाच खकन्दघ्रुराख्े |
वप्तमोख्वताहण्यां wer we fren |
mera fertests quvitg waute |
तराष्टथामिकं Be प्रोकं arerfefa: पुरा॥ इति, Wrst ।
सुहत्तंनावि want सनु सामो भवेत् |
किं एुननेदमोधक्ता कुशकान्धाण्लु सुक्रिटा ॥ war faft-wawyar रिनदयेऽद्धं राजे रोरिष्डटमोधोगः
लटा परदिने जयन्लोत्रतम् |
तथाच ब्रह्ममेव ।
WaT NTH THAIS |
ख्छक्ापि ग ane सप्तमो खंखताष्टमो ॥ अरा तु इडितौोयदिवख एव रोडिष्छष्टमोधोमः तरा ave
अयन्तोत्रतमितुक् । asa बुधवारारिवोगे पा्ख्ातिश्रयः |
ANY खकन्दपुराणे ।
wee creat किञ्चिश्चवमो exer यटि |
भवेत्तु बुभुक्षा प्राजाप््यचेसंयता ।
अपि वषेश्तेनापि wat वाच at a aT पश्चपुराण्टेऽपि ।
मेतबोनिमतानाम्त् प्रेतत्वं afin मरः ।
येः हता वरे मासि weet रोदिणौखता ॥
fa एुबवुधदारेश साजेलापि विशेषतः |
१३४ चतुग चिन्तामणौ परिेषखष्छे कालनिर्बये [५ अ०।
किं पुमनेवमौयुक्ता gear: सुमुक्तिदा ॥
wal लेवमाञः, यदा पूववाद्धेराते Ufewhan नोष्तरा सा चेद् बुधवारे Want वा भवति तदोन्तरोवोपोग्या न पूवां “छदये चाष्टमो किञ्चिदिति स्कन्दपुराणएवचनात् ^“ प्रेतयोजिगतानामिति पद्मपुराणवचनाच्च। “सप्तमौ खंयुताष्टम्यामिति “gente संयक्रेति वचनदयञ्च बुध-सामवारव्यतिरिक्रविषयमिति | तदवक्षं । यद्यपि “agua त रोदिष्यामित्धादिवाक्यं बुध-सामवारयक्ाष्टमौग्यति- रिक्रविषयतवेन सावकाशं बृध-सामवारवाक्धं च दितौय एव रो- feathery, तयापि बुध-सामवारवाक्यसदङ्गोचे कम्मकालब्यापितियि- CHUTE THATS तद्बाधप्रसङ्गात् बुध-सामवारवाक्धस्येव WEG नाद्धंराचवाक्यस्य उभयविषयत्वेन “सप्तमोसंयताष्टम्यामिति “qatar सयुकरत्येतदचनदयस्योपपनकेः। बृध-सामवारविषयतेन WETS प्रमाणाभावात् । यन्तु केचिदुक्षं । एतदचनदयं नेापवास- विषयम् उपवाखश्रब्दाश्चवणणत् सम्पुणेलमाच्ाभिधानात्, किन “अद्धेराजादधञ्चोडं मितिवा ष्धपर्य्यांशोदनया पूर्वस्मिन् fer उपवासे wa दितोये दिने यत्तु ब्राद्मणएभोजन-दकिणादि विहितं तद- तिक्गम्यापि क्रियमाणं खकललत्वाभिधानेन रष्टमौ-रोदिष्योरेव wi भवति दति महाफलवसु पवासस्य श्नापयतौति । तदयुक्तं MTU लाभिधानस्यापवासविषयतेनाप्यपपन्तेः, “श्रद्धे राजादधशचोद्धंमिति वचनविरोधस्य परिइतल्वात् | aah विषयव्यवखा यक्ता ।
अच केचिदा ङः, अल्पकालरो दिष्टी योगे जयन्तौ मामाष्टमो शर्ध राजयोगे रोहिष्छष्टमोति | तदसत् जयम शब्द स्याद्धं राचयोगे-
|
ew we i] जग्भादमौनिय यप्रकरबम् | १९१५
ऽपि wet: “श्रद्धेराजादधसोद्धं Bwer वा यदा भवेत् | जयम माम सखा प्रोके्यदाइतवचनात् । यत्त॒ जयन्तो vein “-सुद्ृन्तेमपि लभ्येतेति, तदद्धराच- योगेऽप्यपपद्चते जयग्तौ शब्दस्य चाख्पकाशलरो दिणोयुकराष्टमो वचनत प्रमाणाभावात् प्रागुदाइतसकलवाक्यपय्यांलेा चनया Vee aT eA शव्शाषटमोवचनतवप्रतोतेः | यदा जनादंग-जग्मोपलकित-राजिविशे- घवचमो जयन्तो शब्दः | अभिजिन्लाम नखं जयन्ोनाम watt | gear विजयो माम aa जातो जनादंनः ॥ इति ब्रह्माण्डपुराणएवचनात् | यदा तु न Ui wae तदा। wurde चेव शष्णपके TST । yafag तु aver परविद्धा न कस्यचित् ॥ इत्धादिवचनेग्यः ysfaga याद्या । अच केचित् खष्छानयनेन वक्षन्याः, ताञ्च ख्लानयनेन सिद्धकत्तिकोन्तराद्धंम्यवन्निन्यसलदा- fit: | न च तासां रोहिणएोलं gel सम्भवति, न छन्यदन्यद्- भवति, विरोधात्। यथा fearg दिनमेव न राजिस्तस्मात् शन्ति- काद्धंस्य Barren यद्रोहिएौलं तद्रौणएरो हिणौफलसम्बन्येग रो हिरौतुख्धत्वाददेवद त्तस्य सिंहत्वमिव । एवश्च सति मुख्यया aya रो हिष्ा रोहिएोसदितत्वमष्टम्या ae सुख्यधम्भवे गौणा- खअयणय्यान्याय्यलात् । किञ्च प्रथमप्रतोतत्वेम खूलमागेसिद्ध् fafa- मचचनादे गहणं aH) च्योतिःश्रास्मपि शष्मानयनेन gearaa- वानयति न सुख्यस्लरूपतवम् |
६ । चतुय चिग्तामसौ परिशेवखण्डे कालनिये [४ we ।
Ware! खलं हृतं we! यरेत- च्योतिविंदां सं्यवहारडेतोः । ae प्रदच्येऽथ सुनिप्रणौतम् faare-arerfe- wenfog इति ॥ किञ्च श्ुशादन्ेन प्रकारेणादृष्टाचेषु विधि-निवेधेषु awaretat सरे व्यवसा ae वार-नश्जाटि विश्रेषविदितस् परविषिद्ख खष््ामयनसिद्धेः, तदेषु प्रसङ्गात् श्रविगौतभथिष्टाचारविशद्धश्चेतत् | तस्मात् स्यूलामयनमेवाञ्यसोयम् ॥ दति जनाष्टमौ निधयः | अथ अयन्तीपारखकालनियेयः । तश्च तिचिभान्ते च कन्त्य प्रागृदाइतवचनात्। यदा तु TS दिने श्रह्धराजादुपरि भान्तलिश्यन्तो वा भवति तद्ाद्धरचे पारणं RTCA | तिथ्यचयोयटा च्छेदो नखनाम्तमवा्य वा | STAs वा दुर्य्यात् पारणं त्वषरेऽहमि ॥ दति वचनात् | श्र केचिदाडः | “लचचान्तमवाप्य वेति पचो जयम्तौ-श्रवएदाद शौव्यतिरे कष्ठ । याः काचित्तिथयः प्रोक्ताः Ter मचचसंय॒ताः | wera पारणं ङूर्य्यार्विना अवफ-रोदिष्लोम् ॥ इति वचनात् | |
wae |] WTA Aaa वप्रकरलम् | १३७
ब्र्मवेवर्कऽपि | अष्टम्बामथ रोरिष्यां न gaiq पारणं कचित् ! इन्यात् पुरा शतं कष्मो उपवासाख्वितं फलम् ॥ तिचिर्टगणं इम्ति गश्च चतुरणम् | तस्मात् प्रथन्नतः कायै तिचि-भाके च पारशमिति ॥ qzan केवशतिश्यन्ते भागे वा जयन्तोत्रतप्रकरण एव वङ्कि- पुराणे पारणविधानात् | भागते Sarasa wel भारत पारणमिति | तथा । रोदिषौसंयुता चेयं विद्भिः समुपोषिता । facta पारणं चक्रमुगयो ब्रह्मवादिनः # सांयोगिके तरते प्रापने यज्रेकापि frat + तज पारणक श्यावं बेर विदो विदुः ॥ तस्मात् केवलतिश्यन्ते भान्ते च पारणविधानमसमथे विषयं इत - Ty समथेविषयमिति Way | . दति जयकोपारणकाखनिषेयः |
अथ प्रसङ्गाज्जयन्तोत्रतनित्यत्वनिखेयः । TMT SAAT आआवणस्यासिताष्टमो । वर्षं ववं तु कन्तेव्या हुष्यथे' चक्रपाणिनः | दत्थेतदचनात् “वसन्ते वसन्ते ज्योतिषा यजेतेतिवत् वोप्पाय॒क्त- त्वात् नित्यतमवगम्यते, तेन श्यो तिष्टोमादिवदे कस्य ara संयोग-
1४
१२९८ चतुव्वैगचिन्तामणो परि्रेषखण्े कालनिंये [५ @e)
ए्यक्तमितिन्यायेन नित्यवमपि खोक्रियते। adie केचित् नेतत्तेन ae) aa हि वाक्धागरेण फले विहिते च्योतिष्टो- मादि फलररितमेव steer यक्तं वसन्तकाले विधौयते, तेन तख वाक्यस्य नित्यलावबोध एव फलं । इदन्तु “et चक्रपाणिनः” दूति तुष्टिलच्वणे wa एव त्रतं विधत्ते, तेन काम्यस्य सतो न शक्रोति नित्यतां बोधयित उभयपरले वाष्यभेदप्रसङ्गात् । तस्मात् “ad ae” द्रति ahr फलब्धयस्लार्या न मित्यलार्था, अन्यथायेसङ्गल्यभावात् माजापत्यचेसंयुक्ाष्टमौ कवे ववं यतो न सम्भवतोति, तदयक्त वौपणा- शरुतेरानयेक्धप्रसङ्गात्। न च फलग्धयस्वाथा सेति वाच्यं । फले तदट्- विधानं gre च तद्ाटत्तिविधानमिति भवन्मतेऽपि वाक्यभेदप्रस- ङ्गात् । श्रथ फले ब्रतविधिरेव न वरताटत्तौ, फलग्धयस्वसिद्धेम तत्परता वौप्ाश्रुतेरिति मन्यसे। तथा warned दुष्यरिदर फणश्धयस्ा- Get च प्रतिवषंमवश्छकन्तेव्यतारूपस्य FSIS हानिप्रसङ्गात् | न च तद्धानौ कारणमस्ति, यतोऽस्य वाक्धस्यायमथः, यच्छरावणस्या सिताष्टम्यां पराजापल्यकेसंयुक्तायां wig व्रतं वाक्यान्तरेण विहितं तदधं ववे कन्तेवयमिति । न च सुस्थाथेपरित्यागेनाष्टमौशब्देन aU त्रताभिधानमयुक्रमिति वाच्यं । WATTS प्राघ्यनुरूपलात् भवतोऽपि खमानलाच्च फले व्रतविधानाक्गौकारात् | इयांस्तु विशेषः तव विधौ eeu ममानुवादे, SHY भाग्यकारेण "विधौ हि न परः Weare: प्रतौयत इति | श्रतोऽन्यथाथेसङ्गत्यभावादित्यायुक्तं तत्परि- इत नित्यस्यापि तुष्टिफलत्वो पपत्तेख | वर्णश्रमाचारवता पुरुषेण परः पुमान् |
५ He |] जग्माटमीत्रतमिगेयप्क्षरणम् | ९३९
विष्छराराध्यते पन्धा नान्यस्तजोपकारकः ॥ दूति विष्णुपुराणटवचनात्। किञ्च किमुपात्तद् रितच्यफलं नित्यमुता- करणनिमिन्तप्रत्यवायपरिहाराथे, aare परे नित्यत्मस्वाप्यवशिष्टम् | Seta तु Ufeat यद्ा रृष्णाष्टमौो भवेत् | तस्यामभ्यश्चनं श्रौ रे रैम्ति पापं जिजन््मजम् ॥ दूति वचनात् । दितौये परेऽपि नित्यलमविरद्धं | aw देवको सुनोजेयन्तोसम्भवं aa । arial विन्तमानेन भहा भक्कजनेरपि | sgaa याति निरयं यावदिन््राखतुद श्र ॥ इत्यकरणे महादोषश्रवणएत् | Tam केचित् नेतश्जित्यलमवबोधयितुमलं भअ्रन्ययेवो पपत्तेः, तथाहि | agua तु रोदिष्धां यदा रृष्णाष्टमो भवेत् | ASTI WCE पापं FANT ॥ ware waa जिजन्सखञ्चितपापश्चयफलत्वसुक्ं प्रायचित्तवत् व्रतस्य तस्याकरणे पापश्याभावे तस्मादेव जिजगकमसञ्चितात्पापान्नरकं यातोत्यथेः | यथा ATTRA | nrafquagaean: weg निरता गराः । ATTA: कष्टालरकान् यान्ति SKU ॥ दत्य प्रायचित्ताकरणजनितात् पापान्न नरकपातः, किन्त तद- करणे पापक्तयकरणाभावेन विश्चमानात्यापात्,एवमिहापोति। तद-
१४० चतुव्बेगेचिन्तामणो परि्ेषखद्डे कालनिशेये [५ we
am sharers नित्यलावधारण्णत् । ब्रतस्याकरणे प्रत्यवायसिद्धौ तद् करणे टोषविधायकवचमस्य सुस्थाथेत्वसम्भवात्। तत्परिव्यागेनाया- न्तरकल्पनावां प्रमाणाभावात् । थदि चेतव्लयन्तौ ्रतमेकमेव पापचय- कर स्यान्तदेवं भवेन्नाम, यदा लन्यान्यपि प्रायिन्नादनि पापचयका- रोणि सन्ति तदा तथ्येवाकरणे कथं निरयपातः। एवं प्रायखिन्तेऽपि प्रायञ्िननं चरितव्यमतोनित्यमिति, “शते farina पापे न भुश्नौ- तालुपस्थितः । yarn वद्धयेत्पापं aaarenta पषेदि ॥ इव्यादि- वाक्यैरावश्छकल्वावगमाद करणे प्रत्यवायसिद्धौ तदकरणे दोषामिधा- यकस्य “प्रायिन्तमङ्र्वाणः” इत्यादिवाक्यस्य सुख्याथंलसम्भवान्त- त्परित्यागेनाथान्तरकण्पने प्रमाणाभावात् | aan यदि ATE नित्धलेनाकरणे निरयपातः तहिं तद्युदासाथं परायञचिन्तमपि श्रुयते, यया ब्रात्यतानाहिताभ्भितयोः। तथाच नि्येकादभ्रौत्रतस्छाकरण्ठे |
श््टग्याञ्च चतुदंश्वां दिवा यङ्गेन्दवश्चरेत् |
एकादश्यां दिवा राजौ नक Sa a cafe ॥
दति तदप्ययुक्कं॒सवेजौ पदे शिकम्रायञचिन्ताभावात्तया सति |
प्रायञित्तं प्रकख्ष्यं स्यात् यज eter न निष्कतिः ।
प्राणायामशतं कायं सवेपापापनुन्तये |
उपपातकजातानामनादिष्टस्य चेव हि |
दत्यादिवचनामथेक्यप्रसङ्गात् | यचान्यद्क्रं॒कैखित् यद्य करणे प्रत्यवायोऽभविग्यत् श्रनुकश्पोऽपि व्यधास्यत |
यथा |
एषामसम्भवे कुर्यादिष्टिं वैश्वानरी दिजः |
५० |] जन्माण्मीत्रतनिणेयप्रकरणम्। १४१
तथेकादभौत्रते नित्ये | एकभक्षेम wy Sleaze: चिपेत् | दत्यसमथं प्रत्यतुकण्णो विधौयते न तथात्रासौ्ुक्तं । aces अलुकश्यविधानाभवेऽपि नित्याकरणे प्रह्यवायस्यावश्यभ्भावितवात् | QUA साधारणोऽलुकश्पो दशितः | उपवासासमथेखेदेकं विप्रं तु भोजयेत् | तावद्कनादि वा ददयाहुक्रखेद्धिगणं तथा ॥ aweafaat देवों ster प्राणएसंयमात् | QU STG यथाग्रह्यातुरो मर दति ॥ तस्मान्िरयगमनवचनस्य नित्यतावबोधः फलमिति सिद्धं | स्कन्दपुराे । WII दोषबाडव्यप्र तिपादनेन ` नित्यत्वमेव wpe । तथाहि | UTA तु धत्पापं Taya | तत्पाप wad पुभिजेयनधाम्भोजने छते ॥ ग्टप्रमांसं Bt काकं Vag सुमिसन्तम | मांसं वा fact ym रष्णजन्प्राष्टमोभवे | छष्णाष्टमोदिने प्राप्ने येन apm दिगोत्तम । चेशोक्यसम्भवं पापं सुक्र तेन न संशयः ॥ WIRY सुराप way: स््लोबधोऽपि वा । न शोको मुनिग्रादूल जयन्तो विसुखस्य च ॥ चे न कुवन्ति जानन्तः हष्णजग्माष्टमोत्रतं | ते भवन्ति महाप्रान्च व्यालाः we हि कानमने(९॥
(१) खाधाः wei हि इति ग ° |
१४२ चतुव्वैगचिन्तामओो परि्ेषखण्डे कालनिरये [५ we)
श्रावणे बले पशे कष्णजन्ाष्टमोव्रतम् |
न करोति नरो यस्त॒ भवति ATT Se: ॥
श्रावणे बले पशे न करोति यदाष्टमों |
कूरायुधाः क्रूरसुखा हिंसन्ति यमकिङ्राः ॥
न करोति यदा विष्णोजेयन्तोसम्भवं त्रतम् |
यमस्य AMAT: सहते मारको व्यथां ॥
जयन्तोवासरे प्राप्ते करोत्युदरपूरणम् |
Tea free wage: कलेवरम् ॥
यो gaia विमूढात्मा जयन्तौवाखरे गुप ।
मरकोन्तारो न तस्यास्ति SSM RAMA: ॥
यदा ख अयना तु करोति दाद श्ौत्रतम् |
aa शौरिपुरे वासो यावद्ाग्छतसंञ्चवम् ॥
Taare पुराणणनि श्यो श्यो महामुने |
RATATAT AA तेन कुलमेकोत्तरे शतम् |
पातितं मरके घोरे भुश्ता हृष्णवासरे दति ॥
यत्पुनरुक्रं भोजनवाक्यं तच््ेतद्भोजनप्रतिषेधः “न हिंस्यात् सरवा-
तानौतिवत्, तेन weet कथं नित्यता aaa च कथं तस्य पाटः तयोरसम्बन्धात् । श्रय अयन्तौप्रकरणएपाठान्त दयलं प्रतिषेध- खेग्यते । तथापि तेन न जयनधा नित्यता शक्यते बोद्ध, ग हि खल् “मानतं वदेदित्यनेन कत्मथेप्रतिषेधेन क्रतो नित्यलं सिद्यति । किच्च उपवासो नाम सेतिकन्तेव्यताकोऽभोजमसहल्पः afsatyriaa भो- जन मिरृन्तौ सिद्धायां कोऽथैः प्रतिषेधेनेति, तत् प्रतिषेधानन्यपगमे-
५ खर |] जग्माण्मीत्रतनिखेयप्रकरशम् | १४३
नेव परि इतं, तस्मात् “न एथिव्यामभ्निखेतव्योनाम्तरि खे न दिवौतिवत् Tera यथा निल्यानुवादरलेनास्य हिर ्छनिधानस्ठव्ययेता- aq एवमिहापि भोजनप्रतिणुधस्य नित्यजक्माष्टमौव्रतस्तत्ययेता वेदितव्या ward दोषामिधायकलेन काम्यव्रतविधिसत्धर्थतानुप- पत्तेः, भोजननिन्दावाक्यानान्तु नित्यविधित्रतग्रेषतवं स्य टमेव, फल- सम्बन्धवचनात् काम्यवमप्येतद्ब्रतस्यावगम्यते | तद्यथा विष्णुरदखये । प्राजापत्यशंयुक्ता BUT मभसि चाष्टमो | सुहृन्तमपि लभ्येत सोपोव्या सा महाफला ॥ स्कन्द पुराणे । ब्रतनाराध्य तं देवं देवकोसहितं हरि | व्यक्ता यमपथ att याति विष्णोः पर पदम् ॥ जन्पराष्टमोत्रतं ये वे प्रकुर्वन्ति नरो्तमाः | कारयग्ि च fare लच्छोस्तेषां सदा सिरा ॥ सरणं वासुदेवस्य YAS ATA | सिध्यन्ति सवेकार्य्याणि at रष्णाष्टमोव्रते ॥ धमेमर्थ॑ञ्च कामश्च atey मुनिपुङ्गव | ददाति वाञ्किताम् कामाम् ये चान्ये चातिद् लंभाः ॥ तया | AAW कुरुष्व त्वं जयन्तो सुक्रयेऽमघ | भविग्योग्लरे | प्रतिवषे विधानेन मद्भक्रो धर्मनन्दन |
१४९ चतुव्यैगं चिन्ताममौ परिेषखब्े कालनि्ेये (५ Wot
नरो वा यदि वा नारौ यथोक्फलमाप्रुयात् ॥ पुश्चसन्तानमारोग्ये सौभाग्यमतुलं भवेत् | दति धब्मेरतिशव॑ला सतो वेङुष्टमाप्रुयात् ॥ तच feaia मानेन वषंलचं य॒धिष्ठिर | भोगाल्ञानाविधान् भुक्ता पुष्छशेषादिहागतः ॥ सर्वकामसण्डद्धे तु सब्यासुखविवजिते | सव्यैधरमयुते पाथं स्वे गोङ्ुलसद्ुले ॥ कुले मृपवरिष्टानां जायते CMI: | afaa सदैव देशे तु लिखितं वा घटार्षितम् ॥ मम जन्मदिनं पुण्यं सर्वालद्धारशो मितम् | Wat पाण्डवश्रेष्ठ अनेरुत्छवसंयतेः ॥ परचक्रभयं तज न कदाचिद्धवल्युत | पर्जन्यः कामव्षौं स्वादितिभ्यो म भयं भवेत् ॥ ze वा पूज्यते यस्मिन् देवक्धाञख्चरितं मम | तज सवेसण्डद्धिः स्यान्नोपसगांदिक भयम् ॥ पष्टतो मकुलाद्याखात्यापरो गाञ्च पातकात् | राजतखोरतो वापि न कदाचिद्धयं भवेत् ॥ त्मादेतद्त्रतं नित्यं काम्यं चेति सिद्धम् , इति जयनम्तौत्रतनित्यलमिण्ेयः | दूति ्रौमहाराजाधिराजग्नौमहादेवौय-समसकरणाधोश्वर- सकलविध्ाविश्रारद-श्ौडेमाद्िविरचिते चत्र्वगेचिन्तामणौ परि- Fase कालनिषये जन््ाष्ट मौनिणेयो माम पञ्चमोऽध्यायः ॥
( १५४१५ )
चय षष्ठोऽध्यायः |
अथेकाद शोनिरेयः |
तजेकारश्ौमहिमा तस्वसागरे ।
मातेव सब्ैवालानां ओरौषध रोगिनामिव ।
Tare सवेलोकानां निन्ितेकारश्नो तिथिः ॥ तया ।
एकादण्यपवासौ यः स धन्यः स च बुद्धिमान् | तथा ।
एकादशो परित्यभ्च योऽन्यद्ब्रतङ्ुपासते |
स करस्य महारन त्यक्ता ate हि याचते ॥ तथा |
एकामेकादेशों वापि agute भभारेनम् |
कामेनापि CHT GACT WATT ॥ Want तु तोखेनापि senaafa पाठः |
wayTary at दम्भाक्लोभादा जिडदश्ाधिपम्।
एकादग्मां wae सववुःखादिसुच्यते ॥
VATA NUE fant सवदे हिनां ।
एकारश्वृपवासोऽयं निभ्वित परमौषधम् ॥
संसाररोगरष्टानां नरां पापकमंशाम् | 19
६४६
चतुव्यैगं चिन्तामखो परिश्ेमखस्े कालिये
एकादश्युपवासेन सद्य एव सुखं भवेत् ॥
नारदौयपुराणे वशिष्ठः |
एकाद श्नोखसुत्येन वड्किना पातकेन्धमम् | weet याति राजे श्रपि जन्मशतोद्भवम् ॥ aqu पावनं fafeacrat श्प विद्यते | यादृशं पद्मनाभस्य fea पातकहानिटम् ॥ तावत् पापानि देेऽसिंखिष्टम्ति मनुजाधिप | यावन्नोपवसेष्वन्तुः पद्मनाभदिनं श्भम् ॥ ्रश्वमेधषदस्ताणि वाजपेयशतानि च | एकादश्यपवासस्य कलां Arete awe ॥ एकादेशः पापं aed भवति प्रभो | एकाद श्छूपवासेन तत् सवे विलयं व्रजेत् ॥ एकादशौखमं किश्चित्यरिजाणं न विध्यते | खगे- मोदा शेषा राच्य-पुच्चप्रसाधिनौ | GRAMS दषा शरोरारोग्यदायिनौ ॥
न WPT A WA WI नकाशौ न च पुष्करम् ।
न चापि कौरवं Sd ata a खच देविका | AZM VATA च Ae श्प हरे दिनात् । व्याजेमापि wat राजन्न दशयति सान्तकम् । श्रनायासेन राजेन प्राणते suet पदम् ॥ चिग्ामणिखमा gare वाच्यनिधेः समा | सङ्ख्यपादपप्रख्या बेदबेदटोपमा तथा ॥
[¢ qe |
¢ We i) रकादश्रौनिेयप्रक्ररणम् | १४७
ब्रह्भवेवन्तं | सवप्रायथिन्तमिदं संसारोन्नारकारकम् | एकाद शौत्रतं विप्र ङुष्व्ुक्रिमवाभ्रुयात् ॥ मरो दिने शमि्यतुभिंख करोत्यघम् | उपाय पञ्चदश्रमं दिनं विष्णोर मुच्यते ॥ दति सब्बेपुराणेषु सुनोनां निखितं मतम् । उपोगेकाद Wass माच Swe: ॥ कलावस्िन्ननप्नौनामहिंसापावितात्मनाम् । एकादशो विना विप्रन संसारादिमोचणम् ॥ पद्मपुराणात् | उपोग्येकादश्नौमेकां प्रसक्गेनापि मामवः | न याति यातनां यामोमिति नो aaa: रुतम् ॥ तथा “| एकादगेश्दिथेः पापं यक्तं वेश्छ मामवः | एकादश्ृपवासेन तत् सवै विलयं ब्रजेत् ॥ watered किञ्चित् ge ata म विद्यते | व्याजेमापि कता येते aw यान्ति न arent: ॥ स्कन्दपुराणे | विना हि कसंयोगात् सदेवेकादग्नौ नृणाम् | विजिदन्तौह एनांसि gaat विषयं यथा ॥ SING कलं यदत् gc च पतिं यया। श्रधमेण यथा wa: ङुध्मंणए यथा aT: ॥
१९४८
` 9
चतुव्यैमचिन्तामखौ परिये ष्रखष्डे काल्लनिेये
कु्ञानेन यथा ar gute wfeat यया । WU GU वादः अत्यं चेवानृतेन हि ५ यथोष्णेन हिमं wy अनर्थेनायेखद्चयः।
यथा THANE तपो विद््बकारणात् ॥ श्रश्रिष्टो fe यथा प्रज्ञो गावो इूरगमाद्यया | सदङ्धेतेन अथा urs यथा विन्तमवङ्कं नात् | यथा षमोरनाजन्नानं फलानां वरवणिनि | तया दुब्कृतसङ्कानां प्रोक्तं द्वादशौ शभे । ब्रह्महत्या KUTT स्तेयं गब्वे्गनागमः | अभावं ससुपेव्यन्ति न तया वे जिपुष्करम् ॥ न चापि Safad खें ग च कौरवसंन्नितम् | yard म गया रेवि म रेवा न शरक्तौो॥
कालिन्दौ यमुना चेव देविका ब च काञ्चनो |
तथान्यस्तौ॑सङ्गातो नैब हुच्धाशरेदिं नान् |
न दानं म जपः ञानं न चान्यत्युह्तं कचित् | gre way gan हरिवासर |
सङो पोषणे VS Ay पापराशयः | एकतः एयथिवौदानमेकतो हरिवासरः |
(१ Ge}
न wa: कविभिः परोक्षो वासरे धिका मतः ॥
विष्णुधमौन्तरे | उपवासौ हरिं ay भका ध्यायति मानवः |
ABTA TRACT TT: |
ष् qe I) CHIT नियेवप्रकरकम् | १४९
निष्कामोऽदेतवर्नह्य पदमाप्रोत्यसं शयम् | भविखत्पुराफे ।
Valent महापुष्छा सवेपापविनाश्ननो |
भक्ेखहोपनो विष्णोः परमा्थेगतिप्रदा |
यासुपो् मरो wet म gare भविव्यति ॥
एकादश्ां निराशारो यो og इादच्रौदिने।
नस दुगेतिमाप्रोति नरकाणां न संशयः ॥
BAT पापाणि एकादश्ासुपोषितः |
इादश्वामचेयेदिष्ण न स. दुगेतिमाघ्रुयात् ॥
एषा तिथिः पररा ger विष्णोरोशस्य तुष्टिदा |
तस्याश्चेव HATE: HT मून्लिमान् खितः |
तेन सा ATTN सेदु :खविना शनो ॥
या सा विष्णुमयो श्रक्रिरनन्ता खवा खिता ।
सा तेन तिचिङ्पेक दइष्टग्येकादग्नौ बतो ॥ THHATTAT ।
SAT पापदस्लाशि ब्रह्महत्याशतानि वे ।
एकामेकादग्ो भक्षा सस्ुपोग्य sofia ॥
एकाद ्नौत्रतादन्यद्यद्रतं फरियते मरः |
निष्फलं तददिजानोयादूषरोद्धतमङ्करम् ॥ मारदौयपु राणे |
म्मा वासर familar नरः संयतेङ्धियः |
उपवासपरो न्वा पूजयेर् मधद्ध रनम् |
४०
चतुय चिन्तामसौ परि रेषखन्डे कालमिशेये
स दन्ति स्वपापानि किं तपोभिः किमध्वरैः ॥
एकादशो ATT ये नरा नमरवरोत्तमाः |
तदश्च बहवो war मागारिङतकेतनाः |
sau Tater fe प्रयान्ति हरिमन्दिरम् ॥
एष प्रभावो fe मया इादश्ाः परिकौन्तितः।
Wire घोरस्य want महोपत इति ॥ देवोरदस्य-सकम्दपुराणयोः |
पापञ्च विविध atm पातकञ्चातिपातकम् |
उपपातकसं्चश्च महापातकमेव च ॥
TRICHY तस्सव्बेमेकादश्ासुपोषणात् |
विलय याति तोयस्थं यथा बएमयभाजनम् ॥ भविच्यत्पुराणे us मदातन्ले |
एकादश्पवासौ यः किं तस्यान्येन कमेण |
नेकादश्छपवासौ यः किं तच्यान्येन क्मेणा ॥ सोरधर्मषु |
एकतखाग्निहोजादि दादशौमेकतः प्रभुः |
तूलयातोलयन्तज्न इादशो च विशिष्यते ॥ देवोर ख्ये |
WATS यथा सवंपापपश्चरभेदिनौ |
एकादग्नौ तथा सवेपापपश्न रभेदिनौ ॥
सकन्दपुराणेऽपि |
अभोच्यभोजनाश्जातं WAAAY यत् ।
[९ aor
श्य. i] रकाद ज्नौनिगय प्रकर खम् | १५९१
अ्रचाव्ययाजनाद्यच्च WAWA भखणात् | शरस्पश्छसय शेना परेषां eae यत् | अ्रतमखस्तवनाद्यच्च पारदा्य्याक्छतञ्च यत् ॥ विहिताकरण्णाद्यच्च पर विष्तापहारतः | भ्ानाश्चानशटतं Be पातकश्चोपपातकं | तच्छ विखयं याति एकाद श्ामुपोषात् ॥ aware | एकादश्नौ महापुष्धा विष्णोरोश्स्य वल्लभा | तच्यासुपोषितो यस्त॒ दादश्यां पूजयेद्धर ॥ Te पापानि नश्यन्ति विष्णोभेक्िख जायते | भागश्च शाश्वतं येन संसारादिन्दते नरः ॥ स्कन्द-भविव्यत्पुराणयोः । ये दादशोसुपवसनधनिलाम्बेभक्षाः ये वा शव्गशुसुमेररिमच्ंयग्ति | ते धौतपाष्डरपयोनिधिराजटषाः ससारसागरजणशस्य तरन्ति पारम् ॥ वायुपुराणे । | एकाद ्ौत्रतं यस्त॒ भक्तिमान् कुरुते मरः । खवेपापविमिमुंक्षः च विष्णोयांति मन्दिरम् ॥ विष्णधभमो्नरे | एकादश्यूपवासं यः श्रद्धया कुरुते मरः | स सवपातका दिग्वस््वेवा हिर्विसुच्यते ॥
९४ चतुव्य॑मचिन्तामौ परि रेषे काशनिखये [१ खर |
न पश्यव्यापदं नापि मरक न च थातनाम् | स wae: स परष्यश्च वासुदेवप्रिथो हि षः ॥ गर्डपुराणे | एकाद ग्ौत्रतं भलया यः करोति मरः षडा । स विष्णलोकं व्रजति याति विष्णोः सङ्पताम् ॥ BHATT | एकादश्ासुपवासं यः सदा कुरूते AT: | स्थाति परमं स्थानं यज देवो हरिः खितः ॥ र्द्रपुराणे | | यः करोति नरो भ्या एकादणश्सामुपोषरम् | स याति विष्णसाशोक्धं याति विष्णोः सरूपतां ॥ विष्णुपुराणे | ऊकारः सर्ववेदानां यथेवाघ्यः प्रपूजितः | तथा सवेब्रतानान्मु दाद शौत्रतसुत्षमम् ॥ इईत्येकादग्ौमहिमा |
अधेकादशोविषये व्रतवाक्धनिषेधनिशेयः | तञ्चैकाद ग्यां कानिचिद्वाक्यानि भोजननिषेधपराणि, कानिचिद्- ब्रतविधिपराणि । ay भोजननिषेधण्राणि तावदुदाह्टियन्ते | तच देवलः | न शङ्खेन पिवेन्लोयं न खादेत् EAT | एकादण्यां न yt पच्योरूभवोरपि ॥ “
€ Ge |] रकादश्नौनिमयप्रकरवम् |
मारदौयपुराणे | |
यानि कानि च पापानि ब्रह्महत्यासमानि © | |
अखलमाभ्रित्य तिष्ठन्ति संप्राप्ते हरिवासरे ॥
तामि पापान्यवाप्रोति भुश्जागो हरिवासरे |
रटग्तौह पुराणानि यो यो वरानने |
म भोक्रव्यं न ates ae इरिवाषरे | VC |
माठहा frau चेव Bee गुरुहा तथा ।
एकादश्चान्तु सुज्ञानोविष्णुखोकाच्यतो भवेत् ॥ मारदौोयपुराण्णात् |
शरष्टवर्षाधिकोमभ्या श्रग्रोतिने fe yaa |
यो ym मामके Te विष्णोरहनि पापभाक् |
स मे cay weg fratet cua: ख ay विष्णसतावपि |
एकादण्ां न भुश्नौत कदाचिदपि area: | ब्रह्वेवते |
स केवलमधं YER योगुडके हरिवासरे |
दिने तु सवेपापानि भवन्धश्नखितानि तु |
तानि मोदेन योऽस्ति म स पापेर्विसुच्यते ॥ विधवाथास्लेकादणश्यां दोषविगेषः प्रदशितः काल्यायनेन |
विधवा था ata भुश्जौतैकादग्नौदिने।
AUS GUI may भूत्या दिने दिने ॥
20
१४8 wasnifanmat परिरेषलद्डेकानिशये [ewe
wy च “न खादेत् कूर्म-दूकरा विद्यादि निखितनिषवेधक्लमि- ग्या इततथा “unterat न yaa पचधोरूभथीरपोत्यारे निषेधप- रतैवाध्यवसौयते। न Wag वाक्येषु पय्धेदासकारणं व्रतधब्डसामाना- धिकरष्छादि श्यते, श्रतोभोजननिषेधा एमे |
we केचिदाङः एतान्यपि वचनाम्धुपवासपराण्छेव धोचिद पक्रमे कचिद् पसंहारे कचिद् पक्रमोपसंहारयोरपवासश्य प्रतिपादनात् नभ- थ विधौ तु मूल्छतबेदाग्रकच्यनाप्रसङ्गा्च | एकमूणलाथ खश्चणापि सतितन्बप्रसिद्धेव । ae ““एकाटश्ामुपवसेदित्यभिधा “caret म शुश्नोतेति वचनं देवलादिखतिषु तदु पसंहारा्ं गृश्विधाना्थे वा, तथा चोपवासप्रकरणएपटनमणुचितं भवति । तैन खलतन्तगध्यवि- भिपरमेवमादिवचनममिति मतमपास्तमिति |
wat ary: Raga सुष्याथेसम्भवे लखलशाभ्रधशस्यालुचितलात् | न च मृलगतवेदान्सरकश्पनाप्रसन्रा लशकाश्र्णसुचितमिति ATS | सवं विभधि-निषेधानामेकाथंलापन्सेः। न चेरे व्रतादिश्व्यशामानाधि- RCS पथ्युदाघाश्रयएकारणएमसित |
मनु ।
एकादण्सां न yay पशयौरुभयौरयपि | वनसख्छ-वतिधर्माऽयं श्क्लामेव खदा सहो ॥
इति पयेटासोऽयममभोजगसदख्पनुपवा सासं बतं धिधन्े “वनसख- यतिधर्नीऽबनभिति भर्मधव्दसामानाधिकर्ात्। म fe भिषिद्धानां ब्रहरत्थादोनां परित्यामे कञिद्धमाजायते। नहाश््याथगुष्ठानादधमी भवति श्रननुष्टानादधमेपरिशारमाषं नग ॒पुगधेर्मसरंयः, प्राहकनि-
¢ we |] AUTEWAVUTRTAA | | १५५
बेधो ग्ररोतो war भवेदपि भ पुमः खतन्धी fatuqer भवनि, तद्माद्धमेशब्दसामानाधिकरण्रादवगम्बते भावरूपं fafefeae- मस्ोति, प्रजापतित्रतेखिव arte त्रत शब्द समानाधिकरष्छादतः उवेग्येकाद् शोभोजननिषेधवाक्पेषु सवेग्राखान्यायेन “वनख-यतिधभौ- ऽवमित्यख्लोपसंहाराद्मश्ष्दवामानाधिकरष्छं प्ेदासाअवखकाशणं भविग्यतोत्यश्ते । सत्यं । यभैतदाष्धवि हितं निग्यमेकादण्डपनास- रतं WM सुखा sea Taree wera faves | अथा कात्धाथन-देवजद्छव्योः | एकादणष्लाञ्ुपवनेत्पश्योर्भयोरपि | किष्डरदस्व-ख्कन्द पुराणः | डपोय्येकादशों नित्यं पर्णो दभयोरषि | इत्यादिषु | चथा च भविखधत्पुराणे | एकादश्ां न चु शोत पर्योङभयोरपि | AGW च मारो च शुक्तामेव खडा बटे ॥ अरभिपुराणे | ग्श्खो TT च श्राहितागनिस्तयेव च । एकादण्धां न yal पशवोरभयोरपि॥ इत्यादिवचनं । तेतत् ख्तिगतख्य च “वनस्त-यतिषमौऽखमिनि fatee ततद तिगतन्ल च “aged च नारौ केति “aga ब्ह्जचारो च श्रादहिला्चिस्तवेव चेति fairey कर्मेक्धादु यसंशारो युष्यते। यच तु इुखाथसमविन भिवेधनिञ्यादुपवासनरतविभिानं नालि
१५९ चतुवयैमेचिन्तामयौ परिगिषखस्धे कालनि्ये [ईअ०।
तज कथं व्रतगतस्योपसंहारः, न छाञ्चिहोजगतो विश्रेषः | शाखान्तरे- ऽन्यकमैष्ुपसं faa, उपसंहारादेव त्रत विधानं भविव्यतौति चेत् । न । कपसंहारे सति बतविधानं ्रतविधाने च सति कर्मक्यादुपसंहार- दति दुङन्तरेतरेतराञ्रयपसक्गात् | सवैजोपसंहारे च देवशसतौ रतविधायकवाक्यान्तरसद्धावात् VTE: । म चेकं त्रतविधानं दितौयं तदुपसंहाराथं गणविधानाथं चेति वाच्यम् । “न शङ्खेन पिवेक्लोयमित्धादिनिषेधव्यवधानेनाबुद्धिखस्योपसंहारातुपपत्तेमिं्ला- चैते सम्भवत्युपसंहाराथेस्यासुचितलाञ्च | नापि गुणविधिः, प्ाप्नाथे- विषयवेन विधित्वस्येवानुपपन्तेः “न शङ्खेन पिवेकलोयमित्यादिभिः सग््रतिपल्लनिषेधेः weedy परटितल्वाञ्च । एतेन कचिदु पक्रमे क्ृचिदु पषंहारे उपवासप्रतिपादनादित्यपि face एकतिचि- सम्बन्धाच्चो पवासप्रकरणएपठनमण्युचितं, तस्मात् Wars विधि- परभेवमादिवचनमिति मतं समोचोनं । कथं ब्रह्मचा््ादिवाक्येवु सुख्धार्थासम्भवात् ल्णयोपवासत्रतविधानमिति चेत्, उच्यते सुख्था- परिग्रहे दयषां बाक्धानामयम्था भवेत् | खदस्-बरह्मचाययादि- ताग्नि-नारोणां प्दयेऽप्येकादण्ां भोजननिषेधस्तद्डोतिरिक्रानां भोजने प्रद्यवायाभावः | VSG A Lara भोजमनिषेधः हृष्णायां भोजने warn: wera विग्रेषमिषेधस्य रोषाभ्ध- मुज्ञाविषयत्ात् । तथा च सति “एकादश्यां न yaa कदाचिदपि मानव दत्यादिवचनविरोधः। न च सामान्यस्य निषेधस्य विगशेष- निषेधेनोपसंहारः यथा “पुरोडाशं weet करोतोति सामान्यविधिः carga चतुद्धां करोतौति विश्रेषविधिना भवि्यतौति वाच्यम् ।
¢ ae 1] रकाद ज्ौनिवयप्रषरयम् | १५०
निषेधस्य निहन्तिफखत्ेन विगरेषागपेषलादु पसं हाराजुपपन्तेः | एव- मणुपखंहार “न ery शर्वा व्तानौति सामान्यनिषेधस्य “(ब्राह्मणे न wre दति विग्रेवनिषेभेनोपसंहारोपपन्तौ चच्िधादिबधे प्राय- चिक्ोपदेश्रानर्थेक्धप्रसङ्गात् । “ब्राह्मणे न wera दति च पाप- गौरवख्धापमाथे विगरेषनिषेध इति चेत् । न। तदभावात् । न fe वनस्ल-यतौगामेकाद IAT भोजने न्यूनः प्रत्यवायो गटच्थादौनामधिकः, VV च शृष्णायां भोजने युगः शरक्गायामधिक इति सम्भवति, प्राथिन्ताधिक्यानमिधानात् | प्रत्युत ग्हस्वाद्यपेखया वनस्ादोनां “न्रौ चवच्छोधने परोक्षमिति प्रायचिन्ताधिक्धयं चाभिहितं । प्राय- चिष्लोपदेश्रारेव गोपसंहार इति चेत् । ग । श्रगुपदिष्टे प्रायश प्रबङ्गात् । सामान्यतोविहितं wafen सवेचाौति 71 न। भवते प्रत्य्निषेधसद्भावेऽपि कण्पनाप्रसङ्गात् । भ्रतस्वेवोपसंहारा- waa तद्माद्धविष्यंतौति चेत् । न । उपषंहारनिवारणार्थत्वाभावे मानवपदवेचर्वात् wee मरुखाधिकारलेनेव afeg: । यकं पम्बुदासपरे “हसो ब्रह्मचारो चेत्यज वाक्ये Tae as TTT इश्ग्रहशमनु पपन्नं श्यात्, ““श्रक्ञामेव सदा गहोत्यादिक्च्छमाण- विरोधादिति, तदथकतं ्रविरोधस्छानुपद मेवोपपाद चिव्यमारलात् |
अपरे aw: यानि बतादिश्ब्यसामानाधिकरष्यरहितानि वाक्यानि तानि मिषेधपराष्येव । नलु पयेदासपचेऽपि eer area ‘MAT च सादृश्ये तदिरङ-तदन्ययोरपौति सरणादतख वाक्या- मरपर्याखोचनया भोजनविरद्कमभोजनसदसर्पममिद धदु पवासपरः खात्, अन्यथा “मानुयाजेषु ये नामं करोतोत्यजापि लक्णामिथा
९५८ चतुव्वेगंचिन्ताजबो afeQuwe कालनि्ेये [१ अर ।
ष्युदासो न स्यात् । निषेभपे अष्टदोषद् एविकण्वप्रसङ्गात् खखशापि दौक्रियत दति रेत् । न । एवं सति ““चवेषंलेतेत्यचापि बौोदहिल- चणाप्रसङ्गात् । न च “त्रोडहिमि्यंजेतेत्धज् यवलखणा, seas बहृषु वाक्येषु Va शरटरोषद् एविकष्याच्च, वर वाष्दव- विहितमज्युदथकारि भवतोति sea । अनेकसंखकारवाश्धगत- यवलचष्टातो वरमेकस्िन् थववाक्धे ब्रोरिखच्वणा यक्ता, wT Te भयाल्षचशाङ्गोकारे WHIT प्रसङ्गात् न पय्येटासपरे गधो waar सुख्यतेव। तेन wage एव भवलिति रेत्, उच्यते, पथ दासपे खश्णाभावेऽपि निषेधा एवैते, सवै fe प्रधानेभैव दति सम्भवे सम्बध्यते, तेन प्रधानाख्यातयोगेन निषेधतेव, नाम-धाल्थैेोगे wager भवति, न तु निषेधः। TTA, तदु क्रं “नान- धावचैयागाञ्च न नन् प्रतिषेधक इति। तस्मानिषेधाऽचमङ्गो करिति प्रतौयमानप्रधानास्यातसम्बन्धे बाधकाभावात्, न तु TeUnTy- भिथा। aq विकशर्यभयात् खशा कारे aaa सा ree इत्युक्त, AIM Meare यववाक्छे वा सा खगीकाथंति fataa® हेतारभावात्। न च त्रोडहिशब्टस्य वडवाक्छपाटागियामकः, संस्कार वाक्धगतनरो डिग्रब्दस्व TAVITA, प्रदे यप्रशतिमाचखखरधा- पपत्तेः ग्टदय्याग्रहचारो चेति बयनमपि निषेधपरमेव, न तु "“एका- zat न ywia कटाचिदपि मामव इति aeafactu: e- संहाराभावात्। न च विगरेषद्हशवेथ्यं | aifenfacagig दावार ख तै wa: | अममा एव दिद्यन्ति भवां fefycrnnt t
quel) THT MSTA | १५९
यो weet न yea आदिताभ्निस्तथेव च । आणाभिहोषलोपेन चवकोष्टो भवेन्तु सः ॥ इत्येवमा दिवचनपर्य्ाखो चनया मानवपदंकोचपरिहारा्थेलात् | न च “एकादश्यां न भुश्ौतेतिबचनान्येकादशोव्यतिरिक्ृविषयाणि, गटशख्ादिविषयभोजननिषेधपर्य्यालोचनया “एकादश्यां न भुशोते- arate तद्तिरिकषिषवताप्रवक्गात् । तेनेतद्गमापनोदनाथ “गसो बरहमालारो चेति वचनमिति न दोषः । यानि पुनर्वाक्धानि व्रतश्रष्दव- fn इष्यन्ते तानि म निषेधपराणि “नोधन्तमाटितव्यमोकेतेतिवत्। मच्छ-भविग्यत्पुराश्योः । wararat निराहारोथो qem हादशोतिथौ | TOR वा चडि वा we तदुतं वेष्णवं सरत् । BRAG | एकादश्लां न yaa व्रतमेतद्धि Rene | एवमन्वान्यपि वाक्यानि ब्रतदिधिपराि sper । चान्य॒पवास- शब्डवन्ति यानि च फलश्रब्दवन्ति वाक्यानि awarerfa तान्यपि anfafwacras निषेधपरत्वे फशसम्बन्धा तुपपन्तेः। व्रत विधिपरा- wfe वाक्यानि दिषिधाजि निंत्लत्रतविधिपराणि काम्य्रतविधि- पराणि च । नित्यव्रतविधिपराणि तावदुदाङ्धिवन्ते | तजर नारदः । नित्यं भक्िसमाथुक्ेणरे विष्डु पराः । TS पचे तु कतेष्यमेकार TENTS ॥ अज्ोपोषशं निर्यं कलेव्यमिनव्धन्बयः ।
१९० चतुव्बगत्चिन्तामखौ परिग्ेषखण्डे कालनिक्ये [६ अ |
गार्डपुराणेऽपि | उपोय्येक्ादश्नौ निलयं पश्योङभयोरपि | सनत्कुमारमोक्ेऽपि । एकादश्नौ सदोपोग्या परयोः ्एक्र-शष्णयोः | तथा | एकादभ्यासुपवसेन्ञ कदाचिद तिक्रमेत् | तथा । | न acta fe at ae एकादश्ासुपोषणं | ख मरो मरकं याति रौरवं तमसाडतं ॥ uy वाक्येषु खदा नित्यं नातिक्रमेदिति अ्रवणात्ये we दति वौष्ाश्रवणादकरणे center एकाद शौत्रतं जित्यमिति गम्यते । तथा च विष्णुरश्ये | दादौ न प्रभोक्षया थावदायः सडज्िभिः । श्राग्नेयपुराणे | उपोय्येकादशौौ राजन् यावदायुः सुडन्तिमिः। इति a यति-विधवयोरेकादश्युपवासातिक्रमे दोषविगरेषः प्रदग्रितेा- मारदौयपुराणे । एकादश्ां विना रण्डा यतिखच Gauge | पच्यते qantas यावदाग्डतसंञ्जव ॥ एकादश्यां न भुश्चौत पश्योरुभयारपि | वमख-यतिधर्माऽयं शटक्तामेव सदा UT ॥
`
¢ wei] रकाद जीनियंयप्रकर बम् | १९१
इति गेाभिलवच्नादपि नित्यत्वमवगम्धते शदाग्रब्दाग्वयात्, 'सद्ा' wanted, “एकादश्यां न भुश्ौतेति प्रतीतेः नतु सदिव सदाशब्टान्वयः। एवमितरेष्वपि उपवासविषयत्वस्य नित्य-काम्ब- प्रकारविशेषः, न शावसायपरिशरा्थे, सभिहितसदाश्रब्डेनान्वय- त्वात् | 7
जिकाण्डमण्डनमस्छाह |
ख ब्रह्महा सुरापः सः स खेयो गरूतश्पगः | faercafa यो aturzarent सितासिते ॥
दूति वचनं नित्यल्वप्रतिपादकं। toy यद्यष्ययेवादमाजचरं तयापि खतन््राथवादतलादिधिमन्तरेण तदलुपपत्तरविधिं कश्पयति “श्रौ ुम्ब- रोयुपोभवतोतिवत्। तथापि दोषश्नवणडोषस्य चावश्सकशास्लातिक्र- मनिमिन्ततवादावश्छकविधिं कर्षयति, तद तिक्रमे दोषश्रवणमुपपद्यते, न पुनः काम्यं aaa) तश्चावश्यकत्वं किंविषयमित्यपेशायां sag कल्पयित्वा तस्यां चोत्यत्तिविधि प्रकर तददिषयावष्छकतव- विधामादरं वाक्धान्मरावगतस्येकादश्ुपवासस्य नित्य-काम्यप्रकार- विगरेषाकाङ्खष्छेहापि are एकाद शोशरब्दश्रवणदुद्धिस्वस्व शब्दापे- feu श्रावश्यकल्वविधानेम सम्बन्धः कल्यमालाघवात्। नतु निन्दा वणज्जिषेधः किमिति न aed, उच्यते, निषेध्य-निषेधोभयकण्य- मागौरवापत्तेः। मनु “विचारयति यो मोशादितिविषारो निषेध्यो ऽवगम्यते किंविषयो विचारः सन्निधानादेकाद शौ विषय दति ब्रूमः, मेव, अविषारितस्यानुष्टातुमशरक्यतलवेम विचार-निषेधासम्भवात्, तदुकरं
“afrara किञथ्चिटेवोपाददागो aac, तस्मादुपवासङ्ष्यथें 21
१९२ चतुग चिनामथौ ufituwe कानिये [द we
बिचार. जिग्दा किम विचाध्यैते विथारितपाचमेवेतत् तस्माजि- विषारमेकारण्ामुपवसनौोयं अन्यथा ब्रह्मश्यारिदोषापन्तिरिति बाच्धायैः | | अचेकादश्गौत्रतविजिपराशि वाक्यानि | aa विष्णुरहस्ये | | य TRU वासं शरुतं सन्पदमाह्मनः | कचिन्त॒ Barer gaat पञ्चते । ` कष्धेपुराणे । | य wefeuaeey Pre सन्यन्तिमा्मनः | कात्थायनः | शंयारसागरो्तारमिच्छन् विष्एपरायण्डः | taal सन्ततिं खगे qfk वा यश्टिष्छति ॥ एतेषासुग्तराद्ध “एकादश्यां न yaa पश्योदभथोरपौति | WRIT | aatwefagery भोगान् सुक्रिं wraprgehit । एकादण्यासुपवसेत्पशयोरभबोर पि ॥ नारदौथपुराणे | areata गोविन्दमेकादण्यासुपोषितः | यः श यास्यति faard दाह-प्रखयव्भिंतं | विष्णुः | | Rae इरक्ञेकारश्ासुपोषितो भगवन्तं atqzamatiq | ृष्य-धूपाख्नुलेपमे-दौ प-नेवयेवेक्रि-आाह्मणतपं लेख ॒प्रतमेलत् wee “ `क
wh
९ We || रकाद कोनिवेयप्रकर यम् | १९९
हत्वा पापेभ्बः पूतो भवति जावव्णवं हता शेतङौपमेवाप्रोति ङभयतो Twas संवत्सरं खभे लोकं प्राप्नोति arate विष्ल- शोकमित्याटि |
नारदोकपुराशे |
खगे-मोशप्रदा Gar श्येरारोग्यदाधिनौ | सुकखजप्ररा शेषा राग्यपुजप्रदाधिनौ ॥
म इपापन्लोकश्रवल्ादिवत्पराणेलादियं फलभुतिरथेवादोऽकसु- ते, पराथेला नाम पापशचयायेला WAIT, शपि चम WE fre- Ciaran किनथेवाद माजश्ररशेव, «wae: खनादिग्बपव- fafws इति तान्येव कलान्यक्गोक्रियन्ते यथा जातेष्टोरवण्कन्तैव्याया- अथ्यायेवाटिकफलशसम्बन्धोऽङ्गोरतः। WY च “तमेतं वेदानुवचनेन anger विविदिषभ्ति ava टानेन तपा अनाश्केनेति aver विदयाङ्गतवावगमात् wore मोकायेतमस्ोति मम्बमानेनेक्र मोचचपदेति | इत्येकार शौ विवयनिकेधवाक्धनिरंथः |
अथालिम् तेऽधिकारो भिरूष्यते |
तज arrears तस्सतफलकाम एव । निद्यत्वपरे किकाष्डन- wr: प्राह । नित्धलानुकूलत्वा्जोवनवामनिकारौ nega, तथापि कवएिकाधिकारलाद्धमेशास्ताणां अचेवणिकथ्दासः । aq वनख- यतिधमोऽवमिति सरणरग्यश्खादिव्यदासोऽपि ware भवति, उच्यते, वगखं-यत्यो रास्थातपटाग्वयाखश्धवात् | न हि धर्मशब्डोपङ- जेनौग्डतकोरेकादन्ं म गुश्ोतेत्यनेनाग्बयः सम्भवति । एवमु awefe वम-वनिधाऽवसेकाटग्तां ग ywiata, किगवचीऽयौ
६६४ चतु्धतवनामजो परिेषखब्डे कालनियेये [६ अ°।
गोपपद्चते ध्म॑श्याचेतमस्योपवासकटेत्वा सम्भवात् | न हि वनख्-यति- warsafata भुङ्के येन तस्य निवाय्येते, तस्माद्याद् णोऽग्वयस्तादुशेा- str नासि argutse: सम्भवति तादृश्वाचकश्ब्टो मास्ति तस्मात् ga वनसख्ारिपदं यस्मादनस्-यत्योरुत्तमाश्रमिणोरष्ययन्धमेः कि- मुतेतरेषामिति। यथा “देवा वे समासते किमुत नेतरे” दति। गन्वे- वमपि वाक्धगरेषादमसख-यतिनिणेयः कस्मान्न भवति सन्दे हाभावात् यच डि त-तेखयोरुपादाने waves “तेजो वे ठतमिति वाक्धगेषान्नि- कंय खकः, दह तपवासे जोवन्छ्ा जाधिकारमिखयाख्न वाक्धरेषापेा, नलु जोवन्नुपवसेदिति न भूयते, सत्यं, तच्चापि कर्ष्यते, मन्वधिकार- HUA ANITA HAT खघोयोराजिखचवत्। उच्यते। कल्यना- गौरवभयाद्ाक्यरेषगतयेोवंनख्-यत्थोरधिकारिणोराश्रौयमाण्यो-
शताधिकतरो दोषो वाक्धभेदः प्राप्नोति, तथा fe वन्ध -यत्योरेकज पुरुषे यगपत्छम वेशाखम्भवात् न संहतयोरधिकारिविशरेषणलं प्रत्येक- मधिकारिविगरेषणे गुद्यमाणे are उपवेत् यतिरुपवसेदिति- वाक्धभेदः We एव । मनु परतयुदे शं वा क्धपरिखमा्तौ फो वाक्यभेदः aur “ay daria रे्-वायवादिषु प्रत्येकं सम््ागं विधानेनापि वाक्धभेदः, सत्थं, AWA शष्दतात्पय्यं Wa पयवसिते सत्धार्चि- को व्यापारः प्रत्येकं येषु मिद्यमानेऽपि न वाक्यं मिमन्ति, दृ तु न कसविदेकस्य शब्दस्य श्रौतो व्यापारो वनख-यतिषाधारणः सम्भवति वनस्यग्रष्देन यतेरममिधानाद्यतिशष्येम वनस्य श्रतो- वाक्धमेदः। लु राज-पुरोहितयोरिव वनस्थ-यत्योमिंल्श्रष्दोपाक- योरप्यधिकारखग्बन्धः। मेवं। तज हि साथुज्कामना नामेकमधिकार-
¢ ० ||] शकादश्रीनिबेषधकरयम् | | ११५
fates सम्भवति, रह तु वनखत-धतितवाभ्चामन्यदुभयानुष्यूतमेक- मधिकारिविग्रेषणं न पश्यामः। किञ्च राज-पुरोरितत्ष्यन्यायाश्र- यणाश्छंहतयोरधिकारः प्राप्रोति, ay area एकादश्यां न मुश्नोयातामिति ae युनरेकादणश्यां न भुश्नौतेति। मन्वनुषङ्गेणे- wey सम्बन्धाश्न दिरवैदने मिदश्धाभावो दोषः। उच्यते यज भिन्लवाक्लव - निचितं तच सन्पुणोदराक्धात् किञ्चिदनुषञ्यते नयुनवाक्यं प्रति यथा “वसन्ताय कपिश्नलामालभत इति | इड च समासपदगतयोवंनष्य- Vl: प्रत्येकमाख्यातसम्बन्धायोग्यत्येमानुषङ्गाभावः तस्मादमख्-यति- शब्दस्य कथञ्चिदप्यधिकारिखमपेकलतवाभावादग्दस्थादेर्यधिकार इति सिद्धं । गन्वेवं atid वाक्यं faced ““ग्दशस्थो ब्रह्मचारो वा यो- SPAY तपञरन् । प्राणाभ्रिरोचलेपेन WARY भवेत्तु सः ॥ दति | sua! किममेन वाक्येन तपः प्रतिषिध्यते किं वा प्राणभिदोच- wanna fattaa इति । म तावत् प्राणग्रिशहोजविधानं तशय हेतुवन्निगदाभिडहितस्य विधित्ासम्भवान्तेन wa क्रियत इतिवत् । यद्यपि हेतुवन्निगदिता्या विधौयते, तथापि न प्राण्िशोचवि- धानखाभः किन्त तदौयो लोप एव डहेतुवेन fake इति agrn- पश्या श्र्निहोजस्ोप एव प्रसच्येतेत्य निष्टापन्निः। किश्चाभ्निडोचना- मधेयश्रवणज्नेयमिकाग्नि होजविध्यन्तप्रा्या तदौयद्रवयेषु चौरादिषु अतिदिष्टेषु तेषां मध्येऽवादिद्रब्येणोपवाखाविरोधिनापि प्राणभिषो- अविद्धरगेवोपवाखवाधकलं प्राणाग्निडो नियमस्य । श्रयार्यवाद गतस्य नाकोऽतिदेश्रकत्वाभावानेयमिकाभिहोषद्रग्येव्वप्राभेषु प्राणा ग्नि हो जस्य
~
ga wena qian भोजनार्थेन द्रव्येण marie
१६९ चतु्वेगं चिन्तामयो परिेगखस्ये wafer [१ we}
कन्लब्टमिति विधोयते, are तत् िद्यथ भोजयाचेपादुपवाख- विरोधः | उश्यते, यदि diem zeae mere ena तदं ततप्रयक्टरव्योपजो विला सअमाशेपकलं ““पुरोडान्चकपाखेष तुषानावपतोतिकत्। गिरूपितखायमयेः शारोरकं “AU प्रथममा- गच्छेलद्धोमोयं VI AAS Twa प्राय खाहेत्यचो- दाहरणात् । तस्मा प्राशग्रिहोषस्यावश्सकल विधाअकमिदं ara “ब्टशस्यो ब्रह्मवारोति। नापि गठचखादे रपवासप्रतिषेधकं ““पूवाु- WAIT”, रक्तमेव सदा शशोख्यारि विरोधात् | नचारित्यबा- रादि कालविगेषोपथक्रोपवाखपथेदासादुपवासामाराग्यनु श्चा मम्यते | अरत परोऽपि वाके ग्टहख्दस्य तथागुकादोङ्शएते “प्रजापतिरकामयत प्रजाः wares, “a तपोऽतप्यतेति प्राजाप््यादिनाधिशतनादृग्र्- सखस्य CAG USAT ACSIA तपोधक्रमिति तु मम्बते । तथाच बश्िष्टादयः षयो weer एव सन्तोऽणद्ाणि तषांखि wine दति पुराणेषु भूयते । तथा विष्धमेभविगोत्तर-मस्छपुरा- णादिषूपवाखमधराफि व्रतानि रसानां विधोधन्ते । तथा धरेशा- सवेष उपवासक्ङणामि प्रायञधिन्तानि खरस्थानां wee | श्द्य्ेऽपि केचन VWY सहात्मागस्.पवासपराखणा Fas सदाचारादपि avearat श्रेयोऽथिंमां तजाधिकारोगम्बते। एवं च खति यानि साधारणानि तपोवनानि नागि wwe agiwawe बाधं म प्रति- पद्यके इत्यपरोखाभः। तथा हि तप दति तपो गानन्रगात्यर, वद्धि पर नप्तद् राधे, तस्मात्तपसि TH दति । इह हि प्रकरे wT जरसविग्रेषविवचा AY तराअमपदर BA तखान्त्छाभारथं awe;
च
q@ ।] रकारन्नीनिगंयप्रकरयम् | १९७
तथा “तपा देवा रेवतामग्रमाजन् तपखषेयः सुरत्वमविन्दण् तपसा सपन्नान् प्रणदामरादोख्तपसि सवे प्रतिष्ठितं तस्मात्तपः परमं वदन्तौ ति, ATT थे अनाष्टश्वाणपसा ये खगेताखपो ये चक्रिरे महन्तांख देवो- ऽपि गच्छतादिति, “mada च are ब्राह्मणस्य दिवौकसः, पूजक प्रतिग्छकन्ति कामान् खंवद्धवन्ति चेति। यानित मोहिनोवचमानि “WUT Taye भवतो गटहखस् सतोनोपवासाधिकारेाऽस्ि faite श जियसत किन्तु यतोनां विधवानामेवायं धममौयद्पवा- शारि तरेकादश्साग्बया भोक्ष्यं भोक्रथमिल्यर्चप्रतिपादकानि श्वयो- awa: कथितानि तामि विधिखरूपाणि परमाथतो न विधाथकानमि, fay जविपरोताथेख विधेरपवासामुष्टानपरख्य रक्माङ्गद कौ न्तित- चधा्थवादग्डतानि, कुतः “मा मेवं वद् कख्याणि किन्तु ल्युपपद्यते | इत्यादिना तदुक्षायेप्रतिषेधपूवेकसुपवासविधानात्। यथा “जतिंलय- वाग्बा वा जुह्यात् गवौधुकववाग्वा वेति,“पयसाम्निहोजं जहोतौत्य- खाथेवारः “अरनाङतिवें जन्तिलाख गवोधकाखेति अक्तिल-गवीधेक- प्रतिषेधपूवेकं पथो विधानात् । fag यदि मो हिनोपर एव विद्धान्तः सात् किं तदि तदुकषविपरौतकारिणं रुकछाङ्गदं हनाव भगवान् वादेव ्रात्मसाचुञ्येनेवेप्ितवाम्। किञ्च यस्योपकराथं मलुग्याशरकं परापचितुमेव atten: प्ररन्तिरिति उपवाशादपि नरकप्रात्भिफला- aay मो हिगौवचनानि मानुषेयाथानि। तस्मादग्टस्थोऽणुपवासादा- वचित इति सिद्ध। एतेन ब्रह्मचारो aren: “तपो विगेवे वि विधैत्र- ae विधिशोदितैः। वेदः हक्छोऽधिगन्तव्यः सरसा द्विजन्मना?” ॥ इत्यादिववनेशतष्यापि तपःसम्बन्भावगमात् । नन्वेवं तरिं “ogee
ro
१९८ चतुब्बेगेचिन्तामणो परि्ेवखद्धे ालगिखेये [र we |
वेतिवचनस्य को विषयः, प्राशान्तिकतपोनि षे्षपरलं ब्रूमः । तथाहि पराणाग्निहोजलोपेनेति दब्दगभेस्तत्पु रषः, दत्येग्तलणा च तोया, विहितकभीपलचणाथेखाग्निदोचश्रष्दः, तयाशायमर्था भवति यो ग्ट- इस्थोब्रह्मचारो प्राएबाधथा विहितकमंबाधया वा तपञ्चरति सोऽव- कौणिदोषं प्रतिपद्येतेति । एवं च योजना aTwarfa ets च प्राणन्रि- Ws तयोलपेनेति। एतदुक्तं भवति arene: प्राणणग्रिहोषाथु- परोधेनापि ag: gaiwe नातौव दौषः, गहस्थादेस्तु यदि प्राणो वाद्चिहोचादिकं at saga तदा दोष इति “धमोर्ध-काम-मोचाण्टं प्राणः संख्ितिदेतवः। ताजित्रता किं म हतं र्ता किन रितं” ॥ दरति “qaaae कमणि जिजोविषेष्छतं समाः” इति वच्नाग्वां पाणक्मेणामवाधनोयतप्रतिपादनात्। यद्युच्यते “ररर Tet येन ्रभेनापि च HAUT | WIA तन्न कन्तंव्यमनायाषः स उच्यते?” ॥ दति तदव्यन्तपोडानिवारकं न तू पौडामाचस्, तस्माद्ग्टरस्ध-ब्रह्म- चारिणशोरुपवासाथ्चधिकारोऽस्तौति सिद्धं । weg नामान्येषां ग्टइ- स्थानां, ्राहिताग्नेख नासि “arfearfacargig agers च ते चयः sama एव शद्यन्ति मेषां सिद्धिरमन्नतां” इति सरणात् । swat किमनेन वशमेनाहिताग्नेरश्रनं विधौयते किं बोपवासः प्रतिषिथ्त- दूति यदाप्यशरनं विधौयते तदापि किं षवदा भोक्रवयमित्ुच्यते, किं वा भोजनेच्छायां स्यां प्रतिबन्धे चासति eat ख भोजने भोक्ष्यं, ्राहोखिच्छास्तामराननुन्चातेऽपि भोजनप्रतिप्रसवो विधौ- यत इति, तच सवेशाश्रमविधाममश्रक्यत्वादरेव नेष्टं । नापि भोजनेष्छा- यां wat प्रतिबन्ये चासति लम्बमाने भोजने विधियुक्षः रागतः
द्य |] VRAIS IATA | १९१९
WHAT) Aa न्यायमश्जरोकारेण “न हि बभुदितोऽग्रीषात् afes: खायादिति विधानमुपयुज्यत इति, न च प्रतिबन्भेऽपि भोक्रयभिति are] । rege) मापि शासा मराननुश्ञातरेश्- कालावभ्वादावशने प्रतिप्रखयते, तथाच सति सग्रहादावपि काले श्श्रानादावपि 2a वा श्चिनाप्याहिताग्निना पयषितादिकमणश्नं भोकव्यमित्यापञचते। भवलिति चेत्, हा कष्टमिदं शरुतं अरहो मरत्य- णश्रनलोखुपा येन खमस्तशिष्टजगप्रसिद्धिविपरोतं सङ्खन्डादिग्वेपि भोजनसुष्यते, विध्यन्ते च बहनि शास्वाणि तन्तदिषयनिषेधकानि ““चन्-सू यरे नाद्यादित्यारौमि। मनु तानि सामान्यश्रास्लत्रादना- हिताभ्निविषयाणि, उच्यते, दृद वा निषिद्धव्यतिरिक्षविषयं कि- fafa नेव्यते, यथा निषेधशास्ाण्छाहिताम्यनाहिताग्निसषाधारणटलात् सामान्बग्रास्वाणौत्व॒श्यन्ते तथाशनश्रास्तमपि निषिद्धानिषिद्विषय- साधारणएलात् सामान्यशास्तं, एवं तरं विकल्योऽस्तिति चेत्; तन्न, विषमशिष्टव्वात्। तथा “waa एव सिद्यन्तौति व्लंमानापरेशलात् meat विधिः “चख्-स्यये माधादित्यादिषु प्रत्य्ः, wit ग वि- क्यः rere fered श्रायुश्नता यावता सङ्गहादिव्वाहिताग्नेरनं मो श्यते किन््वेकाद श्यादावशितव्यमिति, उच्यते, HA पश्पातः, यथा डि “ex-qaae नाधादिति az: शास्वविरेाधः तथेव “राबावष्ये कादशं म गुश्चोतेति शास्वं विद्यत एव । vary, विराधः, शाख्ाम्- traeg विषये माश्नविधानमेतत्, “ran एव सिद्धान्तो ति विषया- we विधायकलत्व yaaa facred, तस्मान कचिदनेनाशमं विधौथते।
गयु च 22
१९० चतुख्यैगेचिन्सामण्य परिशेषखद्दे कालनिखंये [¢ अर
सार्थ -प्रातर्दिंजाकौनामन्नर् शुतिचोदिसं | नान्तरा भोजनं क्वादथिदाजवमो विधिः ॥
दत्येतद शनविधानं, afe पूर्ववदिकस्य दूषचितुं wet, at wa तद ग्रमविधानमिति रागतः प्राप्त WAT साथं-प्रातःका- erent प्रतिचेधमाचमि₹ frat ववमन्यद नृ्यते, एवमव्पविधिपरणे लमावति कारविशिष्टभोजनविधानस्यावक्षवात् ATCA वा- यभेदात् चायं -प्रातरोवाश्रमं नान्तराले इत्येतावता MAT RG पपन्तर्नाबष्यकतया समानलं कर्यं , धालचासुवादे नान्यपरा एवैवं विधयोऽङ्नकियन्ते यथा “प्राङ्सुखोऽल्नानि सुशौतेत्येवमादचः | नलु FAAS सायं -प्रातरावश्कता कथं, उच्यते, तापि शरौर- धारण्णार्थमेब rere परिणो म पुनस्तज्निरपेशस्यावश्वकतया विधानं |
अन्ये त्नाः श्रावश्चकमेव व्रतमिति, तथा fe “मध्यन्दिने मध्यराजे च व्रतं व्रतयतौति व्रतं विधाय पुनराह “म ad न वरत- चेदिति पू्वैवशनेनेव nave मध्यन्दिनि-मध्यराचकाखखन्बन्धसिद्धेरथं वरलाभावप्रतिषेधोऽनथेको भवतु, नुमं ब्रतितलमेवेत्यवगमयति ।
अनूच्यते रागप्राप्षतवाद्िधागमनथेकमिति, तकर, चुधाञ्भावेऽणवण् firs प्राश्रनोयमिति विधानात् शेवभखाऽपि प्रतिपाद्द्रव्यप्रयु- कलाद्रागा्भावेऽ्ावश्चक एव, “सायं -प्रातदिजातौमामिति ATT लन्तराशप्रतिबेधमाजविधामेनापि when श्राहिताग्निवाक्धष्यापि वच्छते, तस्मात् मेदमशमविधायकं।
नलु माग्डदिधायकमभ्धतुन्नान्त॒ करोत्येव, उच्यते, तचापि पू्ववदिकण्पनौयं । म॒ तावदुपवाखादि शाखावरद्धे विक्येऽभ्बर् चा
९ we |] रकादद्वोनिेवपरकरयम् | १७१९
feat तच्छासविराभारेव , नापि शास्तागवरद्धे fave wey ara, Fae । वदि भोक्षमिग्ते waa च विधिविरोधञ्ध मास्ति acres yen एव किभग्वनुन्नानवचनं करिव्यति, ङपवासप्रतिषेधप्चः पुनरपि पापिष्ठः, तथा fe aw शास््ोया इुपवासप्रात्निर शनविधानमाश्चित्यापि ग निवारवितुं श- कते TEM, तत्कथं नाम प्रतिषेेभ वायते प्रात्तिपरतन्नलात् प्रति- Gua ay डि nefwaqeraqesy fret वा खात् “arfer- ज्रिरपवदेश वेति, “orgeray वे बजामरं acral तिवदा यच॑दासः, “mfentirafier शपवदेयरिति भवथा न सर्मावति विकास्य खाष्टदोषलात् पयदासे लख्णा प्रसङ्गात् प्रधानाश्याते सदन्धाभाव- प्र सङ्गाच्च ।गलु यान्वावश्छकान्यपवासादौनि तानि भवन्वादिताप्न- रपौति वानि तु जेयोऽ्थितथा कियन तानि ae fara इदं तु सुभाषितं, तथा डि नित्योऽणुप्वाडो निवारितुं म॒ शकते अनेन कचं नाम काम्यो निवार्थेते, किमेत अुतवानलि “काम्यो हि निग्धा- इलोयानिति, arene afe का गतिचेदा चोणश्रकेरा दिता गरे रपवा- साद्यनुष्टानेना हितानि विरोधो भवति तयाविधंखा द्ििाद्रेसता- भिरेव चोदनाभिः सान्तंसुपवासादनुष्टानं farsa, तत्रतिपादनारथै- मेतदाक्यं “arfearfacratafa | म॑न्विदमशुवादकं वाकं प्राप्नोति, किमद्यापि न नाग्धशि खतिवाव्ान्धतुवादकानोति, एवं धमान- रसामथ्यानुरोधेन व्याख्यायमाने प्रस्ठतानुसारो भविव्यतिं, तथा हि “तथा MANTIS BHAT Wy समथः सादिति प्रख्ठ्या- weve “आहिलाग्निरनद्धखेति। तस्मादा स्िताक्रिनाष्वप्निहोषा-
LOR aqeafanaat परिथेणखद्धे wrafraly (ewe |
द्पबाधेनोपवसितं waa चेदेकादश्वासुपवसनौयमेबेति fag तथा चाच्चिपुराेऽपि गशस्थादोनासुपवासो विहितः | Wt ATT च ्राहिताभ्निसतयेव च । एकादश्यां न yaa पख्योरुभयोरपौति ॥ कात्यायनः | अष्टवधाधिको मल्यंखाप्रणाशो तिवत्छरः | एकादणश्ासुपवसेत् पचयोरुभयोरपौति ॥ “इपनयमादि नियमे" इति च सवेनियमानासुपनयनोग्लरकाख- लस्मरणदष्टवषेपयेन्तसु पनोतस्याप्यगधिकारोऽटववाधिकशब्देगोक्रः । नारदौयपुराणे | अष्टवषाधिको मत्यैश्ाश्नौतिने fe gala | यो yom मामके we विष्णोरहनि पापभाक् | ख मे बध्यं cugy faarer tum: समे ॥ एतस्मात् ACUTE एकादश्वामुपोषण | HITS वा नारो वा पच्योरुभयोरपि | इदमेकादशौत्रतं माह्ेश्वरेरप्यनु्टेयं । तथा च विष्णुधमे त्तरे | सखिक्गाचेनं र्द्रजपो बतं frafeawa® | वाराणष्यां च मरणं मुक्रिरेषा चतुविंधा ॥ TERM | एकादश्वष्टमौ चेव पचयोख शतुदं शये | _. शिवस्य तिथयः परोक्ता सुनिभिः शौनकादिभिः || (९) च्विवदिनजयमितिग। ss”
¢ We |] रकादश्रौगिणेयप्रकरयम्। १७३
तासासाद्यामुपवसेदिवा नाद्यान्तथाग्धयोरिति ॥ तया | | वैष्णवो वाय वा vat” कुयादेकादशौत्रतं | एकादणश्वासुपोकएं सौरोरणयनुषठेयं सौरपुराणे तथामिधामात् | वैष्णवो वाथ शैवोवा सौरोऽयेतत् समाचरोदिति। तेन जेविकस्य गटहस्थादेरुपवास दति सिद्धमिति | WI ATW: नाच नरवरिकव्युदासः, “वणोशरमेतराणं मो ब्रुहि WANT” इति वाक्यपग्यालोचनया सवं षवामधिकारादिगेषतखाज मच्यगरहणात् सवेषामधिकारः | यत्त॒ प्रतिग्रासमिति वचनेन दिज- गरणा, wnat दोषविशरेषस्य suas’) | Wal तु ब्रह्मचायादेरष्यधिकारमप्रतिपादनाग्मनुय्यमानोपरूचणार्थ- FHATS:, TH, लख णाप्रसङ्गात् HATA AMA एवाधिकारो TATE: तथाच WRATH | एकादशो fan विप्र म संसारादिमोच्णम् | तचाष्ययं विशेषोऽस्ति कार्यां शक्तिमता सा i न तु दें विदुः orem: पौड़नोयमिहाग्रहात् | Wt Mea येन सुश्टमेनापि waar ॥ अत्यन्तं तन्न Bala श्रनायासः घ उश्यते | धरमसाधनमाद्यं यत् WAC बडपुष्यहत् ॥ THRUSH तत् खथेदेक्ेलया | FOUTS यत् NVA कुरुते तपः |
(x) वाथ शेवो at xf we । (र) देवविद्ेषप्रदश्गाधमिति ग |
१७४
चतुव्येगं चिन्तामणौ परि्षसखष्दे कालनिशंये
न स सुखमवाप्नोति न सिद्धि न परां मतिं ॥
अधिकारिणेऽखाम्ं प्रतिजिधिरक्रा वाराहपुराणे |
असमर्थे WTS aa तु ससुपखिते | कारयेद्भमेपन्नौ वा पुज वा विनथाभ्वित् । भगिनौ भातरं वापि were न शुष्यते ॥
काद्याचनः।
wey wfeene च एकाटभ्वासुपोषितः | पुरोधास्छ afeet वा cet: समम्शिरितं | उपवासफलं ताश्वां समगर समवाप्यते ॥
ष्टण यच्ान्यसुदिष्य एकादश्चाञुपोषितः | wafer शतं विप्रास्तस्य पूरं फल waz | WAT TMNT TS AAs न संश्रयः ॥ अन्नाभावे यदा विप्र एकादण्यामुपोषितः t उपवाखणलं AG समयं समवाप्यते ॥ राजरोषाद्यदा विप्र एकारश्ासुपोकितिः | पकासषशं तच्च सम्यक् भवति निञित 8 एतस्मात् ACA एकादश्वामुपोषरं | कुयाखरो वा नारो वा पश्योङ्भथोरपि ॥
वायपुराणे ।
उपवासे wy आ्आहिताभिरथापिं ar | Talal कारयेटाच्ाद् ब्राह्मणादपि कारणेत् ॥ ay वा fangehat दानं दद्यात्छश्रक्रितः |
[¢ we!
que i) रकादद्नीनिगेयप्रकरणम् | १७५
उपवासफलं TSA समय समवाप्यते |
तज भोजनटोषोऽपि aqearea wate ॥ कात्यायनोऽपि । `
पिद-ाढ-माह्रचं आचायाय fasta: |
STATS प्रङ्ुवाएः पुष्यं wae लभेत् ॥
युदिष्ठ शतः खोऽपि सन्य रभते फलं ।
नारौ खपतिमुदहिश्छ एकादश्वासुपोषिता ॥
BS ware प्राङमुनयः पारदभिनः |
पवाषफलणं तस्याः पतिः प्राप्नोत्यसंशयं | तथा |
खयं ककम शक्रयेत्कारयोत पुरोधसा |
fece दिशां दथात् arent चातुरूपतः ॥ काल्याचनः ।
एवं करोति चः कञ्चित् एकादण्लासुपोषण |
पिद्ट-माठ-रातुरयं गर्वधं च विगरेषतः ॥
STATS THATS: TA WATT लभेत् |
दिशा am दातव्या waar विहिता खदा ॥
द्रव्यसन्यन्निपन्तौ वा एकादश्यामुपोषितः |
द्रव्यदातोपवाखस्य फलं प्राप्नोत्यसंशयं |
कल्ला गक्रमवाप्नोति नाच काया विचारणा ॥ ALAM |
Ua Tage एकारष्छासुपोषितः |
१७६ चतुव्गं चिन्तामयौ परिरेषलण्डे कालनि्ेये [ewe |
यसुटिश्च शतं विप्राश्च yaar भवेत् | कन्ता द्श्गणं Te प्राभ्रोत्यज न संश्रयः ॥ यत्त॒ ALAM | नास्ति स््लोणां एयग्यश्नो न व्रतं नाणुपोषणं | विष्णनापि | पत्यौ Maa या नारौ उपवासत्रतश्चरेत्^९ | आयः संहरते भन्तुनरकश्चेव गच्छति ॥ तद्भच्चीद्यननुमतोपवासविषयं कर्टस्वो विषयश्च | यथा चातुः श्ङ्ख-शिखितौ | कामं AULA त्रतोपवासादौनारभेत 1 माकंण्डेयपुराणे | नारो खस्वमनुक्ञाता पिभा wet सुतेन 4 | निष्यलन्त॒ भवेत्तस्या यत्करोति safes ॥ इति । नित्येकादश्छपवासासमर्थेन एकभक्षादिकं AAS । तथाच ATK: | एकभक्रेन AHA तथेवायाचितेन च । उपवासेन दानेन म भिदादभ्चिको भवेत् ॥ एकभक्रेन मक्रन बाश-टद्धात्रः डिपेत् | पयोमूल-फलेवापि न निदाद शिको भवेत् ॥ बौधायनेाऽपि | उपवासे त्वश्रक्रानामश्नौतेरूष्येजो विनां । एकभक्रादिकं का्थमाह बौधायनो मुनिः ॥ (१) उपोष्य ब्रतमाचरेदिति ग ° |
¢ ae |] UMAR | .
भविखत्पुराणे ETERS । ` एकारष्छं प्रथु विष्णु समन्वच्ये कटाचब | उपो षितेन भक्तेन तथेवायाचितेब वा ॥ एकभक्ेष वा तात म जिदाद्चिको भवेत् | तदेकनियमौ fae म Stele wares ॥ कायशक्रिषखारेव ग कलाङ्धभेमाष्वरेत् | उपोषितो वा की वायाजि्छेकाश्नोऽपि वा ॥ दिरदिंनं पूजयेत इरि घंारपारदम् | एकाहारप्रटामेन एकाश्मगफल उतम् ॥ अयाकितपालं fate <fouferea च ॥ THE TRU VERTU | शट शिं we दामाशरलमङ्गेऽपि Met ॥ एका दश्बृषवास्ौ खः पच्योरभयोरपि | दुराचारोऽपि च शेषः ATT: च NWT: + गकं ATWO व्रते RTT RTT । मखजद शेने TS NATAL TI ५ व्यासः | VaR BT WATT ATs | afyariaaweat गक्रभोजो षडाचरेत् # भविखाुरा्े दादश्नोकश्य । सताम्नछमताम्बलं सभोजनमभोजन | साहारश्च ferret चतुविधड्षोष्म् ४ 23
१०८ चतुवैगच्विन्तामगौ परिरेवखब्डे काशमि्ंये [१ we |
यावत् waft न सा्ावका्यते इरि | ग्हौ ATW EM: स्ठात् तत् सताम्ृशसुच्यते ॥ पूजयिलाश्ुतं ya qurgwt सुगक्ति a: । wy TRS तव्छभोजनगसुष्यते ॥ SOUT Ze पयषाग्धेन वा फेः | इरेरश्यपवासख त्छाहारदुद्ाइतम् ॥ यद्येतेरडितं शद्धसुपाथेः ससुपोषशम् | अतान्नृखलमनाहारमभोजनमतो हितम् ॥ बौधायनोऽपि । ` व्याधिभिः परिश्तानां पिन्लाधिकश्रोरिशं | जिंश्दषाधिकानाश्च गक्रादिपरिकश्पना ॥ जिजिंशदषाशामित्यपि कचित्याठः तज मवतिवषाशणमित्य्ेः | कूमेषुराणे | URI THY बाख-ठद्कातुरः शपेत् | नातिक्रमेत् इद शौच उपवासत्रतेन च ॥ एतच्च तरतं पचचयोरभयोरष्यलुषेथं | तथा विष्णुरदच्ये खन्द-कूमे-नारदौयपुराण्वु च । ` यथा Vat तथा war विगरेषो नास्ति wea ५ सनत्क्मारप्रोक्रेऽपि । यथा WAT तथा BUT यथा wat तथेतरेति | भविष्यत्पुराणे । scat वा यदि वा eeu fant नासि कञ्चनेति ।
¢ ae |) रकादन्नीनिर्यप्रकरयम् । ` Vee
सौरधर्मेषु । एकादश षटोपोग्या xr wear तथेव चेति | विष्शुरश्खछ-सौरपुराण्थोः | थवा Beet गौरः ष्णो वा वेद विद् दविजः । घन्ारथति टातार et च तथा WA ॥ विष्डुरदस्ते BRT च । ae शक्तेतराणणं वे तिखानां egy यथा | हष्णायाख सितायाख्च गोः शौर सदृशं थया | Veet: wed तदत् TE शएक्तासितेाभयोः ॥ दभैख ydarat च quay थथा समे | तथा fanfat we इादण्यौ सुनिभिः wan इति । WTS | यथोग्सरे zfae च wat वे प्रकौन्तिते | तु Taare arent तथोभयोः ॥ तथा | वओोम-सूगहौ gat यथेव सुनिभिः eit | तचा ितासिते ge इादण्डौ विष्णतुष्टिरे # वायं प्रातर्यथा amar सायं प्रातर्थयाङतौ | ~ तथा खितार्धिते ga went धमतः खमे ॥ तथा । अथा विष्णुः भिवच्ेव erat सुनिभिः सतौ | तथा GTA AO इादण्ौ Wawa ॥
६.८० चतुष्वेगं चिन्तामयो परिेषलब्दे कालनिशेये [९ ७० |
वाराषुराणे |
एका दण्डासुपवशेत् पक्वो रभथोरपि ।
aiqat योऽचेयेद् विष्णु ख ङ्िफशभाग्भवेन् ५ विष्णुरद्छेऽपि |
दुखाराशि लोक्षानि मरदकाणि eee: | यमस्य सदने चोरे यातना थमकिष्धरेः | यत् किञ्चिलददिचाताथं कलमामेख्वं तद्र ॥ ब्रह्मोवाच | | मनसापि feetefan erent से बरेन्तमाः। तेऽपि wit न wate Get दुःकसामरम् ४ ` रक्ते वा यङि वा wee विनष्णपूजमतस्परः | एकादश्यां म Yama प्चयोरुभयोरपि ॥ यथा सम्पूजितो गौरः weet बा वेदिर् दिनः । सन्तारयक्ि रावार TITS WEP ५ सवेपापप्रण्णश्राय विष्णोः सन्ोषणाय च | SUA VENT FU Barter: ॥ प्रक्ष हष्एदिवेक्े पाप-टोकपरवखाञ्ज(\) । तथा च FAQS faquarat च । ख ब्रह्महा सुरापः खात् WAT गदतः । खन्दपुराणे | स ब्रह्महा ख गो राप EAU: | (६) पापभवङाहोषाश्ेति we |
¶ wi) रकाद ज्ोविर्वेयप्रकषर खम् |
कालिकापुराणे ।
स्वंषामिद पापानामाअवः ख तु Rife: | cadet उग्तराद्क |
faawafa खो मोहारेकारश्चौ सिताधिते ॥ भविखत्पुराणे |
एवं rat षदोपोय्या इादश्नौ War-era |
TRAE ब Hil मेदनाशरकं व्रजेत् ॥ TETAS |
Gat a यदिवा war विशेषो मास्ति aes ।
विशेषं कुर्ते we fare aa कोक्तितः ॥ तत्वसागरात् |
यथा प्रक्षा तचा WNT यया wea येता ।
तुष्ये ते मरुते aga वे वेष्धव saa ॥
हास-टद्येन्दुरश्ोनां aT SNA तथा ।
UNC: सखूपन्तु TET: ठेव शवम् ॥
अतः छेष्ड-सितन्वादि भ्रत्रिनो गक उच्यते |
एकादश्शां न तेनासि दूषणं खेन कृष्यते ॥
यदि aren मृष्ठोऽपि खान्त्यापि ब दू क्वम् ।
तथाहि तिखञ-विप्रारौ wari व दूषणम् ४ खनत्कुमारपरोक्े |
एकादश्वोदयोषग्ड विने ged a: ।
ASE न THe चादटागतंञ्चवम् ॥
६९
१८९ चतुव्ंगचिन्तामशौ परिेषखब्ये कालनिर्वये [१ we |
तेन श्एक्ञा-शष्णपच्योर्पवासः area इति सिद्धं । अ्रथादिव्यवारादौ शष्टोकादणष्धाश्चोपवासनिषेधः | तच wgatues: | हृष्णपथे च egret wee चापि पु च्चवान् | उपवासं भ कुर्वीत सत-बन्ध धनचयात् ॥ WITS | दिगच्ये तु wert Uwe चापि Gwar | उपवासं न Balla सुत-बन्धे-धनचखयात् ॥ WATTS | fered तु TEret प्रहणे चम-सूग्येयोः | उपवासो म क्तव्यः पु्न-पौल्समन्वितेः ॥ ` सङ्कागधां eure च रवि-क्रदिने तथा । एकादण्यां म कुवत उपवाख्च पारणम् ॥ RUA | ड तिथन्भावेकवारे afer सः स्यादन्यः | तस्मिन् खानं जपो होमा नोपवासो UTR ॥ afaattatarat जमिनिः । आ दित्येऽहनि egret गणे चन्र सुग्बेयोः | डपवासो म कन्लेव्यो ब्ठद्िणा पुल्िणा तथा ॥ कात्यायनः | एकादगौषु wary रविसद्धुमणे तथा | चण्-सूौपरागे च न धात् THATy रहो ॥
9 /8।)। रकाद श्रीनिडंयप्रकर यम् |
छपवाखभिति शेषः | गौतमः । आदित्येऽइनि खदुगग्धामसितेकादज्नौषु च । व्यतौपाते छते BSE Tat गोपवसेद्ग्यदहौ ॥ श्रादित्यवारे शद्धाग्मौ व्यतौपाते दिनचये | पारश्श्चोपवासश्च म Fay Waa VW ॥ नारदोऽपि । संकाग्धासुपवासग्तु रृष्डेकाद शि वासरे | चन्द्-गथगरहे चेव म FAY TATA गरौ ॥ एकादण्ताश्च हष्लायां were रवौ तथा | पारणश्चोपवासच्च म कुधात् पु रवान् ग्टहो ॥ wgafeeista । श्ादित्धवारे शद्धान्तावसितेकादभ्ोदिने | व्यतोपते हते श्राद्धे पुनो मोपवसेट्ग्टहो ॥ खन्दवुराणठे | खद्धागधासुपवासेन पारणेन युधिष्ठिर | एकार ष्वाश्च warat ae: aut विनश्यति ॥
use
तजेतेषु॒वाक्धेववादित्थवारादावुपवाखनिषेधास्तावदादिल्थवारा- दिप्रयुक्ो पवाखनिषेधपराः। म वेकाद भोग्रतप्रयुक्तोपवासनिषेधपराः |
तथाच जमिनिः | आरिव्येऽहनि सानौ ग्रदणे खब्द-सू््येयोः | पारण्श्चोपवासश्च म कुयात् Gaara गह ॥
१८९ चतुर्ग चिन्तामणौ परिशेषे कालनिरखये [६० |
तज्िभिश्लोपवाखस्य निषेधोऽचसुटादतः । MCSA गाद्या यतो नित्यसुपोषणं ॥
‘afafawe श्रादिद्यवारादिभिमिन्तख्छ, wa प्रतिषेधः 4 पुनरे कादणष्ामादिष्यवाराचग्वथनिवग्धगोपवाखप्रतिकेधः, अत ॒एका- emt frrgquivefaaye: |
काल्यायनो$पि ।
तत्मयक्रोपवासख्य निषेधोऽयसुदाइतः |
प्रयश्छन्तरयक्कष्य म॒ विधिने निषेधनम् ॥
केचिदस्येकादभोप्रकरण्पाठाग्च्छष्दष्य प्रकरणूपजिरितेकाद-
शौपरत्वादलुषङ्गलः प्राप्तो पवासपरलाभावात् Tua: VETTES युक्रायामेकादश्वां उपवाखनिषेधपरमेतदिति व्णंवनि । vad, वाक्धषन्निधेः शौत्रभाविलात् । यक्र्ेतत्, एकाद्छां. Tec मासंभवेन कथं तच्छब्दोपपन्तिः, ay राहृटदशेनफरत्वं aft सष्ृदुश्चरितस्याथेद्रषपरलमिति tea ष्यात् । अतः Wana sre च्यायसौ । म च सद्कानधादोनां एकाद गो विगेषणलं सन्र-खगयेग ह- णसाहय्याययुक्ष, खमागविभक्निमिहं रात् संकागादौ बत्वाभेकाद- श्सासुपवाखविधानाच |
तथा THATCH |
भादुवारेण संयक्का तथा सक्राजिखचता ॥ एकारशौ setae सवेखम्पत्करा तिथिः ॥ काल्यायनद्धतौ ।
संक्रामतीरविवारो वा एकाटश्लां चटा भवेत् ।
¶अ०।] एकादन्नीनिदेयप्रकरथम् | Ro
SRA षा AWTS ware fafa: ॥ कथा | errant वेष्टतिवे एकादश्शां यदा भवेत् । SUS खा ByrgEr पुत्तसन्पयद्धिवङ्कनौ ॥ नारदः । माशुवारेक sawn’) तथा संक्षाभ्तिषंयता । एकाटथौ बडोपौष्या पुच्रसंपदिबङ्धनो ॥ खन्दघुराण्ेऽपि । एकादश्छां वडा वन्ध. arfeere fet भवेत् | नदोपौयया sean युल-पौच्प्रबङ्धगौ ॥ faqutirnt । एकादश्तां यदा राम वारस्छ सवितुभेवेत् । छपोव्या खा महापुष्ा Wades ॥ न चेतानि एचवद्खदखधव्यतिरिकविषयाणि, “qu-dhe- प्रबङ्धेनौत्यादिवावधतेषात् | warty सकावयाटि निभि खोपवासः सम्बन्तनोक्त : | WATTS UTM च संक्राज्तिख fae: । एताः प्रश्रस्ताल्िथयो भानुवारस्तथैव च ॥ अन्न खानं जपो होमौ Sarre पूजनम् । ` उपवस्ता रागभेकोकं पानं सप्तं ॥ रब्डेकारष्यपवासनिषेधत पुच्चवदग्टहिविषथः। तथाच शृष्ले- (१) भावुषारस्षमोपेतेति खर । `
Leg ageuifertaat ufcitese कालनिदये [ई Ge |
कादश्यपवासनिषेधपरेषु वाक्येषु ““पुचवान् wer” “ede: gut वि- नश्छतोत्धादि विग्रेषणं, निन्दा च श्रयते ““सुत-बन्ध-धनच्यादिति वा। गोभिः | एकादशं म युश्जौत पश्योङभयोरपि | वनस्ध-यतिधमौऽयं शक्तामेव खदा VET ॥ इति। एवं ब्रह्मलायादेरपि Teas अरत WA Went | एकारश्लां म yaa पशथोरभयोरपि | BEM च नारो च wares खटा ग्रहो ॥इति॥ भविश्योश्रे उभवदाटशो प्रारम्भे यधिष्टिरवचमं | SY aaa मे ख्याता went केन हेतुना | किंषामतेप्रिया देव किंवा era न यच्छते ॥ wy उवाच । यथा श्क्षा तथा BUT इदमो मे खटा भरिवा। क्ता RWS: WHT भोग-सम्भागवङ्कनो | सुसु मिख्तथा wart तेन तेनोपदेशिता ॥ तस्मात् THAT BEAU शएक्ञायामेवोपवासो ग wari, कचित्पुमनमिन्तिकः हष्यायामेकादम्वासुपवासोऽखि । तदक भविग्योत्तरे | नित्या शक्ता तदा खाता wear नेमिन्तिकौ भवेत् | WAT पाथं खटा काथ्या ग aren खद्करेव्वपि | warat wy वे yen ख yen fated नरः ॥ ‘eur’, ‘Sfafaar निमित्ते भवा नैमित्तिकी, निमिश्ल अयनो -गोधनोमधयवम्तिवं | ~
I
द ख|] रकादशोनियं यप्रकरबम् | १८७
श्यनौो-बोधनौोमध्ये या BURST भवेत् । VNU गशखेन नान्या BUT ATTA |
afequrnat निमित्तमिति व्याचचते, तदेवं Wee: सम्पद्यते, स्वेवां शवेदा पखदयेऽपि भोजममाजवजेमं निषेधप्रतिपाखना्ै, पुच्चवद्गरस्ठव्यतिरिक्षानां पड्डथेऽणुपवाखव्रतमनुष्टें, were areas तरतं श्यनो-बोधनोमध्ये हृष्णायामपि, तदपि wa Tiere । मनु que: किमिति न भवति पुच्वद्गरखस्य we- काटृष्छूपवासभिषेधानां ्यनो-बोधनोवाक्धविदितोपवाखब्यतिरिक्र- विषवतेपपन्तेः। eae | ““शक्गामेव सद्ा गहोतिवचनपयाखलोच- नया खकलशष्ृष्येकाद्नोषुपवासाभावप्राप्तौ रयन -बोधनोमध्यवन्तिलं छृष्णेकाद शोषूपवाखनियमादन्यज ततुप्राछ्यभावाचष्यां wiarcrat गृस्छोपवासखस्सामेव विगेषनिषेधस्योपपद्चमागलात् | एतदेवाकेपू- SRI । इमानि वचनानि Twat were उपवासं प्रतिषेध- fer तत्कथमेतदु पपदते, ग fe शृष्णेकादण्ां उपवासो वचमतो वा रामतो वा प्राप्तः प्रािपूरवंकख प्रतिषेधः, अन्यविधिग्रेषत्वाभावे प्राय भावेन नित्थालुवाडात् प्रतिषेधव्मानामानयेकधं प्रसब्धते । उच्यते | “शयनौ-बोधनो म्य” इत्यादिना ACSA ITAA BMT ew वासप्रात्िरस्ति, तामपेश्छ Guat ATES छष्णेकादष्डपवासप्रति- वेधाः sew: wa तरं विदितप्रतिषिद्धलाच्छछोडशिग्रहशाग्रहणएव- fea: प्राप्नोति । मेवं । भिशविषयत्वादिधि-प्रतिषेधयोः सामान्यं fanafafufanafaweat वा निषेधो बाधते । ये पुनरेकविषयौ विभि-प्रतिषेधौ तावेव षोडभनिगरदणाग्रहणवडि wet इति । तरक
ss चतुव्येमं चिन्तामणौ परि्ेषखक्छे कालनिलये [९ अ०।
प्रतिषेधप्रदेगेनारण्व fruria प्राप्षप्रतिषेधलारिकल्पः शादित्यधि- करणविरेाधात्। वयन्तु षयुङासाञ्रकणेन परि हारसुपरिष्टात् Tea मः एलवद्खरस्य विषवह्ृष्येकादश्छपवासनिषेधानां भवसाग्भकषधते watleregfafertvarang कृष्डेकारश्ौषु wate: मसब्येल । wernt तु wenarwes पच्च विषयतया aete: | पितामहः | तेकामरोह पितरः freret frcerat | तेषां ararawarg येवां ये wane ॥ लेकलपि start: जजिचोणाघ्च पकाः । प्रथानि tee खोकस्ुपोग्य witare< & एवं cautery तव पदां निोजितः | UNITE eee येन खना ॥ तदेकं वदतां HE cate efcares । ˆ चदि सखये धेयालतोऽहं तव किद्धर इति ॥ तषापि. ररिवासरणदएं centre विरितेकाडशोषर निर्व Tee । ऋतो गदिः पु अवतः CERT THC UTE भषोरिति दद्ध । wa वङ्कः | हष्येलाद्श्वुपदासनिवेधाः wanes म ठु जिच्छका विकलाः) न fe तदधिका निषधाः wen, fener TH: 1 न ख सामाम्बद्रास्खविंङितोपवासवाथ इति are)
विेभविभेः प्रारिसापेरवादस्यकातद्भाभरकतदातु पयते; । नता
द ख|] दकारद्धीगियेयप्रकर यम् | स्थ
चुकमेतत्यु्वद् खरखव्यतिरिष्व्योभयेकादभ्छपवास इति | अन्ये तु वेष्डवानामेव इपवासमित्याः। तापि afes: Qua: श्यक्ञेकादंश्रासुषवाखो म wearers: | rere गौतमः | एकादश्यां न yale पशयोदभयोरपि । वनस्व-यतिधनीाऽचं रक्लामेव सदा रोति ॥ तच्छन्दं वैष्णवानामेवोपवाख इत्थ प्रमाणाभावात्) म च mort वेष्डवमिति परमाथ, तष्ट ॒विष्डसम्बन्धको लंलङ्खेनेकाद्- शुपवासमरशंसाथेलात् “वैष्णवो वाय वा जवो कुयोरेकादणशोवत- मिति मखपुराख्वकभदिरोभात् Gere गदिः पुज्िलोरकाङ्ग- दादेः ह्ष्ीकादष्डाङ्पदासस्रदथाशच | “Bees खदा wea म काम्डमि् येः, अन्यया दिदितपतिचेधे विकस्पदसङ्गाेन earg- wearer गित्यत्रतोपवासाधिकार इति यक्मिति । तदय | ए चदांख खभाग्धेञ् Tame च | उभयोः पयोः काम्यं बतं Gara देष्ववमिति ॥ quant wwwe fafigetarcguree काम्यतप्रति- परसवस्मरणात्। भविब्धो सरे ज्येन Ga rE sfufece काम्याभयदादशोत्रतोपदे शाञ्च काम्यत्वेऽपि विदिततेन feene- FU तदवसखलाद्च | तद्धादिकच्पभवात्ययुदास एवायं “गातुयाजेषु ये यामहं करोतौतिवत् । न च VESTS श्वेति गिरपितं, ग च गिषेधोऽयञुदाइत इति कचगसख प्रयुदासलनिराकर्पचेष, afi
१९० चतुगर्ग चिग्तामो परि ेषखद्दे कालनि्थंये [६ qe!
मिन्तापवासस्येव्य् तात्पयीत् । तेनायमसुवादः सन्ञभ्थलसाम्वात् पयुदासविषयः, गहिणः पुच्वतो रकाङ्गदस्याभयेकारण्युपवाखसख- रणसुक्र वाक्धपयाणोखमया काम्यविषयमिति We! तस्मात् Ta- वतो Ree म ॒काम्यरृष्णेकाद श्टुपवासविषयो निषेधः किन्तु निल्येकादश्छपवासविषय इति सिद्धं | MARTA WFAA TITIAN GA | तच । व्यतौपाते रते श्राद्धे Tat गोपवसेत् wetter | तया । BIg wat a यो विप्रो म gem पिदरसेवितं | इविदंवा म ref कव्यानि पितरस्तथा ॥ इग्यादिना। ae ages उपवाखनिषेधः ख एकादश्छपवास- व्यतिरिक्विषयः । | तथाच SEUTHAEH: | उपवासो यदा नित्यः stg नेमित्तिकं भवेत् । उपवासं तदा garerara पिहसेवितं ॥ मातापिणोः चये प्राप्ते भवेदेकादश्यौ यरि | mae पिट-देवां् जिघ्रेत् पिदसेवितं ॥ ब्र्वेवन्तं | उपवासदिन प्राप्य यदा भवति नारद् | पिदरआङ्कमयान्यदा तदा कायश्च TERY ॥ ` अतभङ्गे महापापं सुक्गरेषन्तु भोजयेत् ।
¢ ae |) र्कादश्नौनि्येयप्रकर यम् | VEX
Teas BATA भोक्व्यनतु सेव तु ॥ तज यत्तु THM THT मयेरितं । were ससुङ्खत्य दचिणेन करोण तु । परा्ाघ्रारनु RUS ATAPI भवेत् ॥ अहतेन fae प्राणाच्राणठिन नारद् | आङ्कलापः हतस्तेन araw पिढहा भवेत् | एवं wren तु विडद्विरपायञ्धिन्तितो दिजेः ॥ खन्दपुराणे | afem दिने पितुः aig मातुवोच भवेद्गृड | तस्मिनेव दिने तात भवेदेकादशोव्रतं ॥ अन्यापि wi खन्द तदा काञ्च TET | न श्यते तथा ATE उपवासोऽथ वा गुह ॥ इति विप्रतिपननेऽयं उपायः परमो मतः | इष्टो feared सवषां acret शिखिवाहन ॥ आङ्कदिनं समासाद्य उपवासो यदा भवेत् | तदा BAT तु वे aE YAN यद्धवेत् ॥ med fee पाणौ years fife अवजिन्रत्यनेनाथेः तेन arg शिखिष्वज | पिदरं ठश्षिदग्तात व्रतभङ्गो न विद्ते ॥ BIg wafer चेव सक्रागधां Tea | उपवासं म कुवत UTS RaA BWA: ॥
तच BT_IEG पूवंवाक्थ पयेाखोचनया एकाद ग्ोव्यक्तिरिक्रवि-
VER wqaaifaannt ofciivem wets . ई श्०।
wa द्रष्टव्यं । ‘Uarwafaty त्थुक्ोपवासनिवेभः, wafer दत्य पि वाहचयात् एकादशष्यतिरिकविषयः। अपरे तु रागप्राप्नोपवाशविष्यतामाडङः । “दधिं रत्रा तु ष्छाषाश्ञोपवासो बिधोधते” इृ्वेलदगृहोत- अतविषयमिति प्राञ्चः । | ACTA ATH BTA TTT । अन्ये तु रायप्रात्रीपवाद्रविश्चनिति wafers कनल “atuaret- विधौयते" इति वाक्ानलुगणलात् | अथाद्य WTS स्तकाडावपि welt । तज विष्णुर इद्र । परमाप्दमापने इवं वा Tafel | सूतके ऋतके चेव नं त्याग डादशोत्रतन्निति ॥ शरन वाराहपुराणाक्कविश्नोषः | सूतके तु नदः STAT प्रकम्य मनसा इरि | एकादण्धां न yw la ऋमेवं न शुष्यते ॥ एकादशीं ततो Yat खतकान्ते जनादन | पूजयिना विधानेन प्रये दविगो्तमान् ॥ aaa त्रु Ayan waraat सदा गरः | इादश्यान्तु समश्रौयात् खाला fay परणम्य चेति ॥ पूरवैसङ्षिपितं wey ब्रतं afer: | तत्कन्तव्यं HC: WyE-Tareafaafed ॥ अथ दश्रमोनिचमाः स्कन्दपुराणे |
¢ य° |] रकादश्नीनिशंयप्रकरणम् | १९३ `
aie मांसं मस्रञ्च चौरं वानतभाषणम् |
पुनभौजममभ्यासं omat परिवजयेत् ॥ RATT |
कांस्यं ate HATE चएकाम् कोरदूषकान् ।
शाकं मधु पराञ्च त्यजेदु पवखम् faa ॥ उपवसन्' उपवासं करिव्यजित्यथेः। ततख द शम्यामेष नियम, काथेः। तथा |
aie मांसं मसूरञ्च पुनभाजम-मेथुने ।
चूतमत्थम्बृपानश् दशम्यां THAN ॥ कचिद्धूतपदस्व ने तदश्च पद्यते ॥ देवलः |
दगरम्बामेकभक्रञ्च मांस-मेयमवजिंतम् ।
एकादण्वामुपवगेत्पच्चयोरुभयोरपि ॥ AAT |
ate मांसं सुरां wiz तैलं वितथभाषणम् |
व्यायामश्च प्रवाषश्च feared तथाजेनम् |
तिखपिष्टं wary इाद शेतानि waa ॥ खतावपि | |
दश्म्बामेकभक्र तु gala नितेद्ियः |
आचम्य CHAS खादयेन्तदगन्तरम् ॥
ततश्चानन्तरं विप्र ब्रह्मचारो fafa: |
राजिं Hawa: पद्याप्मातःखायौ समाद्ितः | 25
4 क,
१९४ चतु्यैगं चिन्तामडो परि्ेषखग्डे कालमि्ये [९ ae |
उपवाषन्त ERY way जलं पिवेत् ॥
अथापवास्षदिननियमाः।
तजोपवाषखरूपं ठ द्भवसिष्ट-कात्यायन-विष्णधमीन्तरेषु | STATS पापेभ्यो ay वासो गणैः सर | उपवासः स विज्ञेयः सर्वंभोगविवजितः इति ॥ ‘amma, परिवजैनौयेभ्यः | ‘saree’ निदृ्लस्येत्यथेः | तच वजेनौ यान्याह GAA: | विहितस्याननुष्टाममि्दियाणमनियः | निषिद्ध सेवनं नित्यं वजेनोयं प्रयत्नतः ॥ ₹ारौतः। पतित-पाषण्ड-नास्तिकादिसम्भाषकानृतादि कमुपवा- afza वजैनौयमिति । श्रादिग्रहणेन हिसेश्ियचापशाटि wwe | गृण: विष्णधमनौन्तरे उक्ताः | तवष्लणय-तष्छप-ध्यान-तत्कयाञ्र वशटिकम् | तदचेनश्च तज्नामकौच्तेनश्रबणादयः | उपवासकता छेते गण्णः परोक्ता मनषिभिः ॥ विष्णएधरमेषु । उपवासौ इरि wg aw ध्यायति मानवः | तश्नाणजापौ तत्कमेरतस्तद्तमामसः | भिष्कामोऽदेतवद्रद्मपदमाभोत्यसंश्यम् ॥ तचरैकादश्छां प्रातदेन्तधावमं कायै |
que i] Taw निगयप्रकरयम् | १९५
प्रातः खन्ध्वासुपासोत दन्तधावनपूवं कमिति Wea: । मनु उपवाखदिभे द्धावनं fafeg टद्कबसिष्ठेन | इपवासे तथा BTS A खादेद्न्तधावनम् | दन्तानां काष्ठसंयोगो न्ति angers वे ॥ दति | Haq | ASTANA दोषश्नवशात् काष्ठेन दन्तधावनं म कार्यमिन्ये- तदथेपरलाद नस्य एवश्च परणदिना दन्तधावनमुपवासदिने काय्येम् | अच afvars: दन्तधावनमेवा् प्रतिषिध्यते येन केमचित् काष्टं निन्दायेवाद गतंमविवितं निषेधस्य farina दिग्ेषस्यानाकाङ्चितलात्, ग fe विशषमतुपादाय सामान्यमाचा- जिवन्नेयितं a शक्यते शश्एनादिभच्मनिषेधवत्, “amt: शकंरा- उपदधातौति विध्यदे्स्छ पुनविशेषमनुपादाय सामान्यानुडानातुप- पन्तेराकाङ्धितो विशेषः “तेजो वै तमिति वाक्ये शेषगतोग्द्यते | तदयुक्रम् | | aera वा निषेधे वा काष्ठानां ठन्तधावमम् | पर्णादिना विग्रद्धेन fastte: सदेव च 1 दत्यादिपेटौमसिवचनात् | यन्त॒ व्यासवचनं | प्रतिपदभे-ष्टोषु नवम्यां द मधावमम् । qecay काष्ठ जिड्ोेखः सदेव चेति ॥ तच प्रतिषद्वषयं निषिद्कद न्तकाष्टदिनोपरूचणाथं | पलाम्तरमाह ख एव । wera दम्तकाष्ानां मिषिद्धायां तथा frat. .
ved चतुगवैगचिन्तामणौ परिेषखग्डे कालनिगेये [९ Ge)
श्रपां दाद् शगण्डुषे विंदध्यादन्तधावनम् ॥ तदनन्तर MATS इतवोपवाससङ्कल्यः RTA: । तजर मन्तमाह देवलः | एकादण्यां निराहारो भुक्काहमपरेऽहनि | भोच्छामि पुण्डरौकाच्च गतिभेव ममाच्युतेति ॥ कचित् खितवाहमपरेहनोति we! areata खिलानि ततःपर इति पठितं | मग््ोज्चारणानन्तर स Tare | cereal ततो विदान् पुष्याश्जलिमथापेयेदिति | एतत्प््यालोचनया च पुष्यपणेमश्चलिं हत्वाऽनेम मन्लेणोपवासं agey पुष्याश्जलिं विष्णवेऽपेयेदिति गम्यते | स्कन्दपुराणे | रातिं गयेश्नतः पञ्चात् प्रातःखायो समाहितः | उपवासन्त् TERY मग्धपूतं जल पिबेत् ॥ cafe cat, मन््ेणष्टाचरेणएामिमण्तितं wa पिवे- दित्यथेः | तथा च माकंण्डेयः। श्रष्टा चरेण aan जिजप्तेनाभिमग्वितम् | उपत्रासफल्रेशः पिवेन्तोयं समाहितः ॥ देवाचेनं तया BAT पुष्याश्जलिमथापि वा | age wagers देवाय विनिवेदयेत् ॥ WITT | ““पुष्याश्जखिमयापि बेत्यस्यानन्तर Fa ata: पटितः |
¢ G1] श्कादश्रौनिगायप्रक्रणम् | १९७
UY SAAT भहा परमया युतः | अहोरात्रं क्िपेद्धौोमासुपवासफलाप्तये ॥ पाचखहृत्वजलपानाथे “पुनः पिवेदिल्युकं । श्रथवा देवताचेन- यज्ञान्ते पुष्पाणां Wass तला ततः सदल्पानन्तर तेन पुष्या- श्रशिना संपूव्य देवदेवेशमिति । शेवामां तु agen: शिवधर्मेषु दशितः “तत्पुरुषाय विद्महे महादेवाय Watt तन्ना रुद्रः प्रचोद- यात्” । सौराणं तु साविश्या are वा सङ्खयः | arfaa swat ATE GEG तु समाचरेत् | दति सौरपुराणेऽभिधानात् । यदा तु प्राचौनमध्यराजस्योपरि किञ्चिहशम्या वर्तेते तदे कादश्छाः प्रथमं यामचतुष्टयं त्यक्ता पूजा- VENTA | TUM: सङ्गदोषेण श्रद्धंराचात्यरेण त् | THAI यामान् TTI सद्ा ॥ इति वचनात् । यदा तु दिनोदयेऽपि दशम्यनुवन्तेते तदा राजौ । विद्धोपवास्योऽनश्नस्त दिनं aa समाहितः | राजौ संपूजयेदिष्णुं सख्यश्च तदा चरेत् ॥ दति वचनात् | मारदोयपुराणे। पूर्वायाः सङ्गदोषेण मोपोय्या खान-प्रूजने | वजेयन्ति Ae यामांख्च चतुरो दिज ॥ age ज्ञाम-प्ूजादि Aria तदुपोषितेः | a दिवा श्टद्धिमाभ्रोति तदा रातौ विधौयते,
१९७ चतुन्परगचिन्तामो ufciwee कालनिण्ये [९ we)
दिनकायमगेष्च aia wage ॥ अज देवलः | WAAL WH वारिपणेसुदग्मुखः | उपवाषन्त॒ रक्ञौयाद्यदा सङ्ख्पयेद्धिज इति ॥ शदुम्बर" ताबमयं । तव्ललपरेस॒दस्मुख आदाय उपना दग्डो- यात्, ‘TEMA, यडा away कु््ादित्ययेः | खन्द पुराणे | उपवासन्त॒ ररक्ौयाद्यदा वाव धारयत् | दूति पठितं, तच जल-पुष्याश्चच्यारविंकल्यः, तेन ययोक्विधिना waa छपवाखसद्करूय इति fag) श्रय यच गक्तमिषिखच किं समन््रक एव eee: श्रथवोपवास variate, तजाञुते- मेन्लस्यामग्तक इति कचित् । तदसत् | एकभक्तेन Stare उपवासत्रतं चरेत् | तथा | उपोग्य मकेन विभो चलारः FACT: | इत्यादिना खन्दपुराणादिषु नक्षादिषूपवाखप योगोमासाग्नि- Sauda उपवासधमेनिर्श्राथ इति fad) तज धमेतिदेशरे सति उपवाससम्नन्थिमन्त्स्य यथाश्रुतस्यार्थाभावे सति प्ररूतायप्रकाश्ननापे- चायां पकादश्यां नक्ताहार दत्यादि षुडितपदपटितेन ate तत्का- स्मिति गम्यते, तेन मक्षादावपि aera एव सङ्ख्य इति सिद्धम् | अरथोपवासपरेरन्ये नियमा अनुषटेयाः कच्यन्ते तज सदङुरपप्रश्ति UCU पाषष्डसम्भाषणाटि म कायं |
श् ० || रकादश्ीनिरंयपरकरकम्। १९९
तदक विष्व | Cafes समम्भाषणएमेव च | विष्णाराराधनपरैर्नेव का्॑मुपोधितिः ॥ विश्पुरणि च । तस्मात्पाषष्डिभिः पापेरालाप-स्य शने BAT | विशेषतः क्रियाकाले यश्चादौ वापि दौचित शति ॥ बेदबाष्यागमंविहितकारिणः पाषण्डिनः तेषां awa प्राय- खिष्तसुक्र | विश्णुषुराणे | त्यावशोकनात्ृथे waa मतिमान्नरः | dad प्रा्चिन्तसुक्ं विष्णध्मषु । aT तु बुधः खाता श्रुचिरादित्यदशेनात् | सम्भाषणे च प्रायशिन्तसुक्रं तच्चैव | सम्भाव्य तान् wefan चिकयेद च्युतं बुधः । दद श्चोदाशरेत्सम्यक् रत्वा AMAT मनः ॥ शारोरमन्तःकरणोपघातं वाच्च विष्शुभेगवामग्रषं | ग्रमन्लयतवाश्रए ममेह स्वै यायादनन्ते इदि सन्निविष्टे ॥ अन्त.शएद्धिं बहिःश्एद्धिं ष्एङ्धोधमेमथोऽच्युतः | ख करोलमणे afer श्टचिरेवाखि सर्वदा ॥ वाद्योपचधातामनचो बोद्धा च भगवानजः |
Roe चतुब्वैगं चिन्तामकौ परिद्िषखणे कालनिंये = (¢ we
श्रमं waarmee विष्वुखेतसि संखितः ॥ एतत्षम्भाव्य जप्तव्यं पाषण्डिमिरूपोषितैः | नमः श्रचिपदेत्युक्का खयं पश्येत दौकित इति ॥ केचित्कायिक-वाचिक-मानसिकनियमलोपे प्रायखिग्तमिदं fag: | aware प्रमाणभावात्। न च मन्खिङ्ग प्रमाणं, तख वाक्याडुरबेखलेम वाक्यविरेधे सत्यपरमाएलात् विर्द्धश्च वाकं “"एतत्सम्भाग्य अक्तव्यमिल्धादि । वाचिकलोपे प्रायचित्तमिदमाइ यान्नवखक्यः । यदि वाक्धस्य लोपः श्यात् खान-दान-जपादिषु । व्यारेदैष्णवं मन्तं सरेदा विष्णमव्ययमिति ॥ मामसनियमलोपे तु खानादि प्राथिन्तं प्रसिद्धमेव | उपवासौ च ब्रहमचय्यं कुय्यात् | तथा च ATTA: | ब्रह्मचयेसमायुक्रसुपवासञ्चरेलरः। 'उपवासख व्रतं । व्रते ब्रह्मचया दि चतुष्टयं कायै | तथा च देवलः | agreaafear च सत्यमाभिषवजेनं | ब्रतेष्वेतानि चत्वारि चरितव्यानि farm: ॥ ब्रह्मचयं विपत्तिष्ेद्रनाह स एव | स्लोणान्त् Feu स्य शोन्तामिः संकथनादपि | भिद्यते ब्रह्मचयंन्त् न दारेष्वतुखक्गमात् ॥ उपवासदूषकानि ख Tare | |
१अ० |] | waredttfasaowcn | Ree
श्रसषटष्नलपानाञ्च ATTA TATU |
उपवासः प्रदुखेत दिवाखापाञ्च awn ॥ VIR चासषटव्नलपानं । यत्त॒ व्यासवचनम् ।
CURT TAP गन्ध-धूपालुलेपमम् ।
उपवासे न sat दम्तधावनमश्चनमिति ॥ तत्पुष्छके स्तो विषयमिति, ।
अथ दादशोनियमाः। TATE कात्यायनः | प्रातः खाला हरि पन्य उपवासं समपेयेत् | श्रज्ञामतिमिरान्धस्य त्रतेनानेन केशव | wie सुसुखो ara®) श्ञानदुष्िप्रदो भव ॥ UCU ततः Fale यथायन्भवमागेतः । श्रत Ge aay कारयेन्त यथारुचि ॥ यदातु द्वादशौ पारणएमाचपयोप्ता तदा a राजिशेषे खाना- दिकं सवे wa हला दादशौमध्ये पारणं काय्यं | तथाच्च पद्मपुराणे । यदा भवति wer तु दादश पारणे fea | उषःकाले इयं कुर्य्यात् प्रातमोध्याह्िकं तदा ॥ नारदौयपुराणऽपि । श्ररपायामय fare दादश्यामरूणोदये |
(१) ‘qua’ परणननकापवासे स्रो विवयभिव्वयः | (९) समुखो भूत्वेति ख
Roe aqaitentat ufchewe कालनिदंये [९ we |
Sree Brat दान-होमादिसंयता ॥ weg werat पारणे एथिवोफलम् | सप्तयश्ञादिङं वापि नरः प्राभ्रोत्यस श्यम् ॥ एतस्मात् कारणाद्िमः Hee खानमाचरेत् । पिदरतपैएसंयक्षमण्यां gga दाद ग्रो ॥ तथाच श्रारदापुराणे | fanaa fea ad avai यदि aft जैव fefgaastfa तदा राजौ विधौयते ॥ नारदौोयपुराणे | एतस्मात् कारणादिप्रः TT खानमाचरेत् । frartudam Fete दादग्रौतिचिम् ॥ भविच्यत्पुराणे । अरश्पायामय WIM इादश्यामरुषोदये | areata arent दान-होमादिसंयता ॥ काश्िका-शारदापुराणयोः । awa seul यच चान-दानादिका किया | रजन्यामेव AHA दान-होमादिसंयता ॥ खन्द पुराणे | aera चयं वापि दादश यच दृश्यते | खानाचेनादिकं we तदा राजा विधौयते ॥ . कात्यायनः । क्रमतस्तु च ह्येषु TTA ।
€ अर ।] रकादश्रीनियं यप्रकषरयम् । Roe
तदा WATT: खादम्यथां कमंबाघनोात् ॥ जैमिनिः | तदा दिवाभिसम्बन्धाश्रदग्भमपकर्वे स्वादिति | अथान्ये ऽपिडादशोनियमाः। AST | ate मांसं सुरां wid शोभं वितथभाषशम् | ग्याथामच्च प्रवासश्च दिवाखापमयाश्ननम् | तिशपिष्टं ware दादगेतानि वैष्णवः | द्ादभ्वां safe सवैपापेः squat ॥ पुनमौननमध्याथो भारमायाख-मेथने | उपवासफलं इन्युदिवागिद्रा च पञ्चमो ॥ ठृ्स्यतिरपि | दिवानिद्रा पराश्च पुनभाजम-मेथने । शौ दरं कास्था मिषन्तेलं दादश्वामष्ट वजेयेत् ॥ ate मासं सुरां gi arena कोध-मेथने | दिवाख्ापं पुनभेचश्चशएकान् कोरदूषकाम् । ate मधे TITHE दाद्ामष्ट वजेयेत् ॥ तथा । काष्टं मांसं मरा Far व्यायाम-मैथने । हिंखाऽसत्यश्च awe शोभं freer ॥ वजैथेदि तिशेषः | खनपुरा |
Rog agent taataat ufctuwe areata [श we |
wx मांसं सरां तेलं यायामं करोध-मेथने । परान्नं कांस्य-तान्बृले लोभं निमोच्यखङनम् | इादश्चां दादशेतानि वेवष्णवः परिवजैयेत् ॥ एषु aay कचित् “कामितं सिष्यतौ ति, कचित् “उपवास फलपरेएुरिति, कचित् “उपवासफलं इन्युरिति wearer भयते तेनेति गम्यते क माधिकार विषयाण्णैमामि वचनानोति, यज पुन- दं ग्रमोनियमवाक्धेषु न श्रूयते फलसम्बन्धः ते्वप्यवगम्यते काम्यवि- षयसाशचर्य्वए पाठात्, तस्मात् सवै काम्य विषयमवसौषते | सायमाद्यं तयोरकोः सायं प्रास्त IT । उपवासफलप्रेसजेद्याद्भकवलतुष्टयमिति ॥ तच केचिदाहः श्रनेन वचनेन काम्योापवासाङ्गभक्रचतुषटयहानिर्विभौोयते नि- व्यङ्गे म्ेणु्रदणानुपपत्तेः, न fe नित्येषु फलसम्बन्धमनुष्टानमिति, तदुपपन्नं Wea प्रमाणाभावात् । दह fe वाक्य-प्रकरणे समा- ad, प्रमाणन्तरन्त॒ श्डास्यदमपि न भवति, न तावत् प्रकरणे aya, तथाहि फएलवत्छल्निधावफलन्तदङ्गं भवति । न च भक्रचतु- एयहानस्य फलेणुग्न्देन फलकामश्रन्दपर्य्यायेए सम्बध्यमानस्याफललं शक्यते वक्तु, तस्मान्न प्रकरणेनाङ्गलं | नापि वाक्येन, वाक्यं हयुपवासफलेन सम्बन्धमाह न पुनैरूपवासेन काम्यमानार्तयेव क्रियमाणं, खरस्त्या सम्बन्धावगमात् | अ्रतस्तस्योपवासफलेनेव Weer! तदपि न, पुच्च- पश्चा विशेषितस्य फलसामान्यस्यानपेखितलेन तत्सन्धायो गात्। श्रथो- पवाखफलप्रेुरित्युपवाखविग्रेषणएसाम्थोदेवोपवासस्य यः फखविभे-
¢ wes] रकादश्ोनिगयप्रक्ञरयम् | २०१
walt WaT इत्यच्यते । तज्ञ । उपवासविग्रेषितेन चेत् फलविशे- पेण सम्नन्धस्तरिं तस्योपवासफलसम्बन्ध विधायकवाक्धप्रमितिपूवेकलात् तदिरोधितयोपवाससाधमके फले साधनान्तरं विधातु न wa, खयं तद भौगत्वेम तेन ae विकरूप-समुश्चययोर सम्भवात् । भ्रस्त तदं गृणफखसंमन्धकष्यनमुपवासस्य, यादृग्रः फलविगेषस्ताद् ्फण- भेषयजेद्याद्वक्षचतुषटयमिति, तदपि न TIVE तादृ ग्रफललकणा- प्रसङ्गात्, तस्माहुएफलसबन्ध एवेत्थं वक्रव्यः | उपवाखसाध्यमेव फलं यदा प्रहृष्टतरमिग्यते तदा अद्याद्क्रचलु&यमिति। यया श्योति- ौमसाध्यफलातिश्रयाथिनासुद्गौयाश्युपासनं विधौयते तददजापि । एवं सति फलप्रुरिति प्रश्ब्दोऽपि प्रकषेवाचकतयाथेवाम् भवति | नतु भक्रहानस्य खय क्रियात्मकत्वात् क्रियान्तरमसाधयतः कथं फलाय विधानं । यथा वारवन्तोयसाक्लो गोतिक्रियात्मकस्य प्रहतं यागमसाधयतः फलसबन्धायोगात् विश्िष्टविधानमाभितं, उच्यते, fagete कारकस्य करियामसाधयतः फलप्रयोजकलायोगात् प्ररत क्रिया निष्यन्तिरदारग्डतापेच्छेत यया गोदोहनस्य, fraret तु खयमेव क्रियात्मकलात् म क्रियान्तर निष्यादनापेचा, किन्तु तदुप- alata विना फलसाधकलत्वायो गात् तदाश्रयब्यपदे श्रं भते | ननु कामसंयोगमन्तरेणापि दश्रम्यामेकभक् प्रेषरूपेण वचनेन विधौयते, तद्यथा | प्रातरंरिदिनं लोकासिष्टध्यं वैकभोजमा इति ।
उच्यते कार्जिंकश्टक्गेकादश्ो विषयं तत् नैकादश्नौमाचविषयं
तत्मकरश्पाढात्, येन तच्ेवमाइ |
~ क,
Rog ayaa fernaat परिशेबखद्डे arate [९ we ।
एवा aT कार्तिके शक्ता Whaat अपोहति । प्ातरेकादशौ प्राप्ता मा BF यैगभोजनमिति॥
WARM ATT: | सा च feat संपूर्णां विद्धा च, केचिद् दयाद् टथयणग्तमवखि- Harem सपूर्यव्याहः | तथाच sitter fergie | wal Gary स पूर्णा उदयाटरोदयखिताः | भारदौयपुराशे। ्रदिव्योदयबेलायामारभ्य षष्टिनाडिका | या तिषिः सातु संपूर्णा कचिता प्वेसूरिभिरिति ॥ नेतल्छाध्यीयः | प्रतिप्म्वयः सवां उदयादोदयाद्रषेः | संपूर्णां इति विश्थाता ₹रिवाखरवजिंताः ॥ इति स्कन्द पुराणएवलन विरोधात् | migrate संपूशा हरिवासर इत्यपेखिते मार्डपुराशे fratwe चोकम् | उदयाश्राग्यदा विप्रा सुह्त्तदयरंयता | समपेकाद भौ नाम तजेवोपवसेङ्गुहौ ॥ भविग्यत्पुराणे | आदित्धोदयवेशायाः प्राक् सुदहकन्तदया न्विता | Valet तु सम्पा fagtan षरिकौन्तिता a
¢a@ |] रकादद्रोनिखयपश्रबम् | | २०७
प्रकाराकरेण ATTACH: i सन्प्ेकाट्भौ च fxur VERA सतौ च, AWG सर्वेरुपोग्या जयोदश्यां दाद श्चभावे waita निर्विवादं | जयोदभ्यां दाद शौसद्धावे afeers: एका- दश्वालुपवाो म went एकाद शौलकणस्य सुख्यकालस्य दाद श्छा- भावात्, एकादश्गैकायेकरतया हि न दादौ ग्राह्या सुख्य- काखसम्भवे fe Aaa कालान्सरस् नोपपद्यते | aH वचनम् | एकादशे SHIT इादश्नौ च Hef ar | watt यदा प्रातरपोय्या aemt तदेति ॥ तद्म विद्धेकाद गौ विषयं, cat विद्चमानकियग्माजेकाद- श्नविषयस्ेति । Wat त्राः परतो दाद ग्नौषद्धावे श्दद्धदादश्यासु- पवाषो नेकादश्वां । fagrafagr विक्चेया परतो इादशौ न 47! श्रविद्धापि तथा विद्धा परतो इारभ्नोौ यदि॥ इति पद्मपुराख्वचलनात् | तथाच विष्णुपुराणे | एका feat तु samt यदि egr यदा भवेत् | श्रथ arent wife cme वाच संयुता ॥ कलशाय काष्ठा इारश्षा यदि सख्यादपरेऽहनि | दादश sem दन्ति wafer पारणे शते ॥ अज पूर्वेपारण्टनिब्दयोग्तरपारणं विधोयते पारणश्चोपवासम- मरेषानुपपन्नं ACLS पवासख्छ |
Res चतुव्बेगंचिन्तामौ परिग्रषखणे कालनिरये = [¢ we |
विष्वारष्ये
vem विष्ण॒रदष्ये “पारणान्तं व्रतं नेयम्” दति, तेन षएददा- दश्वामुपवासाऽवसोयते, न चोत्पत्तिशिष्टेकादश्युपरोधदोषः, सुखा- न्तरेण तच द्वादशो प्रवेश्राभिधानात्। ये उपरितनेकाद गौ विषयमे- aq वचनमूचिरे ते प्रकरणानभिन्नाः | “श्रय are नासौ त्यपि qa wad! ये च द् शमो विद्धेकाद भ्रौ विषयमेषेति तेपि तथा, “qr चाय संयुतेति तच प्रहतलात् दितौवैकादश्यपवासे विद्ध कादश्यपवासेन श्द्भदाद श्यपवासे च परतो इादग्रौसद्वावस्याप्रयोज- कताया वद्छयमाणएलाञ्च | यथोक्र विषयनिदं वचनं | सखन्दपुराणे । एकादश भवेत्पूर्णं परतो दादश यदा। तदा द्येकादशभों व्यक्ता eal खमुपोषयेत् ॥ विष्णुररसये | ware त् aut BET चोत्तरा भवेत् | पूवां त yaaswer तिचिवद्धिः प्रशस्यते ॥ ‘SU दादौ, ‘ET Wa, जयोदश्यामपि afar, ‘gal’ एकाद शो, “पूववत् द श्मोवदनुपो सेत्यर्थः | कालिकापुराणे। एकाद शौ ठु स्पा परतो दाद श्रौ भवेत् । sien em तच तिधिष्द्धिः प्रशस्यते ॥ गार्डपुराणेऽपि । पूणो भवेद्यदा नन्दा भद्रा चेव farses । तदोपोथा तु भद्रा खात् तिथिद्द्धिः प्रशस्यते ॥
^ ऋ,
¢ Ge I] रकाद होनिवेयप्रकरवम् | Roe
भविश्वत्पुराणे | SRA WITT WET दादश्ामेव पारणम् | fariarat watexat कथा वा feanerfa वा ॥ fenarat a atest पारणं थः करोति fe! agate, मरोपाख म गर्भं विश्रते नरः ॥ सयत्यन्नरे | समूर्णकादभौ यज Trem च परेऽहनि । AMAA WIM श्यात् इादश्यामेव पारणम् ॥ भागवतादिवन्छे । | wyearemt MTT परतो दादश ate | SUB SM WET डारण्यामेव पारणम् | न गर्म fame जमनरि्याह भगवान् इरिः॥ तस्मादेवं विधे विषये इादश््ामेवोपवास इति खिद्कमिति Afar | अपरे लेवं PASTAS: | एकादण्ाः ayes दइारश्वाञ्चाशद्रावे द्रारश््ाख जयोदश्ां TATA | उदयात् प्राग्यदा विप्र सुद्कन्तेदयसंयता | समप्कादश्ो माम तचरेवोपवसेद्ग्टहौ ॥ दति wa: गटडदिणामेकाटण्छासुपवासः | अथ वेकादश्रौ नालि दशम्या वाथ संयतेति । एकादश भवेत् परणं परतो «ew यदि। दद्यादिक्चनानि |
SUS Tent WET दादश्वामेव पारणम् | 27
aie चतु्वैगेचिन्तामेगये परिरेषखब्डे काखनिवये [ger
जिगेता चेत् जयोदश्णां कला वा fenerfe ari दिकलायान्तु डादश्सां पारणं यः करोति fe! तासुषौय्य मोपा न गर्भँ विश्रते मरः ॥ wre are यच TSM चापरेऽइनि । AMG दारण खाद्ादश्चामेव पारणम् | न गभं fared जन्तुरित्याह भगवान् wit: ॥ इत्यादि वष्वनपर्व्याशोशर्नधा सुसु विषयाणि । ग्टहि-सुमु् afafcarat कंवोपवास इति सन्दे | बडवाक्धविरोषेन सन्देहो जायते यदा | दादौ त् तडा UT जयोदश्तान्तु पारम् ॥ दति खतेादभ्ासुषवासः। एकाद शान्त् बेधामावे खति दाद्- vat वा WUT दादश्वाखयोदष्ाममावे इादश्पवाखनिमिन्ाभावे- न सन्देहाभावात् | दिकंलायान्तु दइादष्ां पारणं घः करोति fey इति च कलादयप्याप्द्राद भ्रौखद्वावे इादश्नौमष्यपारण्विधा- नादखन्पुणेकखादधदार प्रौखद्वाबे जयोटश्वान्तु पारशमि्युपपन्तेर- विद्धेकादण्ा दारण्लामभावे Were witcet ara zit सुमुखब्यतिरिक्राां तजैवोपवाखे टददि-यतिवदेकाद ाञ्चपवासे नि- खयद्ेवभावात् “न गभं fant अन्तुरितिव्च डादश्छपवासनिद्चयहे- लभावात्घन्देे धति एकादण्वाञ्ुपवासे “we वेकादश नास्तोति बडवाक्यविरोधापन्ते. दादौ ager: | वज्वाक्धविरोधस््ापि
(x) विशोधोपपत्तेरिति ge |
¢ a |] रकादश्ोनि्ेयपकर यन् | RAL
frewaqa situ arefyes aaenracew AMIS TITTY qa: Gey, qs wean frnwfagaa न्दे हाभावादि षथन्यवखाद्यनालो चनक्र चित्सन्दे शोत्यक्लावस्धा्यदृ्टाथैखछतिला विेषेणेकतर पनिञ्जथायो- मादडवाक्पदतयन्देहापनयनाथेवेनेतदाक्धन्धाख्या न युका ।
बडवाक्धविरोधेन ब्राह्मणेषु विवादिषु |
vara परिव्यब्थ stent खमुपोषयेत् ॥
इत्येषा स्यतिरडि-सुुशव्यतिरिक्रविधत्रादोनां सकला, एक-
वाक्यत्ाभावेन विकादिगु विपरोतवारि्ेकादभ्ाञ्परसवारिषु ब्राह्मणेष बवाक्यविरोधाप्ेविधव्रादिरेकादश्रो Vitae इाद- श्ौसुपवसेदित्थ्थः। बडवाक्धविरोधो येषां ते aparerfacter दति बनो हिः “सन्दग्ेषु च वाक्येषु ददशो सञ्चपोषथेत्”। इत्यपि वचनं ofan विधवादि विषये “थवेकादग्रौ नास्तौल्यादिवाक्षानि खन्दग्धानि स दिधवादिदादर्णो बञ्चुपोषयेदिति आक्ोम्नं तदयु, “scamual विप्रेतिबचनपर्म्माखो चनया गट्व्यतिरिक्रानासुष्- रजोपवासप्रतौतेः। यदपि “बडवाक्धविरोधेनेत्ादिवकनव्याश्यानं तदपि वचनानालेवादयुक्तं तिथिप्रमाण्े ब्योतिःराङ्कविपरतिपकते दथ्मौवेधसन्देइविषयतवेमाजेवो पप्ने । यद पि माकंष्डेद-मययुखं- खंवादवचनम् |
विवादेषु तु wg tremt सद्ुपोषणम् ।
पारणं fe जयोदभ्वामाज्चैयं मामको FF!
हेतूवादो न कन्तो हेता पतते नरः ॥
RR wgeifenat परि रेषणे arate (९ अ०।
इति, तदणुक्रमेध विषथतेन aretel | यदा यो विषयन्धवस्छां free
भ शक्रोति तद्िषयाफि, तथा “खन्दिग्षेषु च वाक्येषु” दवय, अवि- डेकादुपवासमातेण मोषासिद्धेः “न गभं विशते जन्तुरित्यसयाच- Tea! सच्वश्एुद्धिद्रारेशोपयो गिता गटहस्थादिम्बविशिष्टेति a फशपरत्यऽपि वाधः, तस्माद्यथोक्रमेव साधोयः। दितौयापि चयो- दश्वामविद्यमानद्वार्श्िका विधमागद्वादभ्रिका वा, तजाथायां TET | | तथाच कूमेपुराणे |
शू्कादभौ यज प्रभाते पुनरेव सा ।
sary यतिः gaiq पूर्गवासुपवसेद्ग्टश | गार्डपुराण्ेऽपि |
Seay प्राग्यदा विप्र सुन्द थसंयता |
सम्परेकादशौ नाम तजेवोपवसेदुग्यहौ ॥
एनः प्रभातसमये घटिकेका यदा भवेत् ।
'अभोपवासो विडितखतर्थाश्रमवासिनाम् |
विधवापि श ata परतो दादश म चेत् ॥ अज चशब्देन वनखादिददणम् | प्रचेताः ।
एकादशो विदद्धा चेच्छक्तपके विशेषतः |
Sw तु यतिः Hay पूर्वासुपवसेद्ग्टरौ ॥ बद्कवशिष्टोऽपि |
संपू्णकादश्गे चज प्रभाते पुनरेव खा ।
१ ue |] WATT wir ACAy | RR
ख्यते इादग्नौ afaquare: कथं भवेत् । ota = तिथौ तज विष्णुप्रौणगतत्परेः ॥ afaaten afe यदा went मास्ति तदा Ware खाअमि-चतूर्थाश्रम्यधिकारमेरेन ई तिथौ site न लेकेवेत्यथेः । अपरे तु तिचिदयोपवासपरल्ेनेव ered | अ्रन्यथाप्यधिकारि- भेदकच्यनाप्रशङ्गात् इतरेतरयोगविडितदन्दापवादेकथेषदशेनादि- तरेतरथ॒क्रतियिद्धस्योपोव्यत्वमतोतेख विष्णपोतिकामख्याधिका- रिण्ोऽपि श्ुतेख। न च तिचिदययक्रं दिनमेकसुपोव्यमिति यासा धुका, तिचिग्र्दस्त तदेकदेे शवणापरसङ्गात् | सखकन्दपुराण्ेऽपि | waste त सपू व्यााहोराबमास्विता | इादश््ां च तथा तात ged पुनरेव च ॥ चटिका च gan इादभ्यां fafeares | पूवां कार्य्या zweyg यतिभिख तथा विभो | दादध्ौषंयता काम्या सदा वै मोचकाङ्ध्िभिः ॥ एतदयनयपर्ग्याखोचनया “पुनः प्रभातसमये" इति वचने श्रहो- राजग्यापिन्यां dquiat दितोयदिनविद्यमानेकघटिकायां इ्त्यादि- ग्यवख्छोक्रेति प्रतोयते, न तर शोदयादारभ्धाङ णोदयं यावदवखितो- qa प्रागिति area संपूर्णां विवङ्िता। “qa: प्रभातखमय इति चारणटोदये विद्मानेकघटिकायामित्यादिग्यवख्योक्षा। यदि qat- दय उन्छरावधिः तदा श्रुशोदयवालौ प्रभातश्रब्टोनोपपद्यते, तथा दि “प्युवोरसुखं कसुवःप्युषसो अपि प्रभातं चेत्यादिना भ्रमर
RLS aga चिन्तामणय ufcquee कालनिर्यये [ई qo}
wiefa: प्रभातश्ष्डोऽमिडहितः, च ereutzeare} FATT: अर्पायामथेति इादग्रौनिथमटभेनाबसरपटितनारटोकवाक्ये च WE णशोदथचानमित्यमिधाथ nape ““खानमाचरे दित्थुपंहारात्। तथा चदा भवतोति aea षटठिते Wee Cane खानादि का््यैभि- त्यभिदहितं | “अल्पायामधेति भविव्यत्पराशवाक्धे अरुणोदये, तेनाङ- एोदक्वा GUTTA: प्रभातग्रब्दस्तदचनखथा । “UTTER न रेदिति wud परमटङ्धेरम्तरदिणे weufzarnweu व्वोतिःग्ाङप्रविद्धला दिन्धु्यते थया “पुनः प्रभातखमय इति वाकं “प्रथमेऽद्धि तु संपूौयेतदक्मसमानायं' सनित तदेगणडूख्डतनेव FRITH मूजान्तरकस्पना | अन्यया सा खाद्भबत्य खे च छमय- WATE, THUS च TERT दूति षटोखमासाञ्रयणाश कञ्चिहोषः । अतएव “प्रभाते पुनरेव सेति वचनानि meararta, प्रभात इति च anal, TAT इति awe “अर्वा Wary संपूर्णा इत्यादिवाक्ये छक्षोष्त राषधित्धामे arena) न च इरिवाखरवजिंता इति कारणं वाच्यं, गौरवप्रसङ्गात् श्रम्बवाप्यपपन्तेख संपृ्ेतिथिषु वष्टिषटिकात्मकलवत् अन्धीददूपोरावधेरपि TH wei न च “श्रादिष्योदष्केशाबामिति वद्नं प्रतिपाटितं afea टिक्षाक्मकलमेव बाधितमवद्धितं वाश्थम् । उभयाबधिले शंपूशं्ब्द- खागेकाचेन्वापालात् षटटिघटिकात्मकलावबोभे च पू्ाक्रदोषप्रसङ्गात् आकाञ्चितवत्य विगरेषनिषेवाचे्मेन “aca प्रागिति “जादिल्यो- दथयेखायामिति were दिणदयेऽदयात् प्रारोगसुह्टदये किदन दंपूीयेतदंपरलेन याख्ानोपपकेख। तेन दिविधिष्मदननौ
गि १ |
¢@ |] श्कादद्नीनिडंवपकर शम् | Re
agai अोराजथापिनो अरशोदथादारन्य fetiegiircet व्यैकमवख्िता च । तजापि सवतिचिसाधारणः yet dquwet ge: न ॒दितौयायां अरनेकायेला पातात् । उदकात् प्रागषरिका- अतुष्टयेऽपि विच्मानायाः संपू मिधामन्च squtcutufe- करशार्थे, इरिवाशरवजिला ईति च । श्रपरे ere: पूवांवधियतेव संपू निधौयते ग दितोवावधि- निचमागरहः। अस्िन्ञपि परे व्याख्या gla पवनयात्। wa लेवं ग्याचचते eee प्राग्यदि सुहृदं a चाशोरा- wafer च मवति aw “प्रतिपत्रष्डतयः पूर्वां इत्यनेन we तिविलाधारणसंपूेवनिषेभे प्रकारामरोक संपूेववसु्छावां ्राका- छ्वितप्रतिपादगेनेव वाक्धस्ोपपन्तेः | तथाच माकंष्डेयः | संपू्थैकाद शौ यज परज पुनरेव शा । पूवां ञुपवसेत्कामौ निष्कामद्डन्लरां वरेत् ॥ ग्टहस्यमाजवचनत्ये च zfyet निष्कामस्य दितौयेकादग्या- ब्ुपवासो न श्यात् | तथाच । मिष्कामस्ड ग्रहो कु््वादु्रेकादश्रीं ea | प्रातभेवतु बा मावा दादौ च दिणो्तम ॥ दति स्कन्दपुराणवचनविरोधः स्यात् | अन्ये तु यति-टडिपदयोरन्यवाश्चतले इदं कारणमाङ्कः | यदि aya पर्वाञुपवशेद्यतिरेवो्तरां तदा वाननख्ादे; कोप-
२९१ चतुष्वैगं चिन्तामयौ परिद्ेषखय्े कालनिर्यये [द we |
वाः श्यात्, न fe पूर्वेष्यासुपवासः, “ूर्वासुपवसेदग्टहोति विधा- नात् aracet, “ony यतिः इर्दिति विधानात् । aa यतिषपदं निवतिपरयोगेन ana वनखादिकमपि वदत्थेव, तथाचोग्सरस्छां श्रश्योपवास इति चेत् । न ग्टडिषामपि निखतानां उन्लरजोपवासप्रसङ्गात् । तथा “धूर्वासुपवशेर्ग्टरोति वचना- wea श्यात् । नशु ग्टडिव्यतिरिक्रापशश्कं यतिपदमिति वमख्छादे र्तरजोपवास दति चेत्, मेवम्, अ्रसुपखश्नातविरोधितवा यतिपदश्योपखच्चकलागुपपनषेः, waaay ग्टिपद ख यतिग्यतिरिक्रोपशखकनत्य स्यात्, तथाच “पुनः प्रभातसमय इत्यादिवचन विरोधः स्यात् । श्रथ eel पूर्वामेवोपवसेधतिरुष- रामेवेति विधानं तथाच वनख्वादेरन्यजोपवाख इति चेत्, मेवं, “ूर्वासुपवसेदब्हो तिवचमस्य विफललापन्तः, परतो दाद भ्ौसद्धा- वनिमिन्लो fe परदिगोपवाषः “परतोदादभ्ौ agifa वचनात्, परतोडादश्भावात् पूरवेश्यामेकादश्यासुपवाषः स्वेषां प्राप्त इति ““ूर्वामुपवसेद्ग्टहो तिवचनं विफललमेव श्यात्) ay वनख्ादेः तिचिदयोपवासः किमिति a भवेत् सोऽप्यञ्सिखेव विके विहितः |
संपूर्येकाद शनौ थच प्रभाते Tata शा ।
श्यते दादौ तस्िश्ुपवासः कथं भवेत् |
CTA । उपोग्धे ३ तिथौ तज विष्णपरौरनतत्परैः | दूति वचनात् । तज सकामख्छ वनसदे खपवाथोऽष्ठ॒ गाम
¢ ae |] श्कादश्यीनियंयप्रकरयम् | ९९७
Ce । डपोग्ये दे तिथौ तज fatter: | दति वचनात् तज शकामस्य वनेख्ादेरपवासेाऽख् गाम निष्का- मख पुनः क्षोपवास इति areata, किञ्च तियिदयो पवासेऽपि इादशथौदिनक्ये सत्येव | सपूर्फेकादननौ च परतः पुनरेष खा WATT उषःकाले Sitar तज का भवेत् ॥ इत्युपकम्य “autal इ तिचौ तज विष्णुपरौरगतत्परेरिति- खन्द पुराणवचनात् | किञ्च निष्कामस्य wateut पारणं Was | SUSAR यच प्रभाते Fata eT । बौधायनः । कलणेकादभै यज परते दादश्णै न चेत् गार्ङपुराणे | UREN ATV परतो दादश न रेत् | एतेषायुन्तरादकं | तज MANA TE जयोदश्वान्त् पाररमिति | भारदौयपुराणे | weitgat तु scgrat पारणे एचिवौ पलं | maaan वापि गरः प्राभ्रोत्यशंश्रथं । विष्डरहखे | एकादशौकलाप्राप्ना येन इादष्छपोषिता | ` 28
२९८ चतुब्वैमं चिन्तामडौ परि शेषखद्धे qrafeae [१ qe |
AST MAMA स्यात् WNT पारम् ॥ बौधायनः | एकादश्ौकलायकरामुपोव्य दादश नरः | aaa yarn विष्णसायुच्यग्दच्छति ॥ सत्यन्तरे | एकादभो तु सन्या परतः पुनरेव खा | Ge RUTH चयोदश्वान्त॒ पारणम् ॥ नमु जयोदश्रौपारण्प्रतिषेधोऽपि इष्छते | कूमेपुराणे | एकादश्नौमुपोयेवं seat पारणं खतं | चयोदश्छां म तत्कुयात् इाद शदाद श्ौशथात् ॥ स्कन्दपुराणे । SHAR TY जयोदश्यान्तु पारणं । करति तस्य नश्यन्ति emt दादेव तु॥ भविखत्पुराणे | पारणन्त॒ जयोदश्वां यः कराति sata | द्वादश दादरौंहन्ति नाच काय्य विषारणेति ॥ मेवं सकामविषयलवात् चयोदश्नोपारणनिषेधवष्वनानां, तथा- च यस्यामेकादण्छाभ्ुपवारे witewacd प्रसज्यते तां सकामो- नोपवसेदिति | उक्रनिषेधवचमानां निष्काम विषये watenta- रणविधानानां निर्विंषयत्वापन्तेः तेन॒ निष्कामविषयाख्योदनौ- पारणशविधयः |
[818] रुकादशनिशंयप्रकरणम् | २१९
तथा गार्डपुराणे | UCU जयोदश्ां कण्लेव्यमफलाथिमिः । खन्द पुराणेऽपि | पारण्न्तु चयोदश्थां निष्कामाणां विमुक्किदमिति | तस्माद हि-यतिपदे म यथाजुते । ब्रह्मपुराणे | Wet चेकादशौ यत्र तथा विद्धा तु arent | ख्गदोपाषिता yar SRT खगे-मोकखदा ॥ waremt विद्यमाना ददो काचिदु्षरेव सर्वेरुपोग्या | तथाच गुः | समपूरणोकादभौ यज प्रभाते पुनरेव सा | SUA यतिः Fal] उत्तरा खगे-मो चदा ॥ waitcat विद्यमाना दादौ काचिदु्रष सर्वेरपोश्या । तथाच aT: । square यच प्रभाते GALA सा | SHUT यतिः शर्य्यात् पुवासु पवसेत्^५ रहो ॥ इत्येकं वाक्धं | शपूर्शैकाद श यच प्रभाते पुनरेव सा । aware दितौया तु परतो इादशौ afe ॥ इत्यपरं । वष केचिदेवं awed gar विधिद्धयं तजरेवेकेन विधिना ग्टशश्यस्य विशेषेण पूरवेकाद शे नियम्यते, श्रपरेणोत्तरका-
(र) ुब्धीमेव खदेवि ख |
RRE wqeafenurat ufctere srefrae [६ qe!
दशौ यतेर्नियन्यते। एवं zwee fanafafeat प्रथमेकार भो site दतौयदिनदारगोगद्भावविक्येकादन्नो fare tf कदरुपपनञं। तथाहि इादशदवाद भोवाक्ये VTA तावन्न भुजते | तन केन विरे षे तर्कस विक zea विवबान्तराभावादिति चत् । यतिवि- षयं कस्मान भवति । श्रय यतिदिक्येकादग्सा कवनान्तर विदितत्ेन पगरा श्रौवाक्धमणुन्तरोकाद ओो विधानाथेमेव aia प्राप्नोति तादरूपयपरि PHAM प्रमितिप्रजननाद्यह्षेरिति। उच्यते ग्टख्ेऽपि तरि पूर्वेकादश्सदिरोधादुष्तरेकादभ्नौ विधातु न शक्यते तदिपम्येय- परिक्छिशनेन किरोधात्। प्रमितिजमनाुपपन्नेरानथेक्यस् तद- वस्छत्यात्। wa विरोधेऽपि दाद शोवचनस्छ विशेष विधित्वेन काधक- तात् aga, ay विग्रेषरविधित्मेव ताबन्नासीति वच्छामि, wg वा विश्रेषविभिब्र, तथापि न तावत्पुनरक्रतवा गमवितु श्यत एव विग्रेषविषधित्ेनेव सामान्यपराप्तो्तरे कादणष्यपरुंहारतया खाथेकलसम्भवात्। तथाहि यत् यतेरक्तरोकादभ्नौ विधानं तदुपरि- द्ादश्नौसद्धावविषय सएव भाव्यजरेति | ATT उफ AAT एसदोचापन्तेरसामश्चस्यं WANING । aa “arem म चेदिति तस्य निरविंषयलापन्तेग्टेडिवाक्सख्यासाम- BUI SH करिबते। WH तत एव हेतो तिश्राखखोपसंशारः | नन्वपवाद षे दल्सर्गापवादाग्वां महान् विषयोग्याप्यते SUT लन्प- विषयता mitt) सत्धमश्पविकषयता गाम काऽयं दोषः प्रत्यताखेप- शाघवाहुष एव । UO शङ्धोचापरश्या बाध Tae स उपवाखपरे- प्यविशिष्ट TWAT भगुपसहारोनाम THANKS MSS
aims
¢ we 1) | रेकादश्चोनिसगप्रकषरमम् | RXR
wawrifen femmes feat, वथानारण्डासौतं eae सब जह्लतोष्टिलाधारशमध्वर कार्या दि विशेषविषयेण साप्तद ष्सश्राखेग्येप- सं हटियते । दादश्सोवाक्यन्त् न यतिश्रास्लावामरो विषः यत्ययंतिखा- WBA अतोतेः, TH कथमुपसंडारः, एवं तद्कंयवाटरोऽपि सामान्व- विशरषेर भवति। यथा यराश्वनौये ज्ोतौत्यस्याष जुहोति इत्य- भेन, दाद गौ वाक्यन्त् न VITA fans: WUT TE waver, दिग्रेषोगाम सं भवति यः सामान्यविषयाद हिर्मित्रत्तते, तद्छाज्ञापवाद कलनं | अरय गल्यभावाद्दादरशोवाक्यस ग्टहखश्रास्त्नाक- ग्लर् विषयत्वं कस्पयिलापवादः करियते, wa afaunararacfay- eat कल्पयित्योपसंहारः कथं गाम Fad मन्व पवादपखे उरछर्माप- बादयो विंषयदयसद्धाबादाक्य दयं WIA, उपसं हारपक्वे BEEF a किक्वत्वादाक्यद्यमनयेकं प्राप्रोति, सत्यं बिष्द्याभावेऽपि विधि-
इथसद्भावात् Baa | तथापि उपसंह्ियमाणं खरूपमेकेन वि्ै- अते तदुपरुंहारसख्लपरेर। नलु “ATU दधि दौयतामित्यस शा- we at दौयतामिल्युपसंहारकं, तच irene सति ere STITH तावदेव ब्राह्मणएश्रास्ल्ेऽपि aft warty गभदिषटय एवोप- freer गगेदभिदानानुष्टामामतिरेकात् aegis मन्दप्रयोजने | श्रपवादपखे तु न विग्रेषश्रास्लेण ara दधि सिध्यति । मापि सामान्यश्नास्लमात्रेए कौण्डिन्याय तक्र maa TAB सप्रयोजनमिति । उच्यते GI श्राखदय- मचवत् एकेन दधि विधौयते गगैखंबन्भोऽपरेण, साप्रदण्णादाववण्ा- गारन्वाधोतेन WH WITS दारण्धतसा मिधेनो संबन्धः कथ्यते,
RRS चतुर्ग चिन्ताममौ परिेषखग्डे काकनिर्शये [९ qe)
wa: शासखदयमर्थेवत्। यन्तु विशेषास्ते सति यावदलुष्टानं ताव- देवोभयस्मिन्नपि सतौत्यानयेक्यसुष्यते, न दभ्रा जहोतोत्यादावपि Te TH) तथाहि Bly जुहोतोत्युत्पत्तिविधिमङ्गोरृत्य TH mutate विशिष्टविधावाग्रौयमाणे यावदनुष्टानं तावदेवोत्य- fa: विनियोगमेदेनोभयस्िन्नाओोयमारेऽपौलयुत्पन्तिविधिरनयकः प्राप्नोति, तस्माद कविधानेनानेकश्रास्तो पपनत्तौ नेकमस्तकं TWAT: आरोपय दति, प्रत्यतानुष्टानभेदमाचिपतोः शास्तयोवां सप्रयोजनत्वं लभ्यते, तदेव तदहं साम्यं तस्मादपवादोपसंहारयोरन्य- तरागवधारणादुभयपरते वाक्यभेदप्रसङ्गात् न दादग्नौवाकच्ेत- दिषयत्वमिति सर्वदेव ग्टशस्थसय पूर्वेकाद शो यतेरुत्तरवेति fag! दादभौवाक्धस्य तदि को विषयः wa ब्रूमः तथाहि वामप्रखादयः किं पूवौसुपवेयुः उतोत्तरां अ्रयोभयामिति सन्दे डे व्यवस्वाते परतो इादश्ौसद्वावे उन्तरामुपवरेयरन्यथा पूवौामिति । एवमपेकिताथे- विधानादाक्यस्य शृतायेता भवति इतरस्यापि area wETe: परि- इतो भवति । तदेतत् जिका ण्डमण्डनमत | समूरणीकादनौ यच प्रभाते पुनरेव -सा | सर्वे रेवोन्तरा AAT परतो दादशौ यदि i इति नारदवचनादगेननिबन्धनमिन्युपेच्णोयं | एकादश विष्णना चेद्रादग्रौ परतः खिता | उपोष्या दादश तज ale परमं पदम् ॥ "विष्णः" दादौ, सहार्थे दतौया दाद ग्ोयुक्रेत्ययः | ब्यपुराणेऽपि ।
¢ we |] रकादश्नीनिकंयपकरवम्। RRR
WCASHTTM FHT दादश्ाय तथा खड । परेऽइनि तथा ङुययाहारश्चामचेनाटिकम् ॥ TATU emifagaen fafa राजिशेषे STTMTIMT परेथुदादभ्यां वमाना च तजाद्या सर््ैरुपोखा । तथाच नारदः | दश्मोगेषखयुक्षा water दादौ fafa: | wareet राजिशेषे aw चेल इश्यते ॥ यदि garg षसिष्येदेकादश्ां तिचि्रयं | तच क्रतुशतं TS इादशौपारणे भवेत् ॥ कूमेपुराणेऽपि | faqtarent aw तच शन्निहितोहरिः | तामेवोपवसेत्काममकामो विष्णतत्परः ॥ दशमो दादशोश्च या ania सेकादग्नौ “दिस्यक्' | पदमपुराण्णेऽपि | एकादश्नौ दशाविद्धा परतो मच aga | यतिभिगटेडिभिखेव सेवोपोष्या चये तिथिः ॥ दिनच्येऽपि गश्द्धद्ादश्युपवाखविधान सुसु विषयं | तथाच सुमन्तु-सत्धत्रतौ । दिनच्येऽपि wea दारशौ मोककाङ्कधिभिः। sitar इश्मोविद्धा नोपोयेकादश्ग सद्ा | शारदापुराणे | उपोष्या sew Vet एकादश्यां fares |
RVs चतुग्वैगंचिन्तामडौ ufctuea area (gees
मुसुषभिरं शाविङ्धा गोपौेकादभौ fate: 1 यनु वचनं मविग्यत्पुराे |
feawaaat जाता तिचिरेकादश्च बरि।
प्रथमा तच गोपाखा उपवा चौत्तरा भवेत् ॥ तत्पवेवाक्यपय्यालोचमया सुसुच् विषयम् |
fered तु सम्प्राप्ते सम्पा वासरदइये
विष्द्धा दादौ राजम् समुपोय्था water ॥ दूति विष्णुपुराणे वचनमपि afard | उन्दपुराणे |
एकादश्यां प्रदृश्येत दश्रमौ घटिका ofa |
दितौयेऽछ्ि म चाप्नोति यदा शैकारश्नौ तिथिः॥
उदयेन सस्छाशारदा arat च श्रा fate: |
तदा ara च विदद्धिदं ्रमौसंयता तिथिः ॥
तिथिच्ये तु anfa a agt तु कथञ्चन ।
gt परा तु avant थे पूवम् कारषेत् ॥ पद्मपुराणेऽपि |
fered ते देवि मोपोग्या दश्मौषता |
Vawter तदा TAT परतखेत् जथोदभौति ॥ दादश्वां यदि चयोदशोव्यथेः | निगमेऽपि |
पूवं विद्धा न He पष्येकादश्वयाष्टमौ ।
एकादग्न्तु gata”) Grea दादौ यदि ॥
(gts: 000OOOSO™~SCS
॥
१ Ge |] रकाद शौनिलेयप्रकरशम् | २१५
अपरे ठु परेऽहनि चेच्छुद्धा भयोदभो ग दादशौ किञ्चिदस्ति तदा दिगच्षयाभावादिगश्येऽपि दश्रमोधुतो पोषति सदाशब्दवतो वचनस्याथं TTS: | यदा त्स्मिन्नेव विषये दादश्यां योदश नासि किन्तु दाद ुदयपय्यैन्ना तदापि दश्रमौविद्धेकादण्युपोखा | तथाच WTA | एकादश यदा विद्धा सकला दादश भवेत् | Way: | एकाद ग्नौ ग लभ्येत सकला डइादशग भवेत् | अरनयोरग्नराद्धंम् | उपोग्या दशमो विद्धा खषिरदाणकोऽबवोत् | अविद्धानि निषिद्धेखेल want दिनानि तु| gen: पञ्चभिर्विद्धा याद्या Fare तिभिः | तदङ्धंविद्कान्यन्यानि दिनान्युपवसेद्ुधः ॥ केचिदेवं areet । निषिद्धेबैह न्तर विद्धानि निनि यदिन लभ्यन्ते तदेकादग्नौ जिभिदेग्यां वा ुहन्ताभ्ां विद्धा area ग्यसयो- रपि संस्ययोखाघवाथं पञ्चदरब्देनाभिधानं, म लवेतदुपपयते एवंविधे विषये दारश्ामेकादशौलाभात् । न च तस्यां लन्यमानायामपि दश्रमोविद्धा ग्राह्येति कचित् qed ईति । तदय॒क्ं दशम्यामरुणोदय- वेधान्तभावेन सुज्ञ पञ्चवेधषड्चटिकात्मके च चये दादश्वामेका- दश्सभावेम चयोदश्सां च दादश्यभावेनोक्षवच्य माएवाक्धपर्ययालोच- गया दश्मोयुताया whe ्हणोपपत्तेः। Tae. किष्ट्थास्याश्रय- शोयेति । `
29
RRE wasifemaat ufciewearefer [quel
तथा ।
पारणे | wey दादशौ कश्चापि चेत् 1
तदानौं दश्रभौ विङ्काणपोयेकादग्नौ fata: ॥ WATE ।
अयोदश्यां यदा न स्याद्दादशौ षरटिकादवम् |
दज्रम्ड्कारशीविद्धा कैवोपोश्चा बदा तिचिः॥ विष्णुरहस्ये |
द गशमौेकयुक्ा STRATE तदा |
यदा न शात् जयोदश्थां get arom fate: ॥ WIN |
yafagr न wee wet सेकादग्नै तचा ।
विद्धाणेकादश्नौ काम्या TOR दादौ म चेत् ॥ भवि्त्पुराणे ।
RMT सडह CIT उपोगेकाद शौ तदा |
यदा न चात् चथोद्ष्डां went घटि काच्यम् ॥ पुराशाब्शरे |
wetemt म wen दादश बहि कश्चन |
खधोष्ेकादश्नौ aw टदश्मोमिशितापि चा ॥ AMT |
aden दश्रमो तज trent न शभेच्चटि |
दच््यापि fe fara Teka ध्मशत् ॥
दादग्नौ खण्पमर्पापि यदि न श्यात्परेऽहनि |
¢ We |] waresitirdenaceny | ९२७
दशन्या मिता काथ्या न दोषोऽस्ति tee: 1 वचनमिति ste: | विष्ुरच्े | शुषन्तं samt न wreatert यदा शुभे । उपोखा दश्रमौमिश्रा wetaredt fate: ॥ तथा । ufe 4 ाच्रयोदण्ां gew दादौ fate: | दशग्येक्ाद गौधुक्ता SYTAT ATT ॥ Teafastsfa | went सखश्पमश्पापि यदि न श्यात्यरेऽइनि ! दश्मोभिभिता काथ्या भहापातकनाज्रिनोः ॥ यद्ाकौरयमाजापि रग्न अपरेऽहनि | wetgat तदा काय्वां दग्रमौगेषसंयता ॥ एकादशौ tient च wa यदि fewer | म Great परे Wa avian Suite | पुराणात् | मिञ्ितापि ग कक्ष्या दथन्येकारेभो ser | भिभितापि fe ater न विन्दौ यदि adler पारणे प्राते ग विन्देद चरि | दभरम्धापि हि विद्धा श्थादेकादश्ेव THs ॥ विद्धाष्ठिकाटश्च aa stent चेश wat | दादश्रदादशोरंन्ति यदश्वं तु पारणे ॥
शश्र चतुग्यैमंचिग्तामखौ परि गेवशष्छे arate (ईय.
अज च मुृकेदयघरिकाषणएमविवकितं “कखयापि चेत्” “दखश्यमश्पापि चेदिति वचनाग्तरोऽभिधानादिति केचित् । श्रपरे as “कलयापि चेदिति वाकथं मुमुचु विषयं | दिकलशायां तु इादश्वां पारणं यः करोति fe! agate: मरोपाश ग गभं विशते नरः ॥ दति शिङ्गात् | सवेविषयत्वे च | जयोदभ्ां यदा राजम् दादश्यास्ड कला भवेत् | at तिथिः सकला चेति वसिष्ठः प्राह धमंदित् ॥ दूति साकच्याह्वामथक्धापन्तिः, ुह्ता दि गदणं च विवद्ितं श्यात् wa तु। दिवाभागद्यादृङ्खंमा नि्रोयान्तु चेनि दिजभोजमकालोऽयं बाख-दृद्धातुर विना ॥ दति च gate प्रार्दिवाभोजननिषेधस्य नित्यस्य दादन्नौ- मध्यपारणनियमेन काम्यलं विना मोचचकामेकादश्छपवासविषये साव- कारेन बाधायोगाक्ममुचमाजविषयमेतत् , म सवचयोद भ्रौ विषयत्व- fafa वणेयन्ति। एतच्च पु्वद्ग्डडिव्यतिरिक्रविषयं पुच्वद्ग्टडि- . णस्तेकादशौ दिगच्षये प्रतिषिद्ध उपवासः । तथाच एकाद श्रौदिमच्ये उपवासं करोति यः | तस्य gear विनश्चन्ति मचार्यां पिण्डदो यथया ॥ aw दिनदयनिमिन्लोपवासस्यायं निषेध दति वाच्यम् । URSA | न चायं Starfire fala वाच्यम् | दोषाधिक्यानमिधानात् दिनचयस्य sfafaawia का-
quel] रकादश्ौनिखयेप्रकरयम् | RRE
व्यायनवचनेन वा प्रारुतलेन SAAT परामर्शाजुपपत्तेः | तथा हि जेमिनिगोक्षम् | आ दित्येऽहनि संक्रान्तो ग्रहणे चन््र-सु््यैयोः | पारणं चोपवासश्च न ङुर्व्यात्यु्चवाम् zee ॥ तज्निमिन्तोपवासख्य निषेधोऽयमुटाइतः। नागुषङ्गशता UBT यतो नित्यसुपोषएम् ॥ कात्धायगेनापि | एकादश्नौष Wurg रविसंक्रमणे तथा | TRG च न Haiquary होति ॥ तक्मरयुक्रापवासख्य गिषेधोऽयसुदाइतः | | पय॒क्रेतरयुक्षस्छ(* म विधिने निषेधनम् ॥ पितामहोऽपि | एकादग्नोदिमच्ये उपवासं करोति यः । ` wa gat विनश्वज्ि मघायां पिण्डदो यथा ॥ दिनखये तु ere नोपोया दग्मोयता । यदौ च्छत्पु्-पौ त्राणं खद्धिसम्पद मात्मनः ॥ एवं quagetee: wy: प्रतिषिद्धे सति उपवासे अताशोपाथै ब्णद्धदादश्धामेवोपवासः | | व्यासोऽपि | एकाद भ्रोदिनच्ये उपवासो तु Veet । अल्ाभागेऽवरुद्धे वा सङ्ख्पादा fate: ॥ (१) प्रवक्षानतरयद्कस्छेति we ।
९० चतु््व॑गंचिगामडौ परियेषखष्दे erates [१ च|
wating भवति weft भुवम् ।
तस्थुः खोयते नित्यं संवक्छरमिति अतेः ॥ तवया |
एकादशथौषु wary रदिस करमणे तथा |
पार णद्चापवासच्च न कुग्बात्पुल्तवान् wet ॥ तथाच गोभिः |
एकादश्वां यदा ब्रह्मम् दिनच्ये तिचिभैवेत् |
तदा SRT Mar ददो खसुपोषयेत् |
तच क्रतुग्रतं Te जयोदश्ां तु पारणम् ॥ पितामहोऽपि |
एकादश्चां थदा ae दिनश्ये तिचिभेवेत् |
AMG TSM खात् चयोदश्ानु पारम् ॥ मारदौयपुराणे |
अये वाप्यय वा खद्धो wae च दिनचये |
उपोखा STEM FAT जथोदश्ञाकु पारणम् ॥ कूमेपुराण्ेऽपि |
दिगचये तु Sate SHE इदो भवेत् ।
दश्रमोगरवसंयक्तां न eater कदाचन ॥ तथा |
तिचिद्धौ तथा श्वासे dara वा fare |
सन्दिग्धेषु च वाक्येषु दादौ खमुपोषधेत् ॥ इति ।
भविग्यत्पुराणे ।
4 Fx.
१ अर |] रकादश्ीनिखयप्रकरयम् | २९१
fered तु रमापते state दशमौयता |
SHAT दादौ Gar wetgary पारणम् ॥ ब्रह्मपुराणे |
तिथिष्छेदे तु संमात्ते tient समुपाषणम् |
पारणन्तु चथोदणश्वां यदौच्छेत् भ्रेयमात्मनः ॥
एकादश्नौ विनष्टा चेद्दवादश्तामणुपोषम् |
उपो शाकथेदिष्णसुभयोरपि पचचयोः ॥
जपे शोमे तथा दाने ब्राह्मणनाश्च तपंणे |
पारणे चापि राजष प्रशस्ता च जयोदश्नौ ॥ कूमे-नारदौोव-माकंष्डेयपुराण्ेवु च ।
कणाङ्नापि विद्धा खादशम्येकादश्ौ यदा |
तदा WATT त्यक्ता दादश ससुपोषयेत् |
दाद श्वासुपवासोऽच चयोदभ्यां ठु पारणम् ॥ स्कन्दपुराण्डेऽपि |
SE इरिदिनं न स्वात् went याशवेकतः ।
दादश्सासुपवासोऽज WTR पारणम् ॥
एवं gaat विष्डुखा्खमाप्ुधात् |
WIT कुरुते TE स याति मरकं भुवम् ॥
एकादशौ यदा विद्धा परतोऽपि ब ait |
GUAT Went तच Wie तु पारणम् ॥ तथा ।
(१) एख्येति ae |
RRR चतुव्वै्ग चिन्तामणौ ufctawe ्ालनि्ये [१ यर |
एकादश खूवौणं तु दादश चक्रपाणिनः |
एकादशो यदा न BETA दादौ तदा ॥ तथा ।
दादश्यासुपवासोऽब जयोदण्यां तु पारणम् | भविथ्यत्पुराणे | |
पूथवैविद्धासुपासते कागन्दां वेदबलादपि ।
कोवेदवचनान्तात गोसवे गां जिन्त वै ॥
दग्र मोगरेषसंधुक्रमाश्रयेत्को तरतं बरतो ।
तस्मादेकादशो त्थाव्या दश्रमोगरेषसंयता५ |
उपोष्या दादौ WET जयोदश्णां तु पारणम् |
यदा त्वस्िनञेव विषये दादण्णां जयोदणश्सि तदा दादश्वामे- वोपवासः |
तथाच व्यासः |
एकादशो यदा BAT परतो दादशौ भवेत् | उपोग्या arent त्र यदौच्छेत्परमां गतिम् ॥
‘ear चं गता। परतः चयोद श्वामित्यर्धः | यदा दश्मौ- विद्धेकाद शौ उदयमाचं प्राप्ता दादश्छां नासि seat तु जयो- दश्यां विद्यते तदा शद्धदादश्यामेवो पवासः |
तथाच नारदौयपुराणे |
WE तु alent राजन् agate षदा तिथिः।
~~~ a ना
(९) दश्नमपशमाशितेति wo |
¢ ae |] रकादशशीमिखयप्रकरयम् | RRR
CMAN AA न WUT कटाचम् ॥ पशपुराण्ेऽपि | दश्रमोगभिंता पूर्वा शणेतेकाद शनौ परा । उपाया WET तच न दशम्या wey ॥ पलाद्धंनापि विद्धा च दश्न्येकादश्नौ यदा | तदा देकादश्ौ त्यक्वा दादौ ससुपोषयेत् ॥ इति । नारदीथपुराणेऽपि | यदा न प्राणते विद्धा इारश्छां पूव्वैसम्भवा | तदोपवाशो हि कथं aviet मानवेवंद | उपवासदिनं fag wer भवति yerer | feataste यदा न enq qeraenrent तिचिः। तज्ोपवासो विहितः कथं ace सूतज ॥ सूत उवाच | यदा म प्राणते विप्रा atest पूरवेवाशरः। रविचक्राङ्कमाचोऽपि तदोपोव्य परं दिनम् ॥ उपोखा Went शङ्का दादश्ामेव पारयेत् | निगेता चेच्नयोदश्ां कला वा fanerfa वा ॥ ग्रह्मवेवक्तं | | एकाद्रौ दादशौ.च तच afafeat we: | तेन wari क्या दाद्नौफलकाङ्किभिः ॥ एकादशौ चदा SAT परतो इादग्रौ भवेत् ।
Suter दादौ तच यदौच्छेत्परमन्पदम् ॥ 30
RRS
चतुव्वगं चिन्तामखौ परिद्धेवख्डे erafeae = [¢ we |
अ यदकष्य्ेषाद माचलटाइतवकजिष्वपय्धा लोष्वनया सर्वेषां
इादश्छृपवासावगमात् ¦ यदा तु दशमो विद्धेकार श्यै उदथमाच- TST दादौ च खमा श्ना स तदा गटडिशाम् पूञ्ीपवासः |
खन्द पुराणे ।
पारण्णद्े न eae wet यटि किञ्चन | चचश्एक्गः 1 =
पारणद्े म aq दादौ कलच्पि चत् 1 TANASE |
तदानीं दश्मौगिद्धा उपोश्येकादननौ fate: 1 पद्मपुराणे |
बिद्भाष्येकादभौ याद्या क्रतो wremt ग देत् 1
SSM दादपौरग्ति TUTE ATH UTTAR ॥
fagrafagt faser परतो दादश ब चेत् 1
विद्धापि क्था शङ्का वरतो दादौ वदि 1 हारोतोऽपि । |
watemt यदप न खात् इद शो अटिकाद्चयम् |
दशन्येकादन्नोभिश्रा सेधोषोया तदा लिचिः ॥ तस्वसागरसंहितायामपि |
दश्रम्येकस्द द्यौ थच GTS सा Farrer |
सेवोपोय्या काना creat चेश feet ॥ भविष्ये ।
एकाद BANAT भरतो ग च वद्धे 1.
< अर i] रकादश्नोनिकबण्करङम् । बद
ग्टडिभिः quafgy मेवोपोग्या तदा fafa: ॥ असिनेव विषये यश्चारेञुसुखोरुष्तरजेवाषवाखः | तथाच frre ।
श्रमौमिभ्रिता पूवां खुयेतेकादश्गै षरा ।
WATER महाप्रा्क उपवाखः RE भवेत् ॥
SA TE राजशुपाय्ा मोखकाङ्किभिः ।
Wwe wate तच wa भवेत् ॥
यदेव द शरम जिदं भवस्रकार भौ दिनम् ।
उपोग्या तु तदा VERT TERT मोखकाङ्किभिः |
पारणन्तु चयोदश्छां तजाख्यफलं भवेत् ॥ यान्येतानि बच्नानि कूर्म -पद्मपुरा्टयोः |
एकादभो दश्राविद्धा परतो दादश क fe)
SHEN BEM तच Wale पारणम् ॥ ,. खन्दपुराणे |
एकादशो दशाविद्धा इादशौ ग च aga |
तदोपोव्ा दादौ स्याच्योदश्ताग् पारणमिति ॥# तान्युर्ाइतवाक्यपर््मालो चनया FRSA! Vet तु दश-
मोविद्धेकादभ्नौ wet विद्यते इारभौो सोदपय्भेनस्त विद्यते च तदा दितोयेवोपोय्था जित्या काम्या च ।
तथाच ATS: | |
दादश्सेकादग्नौ चज सङ्गता जिदश्राशिप ।
agate ततः GATT TTY पारणम् ॥ `
Red aganfwnmal परिदचेषखद्डे aratray
खन्दपुराण्णोऽपि ।
WHITMAN यन्न परतो दादश न रेत् ।
तज ANT पुषं WATT पारणम् ॥ खन्दपुराणे च |
एका fee समायुक्रा याति इद्धि परा fate: ।
दाशो पारण्ा्थां च गोपो पूरवंवाखरम् ॥ बौधाधनोऽपि |
कलाण्येकादश्ौ यच परतो दादौ म चेत् |
तज MUTT TS WHT पारणम् ॥ पद्मपुराण्णेऽपि ।
इादभौोमिभरिता कार्य्या सवकेकादश्ची fafa: |
दादौ च जयोदश्शां विध्वते afe ata at i तथा |
water काम्यां इादश्रौमिभिता मरः,
प्रातभेवतु वा मा वा यतोभित्धसुपोषणम् ॥ तत्वसागरसहिताधामपि ।
दादण्धेकादशौ यज सङ्गता जिदशाधिप।
तासुपोव्य ततः Saltwater पारम् ॥ WIT: |
RANT यज Baw परतोऽपि च।
wet पारणं gala कतुकारिफं खभेत् ॥ बरह्मपुराण्ेऽपि |
oh
[ई We
९ अर || रुकादश्नोनिगवप्रश्रणम्। RES
इादण्येकादश्नै aw तच afafent हरिः |
तच MAMA TE VITA पारणम् ॥ पदमपुराण्टेऽपि ।
एकाद ्ोकशाथक्षा येन इादण्युपोषिता ।
किं तस्य बमिर्यननैरश्मेधादिमिनं प ॥
एकादश went च तच सज्िहितो इरिः।
उपो रजनोमेकां weet यपोडति | तत्वसागरसंडितायाम् ।
दादणश्येकादश्नौ aw सङ्गता जिद शाधिषप।
agate ततः Haley जयोदश्याग्त पारणम् ॥
दइादण्येकादश्नौ GT परतो म जधोदशो |
SUA इादशगे AW दाद श्वाद्धैव पारणम् ॥ feed विविधविषथे दितौयेव aq cnatfagrer नि-
वेधात् | तया WCAG | तस्मात् स्वप्रयन्नेन yatagt विवजयेत् । नारटौधपुराशे।
yafagr म aren तीया षश्वपि feo | श्रष्टम्येकादग्नौशता धरम-कामाथमोशिमिः ॥ अजेकादश्ादयः परविद्धा sitar: प्रतीयन्ते विरेषनिषेधष्य ्रेषाभ्गुज्ञा विषयत्वात्, अन्यथा मोपोश्चा इति वाच्यं, मतु पूवे विद्धा गोपोग्धेति परविद्धेकादश्छपोग्येति वचनाच्च ।
Rg चतुग्वगं चिग्तामओौ ufctway कालनिये [१ qe,
तथाच GATT । = ` दतौयेकादनो षष्ठो weet च wast । श्रमावाश्याष्टमौ चेव ता Sten: परान्विताः ॥# शारदापुराणे। । एकादश्वषटमों Wt Gaal चतुद भौ | वतोका ज Saul ज श्रमावाख्ाष्टमौो वथा | Sure: Wear state: पूवेखंचुताः ॥ पेठौनसिः | एकादग्रौ त्था षष्ठौ Wars चतुरं्नो | water च चतुर्यो ज ता उपोगाः पराजिताः ॥ यदा च द्ग्मौबिद्धेकारभ्नौ weet च fara विद्ते Ufa ज जयोदशो तदा गस्यव्यतिरिक्कानां तजोपवासः | तचार पश्पुराणे | इादग्ोसंयुता तच भवल्येकादग्नौ कला । दिनख्येऽपि खा पुण्या दशम्या 4 कथञ्चन ॥ जिश्यगेकादश्नो ay तज ufafeat हरिः | YE MANA Watery पारणम् | नारदौयपुराण्णदौ । एकादशो went च राजिगषे watewt 1 खपवासः प्रशस्तोऽसौ यद्येवं year तिथिः ॥ एकादशो दादौ ज विग्रेषेण जयोदश्नौ |
(९) विद्धेषेबेति ae |
यअ] रुकादश्नियं यप्रकरयम् | REE
frqut भाम सा प्रोक्ता ब्रह्महत्यां व्यपोदति ॥
waren दादश ज विशेषे चयोदशो |
य उपास्ते सदा wet स नरो दिवि मोदते ॥
एकादशौोकखायुक्रासुपोग्य दादश रः |
भथोदश्वाग् at gem तच्छ विष्णुः प्रसोदति ॥
एकादशौ दादश च विशेषेण चयोदशौ |
तज AU TS WHT पारणे ॥ RAGS ।
एकादश्णे Went च राजिशेके जयोदशो |
fafarfaer fafa: ater सवेपापडरा खता a
उपवासः BAA सवेपातकमाशनः |
एकादश sem च विगरेषेण जयोदशौ i इति पुराणात् |
एकादशम Wert च तच्छेषे च जयोदशौ |
दिगश्येऽपि ar पृच्छा दिवसस्यापरेऽइनि ॥ खान्देऽपि |
दाद शौसंथता wy भवल्येकादशौ तिथिः |
feawasfa सा Ter न दश्रम्या कथञ्चन ॥
एकादशो BEM च राजिशेषे watewt |
सोपोा च waaay महापुष्विवद्धेनो ॥ भविच्वत्पुराणे ।
एकादभ्नौ कचाप्येका stewl सकलं दिनम् |
Ree चतु्यंगंचिन्तामडौ ufctwea ara [ई we!
watent उषःकाखे वेष्णवम दिनमयम् ।
खवंपापर प्रोक्तं तदुपोव्यमिति ate: 1 WITT |
एकादशो कलायुक्रा Bet slat थदा। -
ewer च auger सवेपापहरा तिथिः ti समनः |
UAT, कलायुक्ा दादौ श्यते यदा |
एकादशौ तदोपोवया दितौया मोखकाङ्खिमिः॥ अरस्िन् विषये पुश्वतो zwere उपवासो fafag: | तथा पद्मपुराणे |
एकादभौ steal च राजिगेषे थोदग्नौ |
तत्श्चहस्यु गोरा नोपोग्यं तस्सुतार्थिभिः ॥ RATT |
UHM Trew ख विशेषेण watewt |
उपवासं HHA A पुख-पौचसमन्वितः ॥
एकादग्ौ दादौ च राजिेषे watew |
दादग्र दादशौरहेन्ति चयोदणश्यान्तु पारणम् ॥ wate तदिषयं | तस्येवोपवासमिषे्े सति तस्मिनेव दिने
उपवासप्रत्याख्रायत्वेन नक्तं विहितं बद्कश्ातातपेन |
दशम्येकादननौविद्धा WET च चयं गता।
SUT सा emt जेया an तज विधौयते इति ॥ प्रचेताः ।
qq] शकादश्ौमियंवप्रकरयम् | २४६
एकादशौ Bent च च अयोदगौ | तच खानं जपं होमं इला ब्राह्मणवाचनम् | जि्वश्यं इादशोकमे ततो waa वन्तेयेदिति ॥ विष्धमंक्रे | wares यदा विद्धा दादौ च we गता | शोणा सा दादश Har an तच विधौयते ॥ खन्दपुराणे | एकाद ्नौकला यज दादौ च ख्यं गता | तज AM Hala Alaa ग्दहाश्रमे ॥ पद्मपुराणे | एकादशौकलायन्ना TENT Gea यदा | Star a went war मकं तत्र विधौवते ॥ नमु “नोपोयं तस्ता्धिभिरिति सुतार्थिंनां पुल्लकामानां उपवाखप्रतिषेधोऽयं ग निष्कामाणां awerat कामानरयुक्कानां वा । तदखत् मायं पुच्रकामप्रतिषेधः किन्त्,- frytaremt यज aw afafert इरिः | इत्था दिवचनेर विशेषेण eat तजोपवासे प्राप्ते “ोपोथं erage यिभिरिश्यनेन faaraa qeafanearve, तजापि सुतार्थिशरब्देन ग्टहखखमाजममिधौयते, we सुताधिल्वं संभवतोति म qwete सुतार्थिंता ay विद्ते | feawasfa सा gar यतोनामुश्मा तिथिः |
इति यतेरेव तादृश्या उनलमलामिधानात् । तच अयतिश्रष्दः 31
४२ चतुग्येगंचिन्तामो परि प्रेवखब्दे safer [¶अ०।
fa स॒तार्थितारदितषरः सुतार्चिशन्दो वा सुतार्थिलससावमापर- दूति aes सुतार्बिंशष्ड एव सम्भावनापरो ग्राह्यः | SAT यतिः ङु्यातपर्वासुपवसेरग्ररौ | दति ग्टश्ख्छमाचजस्य | उपवासं ग Bala पुश्न-पौच्रसमन्वितः | दत्थमयौर्वाक्धथोर कालाय पु्संबन्धिमाचपरतेव जका, पुल्ञ- संबभितञ्च गटहस्थादिना म सम्मवतोति तदाफेलः, एतादिवास्छ चरिताथेत्वे किमिति a भिध्यनपेकितो वाक्षभेदापारकोविेषोऽ- FT: ! दौ तिश्यन्तावेकवारे afar घ स्याहिमख्यः | तस्िन् चानं अपो होमो नोपवासो wera # इति zwenrve दिनख्ये निषेधदग्रेनात् । - . अन्ये ATW: | UATSMY दादौ च राश्िेषे wetrw | उपवासं न कुर्वत पुकलल-पौलघमश्वितः ॥ दति वचनात् सुताथिमिरिति सामान्यदतार्चितवं gad eaten इति fara उपरंहियते, पुलवतापि जि्॒शराथां aa वा कायै भकं वा कि्िद्धशयिव्ोपवासः. कर्तव्यः । . उषवासनिषेधे तु भशं किञि्मकण्पयेत् | | म TAPAS ख उपवासफलं भवेन् ॥ दत्यादिक्वनानुरोधात् । अपरे AB: | शअरनरापसंडहारमतुमन्यामंे 4 तु wens
4
¢ ae i} ` शकादद्रौनिकंयप्रक्षरणम् | ५ ४१४३ `
"“उपवासनिषेधे ठ भशशमित्यस्छ सामान्बश्रास्वसतेकाद शो दिबलयनक्र- विधायकविगरेषश्नाख्तेश बाधात् । तेम भकप्रकण्यनमनग्धच वेदितं त्चानेकप्रकार | मक्त ददि्यान्लमनोदन वा फलं तिलाः चोरमयाम्ब् चाञ्छे | यतृपञ्चगव्य यटि वापि वायः WIGAN ACE ॥ ` अन्ये ay: aa नक्रविधानं तक्छकामविषयं “नोपवासो aera इति काम्युपवाखः प्रतिषिध्यते | एकादश्नौकसा यज दाद श्मतुगता भवेत् | शुष्यते दारो तच नोपबाखः फलाधिनाम् ॥ इति वचनात् जिव्योपवासनिषेधादिकव्यप्रसङ्गाञ्च। तथा पुन्न- वद्ग्टडिविषये निषेधमपेच्छ पारिकविधागनादितर विषये मित्य- वद्धिधानमिति Aaa) काम्यं तु एलं रागादेव yeti wen इति विकल्पो नासि विधिन्धापारबेरूप्य, पयुदास च waa युक्ते सति उपवा च निषिद्धे सकामः किं डुग्यादित्यपेकितिन बकग विधातु उचित .मवति | एवश्च | एकादभ्ौकलाणेका दाद श्नौ यच शुष्यते | तजोपवासं gaia निष्कामो विष्णुतत्परः ॥ | इति aeagaas भवतोति तदयुक्षं। पापप सिशरकाम-
विष्डुखायुष्धकाम-दसुचूणामण्ुपवाखविधारत् |
RES चतु गग चिन्तामयौ परिथिषखद्धेकाशनिवये [१ we |
WHEN went च राजिरेषे qatewt | जिभिर्मिंओरा fafe: प्रोक्ता etaraecr खता | SUNT: BANS महापातकनाशनः ॥ इादश्यान्तु थदा न्प दिनश्यतिचिभेवेत् | तदोपवासः avert विष्णुखायुच्यमाभ्रुयादिति ॥ साय्यमिच्छतेति कचित्पाठः | एकादशौ इदशौ च राश्यन्ते च जयोदशौ | ` उपवासः हतस्तज मोखमेव प्रयच्छतो ति ॥ वथा । farsa तु कर्तव्य उपवासो eae: | इति काम्यस्यापि विदहितत्ेन विकश्पस्य तदवस्ल्वात् तथा डि faa: प्रषटन्तिखकणा परि इतेति, तस्मा्योक्रमेव ere: | अन्ये वाहः । यद नक्रविधानं तद सामथ्यैविषयं । न च विद्धा- विद्धयोर शक्षसतद्यलाच्यदेतदिद्धाया नेमिभ्तिकविगरेषविधानं तदष- मधे विषये श्रसमश्नसं स्यादिति वक्रं । विद्धायां छकभक्रादिरूपाप- वाशप्रह्याश्ायोदुधेट एव प्रतोयते राजावुपवाखसङ्ल्पविधानात् | विद्कापवासेऽनश्रष्ठ formar समाडितः | राजौ संपूजयेरहेवं सडष्पञ्च तदाचरेत् | ARTA स एव काशोयु कः एकभक्काखससौ न भवति | दिनाद्ंसमयेऽतौते yeaa नियमेन यत् | एकभक्रमिति पोक्षमतस्तस्माडिवेव fe ॥
an
¢ ge lj रकाद शौनिंयप्रकर थम् | Rey
इति we feta faferaramaa तदान भवतौति wee मसमयेविषयमिद मिति यक्तं सामान्यतो दिनखयेऽस्िन् ferqa- विशेषे च quam ` गटहष्ठस्यापवासनिषेधादनियमेन भख्कर्पनायां प्राप्तायां निवमविधानायेलेनाका कितिसमपेणेनाजेवेनेव वाक्यश्चाप- TH: तेन यथोक्रमेव साध् । एतेनेतज्िरषत | एकादश्यां तथा am दिजः कुयाट्थधाविधि । मागेभोषंग्रक्षपशादारग्याब्दं विधौयते ॥ इति वारापुराणोक्रविषथं इादग्नौ खये मक्रविधानं एकादशे चेत्युदाइतवशने पूवीपवासविभायकविरोधादिति शामान्यश्ास्छद्य विश्नेषश्रास्लेए बाधात् उपवासनिषेधे चाकाङ्ितसमर्परेन . वाक्यखा- GR: उत्पत्तिशिषटेकादगशोबाधप्रसङ्गाच्च | कला्येकादश यज दादश्लुगता भवेत् | दिनश्येऽपि सा ger यतोनासुष्लमा तिचिः ॥ ay च यतिग्रहणं नेतरव्यादश्यथे। तथा सति पुश्चवतौ- awe ages निषेधानुपपन्तेः । तेन यतौनां वे शिष्छमाच- प्रतिपादनपरमेतत् तदयक्त “उन्तमेति' दिगकश्येऽपौत्ययि््टेन दिनख्यमन्तरेणपि यतोनां दितौया चोकलमेति रचितं | यकत WEFT | | पूरवैविङ्का न wien वष्येकादश्वथाष्टमौ | एकादशन् Hala Sad दादटभौ यदौति ॥ तच्छद्धिकाम-विष्णुखायुग्धकाम-ु सुखुव्यतिरिक्षविषयं उटाइत वाक्धानुराधात् |
xed चतुव्यर्गचिन्तामखौ परि रेषसब्डे arafed [१अ०।
अविद्धाभि निविद्धखेल wen forts a | Be: पञ्चभिर्वा aeteredt तिचिः । तदङधङिद्धान्दन्मानि दिभाम्बुपदसेद्ुधः ॥ ‘fafeg’ zwarfefr, wfagrenreenfeferte | URIS eM च राजेव बयोदश्मे | उषवासं न कु्वोत पुच-पौलख्मन्वितः ॥ ` एकादशौ दादभ्ौ च राज्िशरिषे ख्योदभो | UGA” गोपोग्यं लन्सुता्थिमिः ॥ इत्या दिवशमादु पोग्यलेन म wen ग सरूपेण Gants) चन्त कोचित् wemiferwa? दश्मौविह्कां निरयानेकादनों गच्चः Vals वचनव्याख्यामं शतं तदेवं विधसद्धचे कारण्टाभावादवक | विद्धेकादश्डपवासप्रतिषेधवचनान्युराइरिग्वन्ते | तज arfasefearat | CUARTTM यज तज नोपवरेद्बुधः | अपत्थामि विबष्यनि aera ग गच्छति ॥ जरह्ञपुरारे AIST | उपोओकादननो मोहादशमोभरेषषंथतां | म मरः सुखमाधन्ते TH SA पर च ॥ छेतराङ्रेण Ale: ve: प्राह नराधिपं ।
ee त 11111
(९) @wepreters’ इति उतोब्रयं कन्दोमश्गरोय दुध, दर क्वज जिदिवस्पृगहोराचं Kaa Ue समौचौनं मावि। |
-ॐ जे, Ly
Cw |] emirate) ` २89
यदर्थग्ते fadtitory quret waar शह 1: gaa wurde दध्रमोगरदसंसुता |
छता वेकाद्ो TeTAS कारणं मतं ॥ तस्मादेकादशौ चुक्रा TNT ATTA)
म् aren प्रयन्नेन निष्फला दादौ यदि ॥ यथा सेकादशो राजन् इदग्र च तथा wet | समाना तत्फला प्रोक्ना बतेऽभिंचक्रपाणिनः ॥ न चाहं Scat भाग्या न चाइमपतित्रता ।. ` न चेह कशुषं येग किं पापं लन्धजन््नि ॥ TAIT FS: AT वालो किसु निपुङ्गवः | चिरण्ध्याल्ला महाराज Agate वशः ॥ दशरम्येकादगों yt TAGS HEA: | spafereer देवि तस्येदं कमणः we ॥ उपोथेकाद शौ scat atten दश्रमोयता | तज MMA पुष्यं चयोदश्चान्तु पारणं ॥ afire: मुवाचेदं षष्टो मान्धाटभायैया । दशम्येकादग्ो देवि पुरा चोपोषिता बया ॥ तेन ते कर्मणा चेह सभक्त सत-बान्धवेः । . वियोगं समगुप्राप्ना सत्यं विद्धि पतिव्रते ॥ यानि arate पापानि Geter सम्भवन्ति वै | तेषां wrt दशम्या वै etantent मता # THPNE TS नश्यते माच संश्रयः |
nec चतुर्ग चिन्तामगौ परिरेबखब्डे कालनिजेये
दश्न्बलुगता ay तिचिरेकादशौ भवेत् | तजापत्धविनाश्ख परे तु नरकं व्रजेत् ॥ atten दशमोविद्धा षदा Garant तिचिः। ATU ALT ज्यात् TS वषेशतोद्धवं ॥ तया | दशम्याद्चैव विद्धायाभेकादश्नासुपोषितः | vere: Star नित्यं नारदोऽइं ब्रवोम्बदः ॥ सत्यं au विनश्येत waits नचान्यथा | दशम्यसुगता यज तिचिरेकादशौ भवेत् | तभापत्यविनाशः खात् परे तु रकं WAT ॥ तया । सुक्छरेनापि daar दश्म्येकादश्नौ तथा । ATMS नरो मोहात् खखाद्धमोाच Cras ॥ कूे-नारदौयपुराणयोः विष्णर स्ये च । दशमोगेषशयुक्रामुपोग्यैकाद नौ किल | संवब्छरशतेनेड AAT सुष्यते ॥ दश्मौगरेषसंयुक्षा गान्धाग्या समुपोषिता । तस्याः Tau गष्टं तस्माण्लां परिवजेयेत् ॥ जरहविवर्तऽपि |
दश्मोगरेषयुक्तां चः करोति विमूढधौः ।
एकादश्नौफलं TS नण्डेहादश्रवार्विकमिति a येः शता दशमौविद्धा विद्यामो्ेन area: |
[९ we!
१ GI) श्काद शोनिययप्रकरयम् | २४९
ते गता नरकं चोरः धगान्धेकोग्विं रति ॥ घौरधमौक्षरे |
एकादग्ौमुपोब्येतर्दार रौ मथवा पुनः |
fafeeat वापि ब्रवत ग wer यतां कदित् ॥ भविच्यत्पुराणे | |
पृष्व विद्धां verga wat पूणामपि त्यजेत् ।
यटोच्छदात्मथम्तानं way नियमेग्वपि ॥
ait feng neg गेकभक्रमयाचितं |
मन्दायां yafagrat qaleqaatea ॥ जद्मवेव््तंऽपि ।
दशम्या Sy My एकादश्ां भवेद्यदि |
सा तिथिः बकखा शेवा रग्रमोकाखमिजिता ॥
TPH VT यथा लवाव्यघटं भवेत् |
छरा विन्दुखमायुक्तं me मद्यतां Ay ॥
इशाइणं विषं cig कः पिवेग्धूढधोनेरः |
quand क उपोग्यति खद्भतो ॥
एवं wren भुनिग्े्ठ दशमो ग्रषसंयता |
वजिता qfafa: सर्ववां सरेवममो एभिः ॥ मारदरौयपुराणे |
खववेधेऽपि fare र थन्वेकादग्नो बदा |
सुराया fag YE गङ्गाम दव TAT ॥
rage eee
(९) waraiatranatlt we [1 : 32
५०
चतुवयै्गचिन्तामयो परि्ेष ण्डे काखनिर्वेवे
दूतौ पञ्चगयश्च sue दूषिताग्धजेत् । तथा |
एकादभौमुपोवय स्यादप्रजो दशमोयुतां !
दश्रमौमिभिता दन्ति फणमेकाद गोहतं ॥ कौशिकः ।
दशम्येकादश्ौविद्धा सुरेश्वग्थेविनाशिका | पेटौनसिः |
नागविद्धातु या wet शिवविद्धा a सप्तमौ |
दश्म्येकादभ्नौविद्धा AT नोपवसेदुधः ॥ ` वार्षायणिः |
तविद्धा AATATAT दशम्येकाद शौथुता |
दशाविद्भा तु सामग्र इत्ति Ga aed ॥ गार्ड्पुराणटेऽपि |
fagrerarent विप्राखयजनग्धेतां मनोषिएः |
तस्यामुपोषितोयाति दारिद्र दुःखमेव च 1 WATT |
RIM तु गान्धारो कुसवंशविवद्धिनौ |
करिव्यति ख सेनानो मदृभावाच्छिदिष्वज `
तेन पुच्लश्तं तस्या नागश्मेव्यत्यसंश्रयम् ॥
एवं गन्दा न कर्तव्या दग्रमौसंयुता विभो ।
कणा काष्ठापि या चेव Twa cual विभो |
wart तु सेनानोः ate म कथञ्चन ॥
[द खर
(ai) रकाद ग्रौनियेयप्रकरबम् । २५९.
एतानि वाक्धानि विद्धेकादश्यलुश्ञाव्यतिरिक्षविषयाणि | कौत्छोऽपि । अरूणोद यबेखायां विद्धा काचिदुपोषिता त्याः Gand we तस्मान्लां परिवजेयेत् ॥ भविखत्पुराणेऽपि | MEUITIHTR तु दशमो यदि Trad | HAVASU काय्यौ धममे-कामायैनाशिनौ ॥ तया | श्ररुणोदयकाले तु Tal यदि दृष्वते | पापमूलं ATTAIN A SATHANA ॥ तथा । अरुणोदये दशमो गन्धमाजं भवेद्यदि | Tea तस्मयनेन वजेनोयं मराधिप॥ नारदौयपुराणे AEA ATH । मो इिन्युवाच | quer: प्रा्तमादाय यदोदेति दिवाकरः | तेन we इरिदिमं तदस्तमखराय वे ॥ garcafaeia हि दुष्यं Tay area | ara प्रयच्छन्ति ye इरिदिनेन डि ॥ शर्र्विंहारकाले तु वध्वोपय्थामके तथा | प्रातः सन्दोहकरणे पकिसंबेदने तथा ॥ विरामे श्व॑देवानां साजेनोगहण् तथा |
२५९ चतुव्य्॑गचिन्तामणो परिशेवखब्दे erates [द° |
दारोट्धाटनवेखायां खानकाल उपचिते ॥ यतोनां दौकितानाश्च वादिजनिमदे शते | AMAA SUNT CATS TAL | yzraat निवासा यथस्ति मयि Year ॥ म याचे गोदथ देवा न याचे aes हरेः | वेनतेयोदयं ay ठोयतां सुरषन्तमाः ॥ ava चा मुनिना देवाः Stuer या qege: | विश्रमाधश्च quae) एतत्पानतं प्रदौवतां ॥ वशिष्ठ sare | THEA वचः AT BT: श्वं मरोपते । gaa सुचिर कालं दिगम्नरपुरोगमाः ॥ यमसंखापनाथेव वैकुष्टष्वंसनाथ च | पाषण्डिनां fe seri पापसंजनमाय वै ॥ उदयातप्राक् जिधरिकाबथापिन्बेकादश्नै यदा | पुरक्छत्य च तचेनद्रं तथान्यांख GUAT | SHI By देवा णोकसम्ावमाय वै ॥ दन्तं मोहिनि ते खाभ ्रहयूषसमयान्तिकम् । दुष्टं हरिदिगौपेतं दशम्यां प्रान्तमेव डि ॥ तेन sain जष्टन्तु AAA मागवेः ॥ अरुणोदयवेलाणां परिष्वजेदिति भावः। weetcatsfa पुराणे za: |
(१) geyufafa awe |
a
qe |] रशकादोनिख्यधकरणम्। `: Ruz
चतखोघरिका प्रातररुणोदय उच्यते | यतोनां खानकारशु गश्न्नःवदूयः छतः ॥ इति ॥ यतोनां खाना दष्यनेगोहयादर्वागपि efearequu- मरुणशोदय दत्थ क्र भवति । एतान्ददणशादचनिषेषवाक्कान्धपि यदा दादश्ां कियग्माजाप्येकादभो दृष्यते wicerng कक्ष्या इादभौ तदा परिश्याण्केव्येवंपराणि दृष्टश्ानि, कान्वेकादशोत्रत- faaarfa ar | WETS | afeqvaaramt भात वनेचेद्धमेकाङ्कितिः | पुल-राज्चद्द्यधे इर श्मासमुपत्राखमेत् | तच क्तु शतं TE Wig पारणे ॥ उदयाद्माञ्नुद्क्तेन व्ापिन्येकादभौ बदा । GRATE नाम AWAIT" ॥ पु्च-पौन्लपरहृद्ययें दारश्ायुपनाश्येत् | तज MANA TS WITT मारणे ॥ आदित्योरयवेथाधामारग्च sfeanfzar | SESH नान ATT WATT YT: ॥ पु्ल-पौचलग्छद्यथे दादण्वानरुपवासखेत् | तज MINT FS अद्योदणश्छान्त पारणे ॥ काश्छोऽपि । अङ्शोदयवेश्नाधां दर्मो यदि sya । WHAT दारौ खान्योरण्वाशु पारक्म् +
४ 8 aaa चिन्तामजौ परिेषखब्डे कालनि्ेथे [शं qo)
पुराणेऽपि | अरणोदयवेलायां दश्रमौ. यदि सङ्गता | cfrenrgarerfa इादशोसुपवाषयेत् | तज क्रतुशतं TS Wega पारणम् ॥ गोभिलः | अरुणोदयवेशायां दशमो यदि सङ्गता | संय॒क्ेकादश्ों तां त् मोडिन्या दन्तवान् विभुः ॥ विष्णुः । उदयादुपरिविद्धा दश्म्येकादश्नौ Ber! दानवेभ्वः TUT दन्तवान् पाकशासनः ॥ तस्मात्छवेमयन्नेन सनधरणेकादजनौ त्यजेत् | इादश्यामुपवाखोऽज बयोदश्सान्त् पारणम् ॥ नारदौयपुराण्णेऽपि | ब्वाक्ध विरोधेन सन्देहो जयते थदा | दादौ तु तदा याद्या जयोटश्ता्ु पारणम् ॥ दिगच्ये च aaa उपोग्या sent भवेत् । दशमौगरेषसंयुक्ां न इुवेम्ति कदाचन ५ waft कान्येकादभौ विषयाण्छेव । तथाच तेषु तेषु वाक्धेषु धमेकाङ्िल-पुश्च-पौत्रसण्द्यये मित्येवमादोनि फलानि शूयन्ते । यदा श्ररणोदयविद्धोपवाखनिषेधवाक्धानि वेष्णवविषयाणि, शेवा- दौनान्वेकादश्युपवासाधिकारे तजोपवासे भासि दौषः | तथाच भदिब्यत्पुराणे ।
* [९ ॥ L
¢ ue i] THreaifaaryMcaz | २५५
दश्रमौरेषखयक्तो यदि स्वादरुणोदयः | वैष्णवेन म awe तदिनेकादजौत्रतम् ॥ काम्येकादशौनिषेयः HATA एकादशौप्रकरण्टे श्ररुणोटय- वेधनिन्दायां शौनक उवाच । ` ब्रतमेकादभौ सूत विर्रेषेण wT । सवेपापप्रश्रमनं wa यिन् HARA ॥ कौदृष्येकादशभौ कास्थां कथं कार्यां कथं हरिः | पूजनोयः फलं किश्च भवेन्तत्ृत ATT ॥ द्यापनविधानश्च Ala ब्रतफलाप्तये | raat सूत शवे हि वद aft sce: ॥ दूत उवाच | इदम पुरा शूरो वसुदटेवपिता मुनिम् | हृष्णादेपायनं व्यासं पप्रच्छ तव THA ॥ शर ars | कथिता tear wat व्यास afwancr मणाम् | प्रधानं तज शेषां लयोकतं दाद शौत्तं ॥ REM सा कथं areal किंफला कस्य पूजनं | विधेयक्षेतजनो ब्रूहि where हि मे afar: | सूत उवाच | इत्युक्तः प्रत्युवाचासुमुसर यदुकुखोद्धवम् | व्यासो यथावस्तदहं afta aay शौनक ॥
(९) मत दति we |
२५९ चतुव्वंधिन्तामबो पटिरेवकष्छे कालनिवंये [दअ
ब्यास उवाच | BWIA शर चदि श्रख्विवेजिता । कनौर्निरयपाताय SST साणुपोषिता ॥ अरणोदयवेलायां या खोकापि तिचिभबेत् । पूर्णा इत्येव मन्तव्या प्रता गोयं विना ॥ ay चेद् गशमोवेधोऽतिवेधो वापि जाथते | महावेधाय वा योगो रणां सफलं भवेत् ॥ तदेतदश्रमो श्यं FUT दादशोदिने। Bye शोधयित्वा तु सम्यक् शब्द्राकंको विदेः ॥ ततः aren परिवजेगोया ध्माथे-कामेसु बुधै्मेतुखेः | विौनभ्रद्ापि विवजेनोया यद्ाग्रतो टद्धिञुपेति पचः ॥ wei ay दति प्रोक्तं पुराणाथेविषच्णेः | aT दुरतो गाङ्ग खुरा विन्दु्ुतं यथा ॥ चतस्ोघटिकाः प्रातररूणशोदय उच्यते | यतौनां STARA AWAIT: खतः ॥ जियामां रजनौ प्राच्यक्ता्न्तचतुष्टयम् | माडौनां तदुभे any दिनस्यादयन्तसंञ्िते ॥ तदादिकेधरदडितासुपोयामाङराखरोम् | विपरौतं परित्याव्धमासुरञ्च ferrari नन्दा WANARAT मध्ये प्राते भवेष्णया |
qa] शकादशीनिदेवपकरवम्। ` Rye
देवं दिने we पूणां नन्दा भद्रेति चासुर | अयोदशौदिने ma दादश शश्वते यदा | दादश्रदादजौरंमि WATT पारणे ॥ waiter fet प्राप्ते इादश् awa भवेत् | तच क्रतुशतं TU WSCA पारणे ॥ विगोपवासनिधमेदेादभौ शरिता yet | करोति धर्महरणमख्ञाते च eet ॥ मन्दापूवीं जयाप्राप्तां तसाद्धदरासुपावसेत् | पृष्णादिने च agent मन्दां सूर कथश्चन ॥ ये तु मिग्यामिधानेन मोहयन्ति नरा भुवि । विमूढ़ा पापिनस्तेषां रौरवं शरणं चिर ॥ अध्यापयगधविश्नाय पण्डितग्बन्यबद्धयः | कारयनधब्धा लोके दादश दश्मोयु्तां ॥ ` चे कारयन्ति कुवेन्ति दादे दण्मौधतां | Te wae वोच्य खेद शेनमाचरेत् | ममो नारायणायेति HITT दादशाशर ॥ हते पापे तु तापो वे aa ae: प्रजायते | matey तस्क हरिसंस्मरणं परम् ॥ बराका किमु जानमि प्राणिनां काय्येचिन्ननम् । धिग्विमूढधिवः पापान् धमेविश्चवकारिणः ॥ fefaar भमवान् तेन दादश दश्मोवुता |
छता येन fare Gea मथा तत्र ॥ 98 `
Rye चतुग्वगं चिन्लामौ oftitved कावनि्ये (cae |
संशित भगवान् SUT दादशौरूपष्टगयतः | तस्मादसंश्रयं BENT दादौ दश्मौयुता ॥ मन्दा UIT Tae भद्रा यात्मा इजोऽयधः | MATT त्यक्वाङ्गमात्मानन्तूपवाखयेत् ॥ इयोर्विवदतोः भुता दादश समुपोषधेत् | पारणन्तु चयोदश्लां एष शास्वविनिषटवः ॥ दादयो quale यच शाखे प्रतिष्ठिता | HARARE मन्ये ule ay wa वदेत् ॥ कुवंतामिह पापानि wea पश्यत यादृशं | कारयन्तोतराकूढ़ान् वराकान् प्राणिनः कथं ॥ इादशो दशमोविद्धा गान्धाय्ा सबुपोषिता | तस्याः TaN TS तस्मात्तां परिवञंेत् ॥ अद्धराचेऽपि केषाद्धिहशम्या बेध इश्यते | wmquizaderat नावकाश्नो विचारणे ॥ ATS दत्याङराचाग्भा थे हरिमिथाः | म तद्म मतं यस्मात् गिथामा राभिरिष्यते # तत््रातरेष वदनं देविक धमसाधन | सुख्यमाङरतस्यागस्तज मेधस नियतः ॥ द्र उवाच |
HgTe भवेदेधो योगो विप्रे कौदृशः | बेध-थोगौ Warne तयोदुष्टसुपोषणं ॥
rare sare |
¢ ख |] खक्ादण्योनिययप्रकरक्म् २५९
चतसो चरिकाः सूर अ्रङशोदयनिखथः |
चदुष्टबविभागोऽच बेधादोनां किलोदितः ॥
अरशकोदयगेधः खात् VEY चटिका |
अतिनेधो feafen: प्रभासन्द शनाद्रवेः ॥
महागेधोऽपि asta दृश्छतेऽका न gaa |
तुरौयस्तच विदितो योगः aurea बुधः ॥
यातुधागतरतं थोगे महाभेधन्त् वाब्कले |
जन्भासुरस्यातिगेधे मोहनो बेधलेशिनो a
दशम्याः प्राविद्धं हि wage इरेदिनं ।
तत्पुरा विबुधेदंन्ं मो डिन्ये तदिपयचात् ॥
वरमेकादगौव्थामो न कार्या दश्मौयता ।
सूर मे मिखथयः सोऽयं न शता दादौ sar |
दमौ पेष्थाक्षा किं मुनवेडभाषितेः ॥
इत्यं विचाय्पै faue: ay विद्धेकादश्ा इादश्साममावे दाद-
wig जथोदणश्यामभावेऽपि “एकाद नौं दथाविद्धां पषडद्धौ विवल- येत् । पानौ faa va gaia रघ्रमोयुरता” ॥ इति Zaz मावाख्ायाः dtdarer वा प्रतिपदि सद्वाकेऽपि शद्धा दादश्सेव 'तिचिहानौ प्रधोक्रया enenrent यदि। siter weit ष्टद्धा WATT पारश ॥ इत्यनुसारादुपोथा, विहोनशख्ापि विवजैनोया, “व्ययतो दद्धिसुपेति पचः" इति ठ् यथपि ent तथापि एकादशीं दशाविद्धामित्धस्य “awearemt यदीत्यस्छ च विगरेषशस्सान्ययालुपपन्तेः fates सात्धाम्ाख्पवा चित्वेना-
२६० चतुम्बैगचिन्तामणो परिषद कालनिये [६ खर |
ware: “श्रविद्धानि fafagaa wan दिनानि तु । get पञ्चभिर्विद्धा याद्धेवेकादशौतिथिः” ॥ दत्यविद्धाखाभभिमिष्वि- दानु ास्पत्युक्रणटिकादश्रकापेचयाग्धिकदिह्धापि तिचिवजेनौये येवं Beare । Waa च । qq ywareg सन्या बद्ते थद | दितीयेऽछि acts सा भवेत्पशवद्धनो ॥ TTT | sata छिन्याद्यष्टभेदनिषूपण | ABATE | एकादग्गौत्रतं सर्वत्रतानां प्रवरं खतं । ACE संप्रवश्छयामि Save Vera ॥ विश्रोधनमिरः det श्टष्काद्रस्यांहसः पर | ततृखलरूपं श्रुतं तो येच्ञानादप्यधिकं विदुः ॥ एवक्छारमिदं त्व मिद सत्यमिदं ब्रत | प्रायख्धिन्तमिदं सम्बग्यदे कादश्छपोषणं ॥ fatwa विज्ञेयो aremty fatwa | भवन्धष्टौ परिख्थातास्ताः wwe यथोदिताः ॥ ` salen वश्चुलो च जिस्सशरा पचवद्धंनो । जया च विजया चेव जयन्तौ पापनाध्िनौ | इादश्ोऽष्टौ महापुष्छाः सर्वपापहरा दिन ॥ तिचिषोगेन जायने रतस्लद्चापरास्तथा |
¢ @ |] रकार शौनियेयप्रकरशम् | २९१
मखकयो गाक्मवलं पापं प्रशमयन्ति ताः ॥ एकादश्यै तु aye aga पुनरेव सा। ome wae कथिता पापनाभिनौ ॥ इादष्यामुपवासस् इाटश्यामेव पारणम् | वश्जुलो नाम सा प्रोक्ता इत्यायतविनािनौ ॥ WAVY श्राद्या श्यात् दादरश्नौ wae fea) wa wetemt प्रातख्िख्युशरा सा इरेः प्रिया ॥ QRTA यदा ay प्रयाते qeafen | fawrearent तच दादशीं समसुपोषयेत् ॥ एु्य-अवण-पुखाद्य-रोहिणोख्यताः हताः । उपोषिताः समणफणा दादश्छोऽषटौ एक् एक् ॥ ब्रह्यत्रमपि सा gal विशोधयति aria | वश्वुलोति fatter सा ₹हत्यायतविनाशरिनौ ॥ महापापानि चलारि शोषयेत् जिस्युशरा रता । कुरुतेऽगेवकलेषविच्छेदं TIA ॥
जथा जयन्त विजया Wate तथापरा | जयन्तो भरकच्छेदमपि दुष्कृतकारिणं । weal तु रगु महापातकनािनौ ॥ तावत्ापानि देशेषु दुःसहा यमयातनाः | कुवन्ति प्राणिनां यावन्नेतदु कौ लनौवतं ॥ चदज faa दानं कयते चाच यद्भविः |
wi तदयं प्रारकोखिन्यां aya: ॥
शद् चतुम्मेगंचिन्तामयो परि चेन खे कालनि्यंये (ई qe |
वश्चुौ ATC चच GTA गर इष्यलः । सखष्वानादख्धामेत्य कुर्ते वाञ्डितं विशां ॥ वच्चो विशुखं मश्वेमालोक्ध रविनन्दनः | कुर्ते संविरं साकं चिजगपेन इषितः ॥ wae मन्दात्मा विष्डुत्रतवद्दिष्कृतः |
व्रं ममेति तत् Te माजेवाख्च पुराश्तं ॥ शिरोज्तिंनितरामेषां mesa प्रधावते | यान्ति fama: alate दुष्कृतकारिषः ॥ दादष्ोऽषटौ खमाख्धाता याः पुरारूविकचणेः | तासामेकापि विदिता इमि पापं पुराहतं | तदेव विपरौोतेन इन्त पु षुराहतं ॥ आयाति महता पुख्छप्रसारेण Woes | TAT शद विगरेषप्रतसंयतं ॥ वदायातमपि wn यदि एुष्ठबदिष्कैः । तरेतदग्डतं प्राप्न कराद्धिमखितं णात् ॥ एकाद भोखरूपेख धर्मः TTT: । तच्छरोरखमं AT WATE छिनो त्तं ॥ विहाय वशो पापाः करि्न्ि पराजि । भ॒ ज राजन् विागन्ति पाणिनिः dicey: ॥ खथ विनिशथान् धिक्तान् नौकाम् पण्डितमानिनः | थे गर््ायतनं खवेप्राणिनां कारयनत ॥
ये कारवग्यविवुधाः प्राखञ्ुखद्य हेतुकाः |
१०|| रकादशीगिणंयप्रकरखम्। शद
प्राणिनस्तृतं पापं तेषां गच्छत्यसंशयं ॥ तेषां निरभिमानेस्ठ तला शाखानुगामिमिः | यथावदुपदेषटव्यं न भाव्यं HATTA: ॥ स्वब्रतानाश्चरणं स्व॑तौर्यामिषेखनं । खवेदागप्रदानञ्च समं श्यादश्ुलौत्रतं ॥ तजाजदानं विप्राय विधाय अद्धथाज्वितः | पराप्नोति बहशो विपराऽकषमषः श श्सन्िधिं ॥ शौ -मारायण देवं सौव तज पूजयेत् । CHINA दत्वा SATIN ॥ इन्ति fected पापं eee भक्तितः शता | स एव winrar: सवेबुद्धिमतां सर्ता # हितं et समोचौनं यदश्चर्ा मुपोषणं | उपवासं थया WHT दान ब्राहमशपूजनं | विधाय वश्ुलौश्धेव पुरुषो थाति axfa 1 एषमुकौजिन्यायष्टेकाश्नौ माहाक्यं frate निरूप्योपवंइतं | एवं समस्तवरधमेगणटाभितं वे चेकादगोत्रतमिदं किख Wey । शाखा न्वितोदरिगतस्त हरिपरिषं यः We पुमः प्रकुरुते wa स afar ॥ इ्युष्मो शिन्याद्ष्टमिरूपणं | अपरे STS: | परतोदाद शौसद्भावे खति wat weercur- सुपवाखस्तदभावे तु विद्धेकारश्वाभिति |
६४ चतु््मंचिन्तामो परिेषखण्धेकाजनि्यये [९ we
तथाच श्रुतिः । एकादश्नौः द श्ाविद्धां पचटृद्धौ विवर्जयेत् | पचहानौ fad सोमे eragratant | ‘awa उपवसेदित्ययेः | , वायुपुराणे । एकादशी दश्ाविद्धा डादभ्ौ च परेऽहनि | RITHY तु ACA ध्मे-कामायसाधनोति ॥ तदयक्तं परतो इाद भावेऽपि ब्रएद्दादणग्यासु पवासिधानात् । तथाच कू्म-पद्मपुराणएयोः | एकादशम दश्राविद्धा परतो seat न चेत् I तजोपोया WS तु चयोदश्ान्तु पारणम् ॥ अन्यान्येवं विषयाणि वचनानि प्राग्दभितानि । ग च परय- क्ेकाद भो विषयमिदं sed, “तदोपोवा इाद्ोति वचनात् । तथा fe दितोयेकादन्नौ याद्येति वक्षमुचितं न तु दादशोति,। केचितु सन्यासिविषयमिदं वचनजातमिव्याङः, तन्मन्दं प्रमाण- भावात् । न च श्रद्धैव दादौ राजशुपोखा aware he: | पारणन्तु चयोदश्छामिति वचनं प्रमाणं । न हतेन वचनेन TE दादण्यपवासः शब्रासिनां विधौयते, किन्त सुसवुष्णा । भ च घच्यासिमामेव मुसुचतेति fra 1 किञ्च चजयादेरपि श्ड- दादश्यपवसो विधौयते cqfedaaan ye: किमन्यष्छोतुमर- दौति वचनेन, तच न शद्रादेः Gare: सम्भवति, fae चतौ- नामपि विद्धकादगश्दपवासो विधौयते ।
१ अ. ।] ` रकादशोनिनेवप्रकरयम् | २९५
एकारन्नौ दश्राविङ्धा परतेाऽपि न aga | ग्रहिमि्ंतिमिखेव सेवोपोग्ा दा तिचिः ॥ इति म्यप्रुराणएवचनेन | wa लरुणोदयविद्धकादश्पवाखविषयः, तदुभ्वैविद्धविषणास- जिषेधाः, श्एङ्कदादष्पवासविधयसेत्याङः। are । शअदशोदय- विद्धेकादश्सुपवासमिषेधागां प्रागु दाइतलात् | अन्ये तु यदा विद्धेकादघ्रोदादग्ताञ्च अवशं भवति तदा विद्धेकाद श्पवासमिषेधाः शड्धदारश्युपवासविधयस । विङेकादश्कप- वासविधयस्त॒ एकादश्छन्तरविषया CAT: | Warewrafagret BAG प्रपते शद्ध दादश्वपवासविधानात् । तथाच भारदौवषुराणे । एकादश्वामविद्धायां BHR WAG तथा । SUT इादभौ Tar भथोरदेवतं हरिः ॥ WITS | wrearesaafert इति चलुचेःपादः पद्यते । कूमेपुराणे | wares दशाविद्धा अवणश्च भवेश्लथा | SHAT TEM तज जयोदश्ाग्तु पारणम् ॥ किवं विधेकादण्डुपवासप्रकरणपाटोऽगकः खात् | aut तु विद्धेकादण्युपवासोदिमषयविषथः अन्यच शएड्ूदाद- श्पवासोदिनचयविषयः। way इदङ्दादश्लां दिनच्चग्ते देवेनो- drat “दश्मौयतेति वचनादित्याहः | तद्युक्तं एकादभनौदिब
चयेऽपि श्टद्धदादश्ासुपवासविधानस्म दरितलात् । 84
२९९६ वग चिन्तामयौ ufctwes कालनिजेये [१० |
wea तु “विह्भाषेकादथौत्यादिवकनजातं परतो इादष्यभावे सति श्टद्धेकादभौप्रशसाथें | परतोदादभशौ न चेदिद्धापि याश्चा किसु- ताविद्कधापि। तथाच मूखान्तरकण्पमा भावेऽपि विद्केकादणश्छुपवाखनि- quaqeraagrey भवेत् विष्णुर शस्ताथ्युपक्रमोपसंहारपम्याखो रमया चायमेवार्थः प्रतौयत tare: । तज “दिनच्यग्डते देवौ तिवचनं कथमिति fare | | केचिन्त परतोदाद भरौ सद्भावे सति दितौयेकादश्डपवासः सर्वेषां
मान्ययेत्याहः | तथाच भवि्वत्पुराणे |
दरतौयेऽनि wars इादश्नौ यदि grad |
दितौथेकादभौं gery प्रथमान्त विवर्जयेत् ॥ .
दादणश्वेकादभौ धुक्ष दादौ परतो यदि ।
द्ादश्नौभिभितोपोय्या तिथिरेकादश्नौ तदा i
SITMATSMY थत्र इादश्नौ परतो भवेत् |
तचोपोथा दितौया तु दादश्छाञ्चेव पारणमिति ॥ AZIM |
परतो इादश्वभावे दितोयैकारष्छपवासविधानात् |
तथाच ब्रह्म-वाराह-स्कन्दपुराणष |
दश्रमोगरेषसंवक्षा यदि इद्धिमतौ भवेत् |
तदोपोव्या fatter खात् VATS TTA ॥ स्कन्दपुराणे । |
दादश्येकादश्नौ as संयुता मुनिषन्तम । A) RAFT Are | 4 ` क्छ |
qe i] र्कादशोनिबेयप्रकर कम् | age
AGUS गरः Falweatgrary पारणम् ॥
FAT |
एकादश HATA परते Tent म चेत् । तज क्रतुशतं TS जयोदश्यान्त् पारणमिति ॥
म च परतेद्धादगोसद्धावविषय्छेतानि वचनानि “sete पारणमिति वचनात्, तदा went पारणएमिति व्यं गतु अयोरण्लामिति | केचित् सद्या सिविषयमिदं seme |
अदातु द्ग्रमौविद्का दादशोमपि संखुेत् | एकाद वदोपोथा featar मोखकाञ्धिमिः ॥ एकादश्नौ दश्ाविद्धा परतोऽपि भवेश्यदि। तदोपोखा fetter तु विष्णुसायुश्छमिच्छता ॥
दूति वचनादित्या्ः | तन्मन्दं, म WS ae सद्यासिनां दितौयेकादम्श् पवासमाह, faq सुसुचुणां । ग च सब्यासिनामेव सुमुका, ग्टहस्छादेरपि तस्छम्भवात् | AT चयानि योदशौपारण- पराशि तेष्वेव “aw क्रतुशतं ge इत्यादिफलश्रवण, तानि काम्योपवासाभिप्रा्याणि, विद्धोपवासविधिपराशि तु frac वाखविषयाणौति यवसा किं म eee |
ufe gary संसिष्धेदेकादश्ां तिचिचयं। तज RANA TY इादशौपारणं भवेत् ॥ VSM कादौ यच eM परतोऽपि वा। इादभोपारणं Halq कत्को टिणलं wig ॥
aqe aqeniferraat परिशेषे कारनिवये = (¢ qe
इति इादक्नौपारणेऽपि फलवा विग्रेषात् । किच्च | सरवजेकादन्नौ काव्या दादज्ोनिजिता भरैः । प्रातभेक्तु वबा मा वा चतो fry हि परम् । urea watt निष्कामाकां विशकतिटम् ॥ इत्यादिषु जयोदन्नौपारणशख्यापि नित्यताख्रवष्टाश्च । अतोनेख फलश्चतिः, श्रपि लथेवाद इति मन्थं । अपरे ATSB: | विद्धेकादण्या fasa ay कोड्ग्वेध इति area । अद्धराजत्यरा TY URSA Hae | तजोपवासनं we म चेनच्छेदत्रमोकला ॥ इति खत्याजोचनयाद्धराजादृष्यं दशमो ख्ख वेधलावगमात् | ्रादिव्योदथवेखायां प्राङ्सुह्न्तदयान्विता | एकादप्नो तु areal विद्धान्या परिकीर्तिता ॥ इति wa: खूर्थादथात् प्ाग्जटिकारत्ष्टधे द शरभो खख ` जेभव्ावगमात् “खयौदयल्छशा शेवा दभ्या गर्हिता शरेति खत्या- छोचनया च सूयोदये र शमोस्यशेस्य वेधलवावममात्, gla पराम्द श्रमोस्यशेष्य वेधे तदृष्वेकालोमख्य सुतरां auafag: “qei- AQ षेति वाक्छानवेक्यपरसङ्गादवेधकले वा तदेषकलाभिधा- यकवाक्य विरोधप्रखङ्गत् । शर शोदथवेभः Brae घटिकाजयं | अतिवेभोदधिघंटिकः प्रभासन्दशरेमाङ्भबेः |
शख. |] ख्कादश्रीनिखयप्रकरगम् | २६९
महाबेधोऽपि asa gusta gaa ॥ या fafa: gad cree प्रातर्वक्कावशोकिनो । a वेध इति विश्यो योगः area खतः ॥ इति चातुर्विध्वद्धत्थालोदनाश्च विषयतारतन्याहोषतारतम्य- माभाति । तदयुक्तं कंमोङ्गकालदोषख पुरुषे दोषानापाद कलात् कर्मेणद्च खसाध्यफलसाधकलातिरिक्रदोषाभावादश्पवेधेऽपि च कर्म वेगात् फला सिद्धेः कर्मदोषतांरतम्बाथोगात् | दश्रमोगरेषख्य॒क्तां म तु Hay कथञ्चन | अभयं पुरा दन्ता THT: Rage ॥ उपोषिता प्रमादेन प्रायचिन्तश्चरेत् दिजः | प्रायखिन्तमङुवांशस्तत्फलेग विनाशितः | स गच्छत्यन्धतामिसख मरक WATT ॥ awry यदि वा मोहात् इूवंजेकादशौं नरः | दश्रमो शेषसंयुकां भायञ्चिन्तमिदं भवेत् ॥ तज WE AHA गाश्च दयात् खवश्िकां । सुवणेखाङ्धकां देयं तिशद्रोएसमग्वितम् ॥ दति विहितेन प्राचित्तेन परिइते वेगंसे बडविधेऽपि सम- ग्रणलसिद्धेः | यातुधामत्रतं योगे महावेधन्तु वाष्कले । जम्भासुरस्या तिवेधे मोहनौ शिलवेधनौ ti इति sargenfiran मिन्दितातिवेधमाजविषयवेनाख प्रायचित्तख वेध-महावेधादौ तरनुखारेख मरायसिन्तास्पत-मरत्वस्सा-
२७० wae चिन्ामयो परि शेषखर्डे areata [१ We |
कसर्यलात् प्रायचिन्तवेषम्येए वैगण्छाख्यकमेटोषवेवम्यावगतेसारतम्य क्तमिति चेत् । न | दश्रमोगेषसंयक्ता न तु कार्यां कश्चन , इति सामान्यविषयनिषेधानुसारात् “mead पुरा दत्तेति निन्दाथेवादस्नम्भग्रडएस्योपखच्णत्वावगमे प्रायञ्धिन्तविषयब्यवस्धा- UATIMR: | परायचिन्तम, कन्तव्यं शद्यर्थन्त, बतस्छ वै । निग्डिद्रं जायते छेतद्धमेसन्ागमेव च ॥ ब्राह्मणाम् भोजयेत् Fingre दथात्वसख्धिकां | qaverga देयं तिशद्रोणएमथापि वा ॥ इति wat च विषयविशेषाप्रतौतेः wae च प्रायचिन्तष्य विशिष्टविषयकश्यनेऽपि विषयान्भरेऽपि तदेव प्रायचिन्तमन्यदेति निखेतुमशक्यलात् वगण्वेषम्यकण्पमया प्रायखिन्तवेषम्यकणमना प्रायञ्धिषलवेषम्यकर्पगया ख वैगृण्छवेषम्यकण्पनेत्यन्योन्या्रयतापत्त- मं प्राय्िन्ततारतम्यादोषतारतम्यकश्यनं युक्तं । वेधातिवेधमहावे- धयोगास्थचातूरविध्यसतेख । “एतानि पै दग्र यश्चायुधानौति यज्ञा- युधव्यपदेग्रसछ “ख एष TETAS यजमानोऽञ्जसा खगंलोकं यातौ- त्य्थवादोपयिकलवत् “यातुधागव्रतं att दत्यादिनिन्दा्वादौप- यिकल्सम्भवान्न तद्वलादपि दोषतारतम्यकस्पना यक्ता, तस्मात् सवे- वाक्योपपत्यथंमेवं वक्ष्य, ““सूयादयस्यश्रा Haas सदेति Baw gaia दश्ममौस्पशेस्य निन्ये काम्ये वेकादशौप्रते गहितलप्रतोतेः “दशमोभेषसंयत्थनापि संयुकगरब्टभवणात् “योम: सधंदथे इत-
¢ अर || रकादङ्ो निवंयप्रकरबम् | २७१
इति. योगग्यपदेश्खख etree दश्रमोख्यग्रेदख निषधप्रतौतेः । ,. दशम्याः प्राक्मादाय यदोदेति दिवाकरः । ` तेन ye इरिदिनन्दन्तं अम्भाषुरखय तु ॥ इतिखत्यन्तरे च सूधौदये दग्रमौश्पगरेस्य जन्भासुरभागित्मेन बिन्दनात् “med पुरा cafa निन्दाया श्रपि तदिषथत्ापन्तेः सथीदये दग्मोस्पशस्येव निषिद्धलादेधोऽवसोयते। ततः प्राचोना- नान्त OTA मथ्य । श्ररुणणोदयकाखे तु दशमो यदि इश्यते | पापमूलं खदा शेवं एकादश्वपवासिनाम् ॥ दति मिन्दाश्रवणेऽप्यङणोदये तु दश्मौख्यशेस्य | अरुणोदये A cual भवेद्यदि | AVY तत् Waa वजेनोयं नराधिप ॥ इति निषेधश्रवणेऽपि च | | दश्रमौगेषंयक्ता afe सख्ादरुशोदयः | वैष्णवेन तु ae तदिनैकाद श्ोत्रतं ॥ | दतिरपतेर्मिवेधस्य विष्णसायुष्यका मास्थवेष्णवविषयलावगमात् | उदयात् प्राक्जिघरिकाब्यापिन्येकादग्नौ यदा | सन्दिग्धेकादभ्रौ नाम वजेयेद्मंकाङ्किमिः ॥ इति च। वौरः शक्तिमतां sist घ्मौधर्मविदु्तमः | इति धमेश्रब्दश्य “विष्णनामसुपाटाच्न्नेन anes देवास्तानि धमाणि प्रथमान्यासन्ितिमन्तणिङ्गाद्ध्मग्रम्दवाच्यतयावगतेन यत्तेन
ROR चतुव्यगचिन्तामओो परिशेषखब्डेकालनिये [१ we
“विष्णवं यश्च इति विष्णोः संसवाद््शब्दवाच्छलावगतेः धर्मका- ङ्िश्ब्दस्य विष्णुसाय् श्यकामवाचित्वावममेन gare प्राक् घटि- काचयव्यायेकादश्यपवासवजेनं विष्णुसायब्यकामविषयमेवावसोयते । “amar चरिकाः प्रातररुणोदय उच्यत इति घरिकाशतुष्टयस्य ““श्रुणोदयवेधः eegy घटिकाजयमिति च साद्धेवरिकाक- यस्सारुणोद यकालत्रस्मरण्ेऽपि |
निभिप्रान्त तु यामाद्धं देववादिच्रवादने |
सारखतानध्ययने चारुणोदय उच्यते ॥
दति राचन्याष्टमभागे चारुणोदयकाशख् रूतेमेकरद्कान्तौ
सप्रविंश तिधटिकामाबलाद्राचेस्तदष्टमभागेन षाद्धवटिकाजयच्ापि argue: किञ्चिदभिकघटिकाजयव्यापिन्या श्रपि चैकादण्याः जिघटिकाग्यापिनौलव्यपदे श्रा विरोधात् घटिका्रयव्याष्युह्वारएो- दयकालोनद श्रमोस्पग्ेलचणोपपत्तिः, साद्धेवरिकानयोङ्धिः श्र्टा- विंश्रतिघटिकामाचराजिविषया aencrg राभोर्विषयोदछत्य चत-
सखोघटिका wal यदा चतष्व्वपि घरि काख्नरुणशोदये argafe-
काजयात् प्राग्दश्मोख्यशेखख वेधकलाभावोह्वथं साद्धेबटिकान- योकरिः,। दूधौदथात् प्राक् चटिकादये दश्रमौस्शेवजेनन्त् | उदयात् प्राङ्मुह्न्तेन व्यापिन्येकादग्ौ यदा ¦ संयुकरैकादश्रौ नाम वजेयेद्धमेषृद्धये ॥ दति धर्मटद्धिशब्देन श्रद्यौपयिक्धाः were: “यदीच्छेदिपु- लान् भोग श्यक्रिच्चात्यन्तदुलेभां” । दतिगब्द लदिताया धर्मातिश- यात्मकतया विवडितलात्कामविषयम् | |
quel] रकादद्रीनिखयप्रकरयम् | २७३
श्रादिव्योदयवेशायामारणभ्व षष्टिनाडिकाः | wae ae नाम MTT धमेफलेपुभिः ॥ द्येत् “महावेधोऽपि aaa Tesh न gaa इति खत्य-
मराखलोखनया,
रविषक्राद्धमा्ापि दश्मो शूयते यदि |
तदापि द्वादशो ग्राह्या watery पारणं ॥
दूति खत्यन्तराणोचनयाण्यद्धादित्योदये दशमो स्पगवजनोहवथे
“पश्चादौोनि च धमे फलानोति अयवखितमिति मोमांसावार्तिंका- भिधानात् waivers सख “यदोच्छदिपुलान् भोगान् इत्येकादष्छप- वासाख्यधमेफखतया रतिभोगवाचित्वावगतेः तन्सत्कामविषयं, धमे- का ङ्कि-घमेदृद्धि-धमेफलग्रब्दानां सन्मग्धलोकप्रसिद्धायेलाग्वुपगमे WAN TATA TAWA VA AA SHAAN समाप्तस्यापि धमेस्या- fanafafgagetrcaaistanfarerta wie प्रतिबन्धादिव- Wy फलानवाभिरिव्यापत्तर्विंपरौतवेधतारतम्यप्रसङ्गात् प्रथमोबेधो दितौयोऽतिवेधः कतौयोमहावेध इति व्यपदेशा निराखम्बनाः स्युः, समाप्तस्यापि कर्मणः श्रेयसकरत्वाश्यधमेलवासिद्धावपि धमेकाङ्धिशष्देन विवशितायां धर्मणलावािश्ब्देनापि तस्या एव विवशाप्रतौतेमेहवे- wearer निराशम्बना स्यादताऽखात्रतेव धमेकाङ्ि-धमटद्धि-धर्म- WONT युक्ता CATA HCA ATMA ्ेनिषेधवभ्सत्- काशदश्मौखपभे गिषेधानामपि wT तु धमेकाङ्खग- दिशरब्टानर्थक्यापन्तिः । “खन्दिग्धेकादभ्नौ नाम वश्यां खयाद्धमेकाङ्धि-
भिरिक्येवदुन्तरस्छ “पुच्चराच्सष्डद्यथे दाद श्वासुपवासये दित्यस्य “खंय- 85
ROS चलतुम्धेगं चिन्साममौ परिष खष्डे कालनि्वेये = [¢ te |
करकादौ नाम वजयेदधरमदद्धय रत्येतद्ग्सरख्छ च ““पुल्ल-बौ स्रग्डद्यथ दादश्वासुपवासवेदित्यस्य “AAV माम ATT धर्मफलेणु- भिरि्येतदन्तरष्य च “पुल्लपौचसष्टद्यथे दाद श्वासुपवाख्येदित्यसखा- रणोदयादि विद्धेकादशौ विषये फलाश्नरकामस्य दादश्यपवासविधा- ATA न तदगरेनारुणोदवादि विद्धेकाद शो जिषेधानां फशाम्तरका- मविषयतवं mete | ““पापमूखं सदा शच्रेथमित्धस्वा मिन्दामाजत्वात्घ- "छब्दवाच्यस्य विष्लोरियमान्नेत्य पि च send शक्धत्नात्छदाख्रवष्- मातरेशारुणोदयकाले द शमौस्य भेनिषेधस्य सवंविषयतापन्तिः। “aE wizaterat विद्धा काचिदुपोषिता। aver: Gawd मष्ट तस्ान्तां परिवजेयेदिव्थपि मिन्दामाचं । “खचीदयस्यश्रा Sar erat गरिता zara तु निषेधा्लात् “श्रविद्धानि निषिद्धेखेत् न ean दिनानि तु। सुहरत्तः पश्चभिविद्धा ग्रादेवेकाद ग्नौ fafa: इत्थादिविरोधापन्ते- रेकादर्श्वां दादरश्ां परतो वा सते चेत्येवं सदाश्न्दग्धाख्थामवोमाग्धवे- नित्य -कान्येकादश्युपवासविषयलव्यास्मागयोगाक्छवे नित्य-कान्येकाद् पवासविषवलव्ाद्येव oar, “उदथादूरष्वविद्धा तु रग्म्भकादग्रौ यदा। दागवेभ्बःप्रौरनाथे दत्तवान् पाकश्राखन इति सत्यन्तरदगरनात् BAT दयोन्तरकालस्यर्णिनो सयं दयस्प्राशब्देनोक्तेति गम्बते। तसात् WT दयोत्तर काशद् शमौ स्य शे एव सवेविषयोवेधः, श्ररुणोदयघरिकादवा- ङंखौदयकालास्त ste यथाक्रमं विष्णसायव्यमुक्रिकामेका- द्ृपवाखविषया एवेति fag श्रद्धंराजात्यरा द श्मौकला wat तैजोपवासं नारभेतेष्ेवं प्रथमारम्भविक्यतवा Ses तदेतद युक्त । तज यत्तावदुक्तं कमेोङ्गकालदोषस्य पुरुषटोषानापादकल्वादिति तड-
re रकादश्नोगिखय प्रकर खम् | Rey
यक्त कमनोङ्गकाखनिविद्धकाशे कमेनुष्टाने खववाश्येव्वपि पुरुवदोष- स्ेवामिधानात् बाधकाभावाख तत्या गागुपपन्तेः। यद पि वेष्डवश्रन्देन विष्डुखायुष्वकामोऽभिधोवत wan तदपि न विष्शुपरोतिकाम- विष्णुभक्तानामेकादश्छपवासिमाम्मिधानात् | धर्मकाञ्चि-धमेषद्धि- धमेफखग्रब्ानां लोकप्रसिद्धायेहानम्ययक, वेधतारतग्थं च पुरुषदो- षतारतम्बादु पपद्यते, अरणोदय विङ्धेकाद नौ निषेधानां कल्ञाकरका- मविषयत्ममप्येकवाक्धतावश्राद वगम्यते, “aes war शेथमित्यज खदाशब्दस्छ “Qurerym देवा erat गर्ता सरेति च विद्धा- सुरहव्यतिरिक्रविषतयोपपन्तेः म सच्छब्दस्य विष्णापरलेन क्लि्टक- WAT व्याख्यानं यक्तं तस्माचयोक्रमेव साभोवः । अ्रथेकादगओौदादश्छपवाशकाशभिषथः । यदेकादज्नोमिश्रावां दादश्लामेकादश्नोगतं प्राप्रोति डादी- बतश्च तदेकेनोपवासेनेकारष्छपवासे दादण्यपवासख सिद्धति । यदा नेकाद्लां एवगुपवासः सन्युशे्ेन प्राप्नोति इादश्छां च एक् तदोप- वासदयं Vue “एकादनोसुपोयेव दादौ मखपोष्येत्। म॒ चाष fafueita: सादु भघोरदेवत दरिः”॥ दतिविधानात्। “असमाति ब्रते पूर्वे नेव छर्यादताग्तरमिति खमार्तिख Tee । तदभावे उपवासद्येऽपि कियमाणे पूरेत्रतच्यालमारेविंधिशोपः प्राप्रोति । सोऽष्ेकरेवतालेन परिइतोभवत्येव । “ ठक्लेकारर्गो aan दाद ससुपोषयेत् | पूवेवा- सरजं FS सवे प्राप्नोत्धसंशयं" ॥ एतदु पवासद्वाखमये Kara | यटै- कसिन्नणुपवासे ` अश्मयेख्छेकभक्ता दि विदितं तदोपवासदयासम्थे अति किसु ane) एकादभ्ड arent नित्यं wat खवा दितं तथा
Rog uqantentrey ufctuee काकनिवये [१ Ge |
दादश्यपवासव्रतं काम्यमन्धदेव स्वेषां सवेदा विहित, माकंष्डेव- WMS माकंण्डेयेन प्रवेमेकादश्लाञुपवासो deat पारणएमि- VARA इादश्यासुपवासः चयोदश्धां पारएमिल्युक्र ag वचनद्यं शुलेन््रप्थुख उवाच |
मोपोव्या seat राजम् पुराणे परिकौत्तिता ।
ल्यापि सुनिश्रादंख प्रागुक्तं तच्छणुष्व मे ॥
पारणे वाता ब्रह्मन् arent केश्वप्रिया |
उपोग्या व्याइता AYA त्वया GATTI श्भा ॥
दादश्थां पारणं काग्थेमेकादश्यां हि ara |
पुराएविहिते मागं निषिद्धश्चरसे कथम् ॥
दति vet माकंण्डेय उवाच |
श्ण ANT सकलं यत् एष्ट साधुना लया |
जगदिनाशितं दुे्तुवादकथान्वितः ॥
tara निणेये९ शप मृढमज जगत्रयम् |
Bq मूढा AWS प्रायश्नो ये नराः पुरा ॥
ते म्टासतेषु न Gai Tee याति मिप |
waaay देषु पौतश्चेवौषधं यथा |
ये werey तद्याति fara धर्म॑संगात् |
जिफला रिक्रदेशानां sted ख्िरतां ब्रजेत् ॥
चतुद श्ोसुपोषन्ति fran मराधिप |
मन तेषां गमन प नरके दृष्यते कचित् ॥
(x) queer निखेय इति खर |
= क. ।
€ अर |] रकादश्रोनिगयप्रकरणम् | Roe
श्रपरे Trott केचिद्भक्ति Haier ये नराः | सप्तमौ समुपोषन्ति भक्ियुक्रास्तथेव च ।
न चापि त् सितं तेषां मया दृष्टं नराधिप ॥ पौणेमास्यपवासेन ब्रह्मलोकं गता भृष ।
अपरे meal सन्तः शिवभक्िसमाखयाः ॥ afeag परित्यव्य aaa नरोन्तम । एकादश्ौ खवौणान्त् दादश चक्रपाणिनः | AU BMT श्प alate क्रियते जनेः ॥ एषा निःश्रेयसो श्प फलभोगविवजिंता | मोखा्िका पुरा प्रोक्ता aremt प्रवरा तिथिः ॥ एकादशो WIT पुरूषो TST खता । दादश्छासुपवासेन सिद्धा श्प awe: ॥ चक्रवन्तित्वमतुलं सम्प्राप्ता अवनौश्वराः | चतुद शेते wera बणिनखक्वत्तिमः ॥ विष्छंशासे महावा दु ्टदेत्धगिवदेणाः | इादश्छामुपवासेम सिद्धा प Team: | चक्रवन्नित्मतुलं waar sweat श्रियं ॥ उपो दादौ Wat यावष्णोवत्रताज्िताः | शक्रवभ्ित्मापन्ना yar भोगान् सुखानि ते ॥ ङुवल्लाश्ो भवान् गाधिहेरिखन्रोनलः ve: । मरुतो भरतखेव काननवो्यंख Vea: ॥ मान्धाता सगरो रामः कङ्युतृश्वो नडषस्तथा |
^
चतुवैगं चिन्तामौ परिप्ेषखद्े कालनिणंये [{ अर |
उपो दादौ get sare विव्ये च । Yar खनेसुखान्येते चक्रवन्निवमागताः ॥ णकानां मरोपाख इादष्छां equa | सप्तभिः सप्तमियेक्षाः afefg परमां मताः ॥ AHS महो पालो दादण्ां सद्ुपोषण्े | fafgya: परित्धव्य कमेवन्य दुराषदम् ॥ arama सौवमाश्वख set egies | संग्रामे निधनं प्राण सखप्राप्तः परमं पटम् ॥ श्ाकुमलो मदहोपाख दोखन्तिरपराजितः | दादणष्ठासुषवासेन Trea पदम् ॥
Qa: पुरूरवा wa Wafer धरातशम् | UCT ATTY TMT खदा पुनः । mag awa खोकं द्ाडप्रखयव्जितम् ॥ एते राजषेयोश्धप Tet ससुपोषे |
सिद्धिं परमिकां प्राप्ता से दविजासान् eee मे ॥ यान्नवरुकधस्तु Cag माण्डव्यः कौभ्रिकोञ्ुनिः | भरदाजस्तथा कण्वः कुम्भयो निस्तपोनिधिः ॥ श्रष्टा्नौतिखलाणशां खषोणामूष्वेरेतसाम् | प्रयान्ति खन्दनाये तु तिभिरारेजेनाधिप ॥ ते सवं परमां fate दादण्डां सखुपोषणे | मया सह गता शप HIM संश्रयोभवेत् ॥ ATMS राजम् WHT RTT ।
¢ We 1] र्कादज्नीनिखवप्रकरकम्। Ree
निरापराधं washer शरभं वेष्णववलमम् 4 तस्मात् शप म सन्देहः Het दादौ प्रति। विशरेषफलशटा प्रोक्ता दादश पापनाशन ॥ द्युपसंहारेऽभिदहितं, श्रतोऽन्यदेवेकादश्यपवासत्रतात् We पवासव्रतमस्तो ति SATE । Te ATS: | Wa wet दिजगष्ट दादशय-श्रवणाज्विते | दादश्यामुपवासस्त Wigary पारणम् ॥ दत्थादिरूटतिभिः अ्रक्शब्वितद्वादश्युपवाखविधानेऽपि तच्येका- दश्युपवासकाग्यापत्तिप्रमाणभावात् । पूवमेव हि arena ares अवणाण्विता | THAIS पञ्चात् दादश्ासुपवासयेत् ॥ दति खतेरेकादश्यामप्युपवासः काय्येः। तेम श्रवशद्धादश्यामेवो- भयग्रोपवाख इति। तदसत्। श्रवणदादग्नौव्यतिरेकेणपि दादश्ा यावन्नो विकाम्योपवासविधामात् तस्माद्यथोक्रमेवा्रयणोयं |
द्येकाद शौ-दादश्यपवाषनिणेः ।
अरथैकादशीव्रते नक्तादिकालनिणंयः। भविग्यत्पुराणे इादग्ौकश्प |
पूण विद्धां verge मन्दां प्रणोमपि त्यजेत् ।
यदौच्छेदात्मसन्तानं way नियमेग्बपि ॥
२८० चनुव्वगचिन्त मणो परिदेषखद्दे कालनि्ये
गोपो वितन्न amg नेकभक्रमयालितं। मन्दायां पूशेविद्धायां कियेतेश्वयेभो हता ॥ एकादशोयुता ग्रस्ता दादश्ाः WATTS | मके वायाचिते नित्यमेकभक्र तया्ेने ॥ am वायाचितं तात नेकभक्रमुपा हरेत् | दादशौखदहितं द्ानमनथं हरिवासरे ॥ waaremiaa मक्रादिकालनिणंयः |
येकाद शीव्रताङ्गपारणकालनिखेयः |
तजर कूमेपुराणे | एकादश्छासुपोयेवं दादणष्यां पारणं खतम् | चयोदश्यां न AHA] दाद ्रदादभ्ौशयात् ॥ विष्णरहस्ये | पारणन्त॒ न कर्तवयसुपोग्येकाद श्न मिह | नयोदश्ां मरे र्नित्यं धरमेटद्धिममोष्ठभिः ॥ दशम्यनुगता न्ति इादश्द्रादशोफणम् | धर्मापत्य-धनायूषि जयोदश्वाम्तु पारणे ॥ स्कन्दपुराणेऽपि | एकादभौ यदा Far दादश्नणवमाजिका | दाद शदादश्ौहेग्ति जयोदश्ान्त् पारणे ॥ यदा भवति शाख्पात् arent पारणे fea | उषःकाले इयं कुर्यात् प्रातमध्या्िकं तदा ॥
[९ अथ ।
१ अर |) रकादद्नोनिशेवप्रजरकम् |
भारदौयसुरारे । |
अन्वाथामय TAR इाद्ष्ामरकोदये |
खानाचेनक्रिया काव्यो दाम-होमादिषखता ॥
wetamry श्रद्धायां पारे एथिषोफलं ।
स्वेयन्नाधिकं वापि गरः प्रापरोत्यसंशरयं ॥
एतस्मात् कारष्णाद्िप्राः meee खानमाचरेत् |
पिद्रतपेशसंध्नामख्पां gta दादौ #
महाहानिकरा छेषा दादयो शङ्किता yet ।
करोति WANTS Wares रस्त ॥ FUG |
कलादथं चयं वापि arent न तललतिक्रमेत् ।
अतिक्रान्ता दादश तु दन्ति Ce tre ॥ भविश्चल्पुराण्े ।
यो इादशौमलतिक्रम्य पारणं कुर्ते मरः |
इद ्राब्डनतं तस्त तत्णादेव नण्ठति ॥ उकन्दपुराणे |
इाद शो warfare weitere पारम् |
कराति we wafer eet cede तु ॥ SATS |
दादौ समतिक्रम्य पारणं यः करोति fe ।
खान-दानादिकं ae निष्कं तस्य sat ॥
aa) 36
बरद
RER अतुम्येगं चिन्तामवौ ufciaway कालनिर्वेवे [९ we ।
थां fafa सषमनुप्राय उदयं थाति भाखकरः | at fafa: खकला War चान-दान-जपादिषु ॥ दति देवखवचमात् दाद भ्ूतिक्रमे न दोष इति शद्ूगोयम् । थत WE नारदपुराणे वसिष्ठः | पारणे मरणे wai तियिस्तात्काणिकौ wat | यस्मिन् are पारण मरणं वा तज तात्काछिक्येव तिथिः न पुनः खा तिथिः सकला श्ेयेत्येतहवतोत्यथेः | aw युनसवयोदश्वां पारणकालपर्य्याप्ना कियग््माचेव द्वादशौ तच पद्मपुराणोक्षम् । योद्श्यां यदा राजन् दाद श्यास्त कला भवेत् | सा तिथिः सकला चेति वशिष्ठः ary धम्मेवित् a WATTS | कलशादयं यं वापि दादश्याः समतिक्रमत् । एकादशौमुपाषिल्ला तजर धर्मफलं ब्रजेत् ॥ तया | दादभ्ौतिचिग्ेषः शात् परतख अयोगे । तच क्रतुशतं TS जयोदश्छाग्त् पारणे ॥ एतदपि पारणपय्थाप्तदादशो विषयं | एवं च यानि जयोदभ्ौ- पारणे निषेधपराणि दादभौपारणएनियमविधिपराशि वा तानि warty जयोदश्ां दादभोसम्भवविषयाणि | तथाच पद्मपुराणे । ` यदि fafa चयोदश्ां दादौ चोपखभ्बते | इादण््ां पारणे ay वण्नयिला जयोदश्नोम् ॥
` 9
¢ ue |] VATA STUNT बम् | ष्ट
महाहानिकरा शेषा set शङ्किता गरेः | करोति धमोहरणमख्ञातेव BAA ॥ अथवा stem भ स्तात् खल्यापि रविसंयुता | पारितब्यं जयोदश्ां महापुष्छविखद्धये # न्यास गङ्गाया afters परस्िन् तौरे खातवयं ace तू प्रथमं STAT पर पार गन्तव्य, “अखाता शतं खानं wet सा खाता क्रोऽधिकरणे, न खाता अखाता" सरतो wEy- माना यया WETS करोति एवं पारणशङ्किता अतिक्नामिता TITTY WATS करोति | पुरात् | URTSM Wet च AWTS हतं फलम् | मुक्ते Creu प्राय योदण्सां न पारणम् ॥ धानि ga: | कलाकाष्टाुहन्तं तु यदि चेन्न परेऽदनि | Tem इादश्नौरभ्ि जयोदरं तु पारणम् ॥ दति योदश्वां दादश्छसम्भवमनूद्च पारणनिषेधपराणि तानि । बिद्धाष्येकादभ्ौ ग्राह्या परतो arent न चेत् । दादश Teme चयोदश्ान् पारणं ॥ इत्यारिमिः समानार्थानौत्यमवद्यं | -अन्ये त्वेवं जथोदश्पारणएमिन्दा-परशंवयोव्येवश्थामाडः, ग्टड- खानां अयोर्श्पारणनिषेधः aaa च दाद श्रौफणदहा निलचखएये- भिन्दाथेवादः, अधोद शौपारणन्त॒ amet, तथाहि दादश्नख्ये-
२८९ चतु्यैगं चिन्तामणौ परिशेषलद्दे कालनिकये [१० |
ग्टद्दिणां फलाथिनां वण्यते, चतयस्तु फलशनिरपेशाः कान्तव्यमिति Rare) क्रतु्रतप्रा्तिपुष्छणशशाप्रशंसा यतनमेव, a fe नानाविधानि क्तुग्रतणलामि चयोद शौपारणाद्वम्नोत्यथेः प्रमाण, तस्माप्मश्ंसामाजमेतदिति। acay तथाहि waew दादण्सोन- wf खदिणामित्यस्व कोऽथः, म खल हृतं विना कमेभोगेन चयते, तेन «Tam: खरूपेल फलतोवा acaifa म war: किन्तु रत्यवायफशविभौ fire । तथाहि न निरा निरेति ब्रूथा- wera ALKA aa, न खलङ्गाजात्मगिरणं weet दिभिरूपलभ्धते, किन्त॒गिरापदप्रयोगभिन्देथमिति fri तथा इादभौचयनिन्दा यति-ग्टहिणोयेतेरपि डि बित्ध-जेमिन्तिक- काम्यामुष्टाभोपाच्लदुरितश्याकरणएटनिमिन्लप्रव्यवावपरिहदार प्रयोजनं तस्मात् VMSA सत्यपाश्दु रितच्याभावादकर शनिमिनप्त्यवा- यापन्तेः जयोद शौ पारणममुचितमेव यतोर्नां | वयाचादं | नित्य-नैमिस्तिकैरेव कुर्वाणद्रितशयम् | भागश्च विमलोखुरवन्भ्या सेम च पाचयेत् | वेराग्यरेपविन्नानात् RTS लभते मर इति ॥ चदण्यक्तं “विष्यसायच्धन्डच्छलौो ति चतोनामेवोचितं न गहि शामिति। तदप्यसत् । गदख्छस्यापि अयोकितिकर्मांगुष्टानात् ate- अतेखच दख-मुसुोः क्माष्युपदिश्छन्ते, श्रयते च “ख एवं वर्तन् यावदायुषं ब्रह्मख्ोकमभिसन्पद्ते न ख Tata इति । याश्चवर्च्स्च |
¢ Ge |] रकादग्रौ मिेयप्रकरवम् | श्र
न्यायागतधनसखचवन्चाननिषठोऽतिचिग्रियः । | आदशक्छस्यवादरौ च zwensfa विसुच्यते इति i कतुशतपुष्छप्राधिशचणवा स प्रशा यति-ग्टडदिणोः शाधारणेव, तस्माच्चयोदग्नौपारणएविधिनिषेधयोरकेव BITS । श्रयै- कादश्ादिधमेषन्देषे aff येषां वचनसुपादेयं यषाश्चानुपदेय ते wee विष्णुर इसे | ब्रह्मोवाच । अयन्ति सदा विष्णु मगोवाक्षायकमेमिः | तेषां fe वचनं are ते हि विष्णुखमा मताः ॥ कमेषु राणे भगवारुवाच। soar वेष्णवान् विप्रान् विष्णुश्राखविश्रारदाम् । SGA सदाचारान् ASH THAT] ॥ स्कन्दपुराणे महेश्वर उवाच | ये areata जानन्ति सेतिहासानि ae: | सदा्वारपराः शाग्ास्तेवां वचबमोषधम् ॥ पुणखय-सत्यत्रतौ | wag नियता घे च धमेग्ासा्थचिन्भकाः | बेदग्राखविदो ये वे तेषां ववनमोषधम् ॥ भगवान् वेदव्यासः | ACACIA धममश्ास्काथे चिन्धकाः | बद्ाचारपरा थे वे तेषां ववनमोषधम् ॥ देवौषुराणे ।
ग्ट चलु््वेग चिन्तामलौ परिग्रेषखद्डे कालनिर्यये [श we |
ये च न्यायविदः शाशा wanrerdafes: | खकममिरता दान्तास्तेषां वचनम वधम् ॥ श्रौ षधमिवोपादेयमित्ययैः | आपस्तानः | यं शिष्टा ब्राह्मणा ब्रूयुः ख ध्मौमानुषः तः | BMG WHIMSY वेदशास्छाविरोधिमा | यस्तर्कणएातुसन्धत्ते स wa वन्ति तत्वतः ॥ तेन तदचभमुपादेयमित्थथैः | श्रारदापुराणे | पुराण-न्याय-मौोमांवा-धमेशास्ताथेचिन्तकाः । सदाचारपरा ये वे तदुक्रं यन्नत्चरेत् ॥ पद्मपुराणे | सेतिहासपुराणश्चाः खतिसिद्धावेदिनः | वासुदेवप्रिया ये च तदु वेदिकं भवेत् ॥ erg येऽन्ये तेषां वचनं वजेनोयमित्य्थः । faggwy विष्णुरदस्ये कूमेपुराणे । येषां न कारणं वेदा न विप्रा न जनारेनः । तन्लाणि Wate प्रमाणं कारणं सुने ॥ स्कन्दपुराणे | वेदाधिगमशछोना ये शौ चाचारविवजिताः | मास्तिकाः पण्डितिमन्यास्तेवां are विवजेयेत् ॥ aucafavin ये जप-षश्चविव्जिताः |
€ खर |] रुकाद्नौीनियंयप्रकरयम् | ace
zanfager ये च तेषां वाक्यं विवजयेत् ॥ आदित्यपुराणे |
देषताविसुखा ये च जप-होमविवजिताः |
विष्णभक्किवि्ौनाञ्च तेषां वाक्यं विवजेयेत् ॥
देषामरण्यकं मास्ति रतिः खाध्याय एव च |
परमे wife खं च तेषां वाक्धं विवर्जयेत् # वेष्णवतग्ने |
येषां गुरौ च जणे च विष्णौ च परमातानि ।
नास्ति क्रिः सदा तेषां वचनं परिवर्जयेत् # वायुपुराणे ।
MUTANT: खता ये वे Vaart वकटन्तयः |
देवतानिन्दका ये वै तेषां वाक्यं विवजेयेत् ॥ कालिकापुराणे। |
वेदे च देवतायाघ्च कर्मष्यपि च afea |
अद्धा wife च येषां वे तेषां वाकं विवजेयेत् ॥ पद्मपुराणे |
वाच व्याद्ुरुते नेव मौमांसां न तयाध्वरम् |
शष्कतकंरता ये वै तेषां वाक्यं विवजेयेत् ॥ खन्दपुराणे |
येषां विश्वेश्वरे विष्णो शिवे भक्ति विद्यते |
म तेषां वचनं ग्राहं धमंनिणयसिद्धये ॥ तथा ।
acc aqaifenmat ufciues काशनियंये [ईयर
Terry पुराशानि Vfereraris मानवाः | ये विनिन्नण्ति तेषां वे वनं परिवजेथेत् ॥ तथाच योगयाश्चवश्क्षः | पुराणं पञ्चराश्च वेदाः WIT तथा | अतिप्रमाणान्येताजि न ₹न्तव्यानि Safar: ॥ दति ओमहाराणाधिराजश्नमहादेवोय-षमस्तकरलाधौश्वर- ` सकखविद्याविश्रारद-श्रौ हेमा द्वि विरचिते चतु््वगे चिन्तामण परि- ओेषखण्डे कालनिरेये एकाद गो निणेवः qetoare: समाप्तः |
[ eve ]
चथ AAAS: |
दाद शीनियेयग्रकर णम् । VT अवशदादश्टौनिशेयः। विष्णुधमंन्तरे | ओराम उवाच | उपवासाषमर्थानां कि स्ारेकमुपोषितम् | ` महाफलं महादेव त्ममाचच्छ VST: | WET उवाच | | या राम अवणोपेता दादौ महतौतुसा। तस्यामुपोषितः खातः पूजयित्वा जनाद नम् ॥ प्राभरोत्ययनराद्धमम्च दादग्रदादगन्नौफलम् | भविव्योत्तर अधिष्ठिर अवाच । छपवाघ्रासमर्थानां सदेव पुरषोश्म | एषा या trem Gar तां वदख ममानघ ॥ Fea उवाच | नासि माद्रपटे शक्ता दादशौ अवण्णागिता | | VIHAR TST उपवासे महाफला ॥ सङ्गमे सरितां खात्वा दादण्यां समुपोषितः |
wad समवाप्नोति इादश्दादश्नोषणशम् ॥ 87
२९० चतुन्यगे श्विन्ताममौ परिशेषे कालमिष्ये (< खर ।
तया । । दादश्नौ अरवणोपेता चदा भवति भारत | aga सरितां aren गङ्गमदिखानजं फणम् | सोपवाखः समाप्नोति नाज कायां विषारण्ा ॥ धमः । यदा च Valea Tey श्रवणं भवेत् | माचातुसा महापुष्छा दादभ्नौ विजया खता ॥ विष्णर हस्ये | श्रवणेन समाय॒क्रा मासि भाद्रपदे fe a I agit सा महापुण्या arar a fase fe ay तस्यां खातो विधानेन eaaraae eid | श्रचैयित्वाऽच्युतं wer लभत्पुष्यं द शाग्दिकम् ॥ स्कन्दपुराणे | मासि भाद्रपदे wat दादशौ अवशान्विता। महतौ दादौ ज्ञेया उपवासे महाफला ॥ सङ्गमे सरितां qe दादश तासुपोषितः | श्र्षवादेवं चाप्नोति दाद् दाद श्ौफलम् ॥ बुध- ग्रवणएसंयक्षा सेव चद्रारशो भवेत् | ्त्यन्तमहतौ तस्यां ca भवति चायमिति ॥# श्रचेयितवाऽच्य॒तं wat लमेत्पण्यं द श्राब्दिकम् | फलं द्तङृतानाञ्च तस्यां TINT भवेत् ॥
विष्णुधमन्तरे |
>
9 ai) दादश्नौनिगेयप्रकरखम्। ` Ret
अवणदरादभौयोगे बुधवारो भवे्दि । ROMA नाम दादौ सा प्रकीर्तिता ॥ खानं ज्यं तया दान Vass BUSA । ` खवंमच्यमाप्नोति तस्यां श्टगङुलेदह ॥ तस्मिन्दिने तथा खातो यच कचन सङ्गमे | ख APTS राम फलं प्राभ्रोत्यसंशयम् ॥ maa सङ्गमाः ef परिपुष्टिम्रदाः षदा: | विेषारद्ाद्ोयक्े ब्रतयुक्े विगरेषतः ॥ बुधश्रवणसंयुक्ता सेव चद्राद शो भवेत् | अतीव मतौ तस्यां wa दत्तमिराच्यम् ॥ अवणदादश्ौयोगे पूजयिता अनादेनम् | दानं दत्वा ख विप्रेभ्यः सापवासा जितेग्रियः॥ महानगदौसङ्गमेषु प्रतिवषे यधिषठिरः खकार fafuagra ततो दिष्टान्तमागतः ॥ अव्ययं परमं स्थानं दुलंभं TATA: | यत्र कामफला ST: TIT. पायसकहेमाः | खदेवामलपानोयाः पुष्करिष्छोमनोरमाः ॥ तं टेग्रमासाद्य वणिद्िहात्मा इ सुब्टष्टजान्तूनदग्धषिताङ्गः | | HG TAT खुरसुन्दरोभिः साकं ख रेमे मुदितः सदेव ॥ FUTIAN दादौ सङ्गमोदकम् |
RER चतुव्वैगचिन्तामयौ परिथेवखद्े mratne [eo qe}
दानं दध्योदनं शस्तं उपवाखपराविधिः y खनरेण कडुत्सेव धुन्धुमारेण गाधिना | एतैचाग्येख राजेश कामदा दादौ छता ॥ था दादौ बुधयुतश्रवेन सादे ara जयेति कचिता क्षुनिभिनमच्येः | TASS TAU मरोहि सम्यक् पराप्नोति बिद्धिमणिमादिगशोपपश्ञाम् ॥ पौष्करे TET च । खवेकामञ्जवे विष्डुबध-अरवणवासरे | went मोएनोयः स्याजिव्गासक्गमे कचित् ॥ तयाच्रवणदाद शौ ABA नारदौ यपुराफे विष्युरदस्ते च । इादण्सासुपवासाऽच चयोदणष्यां तू पारणम् । ` निषिद्धमपि कन्तेव्यमित्यान्ना aac ॥ TITS ARV: | अवणचंखमायुक्ता Lat यदि wad । Swe दादौ तज जयोदश्याक पारणम् ॥ इति ॥ इयञ्च दादश्ौश्रवणटयोगमाज्रेण wef ger भवति यथा रोहिणोयोगेनाष्टमो | तथाच मद्छपुराणे | Wat खवणायुक्रा BT Tear निधिः | मतु सा तेन aM Maas प्रशस्छते ॥ केचिदेवं areas यदा wa अवणयक्षा तदा पुछा मतु तेन
\
eq |] दादश्रौनिखयप्रकरथम्। REE
युक्ता तावत्येव षष्टिनाद्यवख्ितेव ger भवतौति | तर्युकरं अवण- युका खतो Wea TET म तु यावतौ AWA तावत्येबेतय्चप्रतौतेः । एवं श्रमो तायाम् | न्तिका दिभरण्छन्ता तारावारविसक्नकम् | म ते संथोगमाकण पुनम्ति सकलां तिथिम् ॥ इति।॥ तेन यावत्काखा तिचिनेचनेण ged तान्येव पु्येव्यवधाय्येते, तेन अवणडादश्लामपि तथेव प्राप्नोति, acifacgn “amar MVE खकला युष्तमेति म तु यावतो ae तावत्येव प्रशस्यते” इति । अवणस्पष्टेति पाठे तु स्ुष्टशष्दपरव्यालोचभयेव च सा तथ्येन अवणएयो गापः स इति प्रतोयते । तथाच अवकषदरादश्रों sean नारदोयपुराशशे | तिथि-नच्चयोधौगो योगयैव नराधिप | दिकशो यदि waa स श्ेयोद्याष्टयामिकः ॥ तस्छादस्मदु केव व्याख्या चक्का । विष्णुपुराणे । याः काञिल्िययः ater: Ter नच्चयोगतः | aaa Aaa Ba अवण्दादशीं विना ॥
Ware: a: काञ्चित्तिथयो येन केमचिन्नखच विेषयोगेन ger: भ्ोक्ास्तास अदिदितं tarda ङुर्यात् न तिश्यन्रे vee यथा फाख्गुमश्एक्कपचद्ाद श्रो TAIT यक्ता Magram नाम तस्या- guaran विहितं तत् तस्यामेव कुर्यान genfaaret एकादण्यां, ise अवणदादश्नो विना नियमः। श्रवणदादग्नौनतन्त अवणेका- दश्यामपि भवतोत्यथेः ।
ow
२९8 waite परिग्रेषख्डे कालनि्ंये [eget
omg भवि्यत्पुराण्े । ओष्ण उवाच | arama विधिः ate: श्रवणेन युधिष्ठिर ! सर्वपापग्रशमनः सवंसौस्यप्रदायकः ॥ एकादश्नौ यदा च स्याच्छरवणेम समन्विता | विजया at तिथिः प्रोक्ता भक्रानां विजयप्रदा ॥ नारदौयपुराणेऽपि । यदा न प्राते खं दादश्थां वेष्णव कचित् | Waren तदोपोय्ा want अवणन्विता ॥ उभयोरदेवता विष्णः पुराणपुरुषोत्तमः | विभेदोऽपि a कत्ते विभेदात्यतते नरः ॥ अन्ये वेवं व्याचचते यास्तिथयो' मच्यो MTN: कथितास्तास तद्रतं ुख्यादेव, अ्रवणदादश्यान्तु न क्रियते बरतमिति, नित्य-काम्ये- arama हि वैष्णवा भवन्ति, तजैकादश्पवासानन्तरं दादश्यप- qe: UAV: पारणान्तलादट्त्रतस्व, WAT ब्रते Vana अन्यत्रतनिषेधात् | तदु क्रं विष्णधमौत्तरे । पारणणन्तं Ad ज्ञेयं व्रतान्ते विप्रभोजनं । waa ब्रते पूर्वे कुय्याननेव त्रतान्तरमिति ॥ तेन वैष्णवाः केनापि कारणेन ग्टहोतेकादगनौव्रतास्तेषां श्रवण- areal उपवासोन युच्यते “श्रवण्दाद ओ विनेति चोपलच्णार्थे, तथा प्ारथषष्ठौ-षप्तमो-चतुदं ग्ौत्रतानां मचजयक्रसप्त-पौणेमाखयादि-
© Wo ||] दादशौगिययप्रकरणम्। २९४
तिथिलामे तद्गतोपवासानुष्ठानं arava acura व्रतं ज्ेयमित्या- देरपपन्तिकलापस्यातख्यलात्। यथा wears AA AAA रोडि- ष्टम प्राप्तौ कथमुपवासधिद्धिरिति। तदयुक्तं | एवकारानाश्च्यात् उपलच्णातस्यार्येप्यऽयपपन्नौ TATA | तस्मात् पूर्वैव VT GAT | एकाद ्रौयुक्रा अवरुदादश्नौ महापुष्ठा AAG ।
REM खवषस्युष्टा स्शेदेकाद गों यदा |
स एव वेष्णवो योगो विष्ण्रटङ्खग्लसंशितः ॥
तसिन्नुपोग्य विधिवन्लरः सङ्खगेएकस्तषः ।
maria सिद्धिं पुनराटत्तिदखेभां ॥
अवणस्पष्टाः अवशेन amt | अवणश्रब्दस्तिलिक्गोष्यऽसि |
“श्रवणस्पुष्टेति वदन् खर्पश्रवणएयोगेनापि द्वादणश्युपवासादियोग्या भवतौति गमयति । विष्णधभौत्तरे |
एकादश Bem च वेष्णव्यमपि ay चेत् ।
तदिष्णुश्रङ्खलं माम विष्णुसाय॒च्य्डवेत् ॥
तस्िनुपोव् विधिवद्गच्छेच्छेतपुर भुवं ।
इादश्ामुपवासोऽज चयोदश्ान्त॒ पारणं |
निषिद्धमपि कन्तदयमान्नेयं पारमेश्वरो ॥ नारदोयपुराणे |
संस्का शौ राजन् we यदि संसपेत् ।
अवणं ज्योतिषां श्रेष्ठ ब्रह्महत्यां यपोरति ॥
यद्रपवासाखमयेः खौरतेकाद गोत्रतख तखेकादश्यामेवोपवासौ
इादश्छाक् प्ूजामाजविधिः “mane पूवमित्युदाइतव्नात् |
२९६ चतु्य॑गंचिन्तामकौ ufcitwee कालनिर्थये [ewes
तथाच WATT | दादश्धां wars तु aay yaw यदि । उपोग्येकादभ्नौ तज द्वादश्यां Wale ॥ चमः | अवणेन लिता ay cient लम्बते कचित् | उपोगयैकाद भं तज इादश्वामचेयेडरि ॥ यच्दपवाशद्रवाषमथेः शस्यो हतेकादग्ौत्रतख स इारश्वामेवो- पवसेत् | तथाच नारदौयपुराणे। site went gut विष्ुष्छखेण खयुतां | एकादश्डद्धव TS गरः प्राभोत्धसंश्रयं # वाजपेये तथा ae कमेडोनगोऽपि दौकितः । सवे फलमवाभ्नोति अच्ञातोऽप्यऽङतोऽपि TA i sua इति aenife: | | एवभमेकादण्यं FH wert समुपोषशात् | पूरववासरजं Ga सवे प्रापोत्यसंश्रयं ॥ थस््रपवासदयसमर्थस्त प्रति भविष्योत्तरे दिमदयेऽणयपोषषं विहितं । URSA As इादश्ामण्ुपोषयेत् | a चाज विधिलोपः स्यादुभयोर्देवतं हरिरिति ॥ अखमाभे अते पूरव नेव कुर्याद् तान्तरमिति । जिचेधास्माशचिख्च पारणेन विमा नास्ति, तदभावे उपवादे
© wei) CGC LECCE २९७
इतो wats विष्णश्टद्कलयोग लेकस्मादेवोपवासाश्छरवणदादभो- बतकाय्थैमेकादश्नोव्रतकाय्यै ख प्रसङ्गात् सिध्यति । wa केचिदाङ्जः यदा तु भाविदिनगेषे wet वा अवणयोगस्तदा “प्रातः aE दिदालुपवासव्रतादिकमिति सङ्ूख्ययोगाभावादतुपोयेव सा तिथि- रिति तदयुक्तं अवण्योगेन रृत्सतिथियुष्ल्वाभिधानात् तेन यथातौतेनापि अवण्योगेन quar तथा भाविनापि अरवणेन पुष्छता वित एव, तथाच विष्णु्टङ्खलयोगेगाष्यामेकादगश्याग्तत्च- मेव दिवसयुष्छत्वात् नानाद्वादशौत्रतग्रणएसङ्कखपः क्रियते । तथाच नखनोपवासे श्रस्तमयसम्बन्धिनो भचबस्योपोयव्यतात् वस्य च प्रातर- प्राप्तावपि त्रतयशणसङ्कन्यञ्च पूर्वात् प्रातरेव ae म च तचापि विप्रतिपत्तिः, सकलाहोराचयुष्थलाभिधामात् तस्मात् “मुहन्तेमणय- दोरा afar an हि wad) weal रो रिणोच्छचं तां सुपुण्णा- सुपावसेदित्थनेमं न्यायेन श्रवणयोगमाभेण दादश्यपि सकला खभ विजयामिधाना पुण्यवतामनुषेयकर्मा्हति | व अथ पारणकालनियमः | खन्दपुराणे | तिथि-नचचनियमे तिथि-भान्ते च पारणम् | श्रतोऽन्यया पारणायां ब्रतभरङ्गमवाप्रुयात् ॥ तथा | याः काञित्तिथयः प्रोक्ताः पुण्या नेचनसंय॒ताः ।
साने पारणं कुर्य्यात् विना श्रवणएरो हिणोम् ॥ 88
शश्च चतुब्धेगं चिन्तामओौ परिगेगखण्डे safely [oqo |
वङ्किपुशाशषे | खांयो गिके ब्रते प्रापे यचैकोऽपि वियुख्धते । aaa पारणं qaied वेदविदो विदुः ॥ मारदौयपुराणे | | तिचि-मच्बसंयोगे उपकसो wager । UCU म HA TAIT VHT, ॥ इति अरवणद्धाद शौ नियः ।
अथ शिवराजिनिखयः। स्कन्दपुराणे | रष्णाष्टमो wast शिवराज्िखतुदं शो | हताः Faget: काया स्िश्यन्ते Wee भवेत् ॥ raga Ufeat च भिवराजिष्तथेव च । पूवे विद्धेव कर्तव्या तिथि-भाग्ते च पारणम् ॥ श्रवणौ दुगनवमौ तथा दूवां्टमौ चया) पूवंविद्धा तू ana शिवराजिकंलेदिनम् | जयन्तो शिवराजिख ara भद्रा-जयाण्विते॥ तज awufrafactarea: के चिद्ाः | यदि तावन्निचिद्धायास्लरयोद भनौ युकावाखतुदं शाः प्रतिप्रसवोऽयं ततः श्रक्ञपच्चतुद गोविषयता स्यात्तस्या एव पूवे विद्धाया निषिद्ध- लादितरज तु “छन्णपद्धऽषटमो चेव eure चतुद शोत्यादिना w- विद्धाया एव ower । श्रयोपवाखविषये ्रमावाख्ायक्नायाखतु-
ewe |] शिवराधिभियगप्रकषरणम् | Ree
dar श्रपवादोऽयं तदसत् उपवासाश्रवणात्। निवराजिग्रष्देभोच्यते इति चेत् । एवं afe यत्र चथोदश्सासुपवासो विहिततखतुदंश्यां जागरणन्त दिषयं शात् । su जिवराजिशब्देन आर्मरणममि- waa Safe नेदमपवादकमुपवासा विधानात् 1 भुक्ता जागरणे गक्ते चनद्राद्यरथत्रते तथा । ततो were सर्वेषु राचियोगो विशिग्यते ॥ दति जागरणस्य पूर्व॑ विङ्कायामेव बिधामादगर्थकभिदं ae तच्तुस्धाथेमिद मिति te, वचने शिवराजिपदस्या विवख्ितत्य्रस्गात्। तस्माद्य दितौयेऽदजि चतदेशौ न विद्यते श्रादित्योदयसमये at विद्यते तच प्रवं विद्धाया निषिद्धलादमावास्यायणे प्राप्ते | जयन्तो चिवराजिख ara भद्रा-जयाश्विते | TA, यदा gen: पञ्चभिर्विद्धा यराद्यवेकादश्नौ तिथिः | तदद्धंविद्धान्यन्यानि दिमान्दुपवसेदुधः ॥ ay तदद्धेविद्धाया एव तियेयेहणे ay लेधिक विद्धा भबति | we ““डउपवासमिषेधे तु aay fafeunwafefa angqaearet प्राप्रायामिदमुश्यते “जयन्तौ शिवराजिद्येति। यदा तु दिनदयेऽपि चतुदंशौ विद्यते दितौयेऽहनि राजौ न विद्यते राजौ च जगरणं विहित तदा एकाद शौमुपोषिला दादशोमणुपोषयेत् । ` fara विधिणोपः स्यादुभयोरदेवतं eft: ॥ दति न्यायेन समानदेबताकलवेमामावास्यायामेव जागरणं कायै
Bee चतुव्यैगचिन्तामडौ ufitwee कालमि्वे [७ Ge |
सदृश्रलाद्यथेव हि । अष्टम्यां वा चतुटेश्ां यः शिवं शंङितव्रतः | Bey: पूजयेज्जित्थं स॒ लभेदो शितं फलम् ॥ दूति शिवव्रतं चतुरश्यां end | तया | पवेश्छपूच्य देवेशं गुरुमभ्निश्च भक्तितः । अदत्वा ख बलिं aa शिवस्याष्टशतं जपेत् ॥ इत्यमावास्यायां इष्यत wal रपि च शिवराजिशब्देन उप- वा-गिवपूजा-जागरणान्यमिधोयन्ते, दे वा एकं वा We पे उप- वासस्य या निदिता सेवेतरयोरपि, दितौयपके यथुपवासब्यतिरिक = श्रमिधौयेते तर्ंकमवास्यायां भविब्यतौति दितौयेव स्यात्, ware: प्स्तावदुपपन्नः | यदि जागरणस्योत्पन्तौ ग्िवराचि- श्रब्दवाश्यस्य कालविशिष्टस्य विधानं श्यात् तताऽधिकारवाक्ये गिवराजित्रतस्य फलसम्बन्ध उच्यमाने जागरणफलसम्नन्ध उक्त भवति ययोत्पन्तिवाक्ये षसामपि यागानां काणलसम्बन्धेऽवगते दशे-पूण- मासाभ्यां खगेकामो यजेतेति दभे-पूणमाखवाश्याः wa फले विधौयन्त इतव्यवधारितं, एवमिहापि स्यात् । म च तथास्ति । यथ तावत् प्रथमं salwar ary प्रति। | ware went न किञ्चिन्छरगमण्वपि | प्राप्तवान् प्राणयाजाधं चुधासम्पौ डितेऽवश्ः ॥ इत्युपक्रम्य । | ` धनुः काव्याहतान्येव विश्षपचाणि मानद |
© qe |] शिवराचिनिगेयप्रकरखम्। Red
पतितानि महाराज wait: शिरसि मिप ॥ तस्थौ स एव awa सर्वेराजमतद्धितः | MITT महाराज नछगलिष्युरदद्धुतः | राजिग्रेषं feat व्याधः सब्धदृष्टिरनामिकः ॥ दत्यपवाख-भरिवपूजा-जागरण्णानि प्रासङ्गिकानि तव जातानौ- व्यमिधाय | प्रभाते विमले जाते दृष्टा AAT शङ्करम् | aren सरसि Use पूजयिता महेश्वरम् | farts कन्दमूलेख पारितम् ॥ इत्येतावति कथिते केन विषेण भगवान् जागरणमेकफण- aaa ब्रवोति , यदपौश्वरवचनं पावेतौ प्रति ब्रतनिङूपणे | माधे रृष्णचतुदश्यां कन्तेवयं व्रतमुत्तमम् | दत्युपकरम्य । | जयो दश्यां विश्रालाकि एकभक्तं समाचरेत् | उपोषितो acts चतुटश्धां वरानने ॥ इत्यादि गन्धसन्दभेण खापम-गन्भ -पुष्यादिभिरग्यषेनं पादादा- ca सर्वाङ्गपूजाममिधाय गोमयमण्डलं दौपमालाभिवयिवा्य- प्रदानान्तम् | सवे wafa पापेन जिविधेन aaa | इति प्राशस्यषहितममिधाय “जागरं तज कर्तव्यं गौतवादिज- मङ्गलेरिति जागरणममिधाय “कर्तव्या यामपूजा च चामं पञ्चा- श्रतेन लित्येवमन्तेन ad, चज प्राधान्येन कञ्चिदिगरेषः, तस्मात्
Ree’ चतुव्यगं चिन्तामण परिथेषखग्डे कालनिणये [७ खर |
प्राधान्यं Veet जयां दइयोवां श्रा्यपकदये “gel वा पूर्वचोदना- छोकवदिति न्याचेनोपवासदिन एव स्गेवामलुश्टानम् | ठतौयपके तु “चतुदभ्वां ठ् कौनाशसपय्यो येन मे इता । तथा जागरणं afar जागरशस्येव राजौ श्रवणात् । इतरस्य वतुदंश्वामेव अवणात् । यदि परखण्डतिथौ चतुदंश्यनुरोधेन दिवेव पूजा श्रारभ्यते तथापि दोषो नास्ति, श्रसि च qua न्तरे “यमपूजातो frat feargeafa feda aden: पूजायाः प्रारम्भः । वद्धतस्तु WITUTHA प्राधान्यं इत्ययमेव Ts: | मम भक्रोजंगो देवि गिवराबिमुपोषकः। wwe मोखदं दिव मचयं feaureaq | सर्त्वा तु TYR भोगान्धतसन्भवानिति ५ तया । तुष्टोऽहं vane शिवराजिमुपोषकः। at ददामि ते aa देव-दानवदु खेभम् ॥ इत्येवमादि वडवचनानुखा रादु पवासख्यापि प्राधान्यमेव तस्ना- चयाणामपि फलसम्नन्धिलात् | माघे शष्णचतुदश्यां क्त्य त्रतमुष्तमम् | इतौ ह प्रधानानां ब्रतशब्दवाश्यतवात् ae च चतुदेश्छां fafea- लवात् SSUES पञ्चद श्रौ यक्षाया उपवासे यदएदन्य्र जया- चिताया एव छबष्धलतुटंश्ला aworfey च तदसम्भवादेकस्मिलेव दिने उपवास-पूजा-जामरणानाच्च क सेव्यलादवश्छमन्यतरकाख- बाधायामापतितायां पूजा-जाग॑रएकालसछ पाञ्चाल्यस्य बाधा TAT ।
र ।] शरिवराचिनिबयप्रकरणम् | RoR
उपवासस्य च तयोः पूगबेमयनुषेयलाद रुपसंजातविरोभिलात् ख- काल TATE युकं । ्रपि चोपवासस्याहाराजव्थापकस्य तक्म गतकाणेकदेभेऽनुष्टोयमानयोः परूजा-जागरणयो सियिविषचे श्रपरयो- कयोः प्राधान्या विश्रेषेऽपि arena am नेापवासकाशख्छान्या- गन्तन्ेतलाद्यच guard विना grace gat । यया, कञ्चित् पुष्विशेषेण Petit च यः पुभाग् । जागरं कुरते AS स सद्रसमतां बजेत् ॥ इति | तज भवतु पूथ्वेविद्काया ग्रहणं । owe “war जागरणे मके इत्यादौ | wai तु न्यायसिद्धेऽ्ये पुराणएमेवं vsti | averted शतदिनं दि राजम् खपेति योगं यरि पञ्चदश्याः | Tag न तु जातु क्या- च्छस्य राजि प्रियशृच्छिवख्य ॥ दति। तदेतदपेश्रखं। एकादश्य्टमो षष्ठो उभे पचे चलतूर्द्॑नौ । SAAT SANA च ता Sater: परान्िताः ॥ इत्यादि मिचद्वभिष्ठा दिविचनैरपवासतियिनिणंयमरसलावद् भित रमावास्या विद्धायां चतुद ष्छाञुपवाखो वथा विदितः तथा चयो- quifagrarafa तस्वां । ` BUTEA रेव Baga चतुर्दशो | wafer तु कर्तव्या पर विद्धा ग कखचित् |
Ree aqaatanmat ufciwee arafraey [य°
उपवासेषु कालेषु एष धमेः TATA: ॥ दूति निगमवचनेऽभिहितः, एवमविेषे सति । ` जयन्तो शिवराज ara भद्रा-जयान्विते। इत्येवमादिप्राग् दाइतवचनवश्रा च्छिवराजिचतुदं शौ पूव्वेविद्धा zya | श्रतएव शिवराजिव्रतस्य राजिप्राधान्यसुक्र स्कन्द पुराणे | fafa भ्रमन्ति शतानि wwe: शूलब्टद्यतः | अ्रतसतस्यां wae सत्यां तत्पूजनं भवेत् ॥
“निशि भ्रमन्ति" "विचरन्ति" । शराक्रयः' Say: | ‘Men’ शङ्रः, यतोऽतस्तस्यां चतुदश्धां eat तेषां त-ग्रक्रि- शिवानां पूजनम् | मागरखण्डे |
माघमासस्य शष्णायां चतुदंश्छां सुरेश्वर |
श्रं यास्यामि wee रात्रा नेव दिवा कलौ ॥
लिङ्गेषु च समस्तेषु चलेषु Baty च,
संक्रमिग्याम्यसन्दिग्धं वषंपापविग्ररद्धये ॥
तस्माद्राजौ हिमे पूजां यः करिष्यति मानवः |
waa: gore विपाप्मा ख भविग्यति ॥ तथा |
माघ-फाल्बुनयो मेध्ये या स्याच्छिवचतुदं पौ ।
अङ्गेन समायक्षा HUM सा सदा fate: ॥
‘aap: Wate | यत्त॒ वचनम् । `
माघासिते तदनश्च राज- ` शुपेति योगं यदि weer: |
°|] श्िवराजिनिशंयप्रक्रयम् | १०५
जयाप्रयक्तां ग तु जातु कुय्धा- fete राजि प्रियरृख््छिवस्य ॥ जयाः जयोदश्नौ, म तु wet Ue योद गौयुक्रा चतुद भौ । तथा चास्मिन्नेव Tea जयायुक्षां राजिमिति प्रतीयते । तथाच WITT | जयोटश्नौ यदा देवि दिनभुक्रिप्रमाणतः। जागरे faa: atfefa पणां चतुदश ॥ श्रनेन॒जयोदनोसभ्मिन्ना यदा चतुद भोराजिने भवति किन्तु दिनभुकिप्रमाणतः दिनपरव्यात्ना तटा जागरोप्वा्ादि कन्तयमि- त्युक्तं भवति । एवश्च माघस्य wage राचौ जयायोगस्य निषिद्धबात् । | TSUN पुरस्ताचेष्मयायोगो यदा भवेत् । पूवंविद्धेव aver शिवराजः गिवप्रियेः ॥ इति वचनं माघव्यतिरिक्रविषयमिति केचित् । भिवराजिग्रते माघमासव्यतिरिकरे शष्णचतुदेग्ामणपवासविधाभात् । “mat मामेशिरे मासि दौपोत्छवदिगेऽपि च | wera माघमासे वा दाद गेवमुपोषयेरित्यादिना | दौपोत्वेऽथवा माच्व्णायाग्त॒ चतुद शौ । दादश्रखपि मासेषु प्रकुग्यादिड जागरम् ॥ दति सद्याद्विखणष्डवचनेन जागर णस्यापि विधानादिति । तदयुक्रं माघमासव्यतिरिक्रचतुदेभ्ासुपवासविधानेऽपि न सा गिवराजि-
शब्देनोच्यते शिवराजिश्रष्दस्य माघमासद्टष्णचतुदेश्ां रूढत्वात् | 39
चतुव्यगजिन्तामणौ uftiewe say [owes
AMY सखकन्दपुराणशे | माघ-फाल्ननणो मधय असिता था Wien | गिवराजिच्ठ खा erat बवेयशशो्मोन्तमा ॥ तत्रेव स्या दिखण्डेऽपि। माच-फाश्गनयोमेष्ये SUT या च हदो | दन्ते शिवफलं यस्मात् तेन VAGTTET | श्िवराजिरितिस्थावा मत्कशेव vera feat ॥ तया | माषशासष्य शेषे या प्रथन्त काशम् शस्व च । - BUT wet सातु शिवराजः wath # भागरखण्डेऽपि | माभस wand चा तिथिखेव चदं शे | तस्या राजिः waren शिवराजिश्सुद्धवा | vet aay faye शदा संक्रमते इरः + तथाच AVA SUAS शष्णचत् दं ग्नो ASAIN | दानि कान्य शिक्घावि चलानि ्थावराणि च। तेषु dent देवसस्यां राजौ यतो ws गिवराजिखषतः ater सेन सा इरवद्मभा ॥ शरिवरदख्े | त््श्वत्यथ SAF माधशब्णवतुदं शनो । भिकराजरिरितिख्याता frad जिपुरद्धिषः ॥ तस्मादचेवं विष्यव्यवद्या । थदा दिनद्रथेऽपि प्रदोषन्यापिनो
eg] शिवराजिनिकयप्रकरयम् | Roe
म्रथमदिम एव वा जयोदश्नौ च feaqerar तदा yaa चतुदश्रो “योदश यदा देदोति वचनात् । यदा प्रथमदिन एव प्रदोष- व्यापिनो watemt च दिनपर्याप्ता तदा yaa) प्रदोषव्यापिनौ aren शिवराजिचषतुद शषौ । राजौ जागरणं यस्माशषष्माक्तां ससुपोषयेत् ॥
दति वच्षनात् |
मसु यदा दितौयदिन एव प्रदोषब्यापिनौ तदा ` किं “ae- राजात् पुस्लाश्चेदिति वचनात् पूवा याश्चा, उत ध्रदोष्या- पिनोति venquifa कथं fade: । उच्यते यद्यपि “श्रद्धंराजात् एुरस्ताचेदितिवाक्थं दितौयदिने प्ररोषव्थापिलाभावेऽणपपद्यते “प्ररोषव्धापिनोति arergratrareart जयायोगेऽपि तथाययेवं विधे विषमे दितौयचतुदं शो परे प्रागदाइतपूव विद्ध शिवराजि-प्रति- पारक-बडवाक्यसङोचप्रसङ्गः, पू्वेगरिवराजिगद्णे तु तदभाव इति लेव याद्या । किञ्च पूर्वां बङकमेकाशब्धापिनौ उन्तरा तु न तयेति चेव ग्राह्या । बदा तु दिनदे प्ररोषकाले चठुदंश्छभावस्तद्ापि agua पुरस्ताञ्चेदिति seq पूर्वैव । यस्तु माघासितवचनं तदेतद्ाक्पपयेशोक्भयाद्धं राजाद् परिजधायोगनिषेधकं | भिवरा- जित्रताकग्धेतमाभमासन्यतिरिकरशन्शचत् दं गो निषयस्वेवं । “एका- दष्डष्टमो षषटोतिवक्षनादमावाख्याविद्धा सा प्राप्ता “हन्शपखष्टमोति बनात् चयोदशोविद्धा। एवं विरोधे सति राजौ यामथतुष्टये. पूजाविधाभाण्जागरणविधानाश्च तदमुसारेण बहूकमेकालव्यापिनौ WE । यदा तु तत्कमेकालब्धा तिरतो विग्रेषस्तदा |
१०८ चतुव्यगंचिन्लामथौ परिग्रेषखब्देकालनिणये [७० +
way सवेषु awe संसुखौ तिथिः । अन्येषु ्रतकल्पेवु पू दिष्टासुपावसेत् ॥ दति ब्रह्मवेवन्तंवचनानजनिर्णथः | अच केचिद्ाडः | यदा पारणपय्थो प्रामावाख्ा तदा पूवा नोचेत् परा | ताष्टम्योटिंवा भुक्ता राजौ Yat तु wife | एकादग्वां दिवाराजौ भुक्ता चाष्दायणञ्चरेत् ॥ इति भोजननिषेधात् | जधोदशो यदा देवि दिनभुक्रिपरमाणतः | आगर शिवराजः स्याभिभि पूणा चतुर्दशो ॥ 'दिनञुक्रिपरमाणतः' दिवसभोजनातुरोधेन, get witcat उपोषिता्यां तिथ्यन्ते विदितं पारणं राजौ गोपपद्यते साच जथो- दभो दिगधुक्तिप्रमारत इत्युच्यते इति । तदयं सुक्रिशब्दस्य भो- जमवत्काशमराप्तावपि तिथि-गच्वज-वारभुक्रिरित्थादिषु श्योतिःग्ाख्ले मिरूढलात्। एवश्च भुक्तिग्रष्देन भोजमग्रहणे ““श्रद्धंराजात् पुर- स्ताश्ेदिति सद्धाचप्रषङ्गः, arewenfaueet तु न aera इति wars शुक्रिशष्देनोच्यते i किञ्च “योदश चदा देवौतिवाक्यात् तिश्यन्ते विदितं पारणं wer दिन एव सम्भवति तदा पवौ याद्ये- waa awafead विना खन्यते । दिनशष्देन च सन्निहित जयोद शोसम्बद्ध दिनपरित्यागेभ भवत्ये दिनाग्तर ong दितीव- दिनभोजमप्रमाणच्योदशौ यदा पूर्वदिने तदा fafa wut UAT WHI च यदा चथोदश्नौ ufsarfeafefanit-
€ खर |] शरिवराचिनिगेयथकरखम् | ३०९
जनप्रमाणा तदेव Win wie! areata waa | aay प्राग् दाइतवाक्धविराभः। भरचेवमुष्यते gat जयोदश्धां उपोषि- तायां दिवा भोजनं सम्भवति सा ग्राह्येति तदपि ग सर्वस्यापि जयोद् श्वामुपोषिताखाण्डिवाभोजनसम्भवात् । श्रथ तिश्वन्त विहितं भोजनं यदा दिवा शश्भवति तदा पूवे याद्येति, तन्न शक्तशाप्रसङ्गात् राजिभोजनेऽपि बाधकाभाव । निषेधस्य रागमाघ्रभोजमविषय- लात् wormed विधिखष्टे निषेधाप्रतेविंधिवेषम्यविकर्पा- दिप्रसङ्गात् श्रग्रौषोमोयदिंसादिवत् । उपपादितद्चेतसेलाभ्यक्गा- दिकाशनिणेयप्रस्तावे । तस्मात् सकलदोषपरिहाराथं मुक्निशब्देन कारब्यािरेवोच्यते न भोजनमिति fag एवश्च शिवराज सकलवचमपभ्यालोचनया व्वस्थायां काल्पनिक स्य तिखखतिरी- काङृतोक्ता व्यवसा हेया । भिवपूजाजागरणकाणबाधञ्च विना कारणं wet उपवाखस्यापि प्वेविद्धायामुपपादितलात् बडतरवाक्यसङोचप्रसङ्गाचच | शिवराजिश्ष्देन चोपवास-पूजा-जाग- रणान्यभिधौयन्ते। जयाणामपि प्राधान्यप्रतौतेः | तथाच स्कन्दपुराणे |
एवं दाद श्र वधौणि शिवराजिभुपोषकः।
यो at जागरते राजिं मतुजः खगंमारुङेत् ॥
शिवश्च प्रजयिल्ा यो aha च चतुदश ।
मातुः पयोधररसं म पिवेत् ख कदाचन ॥
नागरखण्डे | उपवासम्रभावेन बलादपि च जागरात् |
६० चलुन्बगे चिन्तामणौ षरिरेषखब्डे कालनियंये [७ we |
faacrfs तया ve शिंङ्गस्यापि प्रपूजयेत् | तत्तौ राच्यं शमासाश् पिद-पेतामंहं मत् ॥ नागरखण्डे | | सखवम्भूखिङ्गमन्ध्य सोपवासः जागरः | अजानन्नपि निष्यापो निषादोगणताङ्गलः ॥ अन्यान्यपि चयाणां प्राधान्धप्रतिपादकानि वचनानि प्रागृदा- इतानि |
इति ओमहाराजाधिराजभ्रौमशदेवौयसकणम्नौ करप्णघोश्वर- सकलविद्याविश्रारद-ओरौ हेमा द्वि विरचिते चतुव - चिन्भामणौ परिेषखणष्डे काशनिणंये शिवराजिनिणयः समाप्तः ॥
[ age ]
अथ पवसन्धिकालनिशेयः |
तच पर्वं faut पौेमासौ अमावास्या चेति ।. तथोद् खरूपं गोमिलेन afta | यः फरमो farad: galexaet: er dtearal यः परमः सज्िकषंः arararefa । खद्यन्तग् च | यदा we गते सं qe अभ्बुदिथात् सा पौरमासौति । तच. पू शिमानामनिवंचमं ब्रह्माष्ड-मब्छपुराणएयोः | urea व्यतौपाते feared परस्यरम् | चन्द्रादित्यौ TS ठ् पूणेलात् पूरिंमा wT ॥ श्रमावास्या निवेदनं शतपथञ्ुतौ । ते देवा अशुवश्मा वै नोद्य वखवेखति यो गः प्रावास्सोदिनलयु- पक्रम्यते देवा WANG वा CHS ea SARA संभ- रामेति। AR सोमं BUTT वे सोमो राजा देवागामनलं यच्च- माः स यशेष एतां राजिं न पुरस्ता पखादङ्ओे तमिमं शोक- मागच्छति स य दृशापद्यौषधौख प्रविशति ख वे दकानां «aay eat ayes एता राजिमिहामा वसति तस्मादमावाद्या नामेति। अच प्रथमवाक्ये टषवधानन्तरमो षितेश्धसमा गमादेवानासुक्ता वसुनेगरेए श्रमासहनिवखाद मावास्येति, दितोयवाक्पे तु क्सोखन्-
१९२ चतुव्धेगंचिन्ताममो परि गरेषखण्ड कालमिेये [८ ० ।
मसोऽस्यां राचावस्िंल्लोके निवासादमावाख्येति दिधा निवचनं । पदमपुराणे । afaare दति ख्याता यष्वागो यश्चसंखिताः | श्रच्छोदा नाम तेषान्तु मानसो कन्यका नदौ ॥ तमथामावसुन्ञाम पितरं वच्य सङ्गता | aa वराथिनौ सग्गं कुसुमायुधपोडनात् ॥ angel ठू तेनासौ व्वभिचारेण भामिनौ | धरां न ama पूवे पपाताथ भुवस्तले ॥ तिथावमावसु्यस्यामिच्डछाश्चकरे म at प्रति। वर्येण va शा we अमावास्येति विश्रुता | farut amen यस्मादन्तस्याच्यकारिण्टो ॥ परमसंयभिपिगणामिमतन्रह्मच्वाप्र्य निहेत्रतामावसधेय्यै- निवरेणप्रतौ तमडिमवाद मावा सेत्यच्यते इत्धेतदितिहासतात्पय्ये | खान्दे मागर खण्डे | अमानाम cacti: सहसप्रमुखः खितः | यथ्यास्य तेजसा स्यः प्रोक्स्तेलोक्यदोपकः | afar विश्रति येनेन्दुरमावास्चा ततः खता ॥ मखछ-वाय-ब्रह्माण्डपुराणेष | अरमा वसेतां रष यदा चष्-दिवराकरो | एषा पञ्चदशोराजिरमावास्या any सा ॥ MATTE एकनरत्ययेः | स्कन्द -ब्रह्माण्डपुराणथोः |
cq |] पथ्बसन्धिकाजनिलयप्रकर यम् | RRR
अरमा माम Tathinexete प्रतिहितः | TANGA वसत्यस्याममावास्या ततः खता ॥ मव्छ-वायपुराश्योः | sri ताममावास्यां wary समागमौ | अन्योभ्यं wE-ger तौ तदा ते दशे उच्यते ॥ भगवतोपुराणे। कलशाः षोडश सोमस्य Wa agua रविः | श्र्टतेनाग्डतं wu प्रौवते विबुधैः क्रमात् ॥ कचल्चामाद्यां पिवेदद्िदितौयां तपनः कलां । विशवे देवाखतोयाश्च waite प्रणापतिः ॥ पञ्चमो aquaria षष्टी पिवति वासवः | सप्तमौग्टषयो दिव्या वसवोऽष्टौ तयाष्टमौ ॥ मवम wurge पिवतौन्दुः कलामपि | दश्मौं मरुतख्ापि इद्र एकादशं कलां ॥ दादौ पिवते कालः धनाध्यशः जयोदरं | चतुरश पश्टपतिः कलां पिवति नित्यशः ॥ ततः पञ्चदश चेव पिवन्ति पितरः कलां | कलावश्िष्टोनिष्यौतः प्रविष्टः Gree ॥ अमायां विशते यस्मरादमावास्या ततः खता | gale प्रविशत्यकं were च वनस्पतिं ॥ sare विश्त्यश्य खां योनिं वारिसम्भवः।
अमां प्रविष्टः सोमस्तु शेषया wean ॥ 40
are aqenitenaat परिगेषखब्डे कालनिर्येवे (८ अ° ।
दए-गुरम-खता-ठकान् निष्यादयति चौषधौः । तमोषधिष्धितं गावद्चरन्धापः पिवन्ति च ॥ तदङ्गानुगतं wha: चोरत्वसुपगच्छति | ततृचोरमग्टतोग्धला wag दिजातयः | खाहाकार-वषरकारेजंत्याङतयः कमात् ॥ इतमभ्निषु समाय पुनः ata विवद्धेयेत् | एवं salad सोमः चोण्डाप्यायते पुनः ॥
ते च पूणेमास्यमावास्े दिविध पुराणात् | राका चाजुमतिखेव पौणंमासौ दिधा खता | सिनोवालतौ geeda श्रमावास्या feu लिति ॥
अचानुमतिः लिनोवालौ च चतुदं भोमि, राका कुह्टख प्रति-
afar | तथाच काठटकञ्चुतिः | या पौणंमासौ सानुमतिः, यो्नरा सा राका, या पूर्वामावास्या सा सिनौवालौ, योत्तरा खा कुष्करिति ॥
दृद्धवसिष्ठः | राका डाजुमतिश्ैव पौणेमासौदयं विदुः | राका सन्पूणचनरा स्याकलोनातुमतिः खता | राजिदृष्टे पुनस्तसिन् सेव राकेति ati ॥
भगवतो पुराणे | यदा TAA: प्रणेखेन्ुरपागमत् | यगपत्धोक्षरा राका तदा भवति पूणिमा ॥ `
~ \
cael] पव्मेसम्धिकाजनिवयप्रकरबम् | ३९४
मतस्य-ब्रह्माष्डपुराण्योः | यस्माश्सामनुमन्यन्ते पितरो cad: खड । तस्मादजलुमतिर्नाम पूणिमा प्रथमा खता ॥ अत्यथं राजते यस्मात्पौणेमास्यां निशाकरः | THT WRG राकेति कवयो विदुः ॥ Seats: | दृष्टचन्द्राममावास्छां fattarat weed | तामेव च Qearwiewnt awa: ॥ म्य-ब्रह्माष्डपुराण्योः | विनौबालोप्रमाणब् शोणशेषो निशाकरः | sararat विशत्धके सिनौबाशौ ततः खता ॥ ‘faay सिता श्रवसितेति यावत्, weit are: बालो, feat चासौ बालौ चेति विनोबालौ । .िनौबालोप्रमाणःः बालायमाज- इत्ययः । afafa कोकिखेनोक्रे यावाम्काखः खमाप्यते | तत्काखसंज्िता देषा अ्रमावास्वा |e: खता ॥ AUT यावनुमल्या दौ लवौ का उच्यते | wat दावेव राकाया Hea: काशोऽपराङिकः ॥ तथा । at wat श्रमावास्यायाः स काखः पर्वसन्धिषु | द्मशरस्ठ कुमाः पवंकाखखच स खतः ॥ तथा |
^ ऋ
२६९६ चतुन्पेगं चिन्तामौ परिशेषखब्डे कालनि्वये [5 अ० |
अनुमतो च राका च सिनौबालौ gee | एतासां डदिखवः कालः BATA |S: War | cae पवंषन्धोनां कालो वे दिखवः Ge: ॥ भगवतोपुराणे । अनुमल्याञ्च राकायाः fettarenr: as विना । एतासां Aaa: कालः BRATAT BE: खता ॥ तच सन्धौ यजेतेति सन्धौ यागः ae इति | तख चातिष्खवेन कर्मानुष्टानायोग्यवात् सज्धि्रब्दः साये- सज्निहितकर्मानुष्टानयोग्यं पूर्वापरं are शख्यति | मतु सन्पिममियजेतेत्यमिशब्दस्योपरोत्यथेः प्रतिपदि aia लात् सन्धेरपरि धागकन्लेव्यताप्रतोतेः सन्धिपूवंकाले यानो न प्रा- भ्नोति । भेव दोषः निपातानामनेकार्थ॑लात् sare सज्िमभि-
wry जेतेति वाक्धायेः, अन्यया प्रतिपदममियजेतेत्यजापुपय्बे-
aaquren:, प्रतिपदि वयतौतायां aa उपरि दितौयायां aga मिति प्रषज्येत । तस्मात् पूर्वापरभाविनि काले सन्धौ यजेतेति श्ुतिर्यागं विधत्ते, wea श्रुत्यन्तर “शज्धिमभितो चजेतेति | तयार बौधायनः । waar सन्धिकाशस्य सन्धर्विषय उच्यते | सामौणं विषयं प्राहः Gaara परेण वा ॥ aay सन्धिंसज्निडहित एव काले साङ्गस्य कमेणोऽनुष्टाने प्राते वयवस याये मियममार श्रुतिः ““पूव॑शुरि ्राबदिः करोति afta area tetera ति । तथा “wager wari उत्तरमदयैजतो ति ।
= qe |] पव्यंसन्धिकाजनिगयप्रकरणम् | १९ ७
तदप्ययं प्रतिपत्पवंखवंभोत्याइ गोभिखः | Tern उपवस्तव्या प॑खादयोऽभियष्टव्या इति i ‘CEI GEER, ताखम्यन्वाधामादि कन्त, "पक्लादयः” प्रतिपदः | निगमः | eum यजेदाटि teat: पचचिन्क दति | प्राहः wtareter: | aifcqrng varet यश्िया इति। MUTE: । पचादौ ware tia’) | भरदाजः | Tarn यष्टव्या wala | आपसतभ्बेमापि । अरमावास्यायां zrer यजनौये वा पौणमास्यां arte वा SETAE: | | इति पौकशेमाख्यमावास्योपरितनदिनख परतिपद्रपख यजनौव- त्वसुकरं | लौ गाक्िणाज विशेषो दर्चितः। नोमंशरानौपवस्तस्छ यागस्य चतुरो विदुः । दावंशरावुद्छजेदगधौ यागे च ब्रतकमेणोति ॥
(x) weet यददिचरतौति कर |
arr aqaaifenaal परिेवखब्छे wefay (८ खर ।
UTA उपवासस्याग्धन्वाधानादेसौमंशान् विदुः । थागच्छ चतुरेाऽ-शाम् विदुः | श्रगधावंशौ' पञ्चदनौ-मतिपत्षन्पौ, तौ ‘ema परित्यजेत् । weet पञ्चदश्छा बरतकमेफि, at च परतिपदश्चदुथेमंशं । श्रपरे तु ““दावंश्रावुतसजेदन्याविति पाठसुदा- इत्य ॒व्याचचते। We: पादः पञ्चदश्या उपवस्ते अन्वाधानादौ परिहनत्तव्यः, पशादेखाग्धः पादो यागे परिडरणौय दति । एतच्च सम्पुणोपञ्चद शौव्यतिरिक्षविषयं, तस्याः प्रथमपादएवागाधानानुष्टा- मात् । अरन्ये लस्िन्ेव पाठे प्रथमातिक्रमे कारण्णभावादग्धः पादः पञ्चदश्धाः रतकर्मणि परिहरणोय इति वयाचचते | एतच्च सद्सकाख- पौणेमासोव्यतिरिक्रविषय, तस्याः परवंचतुचैश्र एव तदगुष्टानात् । कथं तहिं यागे चतुर इत्यपेशिते यश्पाश्वः |
पञ्चदश्याः परः पादः Tare: Hwa: |
काणः पवि यागे स्यादन्यथा तु म विद्यते ॥ कात्यायनः ।
म यष्टयं wats यागेः प्रतिपदः कचित् । `
रठांसि तदिलुग्पन्ति श्रुतिरेषा सनातनौ ॥ तथा |
प्रतिपदं शाखयोग्तः पादक तिष्ठति |
यातयामः स विश्चेयो म fe भस्मनि इयते ॥
म॒ च पर्वचतुथाशादिके GTA चागकाले गट्यमाणे सन्धौ थ- जेतेति शरूतिविरोधः, सन्धेरतिरच्मत्ेन तज साङ्प्रयोगातुपपन्तेः सन्धिथुत्यपेकितसन्धिसमौपावधिविषयलात् wat: । म च धावति
=
4
< ° |] पव्वसन्धिकाशनियप्रकर खम् | are
काले UE शक्यते तावाम्कालः सन्थिविधिसामर््यारिव सिद्ध इति किमवभिविधानान्भरेणेति वाश्यं। सामर्थ्थानुसारेण व्यवस्थायां कस्य- Prema पञ्चमोपव्न्तमयोगं समापयितुं wma: पश्चमौ- पयन्तं काखावधिर्जात इति कालातिक्रमनिमिन्तपयिद्धदेश्ानरादौ- नामप्रा्िः खात् । नच यः Wht शमापयितुं शक्रसदौयसा मथ्य सामोप्यावधिपरिच्छेदकं अतोऽन्येरपि तज यष्टव्यमिति wa क्व॑ get प्रागुक्त कर्मेति are कथिकाहन्तेणयेण समापयितुं श्र इति सुन्तचतुष्टयेन समापयतः कालातिक्रमो जात दति पथिद्ठदादिप्रातिप्रसङ्गान्तस्मात्ामथ्थेस्याव्यवसख्ितपरिमाणलान्न सा- मोप्यावधिपरिष्छेटकत्वमिति स्माग्लंमेव वचममवधिपरिच्छेदकं | श्रतएव बौधायनेगोक्षं “न खलु fa: दपपादयतौति। किञ्च we विशेषाखेपसम्ीऽपि विधिदुर्बशप्रमाणप्रापितं विशेषं खीक- रोति यथा “क्राः wha उपदधातौति वाक्रेषोपस्धापितं एतं यथा च “पशना येतेति मन्ववणप्रापितं छागं तथा “सन्धौ यजे- तेति भ्ुति-खतिवाक्धप्रापितं पर्वतुथाशलादिकं शन्िपरिष्छेदकं सखोकरोति । तस्मात्पवंचतुर्थाशरादिकाले यष्टव्यं तेन ““पौमास्यां पौणेमास्या यजेत” “श्रमावास््ायामावाख्यया यजेतेति गुतिदय- धुक्सस्धिपरमिति केचित् । रपरे तु पवचत थीं शतेन व्याचचते | तजाप्यहनि यागः ame: ““पवेुरभिं गाति उक्नरमररदेवतां , धजेतेत्यहर्विंधानात् । तथाच सकर्षण्नं “श्रहनि वा agrena- मिति। तच्रापि पूर्वाह्न एव पूर्वाह्णो वै देवानामिति अतेः । त्रापि प्रातरेव “qautegauia sre: प्रतिपदस््यः। याग-
aR चतुव्वेगेजिन्तामणो परिथेषखद्डे कालमिदंये [ख श ° ।
काशः स fase: प्रातङक्रोमनोौ षिभिः? ॥ दति इद्धग्रातातपवचनात् “प्रातथेजष्यमश्विनाविति watery | तथा “श्रङ्गिरसोमास्य aye प्ातरशुवाकेरवन्हिति च । “न॒ तस्य aerated परातर्चच्छ- माणः खादिति Wee यागसन्बन्धावगमाच | तया काल्या नेनापि “स्यो वा प्रातरिति सथस्काखः कथितः। तथाच शुत्यन्भरे्टापि “तच यजेत येनं पञचाद्तमितं पुरस्ताारिल्थो- ऽ्बुदेतो्या दि्थोदधकाले यजेतेत्यवगम्यते । “उदित रादित्य EATS प्रकमतोत्युद चानन्तरमेव यागानुष्टागमाप्तम्नमोक्ं | TY प्रागुदचादमावच्यायाल्लन्लकरणसुक्र “भ्रागृरयादमावाश्याया- भिति, तदुदयाप्मागुपकममाजमेव म लिष्टिरेव, “प्रागदयादनष्टा- नेष्वित्यदविधानविरोधात् |
अच गोमिलः।
नयः पौण॑मासोकाला भव्ति सन्ध्या वास्तमितोदिता वोश्चैवा सन्ध्योदिते GE बन्ध्यास्लमिते रवौ चरोदये उत्तरा प्रायव्यस्तमथा- दुशचेररेति तासुपवसेत् |
तथा |
सन्ध्यापौणंमासोसुपवसेदा उन्नरा नित्येके |
RITA च ।
पूवोदिते कलारोने we पूवीं विचक्षणः | इपावसेटिति we: | काल्यायनेः | पूवं dtersignet चोपवखेत् |
a
८० |] पन्बसन्धिकालनियप्रकरयम् | RR
as fea पवेसन्धौ पूरवधुरपवासस्तद द्रागः । राजिपवंखन्धौ तद इरपवासः WHAT: |
तथाच बौधायनः ।
अजोदाररत्यडंमङ्धरा जात्यौ UCAS CRA: Wt स एतं चापरराचं प्रणा भवति सवे चाहरुष्भरस्या राचेरा मध्यराचादमावा- STAT पवसे श्य मध्यन्दिनाच्न््मसादित्यो रभते स एतं awa भवति सवां चेतासुन्तरस्वाश् श्रा मध्यन्दिनादेतं सन्धिमभियजेतेति |
were: | “aatarecte’ श्रुतिमिति शेषः । "पौणमाख्धामिति विषयनि्दगः, ऊङंमद्धंराजाच्वन्रमाः प्येते पौमासौ प्रवन्तैत- Caw भवति । “ख एतमपररार्च", TTY “सवेमहः', उन्तरस्या- रा चेरा मध्यराजात्, श्रनुवन्तेने, ततो विच्छिद्यते, sod राजिसन्धि- सक्र, ्रयामावास्ा विषये श्रौ पवखयोयेहनि यागदिनात्पूवुः ‘aid मध्यन्दिनाच्न्रमसादिद्यो रभते' RATAN Waa, ख UAAATIW’ IAC wat राजि, Savers’, “श्रा मध्यन्दिनात्”, अनुवर्तेते, ततः प्रतिपद्भवति, ख एष दिवासन्धिरुक्रः । एतं सन्धिमभिव्याप्य सन्धेः पूर्वेचुरद्मौनन्वाधायोन्तरेदुरयजेत । तथा एवं fearefara- भिशच्छय तदहः प्रात्यजेतेति |
एवं ्रुतिसुदात्य ag मध्यराज-मध्यन्दिनशब्दौ व्याख्यातुमाह,
राजि पौणेमाख्यां सन्ध्ये या भवत्धहरमावास्यायामिति |
तेन afer मध्यराच-मध्यन्दिनिशष्दौ राजिसम्थि-दिवा- अग्ध्यो रपलककौ विवकिताविति प्रतिपादितं भवति। `
41
ARR agora चिन्ताममौ ufituwa कालनियये [<qel
अमथोख पौ णमास्वमावास््ाविषयभ्ुत्योः neat व उत्तर खजं |
ड पौर्णमास्यौ दे अमावास्ये पूवीं Wi पौणमासोखुन्रासुन्त- रामेमावाख्छामिति |
अथम्थेः राजिसन्ि-दिवासन्धिमत्थौ इ पौणेमाख्यौ, दिवा- सन्ि-राजिसन्धिमत्थौ च डे अमावास्े, aw fearefu: पूर्वामा- वाद्या dtderal वा, राजिसन्विख्द भरा । wa पूर्वामावाख्योक्ा म तु पौणंमासौ तासुपमाव्याजेनार, “पूवी gat पौ शमासौमिति। wart: परवाममाबाखामिव gat पौणंमासो जानोयादिति। ततख दिवाशस्धिमल्धां पौणेमास्भां यागः पूरवधुपवास इति fags तथा न्रा पौणंमाख्यक्षा म लमावास्या । तां पौरेमासों निरूपयन्नाह, उकरासुषराममावाखवामिति उन्तरां पौणमासौधुकामिवोन्तरा- ममावास्यां जानोयादिति। arg राजिगतममावाखा-प्रतिपन्ध- स्थिसुपवास-यागयोमष्ये कुग्धादित्ययेः |
STITT,
यद हः Wax: Ge vetat पौएेमासौञुपवसेत् श्वः पूरितेति वा, खर्विंकां ठतौयां वाजखनेचिनः कमाममन्ति। cee दृष्येत तदहरमावास्या श्वो म द्रष्टार इति वेति |
तजर खर्विकाङबाथं उपरिष्टादच्छते। "यदहः पुरस्ताच्ष्माः पूणे seu’, यद हने eRe’ इति खगदयस्यायमथः। eet तावत् राका-ङ्क्ोरेव चगमखः Waa चेति च्योतिःश्ाख्प्रसिद्ध | यिन् पुरस्ता्चश्माः पूणः उनल्छर्ेत्, उदियात्, म दृष्येत वा,
"भे,
swe |] पग्नसन्धिकाजनियंयप्रकर बम् | RRR
तजर यद्यपराशे राजौ वा wefan तां पौंमासं अमावास्यां चोपवसेदिति, यदा तु yale मध्यन्दिने बा पवंसस्पिस्तदा यस्मि wera चन्द्रमाः पूरिताः पूरोभवति, चस्य बा तद्रष्टारोनेखितारो- भवेयुः तामनुमर्तीं सिनोवाखीं चोपवसेदिति। “शवःपूरिता” “at म द्रष्टार इति वेति खूबदयव्याथम्थेः | SHE भाव्था्थेसं यकारेण |
अरपराङेऽय वा Uw यदि पवं खमा्यते। |
SHAT तज राका VT पु्ा्छरपिंशच्णा ॥
qaiw ara were यदि wa समाप्यते |
उपोवथानुमतिस्तच सा श्ःपूरितलश्चणा ॥
WTS चपाथां वा पवेसन्धिभवेत् यटि |
SHAN तु BRAT यद द्गति NGA ॥
gare बाथ मध्या पवेसन्धिभेवेद्यदा |
तजोपोया fetlaret शो ग द्रष्टारशचणेति ॥
तदुक् निबन्विमिः |
WITS वा राजौ यदि पव ware |
तदस्त Vater पूणे gefterwer ॥
gae वाय ware यदि पव समाप्यते |
पूर्वे्ुस्तज site सा श्वःपूरितखचणणा ॥
श्रपराद्ेऽय वा राजौ यदि पवं wana |
ae चोपोग्या यदरहनंतिलक्णा ॥
yale वाथ agra यदि wa ara |
तचजोपोव्या fattarat श्वो न दरष्टारलश्णा ॥
RRs चतुब्येमं चिन्तामणौ ufcteee काशनि्ेये [< ० |
ग्टह्यकारिकापि । पञ्चदशो प्रतिपच समेते एकदिने मतौ यदि तस्िग्पञ्चदशभौ WARIS: पञ्चदज्नौह तनुर्यदि याग इति। तथा संकषंणकाण्डे गो विन्दोपाध्यायेनोक्रं | यस्मिन्नहनि मध्यन्दिने पूर्वं एव विक्रम-सन्निपातौ तच पूर्वद्यु- quae: “a: पूरितेतिवा, “at न द्रष्टार इत्यस्य विषयः । यचाप- राखे राजौ वा विक्रम-सन्िपातौ तच तददरूपवासः “ATE: पुरस्ता- Gx परणं उतसर्पेत्"", “यद हने दृष्पेतेत्यस्य विषय इति! देवस्तामिनाणुक्ष | यदि gate पवंखन्धिः समाप्येत ततो नितरामेव ख ater, दि पुनरपराक्े रा्ौ वा तदहरूपोग्य aha चाग इति । तथाच लौगािः | पर्वा वाय ware यदि wd समाप्ते | SUS तज पूवेशयुस्तद ₹र्याग Tat ॥ अरपराङ्ेःथवा राजौ यदि पर्वं समाणते | sata तस्मिन्नहनि shia याग द्यते ॥ अच केचित् सन्ध्यायां पवंखन्धौ ग्यवस्ापकवचनान्तराभावात् प्रायेण तचापि राजिश्रब्दप्रयोगाखं सापि राजिग्रब्देन गयत LITE: | तदयु | सन्ध्या-राव्योर्भदालचणणयाश्च कारणाभावात्, सण्ध्यायां पवेसन्धौ च पूर्वया गस्य “sata यदा सन्धिरित्यमेनैव fag | एतेन “a वै सम्रत्येवोपवसेत” “ख वा उन्तराभेवोपवसेत्” इति शरु तिदयश्च व्याख्यातं | |
नि
र qe |] पव्येलन्धिकालनि्वेयप्रकर कम् | १९५
इटक्पके fafaifar यस्ामभ्वुदियाद्रविः | हष्णपखे तियिर्ैया यस्यामस्तमियाद्रविः ॥
इत्यारोनि पच्ब्यवस्या यानि वचनानि तानि तिश्यन्तरविष- याणि । यश “ga: पूर्वौ यजमानोऽवतौयानिति वाक्यं तच्छासलचो- दिते काले प्राप्ते यावद्यावत् पूव यजते तावत््रशस्तमिति प्रतिपाद य्षचेव काले विखम्बं मिवारयति ग ॒पुनखोदितकालानादरश परवेदिनं प्रणमिति। तथाच खति चतुदेश्लादिष्वपि तियिष् याव- यावद धस्लगतिथौ यागः क्रियते तावन्तावल्युतरां परशस्तमित्थापद्ते। तस्मात्पूर्वाह्ादिपवंसन्धिभेदेन व्यवसा युक्ता |
wy केचिदाडः पूर्वापराक्-मध्याास््ेधाविभागाश्रयणेन पञ्च पञ्च सुहन्सात्मका अच वेदितव्या इति । aq भधा विभागपचे मध्यन्दिाग्धघटिकायां पर्वसन्धौ प्रातःकाले पवंचतुथो ्ाभावानत्- तौये भागे यागः प्राप्नोति। ay “पवणो यखतुथौंश्र श्राद्याः प्रतिपदस्रयः। यागकाशः स विज्ञेयः प्रातरुक्रोमनोषिभिः"” दत्येत- दिरष्यते। तदत् । कथं प्रातःकाले पवत्य शाभावः, प्रातः- awe जिसुषहश्ेमाचलादिति चेत् कुतः, “रेखाग्रटत्यथादित्या- कस्स खय एव ठु । प्रातस्ठ स इतः काशोभागखाकः ख पञ्चमः” ॥ दति वशमादिति चेत्। a तस्व पञ्चधा area | अचर हू पूर्वाहृपरिमित एव mare: यतो मौमांसाभाव्कारोदाइ- तायां श्रुतौ “wfa: प्रातदिवि देव tat यजुवंदेन तिष्ठति म्ये WE: सामवेरेनासलमये AV Attala खयः” दति मध्याङ्कप्राक्रमः सर्वोऽपि प्रातःकाखः sated वदि मध्या-
शश चतुन्बेगंचिन्ामडौ परिदयेषखद्डे कालनि्ंये [८ we ।
कात् प्राक् MARTE कालान्तर खात् ततः प्रातर्मध्याङा- समयकालेषु शग्यज्ःसामवेदेरागमने FIG RANMA वेदशूल्य- स्यागमनं BI! तज च “बेदेरशुल्यस्लिभिरेति खय इति विद्यते । शाखान्तरे “wfar gate इति werd प्रातःपूरवाश्योरेष्थाक- गमः, TATA प्रथमं प्रहरममिधायाञ्ञः Gat: | “ख TATE: प्रातरित्यभिधौयते” इत्येवमपि पूवाशद्धिलयेकावःकालः afe तजोपक्रम्ब yale यागः | agers: । “^भ्रातदवमिति भोक्त तजा- पपद्यत इति च | तदपयुपक्रमाभिपरायेशेव | TAR ATE ATS: तरि gale faa खया Twas प्रातयेदणं, अन्यथा “पूर्वा F देवानां मध्यन्दिनं मनुव्याण्णं श्रपराहः पिदृशामिति अ्ुतिविरोधः | पचादावेव कुवन्ति सदा पारकं शङ् | yale एव gaten विद्धेऽप्यन्ये मनोषिणः ॥
इति कात्थायनादिवचनात् । we यत् प्रातरणशदिते जशोतौ- ह्यजापि दशेनात् । वषटेऽध्याये जेमिनिना “डद्गयनपूवपपु्छादेषु देवानि सखतिरूपा- व्छन्यायंद गेना दि्युक्ते भाग्धकारेान्याथेषन्दशेनं “yatet वै देवा- नामिति दरितं।
आइ च कर्कोपाध्यायः, “Gate दशेयाग इति । waa “प्रातङ- क्रोमकोषिभिरिल्यादि ब्याष्यातं | तेनेष्िविषये Far विभाग दति खिद्कमिति। acen । अन fe पूरवाक्ञापराश्ौ दिधा faenwers: पूर्वापरभागौ विवक्षितौ । “श्रावन्तेगा सु पूर्वाोऽपयपरासतः परः |
mm. \
<= Ge || प्बसमन्विकाजनिखंयप्रकरणम्। ३२७
WBE तयोः सन्धियेदावन्तेगसु्यते | इति वचनात् । न तु पूर्वा- क्ञादि श्ष्टानां Sur विभक्रल्याञ्ः कमेण भागजयपरत्वं | “STATA चदा सन्धिस्ततः पूवंमथापि ar तदहर्यांग war परतसेत्परेऽहनि” इत्यादिवचनात् वच्छमाणबडवक्मविरोधप्रसङ्गाच्च । किच्चान्यस्मिन् चे मध्याक्ृस्ावन्तनादुपरि जरिकापञ्चकपय्यन्तलात् तज सन्धौ सरररेव आगः प्रशस्येत । ग च प्रसव्यतामिति वाच्यं । तच प्रातः पयं दतुर्थां शा दिविडितकाशा सम्भवेन “पवणोयखत्यों श दत्यादिषच- मविरोधात् प्रातःकाल नियुक्ृन्लेलात् | तथाच SITE: | सुद्कन्ते जितयं भ्रातस्ावाभेव तु aya इति। पराशरोऽपि । लेखाप्रभत्यथा दित्ये जिय गते रवौ | प्रातः WES Bea: स पञ्चमः इति ॥ पदमपुराण्ेपि | | रेखाप्रस््धयादिग्यानमृहर्ताखय एव तु । MAQ च खतः RAAT: स पञ्चमः ॥ CALC WTI | लेखाभ्रखत्धथा रित्ये जिमुद्कन्तंसख्धिते रवौ | प्रातःकाखं इति Hint भागाः स पञ्चमः ॥ शवमन्येव्यपि प्रातेःशब्टायेप्रतिपादकेषु वाक्येषु चिसुहर्लात्मकः प्रातःकाशः कथितः, ग तु निधा विभक्स्याङः पूवा भागः प्रातःकाख- इति कचिदपि eet यस श्तौ प्रयोगः ष ग सुः अनेकायलच्छान्या-
QRS waqeaaterntray ufcitewas कानि्येये [८ qe}
स्यलात् । सनाडिकाः प्रातःकाख इति प्रोक्रं खापनारोपण्णदिखिति सोऽप्येवमेव । मतु खाद्भपरहरः म्रातःकालः “ख एवाध्यद्धसंयुक्कः मात- रित्यभिधोयते” इति वचनात् ar प्रहरः, अधिक उपरि Ede: BST: | aay मध्यन्दिमाग्धघधरिकायां wat पञ्चसु चटि- काखतौतासु WATS पवेचतुयीं शख सम्भवतो ति तदानों साङ्गो- यागः afte तदयुक्तं | “उदित श्रादित्ये पौणेमाख्ासतन्तं परकम- यति प्रागदयादमावाखायाः” दति ्रापस्तम्नवचमात् | PQS Ha: प्रातःकालो यदा पर्वचतुथों शरसम्भवस्तदेतद चनं भविख्तोति खेत्। म। सङ्कोचे कारण्णभावात्। न Wiest उदिते पौंमास्यास्तन्प्रकमः आदिव्योदयात् प्रागमावास्यायास्तन्प्रक्रम Cae पञ्चघटिकाखतो- arg afte इति वाच्य । श्रङ्गमधानवत्यां भावनायां युगपत्पुरुषं प्वन्तेयता प्रयो गवच्मेन मध्ये विखम्बमिषेधात् | तस्माइकनदयपय्या- ` खोचभया जिुहर्तात्मके साद्धपररात्मके च प्रातःकालेऽवगम्यमाने- प्यापसतम्बवचमानुरोधात् fener wa are, तस्मादस्जिन् काले area श्र्मदुक एव विभाग श्राज्रयणएौयः | ननु देधा- विभागे यथावन्तनादुपरि चटिकामाज एव खन्धिस्तजोत्तरेधुरेव यागदति तजापि कालासम्भवादइनविरोधस्चख् एव | मेवं । पवंणो- aqauin इत्यादिकालसय यागान्वयावगतेभेवितव्य, तदेतद्यागसख्य कालाग्येनेत्यभ्यपगन्तवये, पवंमाचोन्तरेदुयागे क्रियमाणे भ॒ यागस्य कालान्वय इति पूर्वधुरेव चाग इत्यविरोधः । नन्वेवं तद्धेपराक- सन्धावुन्तरेदयुर्यागविधानं विरुध्येत | मेवं । यजापराके परवेखन्धावुन्तरेचुः अतिपञ्चतुधोओे यागो म॒ भवति तथाग्तस्धेवापराह्ाच ग्रहण
“>
८ ० ।] पव्वसन्धिकाखनिकेयप्रकर वम् | BRE
भित्यविरोधः, gee, अन्यथा eras अतिखवै तद दस्तण किश्चिदूने चतुद शधटिकासाजे watt भवति तदा ata तिथि- द्धौ कदाचिच्छोडग्रनाडिकोऽपि चतुथा थो भवति तजावन्नेनाद्- परि भटिकामाजसन्धादुष्सरेद्युरेव यागः प्रस्धेत । न च AUN, AT विदहितकाखसम्भवात् “a यष्टव्यमिति निषेधात् प्रंधुःसम्भवाच्च । अतोऽबापराङशम्दसदोच एव व्यायाम् , “आरा सप्तमान्सु्न्सादे देवं कायै प्रशस्यत दति वचनं प्रातःकालविधानान्तद्यतिरिक्रविषवं भवताष्येतदङ्गौकाये अन्यथा चिधा MATYAS भागे प्रातरा- तमके भवता यागाङ्गलेन खौहृतेऽतौतेऽपि यागप्रसङ्गात् । तस्मात् द्वेधा fewer: पूवापरभागागेव yateraceray ग्होतव्यौ, तच्रापराक्ञादिगते परवसन्धौ परेयुर्थागः yaw पवेसन्धौ aze- ain: | यदा तु पूर्वापराश्योः सन्धौ wafer तदश्रेव याग इति प्रतिपादनाय wera । मध्याङश्ब्टो fe पारिभाषिकं मध्याङमुल्यच्याो मध्यमं खणमेवाज प्रतिपादयति | श्रत एव श्राता- | तपोऽपि मध्यमशब्दमेव पठति । yale मध्यमे वापि यदि पवे समाप्यते | तदोपवासः पुर्धधुस्तद दर्याग Tat ॥
aa “वाः प्रहर सद्धं मध्याः प्रहरकथा । श्रा दतौयादप- TW: SATE ततः परं” ॥ इति गोभिखव्माच्तुरथौ विभागः, य “जुहनकेजितयं प्रातस्तावानेव तु सङ्गवः । मध्यास्तिमुष्टग्तः स्यादप- राक्ोऽपि argm: | सायाकः Fagatig सवेधमेवदिःव्कृतः” ॥ इति
व्यासवचनात्पञ्चधाविभागः santa जिधाविभागवत् कर्मान्तर- 42
Ree aqeafentaat परिद्चेवखद्ेकालनियंये [swe
विषयः, श्रभितखायं fan विभागः waegersefeisfacta मिबन्धष्टद्धिः, युक्षसेति स एव खौकायेः । तज राजिसन्धौ परेदुरोव यागः “अपरा यवा राजाविति लौगाखिवचनात् “पचान्ता उपवस्त- a: पलादयोऽभियष्टव्या इति गोभिलवशचगाच | Peau पव - सन्धौ चतुदेश्ामस्तमयात् ATA वा समाप्तायां ्रमावाख्यायाः BR राजिथो गित्वे ava दोहादि am “ages एतां राजिमिदामा वसति तस्मादमावास्या नाम तं गोभिरलुष्टाप्य खमभरज्िति शत्या राजरियक्रायाममावास्ायां दध्यादिकूपस् खो मस्व खकातिदे वेः waay- क्रलात्। म च “पचादयोऽभियष्टव्या इति aeafacte:, चर्ोराचव्या- पिन्यामपि तस्य सम्भवात् । म च “श्रपराङेऽथवा राजाविव्येतदिरोधः, तस्य पौणमास्यामपि सम्भवात् waar Tawar उच्यते। राचिभ- ष्टस्य तियेरुपशलशकल्वात् “तद हरेवेष पुरस्तान्ञ दृश्येत तदहर पवसे- दिति क्षचिददःशब्दस्यापि दशनात्, “a यथैव एतां राजिं न पुरस्लाख TATE तदशरूपवसेदिति कचिद हःशब्दस्यापि दश्रेनात्, “स aay एतां राजि पुरस्तान्न पञ्चाददु शे” Tere wafer रा जिषे पुरस्ता- TEMA उन्सरराव्थादौ पखादेकस्यामेव वा पुरस्तात्पञ्चाचादगरेमं ama! श्राद्धे पडे या दिवामावास्या सेव श्यात्। दितौये पचे उन्त- रराचावपि axa विद्यते इति 8a भवेत् । site उन्तरराचौ प्रतिपदो विद्यमानवाश्छास््रतो zat प्रतिपद्यपि भवतौति ।
आड ककौपाध्यायः |
दशनं wre: प्रतिपदेव भवतौति |
कात्धयायनस्बमावास्याशेषे ATE |
= ० |] प्बंसन्धिकाकनि्ंयप्रकरयम् | RRL
अष्टमेऽग्रे Meet: Set भवति xa: | शरमावा्ाष्टेऽगे च ततः किल wage: ॥ इति । तदसत् थदि राज्िषम्नन्धादपि शासतो fafag fag तत उद- arena, प्रतिपप्रवेश्ः तजोपवासो म ade: yafea चतुदभ्ो राज्रावपि विद्यत इति awfa चद्धसद्भावान्न wre एव | CME रतौ | wafer चतुदटेश्वां अमां gaff ये fem वि्ार पिदयश्चश्च awa निष्फलं भवेदिति ॥ ‘faery विहरणमिष्चथं श्राङ्वनोयादेः दत्य्थः | तजर TMG: We तस्मात् “Ter उपवस्तब्याः पचादयोऽभि- यष्टव्या इत्येतदेव यक्तं तस्ाद्राजिसन्धौ परेदयु्यांगः । ननु राजि- द्यो गिन्वामपि पञ्चदश्ां प्रतिपदि जिसुह्धर्नायां दितोयायां ““जिसु- eu दितोया चेदिति वचनात् पश्चदश्णां यागः कस्मान्न क्रियते ` वि्रेषावगमादिति ga: | यद्यपि राचिसन्निशाख्ं शृतायां पिन्यां प्रतिपदि सावकाशं, जिमुहन्तंदितोया शाखं दविवासन्धौ सावकाश, यद्यपि च “पचादयो यया त्येतदु पमर्हनैव इननेरेतद्बाधकाभ्रित- रोषाभावस्तथापि ` राजिषन्धिशास्लस्यानन्यथा सिद्धत्वात् “qercat यष्टव्या इत्यत एवोत्तर दिने यागे प्रापे पवेचतुथां शस्छ प्रातः wafer परा्यभावादयागप्राद्यभामे genre यावत् पूवस्िन्लहनि प्राप- पितुमशक्धमपेचते तावद्राचिसन्धिशाखं ger विषयान्तर मेव चिन्त- यति, तच्चोपरिष्टादच्छामः। तस्मात् राजिन्धौ परेदयु्यांग दति सिद्ध, अपराषसन्धावपि परेशयुर्यागः |
RRR wanifermtaal ufcitves कालनिबंये [८ qe |
मतु, wade चटुयमि wa यच म दृष्यते । what प्रतिपद्यच wat कव्यादिकौ किया @ इति वचनात् gaa कस्मान्न गण्यते । तथाच क्वनाग्तरं । SSN चतूर्यामममावाख्वा न खभ्यते | ahaa प्रतिपत् स्यात् yale कारयेत् ॥ दति ॥ यद्यपि चतुदं श्वा यामचतुष्टययापिन्यमावास्या ग wat किन्त नदेकदेग्रव्ा चिन्येव तथापि शोभते प्रतिपदस्ति चेत् पूवंधुरेवोपवाख- TU: । ATTA eA पञ्ादग्यद खं श्रमावाखेनेष्ेति, यजोप- वाखदिने प्रतिपत्सग्भवः aw जिरविष्केष्टिः प्रायञ्धिन्तलेगोक्रा । Swe | ren: प्रतिपदि eRra दितौयाखद्धावेऽणुपपन्तिरन्यथासिद्धा- पराङग्रब्दस्ताज बौधायन SAT, तसमाद्वितौयेऽइनि ATT: | बतु TST Vy पातः पववत प्णम्वः Wee प्रातः पर्वचतूर्थो्रः act कस्मिन्ेहनि ara: feet म तावल् पूरवेधुः तजर प्रातःकाले पर्व चतुथों शादि समावेगशराभावेन यागकालाभावादपराश्पर्वसन्थितवाख | मापि again: तत्रापि विहितकालाभावात् । ` wy केचिदा: श्रपरेचुर्यागः ate: we: पवैचतुर्थो रादि विदितकाखसम्भवात् प्रतिपशचतुथोंगरे जाम निव तंकाभावाञ्च | we यमस्ति निषेधो निवन्नैकः | न यष्टव्यं चतुथोंगे यामेः प्रतिपदः कचित् । रचांखि तदिलुन्पग्ति श्रुतिरेषा सनातनौति ॥ owt मध्याङ्ृरन्धिविषयोऽयं प्रतिषेधो नापराकषन्धिविषयः, ae
नि
< अर |] पन्भेसन्धिक्ालनिरेयप्रक्षरयम् | RRR
परधुयागविधानात् । AT श्रपराकसन्धावेव परधयु्यागप्रापेसज च प्रतिप्तयै सम्भवात् प्राप्तिपूवंकलाश्च fatwa ava aera मध्याकषन्धौ त् पूर्ेुर्यागविधानात् परतिप्चतुथों गन्धोऽपि नास्तोति निषेधानुपपन्िः । श्रजोच्यते । “पश्ादयोऽभियष्टशया rare खम््णायां तिथौ खष्डतियो वा साधारणं, तच दितौयेऽदनि प्रतिपश्चतु्थों शस्व Maas सम्भवात् प्रा्िपू्वकल्वं प्रतिषेधस्य चटत एव । न चेतावता प्रतिपश्चलु्वीग्रे यागानुष्ठाने प्रव्यवायभाक्घं। “पखादयोऽभिवष्टव्या इति aw यागस्य विडहितल्ादिदितप्रतिषेधे च fare एव श्यात् । उक्श्च टदा न्तिके |
यद्यपि प्राप्य यत्किञ्चिद् विधिना aera: ।
भरत्यवायमतिं कुग्ादिकस्याख्रयणान्न तत् ॥ `
दृष्टौ विधि-निषेधौ हि तुखवोर्देकगोचरौ ।
विकण्येन तयोरेकः प्रामा्यमनुतिष्ठतां ॥
शङ्गोरतनिवेधानां नेष टोषोऽख्छलर्वतां |
चोदनाश्णलनतु न sare विधेखदा ॥
विधेः प्रामाण्पच् तु प्रतिषेधनिराश्तेः ।
चोदनालक्णं wa न दोषोऽच्छनुतिष्टतामिति n
न च “CUTCASTER इत्यस्याः प्रतिषद्धागचतुष्टयेऽपि साधा-
रणते सावकाश्रत्ात् “AISA चतुर्थो ण इत्यश्च प्रतिपद्चतुर्धीग्रविष- wan निरवकाश्लात् विकख्यो म् यकर दति awe) यतः सामान्य- विषयस्ापि विधेर्विगरेषनिषेषेन नात्यमबाधः क्रियते acide STAT ।
are aqaatenaat परिशेषखब्डे कालनियंये [८ अ ।
rem वा्तिककारेस्तच रौकाथां ।
श्न्तदु बेलोऽपि विधिस्तदघोनात्मलाभेन प्रतिषेधेन तुखबलो भवति प्रतिषेधः प्रदेशेमारग्यविधाने Sara वच्छत इति |
तस्माच्छास्तप्रा प्राथस्याव्यन्तप्रतिषेधाखम्भवात् “नानुयाजेवु ये TAY करोतौ MAA, न तु तददेव, तरं पर्वुदासाश्रयणण- fea: परिशकनं शक्यते । vente साक्लाञ्चोदितकालस्य पवंचतुचै- शप्रतिपदाद्यभागजयात्मकस्य प्रातःकाले दिनदयेऽप्यविद्यमानतवेन यागालुपपत्तनित्यचो दितकमेएः परित्धक्रमश्रकयलात् प्रयोगवचनसा- waa किञ्चिदधिगुणेऽपि काले यष्टयमित्यापतिते vate: प्रातःकाखे पवेचतुथो ्राभावेऽपि पवंमाजसद्धावाच्ष्टवयं, We वा परेयुः प्रतिप- दाद्यभागजयाभावेऽपि प्रतिपन्माचसद्भावाद्यष्टवयमिति xfareqai- ओेऽपि wfwat प्रा्षिन देवेरपि वारपितुं शक्यते। तस््ाश्कणया पयैदासप्रतिपादने विकच्यस्वापरिहाय्येत्वादर सुख्याथेलाय faa प्रसक्तावपि प्रतिषेधवाचक एव मस्त । किञ्च पयेदासासम्भवा- दपि प्रतिषेधः । तथाहि यदि तावत् प्रतिपञ्चतुधों ग्रख्य वजितल्वा- विग्रेषात् । श्रथ .चतुथों श्वजितायां प्रतिपदि यजेतेति तरिं पर्वचतुर्थभि चागो म wtf! wa प्रतिपच्चतूर्थी ्रवजिते चोदिते काले यजेतेत्युच्यते AGA हपवेसन्धावु्रमरखोदितकालस्तजापि प्रतिपञ्चतुधोंशमाभमेवावशिष्टमिति तत्पयेदासलेन gare विधौ- यते। श्रय मोद्यन्तमादित्यमोकतेति धालर्थेन नमः सम्बन्धादनोक- छसङ्कच्पवद था गसंकर्पो विधौयते। उच्यते | युक्तं तज रागप्राप्तमोखषणं पयैदस्यत दति । इइ लपराषपवेसन्धौ agate: शास्लप्ाप्त इति ब
= Ge |] पव्वंसन्धिश्नाजनिशंयप्रकर गं | ३६५
पयुद सितं wed | न चा यथा चोदकमरा्स्ार्वेथवरणख्य “ade wala” दति प्रत्यचोपदे शन बलोयसा पयुदासः तथा न शक्ते व । उभयोरपि प्रतिप्तुर्थो शप्रापकपयैदासयोरूपदे शशास्वत्वात् । म च चया यागमाजे प्राप्य ये ANTAL TIA यागविशेषेष्वतुयाजेषु w- दासस्तथाज सम्भवति । न हि पयैदासशास्तष्य पूरवाङ्कापराश्ञादि पर्ववन- स्थिसाधारणस्यापराहादि पवंखन्षिशास्तं प्रति विग्रेषश्रास्वता सम्भवति म च पथुदासग्रार्लस् शुतिलेन बलोयस्तं, श्रुतित्वासिद्धेः । तथाहि भाव्यकारेण चतुर्था शरनिषेधः कात्धायनवचनादिन्युक्रा “न यष्टव्यं चत्- Usucfa श्लोकः पठितः । त्माच्छतिमूललाभिप्रायेण “श्रतिरेष्ष खनातनोन्युच्यते। AT पयुदासवचने तयप्रत्ययश्रवणेन विधेः सष्टवा- दपराादिपवेसन्धिवसने वन्तमामापदे शतेन कर्प्यविधिलादिलम्ब- प्राप्तौ वैषम्यं, Hae, प्रतिपदा पयुदसखते waist वा यागो वेति सन्देहो यावता विम्बेनापनोयते तावतेतरत्ापि वन्तेमानापदेशो वा पञ्चमशकारोवेति सन्दे होऽप्यपमोयत एव । पयुदासे नजोपखचलणार्थत्वं इ्यधिको दौषः । तस्मात् पयृदासासम्भवात् प्रतिषेधोऽवश्छम्भावी | wd faae स्थिते मध्याङ्कसन्धिविषयत्वे गिष्रेधस्यापराङसन्धिषिषयतवं विधेरिति । यतो खो गाणा पूर्वाद्वापराङसन्धिविषयमेदेन पूर्वी- सरदिमयोयागग्यवस्छा war “gate वाथ मध्या इत्यादिना | यत्तु “पवेशोयखतुयोशर दति वाक्धन्तदपि म प्रतिपश्चतुथोशे यागं निवारयति । तथाहि म aay निषेधति, श्रविदितला- जिषेधलेनाप्रतोतेः। मापि पू््रामन्येषामंग्रानां विधायकलेनार्थादि- तरमंशं निवारयति, विधिविभक्रिशन्यलेन विधिवत्श्याणप्रौतेः |
Raq चतुव्वेगचिन्तामणो परिशयेषखद्डे array [८ we |
माणुपरि fe देवेभ्यो धारयतौतिवदिषिः vega, सिद्धवदगुवादात् ्रमाणान्तराविरोधाश्च विधयः Heya) इइ तु ““पवेणोयसखतुौं श इत्य प्रतियद्वागचयविधामे चतुथों शरनिरन्तिप्रथोजने seq “न् यष्टव्यं चतुथा” इति चतु थां शरस्य पारञिकाभ्वलुश्चा शाखं विङ- ध्यते। न च are fasa इति विधिप्र्ययः, “ae waewg- त्यहाथेलेनापि warren, भवतु वा विधिप्र्यथः, aaa पेकिते wat न तु यजतौ । अरय निरव॑पत्धाख्मतिवदनपेकितधा- गतोऽपि विधिरिष्टमथ विधन्त इति । उच्यते । सापि जि्ट- awe वेति ग विस्यष्टचतु्ां शाभ्वरुश्चशाखबाधने सामथ्यं । तथाहि wat: श्रुत्या विधौयते तदसम्भवे धालथीऽन्यज विधोयते ured वान्यत् विधौयते । यज aaa विमीयते तदतिक्िष्टं । wa तदोषपरिशराथं wear waa विधौयते कथं तरिं are wif अथ art विभौयमानं ज्तेयसंसकार रूपमिति श्चानसंस्काय्ेखख ` काशस्य यागे विभियोगमन्तरेष्णगुपपद्यमानं विनियोगविधि कण्य- यतोल्युच्यते | तज्ञ संस्कारानुपपत्या संस्काख्वेविनियोगकश्पनायाः सक्गधिकरणे facade! मनु “सोमाभावे प्ूतौकानमिषृण- यादिति तमसे भकं प्रयच्छेदिति च भच्ाभिषवसंस्कारान्यथानुप- क्या फलचमसस्च पूतो कानाञ्च यागविनियोगो यथा कख्ितस्तये- हापि श्नानसंस्कास्येस्य aree विभियोगविधिः कस्मान्न क्ष्यते | उच्यते | य॒क्र तज सोमेन यजेतेति क्रप्तविनियोगख्छ stare खोममभिषुणोतौति शोमचमख इति च समाख्यया भक्वामिषव- संख्कार विधिने विध्यते इति, सिद्धे भच्छामिषवयोः wasn
)
= qe || व्वेसन्धिक्षालमियेयप्रकरलम् | aRe
निरूढसंसकारणख्य द्रव्यान्तरसस्कारविधानेम Gnas Tare पूव॑द्रव्य- समानकायेल्वकण्यने, TE तलनिरूदोश्चा मसंस्कारः संस्कारस्य कालस्य बप्तमानाम्तरलभ्यविनियोगादृते न निवंशति सक्रधिकरणन्याया- दिति युक्रमेव |
किञ्च सोमद्रव्यस्येव विजियुक्रस्य कदाचिदलन्यमानस्य प्रतिभि- धयुपादामे प्राप्ने नियममाज्र कियते “्ूतौकानभिषुणथादिति, a agar विनियोगः क्रियते । a fae विमियोजकाभ्भरेश विना सिद्यति, तस्मात् “समुद्रं मनसा ध्यायति एथिवौश्च मनसषा ध्यायति tary मनसा ध्यायतो तिवदारादुपकारकत्वमेव काश्ना- मविधानस्येति म काले प्रापकत्वं । भवतु वा ज्ञागसामसोसान्निध्य ज्नानस्यायेसिद्धत्वेना विधेयत्वात् काणलविधिलमेव कालन्ञानविधा- weafa । तथापि यागकाल दत्येकस्िन् पदे किशिद्दिष्य किञ्चिद् पाटौयत शत्येतद लुपपन्ञमेव, यथेतत् ae: faved यजतोतिवदषटतः प्रथमभच् दइ तिवच्च, यथा fe aazefanty- तभच्णे प्रायम्यसम्बन्धा विधातु म शक्यते तया पदानरोपान्तपवै- चतुर्था शादि विगरेषितस्य कालश्ष्दाथेस्य यागकाल इति समासपदे कदेश्रप्रतिपादितस्येकदे शान्तरार्थेन सर पयात्ग्बन्धो विध्षीयत इति मोपपञ्चते समस्यमानपदयोः परस्य रसम्बन्धात् प्राक्पदान्तरसम्बन्धा- नुपपत्तेः “परिपणे पदं पदान्तरमाकाङ्खतोति न्यायात् । श्रथ “"पवंणोयखतुथाश्र are: प्रतिपदस्य इति पदान्तरोपान्तस्य कास्य यागेन सम्बन्धा विधोयत इति । उच्यते । तथापि चागकाल-
दूति समास्पदगतेनोपसजेनोग्डतेन यागेन सर सम्बन्धः प्रात्राति। 43
३९८ “aqafenaant ufctwee काशनिकये [cee |
किञ्च फलेन वा कारकेण वा क्रियाणां ख्बन्धो भवति । न च कालो थागस्य फलं, असाध्यलात् | नापि कारकं, कारकविभ- किमिदेग्राभावात्। म हि (प्रतिपदि चलेतेतिवत् पवंचतुथाश्ादे- रथिकरणएविभक्रिनिर्द शो gaa) तस्माल्चण्याधिकरण्णाथैः कल्य नोय इत्यपरः क्तेः । `
aq वा काखविधित्व, तथापि प्रतिपद्ाद्यभागजथविधानं गोपप्चते | तथाहि KE कालदयमुपात्तं पवेचतुथाश्ः प्रतिपदा- waaay | म लोभयमेकेन वाक्येन विधातु शक्यते, यागानु- वादेम areca विधौयमाने वाक्यभेदप्रसङ्गात् । श्रय कालस्य निमिश्नखरूपकलत्वात् कालयोर्योगोविधौधते 4 तु यागे arerfa- area, तरं सुतरामेव वाक्धमेदः। तज कालभेदेन यागसम्ब- न्धभेदप्रतौतेः। श्रय प्रतिग्रहं date विधोयमानेव्बपि यथा म वाक्यभेदस्तददिहापि प्रतिकाखं यागे विधौयमानेऽपि `न वाक्यभेद- इत्यच्यते । AH यक्तं । AT यहल-संमागंयोरेकेन यत्नेन सम्बन्धं विधाय ओते विधितात्प््ं पय्येवसिते सत्या्थिंका व्यापारभेदः प्रतियहसुपजायमाना श्रपि म वाक्धं मिन्दन्तोति। ty तु पवंचतु- धौं ग्रस्य श्रतिपदाद्यभागचयस्य aq ओतविधितात्पर््यण यागस- wat येन शब्देन विधौयते तथाविधः शब्दोनास्छभयोः एथगपाक- ाससमातमापतसय यागस्यानेकस्मिम् सम्बन्धे विधोयमाने रेवतौ- वारवन्तौयाधिकरणपौ णंमास्धिकर णादिपूवंपलवदाक्यभेदः । मनु तददेव afe विशिष्टविधानेन वाक्यभेदपरिहारः aerate | उच्यते | विशिष्टविधानेऽन्पगम्यमाने यागानकतरापक्तेने दशे-प्ूेमा-
` भै
< we |] पव्बेसन्धिकाकनिलेयप्रकरयम् | Ree
autre arefafu: सिद्यति | दशे-पूषेमास्थोः शास्वान्तरपरात्त- योरेकेन वाक्येन कालदयसम्नन्धे वाक्यभेद उक्र एव । श्रय “WE ममर्वेदि faterg afters खचणया सन्धौ मिनोतोति विधाय यथा वाक्यभेदः परि इतः तदत् पव-प्रतिपद्वागाभ्धां समन्धि- STC वाक्पभेदपरिहार TA! तकन युक्तं । तज fares खखितेऽयप्राप्तत्वेनाम्तवं दि-वदिर्वे दि श्ब्दायेयोर लुवादसम्भवात् | इह त सन्धिकाले शदितेऽपि न पवंचतुथो श्र-प्रतिपद्भागबरयस्यालुवादः सिद्धति | पू्वापरथोरं श्योनियतयथो विंषमयोरथेप्राच्यभावात् | किञ्च सम्बन्धविधानस्य किं wena “सन्धो यजेतेति yar सन्धिकाले विडितेऽपि प्रयोगाषोग्य इति तव्छमोपशखणायां प्राप्राथां fa पन्नः काल दत्धवध्यपेचाथां पूवापरवामोष्यावधिविधानाथें वाक्धमागतमिति वक्रब्यम्। यदि पर्वचतुथाश्रादिविधावकमेतदाक्ध भवेत् ““पवेणोयखतथाश sre: प्रतिपदस्लय इति, तदपौदानौम- मुपपद्यमानं | afe पुनरपि तमेव सन्धिं जखयितु गच्छति तदा fe तेन eat भवति, तस्माद्यागस्छ काशदयसम्बन्धविधाने वाक्यभे- दोऽपरिशब्धेः। श्रय यो यागकाल दति यागकाखममद्च स पवंण- खतुयीऽ are: प्रतिपद स्वयो ऽग्राखेति विधौयते । तरिं याग- are दति विशिष्टागुवादे एकस्तावदाक्यभेदः, पवंचतथोश्च्य प्रति- पद्धागचयसख चोभयोर्विधानादपरोवाक्यमेदः। THAT इव्यपरोदोषः। अय पवंचतुथेश्ं प्रतिपद्धागचयं TY तथोरभ- योर्धागकाखल्वं विधौयते । एवं तहिं पवंणोयद्तुथाश्न इति fafy- छालुवादादेकोवाक्यमभेदः, arg: प्रतिपद्ये शा इत्यपि विभि-
8० चतुख्धरगचिन्सामखो परिशेषखन्डे कालनि्येवे [< we |
टागुवादाश्दितोयोवाक्यभेदः, तयोरूभयो्यागकाखलविधानान्ततो- वायोक्यभेदः, पवेचतुथे शस्य ॒प्रतिपद्धागज्थस्सय च विधायकान्तरा- भावाद नुवादोऽपि न शक्यते कलतुमित्यपरोदोषः |
किञ्च कालस्यानुपादेयलात् कालविधिपरेषु ary काखसु- दिश्छ कर्मेवोपादौयते, तदिह यदि पवेवतुथाश्रमुदिश्व स ara काल दति विधोयते तहि विधेयस्य यागकालस्यापि कालङ्ूपत्वेना- मुपादेयत्वादुदेश्टत्वमेव प्रप्नोति म aera मिथः सम्बन्धः सम्भवति | न चानयोः समुदायोकरणणाथेः एकः ग्रष्टोऽस्ि, येन समुदायस्य यागसम्बन्धविधानादाक्यभेदः परिष्ियेत । नलु याग- काश इति काशश्रब्दनोभयमेकरूपतया पराग्टश्च यागसबन्धाविधौ- यते | तन्न । याग-कालशब्देन याग-काशयोः सम्बन्धविधानमश्न- क्यमिन्युक्रलात् ।
fry चाग-कालग्रष्देन पवेचतुधोश्रादिकाशोऽनृश्यते Tae शब्देन यागस्य काखसम्बन्भा विधौयते, तदा वाजपेयोक्रं वेरूष्य- मापद्येत। म Waters वाके एकमेव वस्त॒ तद्धाक्यगतमेव किञ्चि- दपेश्छामृद्यते किथिदपेच्य विधोयते दति सम्भवति । यदि a बेरूपपरिहाराथे प॑चतुथाश्रपादिपरामभ्रमन्रेण wees का- we यागसंबन्धो विधौयते | तदयुक्ं | कालसम्बन्धविधानमन्त- रेणशपि fag: श्रथ “यागकालः स fava इति तच्छब्देन पवै- प्रतिपद्धागान् ara यागसंबन्धविधौयते, तजापि Wik sea तदवस्थमेव |
किञ्च ख इत्ययन्तच्छब्ट एकवचनान्तखतरः कालभागान् परा-
` पै
< अ» i] पम्बेसन्धिकाखनि्वयप्रकरडम् | Rex
we न शक्रोति । ्रथानुवङ्गन्यायेन एयगेककं पराशश्रतौल्युष्यते | मैवम् । एकञ्िन्वाक्ये प्रतिपदमतुषङ्गेशेकश्यानेकेष wag zy- माणव वाक्यभेद प्रसङ्गात् |
किञ्च एकवचनान्त स इत्यस्य तच्छब्दस्य “sre: प्रतिपद् we इत्यव बडवष्वनप्रतिगिर्हेशात् अ्रनुषक्गोऽपि नोपपद्यते । यथा मच्छतामित्धस्य THIN नानुषङ्गः । `
fay यन्तदेार्ित्यामिखग्बन्धात्परवेषणोयश्चत्थाश्च इति weir WHT स एव तच्छब्देन TAS युञ्ते न प्रतिपद्धागाः | अथ तजापि यच्छम्दोध्याद्धियते श्ुत्यध्याइतयोः श्रुतेः शो घ्रं सम्मत्ययात् पुनरपि न ae परामशः । भवतु वाध्याहारः तथापि प्रतिषद्वागा- दति बडवचनाग्नस्येव यच्छब्दस्याध्याहारादेकवषनान्तेम तच्छब्देन पुनरपि कथं सम्बन्धः । अरय पवप्रतिपद्वागससुटाय एकवचलनाग्तेम ARH TAS WHA LSA! AH | एकावच्छेद मन्तरेण समुदा- वासुपपन्तेः | अथेकेन तच्छब्देगोपादानात् समुदायत्मियुष्यते | यथा faxarey पौणंमास्यादिश््टो पादानादाप्रेयादौनां ससुदायत्वसिद्धिः, अथा वा राजस्ूयश्ब्येनोपादानादमुमत्यादौनां aati) पवि- आदोनाश्च यागादौनां समुदायलसिद्धिः। तन्न । तच्छब्टोपारा- मात् ससुटावलवं खसुटायत्वादे कवचमान्ततश्छब्दोपादा ममितौतरे- तराश्रयापन्तेः । श्राग्रेवादरोमाग्बेकश्ब्दोपादानव्यतिरेकेणापेको- पाथिसम्बन्शोविद्यत एव । aan कालविग्रेषथो गित्वं नाम तदुक्रम् । ““एककाशाभिसंयोगाद्धिज्ञालामपि कमेशां । aya `
(९) श्नुमल्ादौोनामश्हादौनामिति we |
३४य्् चतुग्यमेचिन्तामवौ षरि ेवशद्छे कालनिसये [< we |
श्क्यमेकटे शखदचवत्"” vf! राजस्येऽपि प्ररुततलविगिषटयागना- पाचिसद्भावात् समुदावत्वं भविखलत्येकफखसाधनलाद्धा । नन्वज्रापि प्रतलविशिष्टकालत्वोपाधिसद्धावात् weirs प्रतिपद्वागचयच्छ च समुदायलं भविव्यति। मेवं । किं पदायरूपेर कालयोः sea, किं वा वाक्धा्ेङूपेश, न तावदाक्छाचेरूपेण, महावाक्येऽवानरवा- कधाथेविवकाभावा दिवच्छमाणेऽवान्तरवाक्यभेदप्रसङ्कात् । मापि पडा- येरूपेण, न हि पर्वणोयञ्चतुथेा र way कसचिदेकख Ward: पव चतुथी श्रः ्रतिषद्भागजयं वा, तस्मान्न प्रशततवावच्छेदात् SYA पवं-प्रतिषद्धागानाम् |
नलु यागसाधमलेकोपाधिखद्भावात् शबुदायत्वं भविति | WAVY । यागसाधमलात् समुदायत्वं, बमुदायतवादेकवचना मतेन तच्छष्देन पराम, तच्छष्दपरामर्राद्यागदिधाने, यागविधानाद्याम- Ww, यामसाधनलत्वात् सशुटावत्वमिति शक्रकापन्निः । ऋत एवेकावच्छेदमन्तरेणए समुदायलानुप््तेः काखद्धप्रतिपादकागेव शब्दा WAITS wea दत्येतदपास्लम् | जथ “पर्वरं acta तु कन्तयेहिरदिंजातिमिः इति पर्वचतुथीज्स्य याम- साधनलावगमात् “पडादयोऽभियष्टव्याः, “न ष्टव्यं worse’ ट्ति Tenet infer यागसाधमताबगमात् “qauteqadion इति वाक्छप्रमितेः प्रागेव कालावयवानां er लाधनत्वशखणएच्योपाधेः सिद्धात् “wvtegaim इति बाष्पे तेषां शञुदाखापादनननामु पवन्नमिति भ चक़्ठकापन्तिरित्युष्चते । तदयुक्तं । एकेनानेकेषु काखभागेषु यागखाधनतयाभिधौ यमानेषु
< qe |] पम्बेसन्धिकालनिवंयगप्रकर az | R88
वाक्यभेदापन्तेत्परिहाराथे समुदायरूपतयथाप्येकल्वापन्तर्विंधेयानां कालभागानामपेच्छते यागखाधनत्बमेव विधातु । ay यदि पर- भिदानौं चसुदायतापन्तेः प्रागेव वाक्यान्तरेः कालभागानां याम- साधनं fag किमिदानों समुदाथत्नापत्या fat |
किच्च काशदथमिदं विधौयमानं fai समुश्चयेन विधौयते, किं वा विकश्पेन। न तावत् षसुञ्चयेन काशदयसम्बन्धः, तथा सल्युभयोर पि का- खयोयांगानुष्टानप्रसङ्गात् | नापि fan, विकश्यो हि विरद्धाथेयोः शाखयोः went विधानखामश्याविभांव-तिरोभावादिना facg- व्यापार श्तुष्टवदयेन HI सम्पाद्यमागोऽपि गत्यन्तराभावात् खेदे- Hanged) तजेकेनेव विधानात् तावत्ङ्गे शोऽसुखयत इति किमे- ALTAIR TH, एवं काखदयाभ्युपगमेन सरवेमेतदुक्ं |
freq प्रातरात्मकशतोयोऽपि कालोऽजेवोपास इति तस्िशपि किविच्छमारे पू्वीक्ेषु qwity सुतरां वाक्मेदादथः सम्भवग्ति, तस्माद तिमन्दशक्रिलारस् वचनस्य न प्रतिपद्धागचरयविधानसुखेन watine crane, fa तद्धनेन वचनेन करियते, म किञ्चित् क्रियते | fang “पवेशोऽगे atte तु कत्ते टिरिति wea प्रापे “पका- दयोऽभिष्टव्या इति प्रतिपदि प्राप्तायां “प्रातयंजध्वमिति प्रातःकाले Wea “म यष्टव्यं wats ग इति पू क्रपरकारे प्रतिप्चतु्थांत्रे विकश्पेन निषिद्धे वेकस्पिकनिषेधेन खितो यावत्काखराथिरवशिव्यते, नाना- ्राखपराप्तः स a4: पिष्डौशत्येकेनम याञ्िककारिकावाक्येनम कथ्यते, wearers “पवेणोधखत्य थ इति । यथा स्येन बेदिसुद्धन्तो- त्यादिभानाग्रा्लपा्षोऽयेः पिष्छोर्यानुद्ते “एतानि वे दप्रयन्चाय-
Rae aqeitanraant ofcitwway कालनिर्बये [८ ° |
धानोति। यथाह वाज्निंककारः, “स्यायादेरत्पन्तिखम्बन्धः कार्थेरद्धग- मादिभिः। तच यज्ञायधानोति प्राप्तमेवानुकोत्येते॥ तथा “पवेणो- agadisn इत्यपि मानाशास्पिष्डौरतासुवादः म पुनः wets marae विधायकमेतत् येनार्थात् प्रतिपच्चत्थेश्रं yee | किञ्च “उक्ोमनो षिभिरित्युग्रब्देन वाक्धान्तरोरक़् एवाथः रणे सौक्याधेमेकज पिष्डोशत्यागूखते न लपूवोऽथौऽनेन वचनेन विधो- यत दति दशेयति। तस्माग्मतिपदादचभागजनयस्यैव यागकाशत्वमिति विधानाभावात् “न यष्टव्यं चतुर्थेऽ श इत्यनेन निषेधेनापि चतुथोशस्य पाशिकप्राघ्याभ्नुज्ञागपायान्नाव्यकमयागकाखलवं VT STATE | यथवश्छमनेन वचनेन विधायकेन, भवितव्यं afe प्रातर्विधान- मस्त सवेमन्यदाक्धान्तरम्राप्तमनृदयते । मनु प्रातःकाशोऽपि “nta- यंजघ्वमिति शास्लप्राप्न एव । नेष दोषः । न हि पौरुषेयवाक्यानां वेद मूखत्वापराधेन fares विहन्यते, सवेखतोनामप्रामाण्छप्रशक्गान् | येषामपि वक्रश्चानानुमापकानि पौरुषेयवचनानि तेऽपि कथित् पौरुषेयेषु वचनेषु॒विष्यनुवाद विरोध्यतुवाद विवेकं gata म पुनः सर्वानुवादकलवं मन्यते । येनेवमाडः यद्यादनाखखण TUG स धमे दति विधोयत इति । नतु यदि वाक्धाकरप्राप्नोऽणथा- विधातु wea तरिं परव॑चतुथोाश्रादिरपि कस्मान्न विधौयते | खच्यते । म पव चतुथा श्रा दिर्वाक्धान्तरप्राप्न इति न विधौयते किन्व- नेकविधामे वाक्धभेदभयाद्ाक्यान्सरप्राप्तलेन कथञ्चिदमुवदितुमपि wear विधौयत। ननु यदि एक एव विधातव्य इति पवै- चतुथोश्रादि कालस्य वाक्छान्तरविहितत्वात् प्रातःकालो विधो-
नि
ce || पन्यसन्धिकालनिजं प्रकरणम् | ey.
यते तरिं विषरोतं कस्मान्न भव ति । उच्ते। “पवंलोययतुथाश्र- दति चठुरथाग्रस्य यच्छब्दो पवन्धाद् विधेयत्व, प्रातःकाशद्त॒ तद्- भावादिधौयते | |
faq were “sr: प्रतिपदस्य इत्येत द्धिडितस्ख यागकाशः ख इति तच्छब्देन परामश इत्यपरः कंशः |
किच येनैव Quen वाक्यमेदभयादिगा कालजितयमेतेन न वि- Wad तेनेव पवैचतुथोश्रादिरेकोऽपि काशो न विधौयते, तथाहि पवेणखत््यौऽश इति, चय एते wal: किं तेषां अर्रेकशायनोन्यायेन प्रथमं fara सह संबन्धमनुग्धय पञश्चात्पाष्थिंकः परस्परसम्बग्धः, चअहोख्िष्रथमं परस्यरसम्बन्धः पखाण्कियथा ay सम्बन्धः दति warfa प्रथमं क्रियया ewer: तदापि किं विथिष्टविधानन्यायेन क्रियया सम्बन्धः, अरहो खित्कियानुवादेन तेषां सम्बन्धः दति । यदि तावडिशिष्टविधानं an सति कर्मान्तरापन्तेनै दशे-पूणंमासयोरयं कालविधिः सिध्यति । य श्ियामुवादेन पदेणतुथीश्रस्ध च सम्बन्धो विधौयते, तदा प्राप्तक्रियानुवादेनानेकगुएविधानादेकस्ता- बद्ाक्धभेदः पुनस्तेषां परस्परसम्बन्ध विधानेऽपि स एव टोषः। अरय वाक्धभेदपरिशाराथै चत् थाश्रादिविशेषणमनादुत्य पवंमाचस्य याग- सम्बन्धो विधौयते, afe wife यदा कदाचिद्यागः प्राप्रोति । aqurmayey विधिवेनानुवादतेन वानुपपद्यमानं व्याशन्यते।
मनु पर्वणि यदा कदाचिदौजानः कटाचिश्चतुथाेऽपि यजत- इत्यगुवादः सम्भवति । नैतदेवं । पाकिकानुवादस्य न्यायविदाम-
WIAA | 42
Rad चतुग्येगं चिन्तामओौ परिेषखय्दे कालनिखंये [cae |
अय चतुथा श्यागयोः सम्बन्धो विधौयते, तदपि ve कस्छचिद्- द्रव्यस्य चतु थाश्ो यागाथ इत्यक्त Vr म लभमिखषितोऽथः सिद्यति। भन्वंगरविधानेस्यांशिना विनानुपपन्तेरशिनि afefgerara बुद्धिम्धः पवरूपोंऽशिविगेषः किमिति ae उच्यते । बृद्धिश्वोऽपि विष्यस्युष्टो न खिद्यति । wa यदि विधिना gma तरिं तदे- वानेकविधाममापञ्चते । मनु विधिना स्युश्छमानोऽयथात् ead म शत्या भ तजानेकविधानं दोषः। मैवं । न इनेमां शि विगरेषेण विनां- शदिधेरलुपपन्भिथनार्था दि ममेवां शि विषं wae 1a fe साधार- शस्लागुपपन्िरमिधानमाजेण बुद्धिखे विशेषे पयेवश्छति, तथा खति way गश विधेरसादः “सामेन जेतेति array विधाच विधौ qaafad था साधारणौ. इष्याकाङ्खय सा विधानममरेषटेव बुद्धिखे xufane समे प्यंवख्यतो ति कथं विगरेषविधानं स्वात् । चापि प्रापे कमेष्छनेकगणविधानादाक्यभेदः प्रसच्यते तजाप्येकग्- शविधानमेवास्ठ, tg गृविशेषः, खामान्यानुपपत्याप्याकियत- इति वकुं शक्धलात् | | waa तहिं ““पवंणेऽगरे atta ठु कण्नव्ये्टिदिंजातिमिः” | इति वाक्येन कथं पवंचतुथेाशो थागाय विधौयते तचापि wi- क्रानां दोषाणां अविशिष्टवात् | उच्यते । “परवणे ऽजे तुरीय दति wired wad परस्यरसम्बन्धविशिष्टमेकौग्वतं यागाय fa- Wer इति विधेयभेदाभावान्ञ वाक्यभेदः। नमु “पवैण्ेंऽगे तुरीय दति wine: परस्यरसम्बन्धा विधिव्यापारमन्तरेण 4 faa fa wei म सिद्यति। किन्नु विध्यन्त रमेवानयोः परस्यरसम्ब- न्धविधायकमसि तद्या |
as [९
c get] पव्वंसन्धिकषालनियंयप्रकरकम् । | ३8७
पञ्चदश्याः परः पादः Tala: प्रथमास्यः।
कालः पावेणयागस्य अन्यथा तु न विद्ते ॥ ee
दूति पञ्चदश्याः पादः इत्यनयोः सम्बन्धा fadtat wed wast श्रादयेऽपि we aa: प्राप्नोति श्रय परः पादः इति fafwert af वाक्यभेदः । नेष दोषः । “सन्धौ यजेतेति सन्धि- कालस्य था गाथे विडहितस्यायोग्यत्वात् सन्धिसमोपव्सिनि are wefata करियासमौपकाशो afer: किं नाडिका किं वा प्रदर- fang तिथिकत्यपेवायां पञ्चदौपादः सामौप्यविशेषाकाङ्कापरि- पूरणाय विधोयमानः सामोष्पावष्टम्भेन सन्धिप्रत्यास्लतर एव विद्यति WTA | गन्वच वाक्ये म केवलं पञ्चदश्रौपादयोः सम्बन्धः प्रतीयते किन्तु यागसम्बन्धोऽपरः प्रतोयते | सत्यमेवं | किम्त् “पव्ाऽ9े तुरीये तु कन्तवयेष्टिरिति विधौयमानेऽमृ्ते श्रागामिन्या श्रपि प्रापनेरतलुवा- दसम्भवात् । तस्मात् पञ्चदगोवाक्ये पञ्चदश्नौपादमां विधौयते | AS सम्बन्धस्य यागसम्बन्धमाचं “पवणंऽगे तुरौये fan विधौय- ते। we पर्वशस्य तुरोयत्वमविदहितमपि सन्धिध्रास्लारिप्तमगृद्चत दति qaaate । “पवेणोयञखतुथों श इत्यनेन प्रातःकाशसम्बन्धमाचं विषै यते शवेमन्यदगृद्यते | तस्मात् कचिदप्यनेकाथंविधानाभावान्न वाक्ध- भेदः । ननु WEST: पादस्य सम्बन्धो वाक्यान्तर विदितो यागसम्ब- न्धविधानपरो वाक्ये वाक्यभेदं न करोतौति sea तदं “पर्वो- यद्चतु्योंश्र दति वाक्येनापि पञ्चद शोपादश्य यागसम्बन्धो विधातं wed एव । सत्यं शक्यत wa) किन्वसौ विशिष्टकालो यागाय विधातव्यः स चाविशिष्टख्य प्रातरात्मकस्य काशस्य विधानेनापि
Ves | चतुग चिन्तामणौ पररि थेषखष्ये काकनिगेये [=< qo |
वाक्योपपन्तौ न am: विशिष्टस्य वाक्यान्तरसन्पादितलेन विशिष्ट- विधाने वाक्यभेदे परिइतेऽपि खरूपमाचविधानापेचथा किश्चिदि- पिगौरवस्यापरिहास्यलादिशिष्टापादकवाक्याग्भरबापेशत्वाश्च । यज तु खखूयमाचविधासयोग्थं किचिदुपात्त नास्ति तत्र गल्धभावा- दिशिष्टमपि थागाय fatten एव यथा “पवर्णोऽते ave लिति |
ननु यदि area: विशिष्टलमेकम वाक्येन क्रियते ae विजिष्टस्व थागलशम्बन्धोऽपरेण वाक्येन तद्धेनेनेव प्रकारे प्रतिपटाच- भागगथच्य यामसम्बन्धः कस्माश्नेव्यते। तथा fe “eye: परः पाटः wate: प्रथमाखयः'। इति पच्छादेः पादा श्रपि सस्िखानो- प्याखेपवलात् सस्थिप्रह्यासन्नाः पादाः प्रथमा एव सिद्धयन्ति | नेतदेवं । इह कालावथवदयसखम्बन्धः प्रतौयमान MA) न चेक- fata सम्बन्धे विधेये इतरस्मिन् wae प्रयमप्रतौतं Teer: पादश्व च aay हिला पञादवगतः Geld: पादामाञ्च अम्बन्धो क्भौयत इति कोऽयं नयः । किञ्च पञ्चदण्लाः पारख च सम्बन्धः पाठटशिङ्िः wie weary सम्बन्धोऽ्याहास्यै इत्यपि ae vite! किञ्च विभौवतां नाम कामं were: पादानाश्च सम्बन्ध- स्तथापि के वाक्येन संयोगो विधोयते, ग तावन्तेनेव, वाक्पभेद्- magia) नापि “पवणो agadisn ara: प्रतिपद स्य ware, TS AUT ATA TITAN चरिता्यलमिल्युकलात्। न चान्यदा- mate येन प्रतिपद्वागजवस्छ यावान् सम्बन्धो विधौयते तसमाद्भा- यजयविधानासम्भवात् “न यष्टव्यं चतुर्थे ओर" Cael चठ्थेाशनि- बेधकमवभिष्यते। तच प्रतिप्चतुथे शस्छापि विकल्पेन प्रा्तिमनु-
< qe |] प्बेसन्धिक्षालनिगेयप्रकर यम् | Rad
जानातौत्युक्। तस्मात् पूरौ कवयवस्धयापराङ्ा दिपवेसन्भौ प्रतिपच- auint न निषिद्धयते पूर्वाहृपवेसन्धौ तु निषिद्यत इति सिद्धं । सयाच जिकाष्डमण्डनेमोक्रं | सन्वि्यद्यपराष्े wren प्रातः परोऽहमि । gate: परतिपद्वागे चतु्ःपि न दुव्यति॥
तदेतज्िकाणष्डमष्डमादिमलमन्ये मानुमन्यग्मे। कस्मात् पूर्वाङाप- राङश्न्ध्ययोरुभथोर्ृपवासे दितोयेऽहनि च यागेऽनुष्टोयमाने TET देः प्रतिप्चतुथश्रस्य च सम्भवात् “पच्लादयोऽभियष्टव्याः” | “न यष्टव्य wads” इति शाखद यस्याप्यनुगराद्मला ऋध्याङ्सन्धावेकमपराश्च- सन्धावपरमिति व्यवख्ायां प्रमाणभावात्। न च छौगाक्िवा ङ इयं प्रमा, तख पूवौन्सर दिमदययागव्यवस्धापरतेन विधि-निषवेधव्यव- श्यायां तात्य््घाभावादसम्भवाश्च । तथाहि श्रादित्योदयसममम्तरं Weal तद ₹र्यागे क्रियमाणे पचादि शरास्तस्य निषेधानुयहद गनात्) अपराश्नसन्धावय्यर्वागसतमयात्पवंसन्धौ दि तोयेऽहमि यागानुष्ठागेऽण्- भयोरदुग्रददगेमात् | एवं राजिखन्धावय्युभयोरलुयदः ।
अय प्रतिपचतुथोगे यागाभावात् yaiweat पक्लादिशास्त- Usa मासतौ्युच्यते, तद्पराश्चसन्धावपि प्रतिपदाभागे यागो मास्तोति प्चारिशासखखमनुग्रहान्तसुच्यते | तथा शास्त्ाम्तरवश्रादाथे भागत्रये यागेऽनुषटिते “पच्चादयोऽभिवष्टव्या दत्यस्या्याऽपि कियत- एव । तथा हृष्शपचादिदशेपूणंमासयागो म Balen एव- मनुष्ठामं | azfa “न यष्टय्यं wasn” इति मिषेधान्यथानुपपनश्चा afar यागकल्पनं तदण्यचरा्ष॑यस्य हानं खा दित्येतदधि-
Rye चतुत्वेगंचिन्तामणो ufcquee कालमिर्यये [< अर ।
करणविरद्धम् । अच यायं ठणोते cae चम् aaa दत्थ- स्मिन् विद्यमाने न चतुरो auia इति निषेधकच्पविधिपरत्वं म सम्भवतोत्यक्रं | तदिहापि “पक्ादयोऽभिवष्ट्या cere “Tere: ware इत्धस्मिन् विद्यमाने “न यष्टव्यं चतुर्ेऽ श्र इति निषेधा- दिष्यन्तर कर्पा 4 सम्भवतो ति । तस्मात् “न यष्टव्यं wae a इति मित्यानुवादोऽवं 4 चतुरो sala इतिवत् | श्रथ वा पयेदासोऽवं, “qaeatsfraser इति प्रतिपदि यागकाख उच्यमाने “म यष्टव्य wats श दत्यनेन चतुथा श्वजिंते प्रतिपदि यध्यमिन्युच्ते, wea खष्टोरतं स्पत्यन्तरे “Tare: प्रयमासय इति, “aren: प्रतिपदस्वय- दति च । एवश्च सति “पचादयोऽभियष्टव्या इत्यस्य “a aga चतु र इत्यस्य च प्रतिपद्धागचयसत्या सेकशरुतिमूललं भविव्यति | यन्तु wages दूषणम भिदितं अपराङपम्भेसन्धौ षड़्घटिकातक च तियिद्ये way: पवेचतुथाश्राभावेऽपि पवदतौयांभे यष्टव्यम्, wy: प्रतिपदाद्यभागजयाभावेऽपि चतु येभागे यष्टव्यमिति प्रयोग- वचनसामर्थ्थादापतितो विकल्पो a देवेरपि वारयितुं शक्ते, पयेदासख न नजो Fence: किन्त wawafa । तद सत् । यदि fe पवेदढतोयभागवत् प्रतिपषतचोशो 4 Tice: स्थात् तदेवमपि भवेत्, द तु “न यष्टव्यं Waa श्र इति पयुदाससद्वावात् पवेदतौय- भाग एव यागः aati i ग च पय्यैदासे खलच्षणत्येकाद भौ भिषेये afad, अनेनेव न्यायेन मिषेधपच्छेऽपि पूरवधुरेव यागः प्राप्नोति । अनुपपत्या हि पवदतोयप्रतिपचतुयभागयो विकल्पेन at प्रापने “न यष्टव्यं चतूर्थे ऽ इति प्रतिपत्य यागस्य निवारितलात् |
= qe |] पय्यखन्धिकालजिययप्रकरणम्। RLY,
अन्यथा ggufafafuan माषाणां य्दणे प्राप्ते षष्ठेऽध्याये जेमिनिनाभिडित “प्रतिषिद्धं वा विशेषेण विहितं तु श्रुतिरिति, काल्यायनेन च “श्रतिषिद्धं प्रत्ययादिति, anfa वकु शक्यते प्रतिषिद्धानामपि माषाणमस्ह॒ गणमिति । यस्तन परिह रो- ऽचेप्राप्ने निषेधो बाधक एवेति स दह समान दति। यत् fafe- देतत्पवेतुथो्रस्य ज्रुततल्मसिद्धमित्युक्कं । तश्च । कात्यायनेन “श्रुतिरेषा शनातनौत्यमिधानात्। यत्त॒ भाव्यकारोण कात्यायनव- चनादिल्युक्कं त्ंतित्वेऽप्यविरद्ध “श्रुतिरेषा सनातनोत्यच्य कात्याय- area) दिष्मा्मज दशितं यन्धविस्लरभयादिति। तस्मात् aim एव काले याग इति fag!
अन्ये सयवमाडः “न॒ यष्टव्यं चतूरथेऽशद्ति यदचनं तत्पु्वा- इसन्थिविषयमिति ere) म च पूर्वाङ-मध्या्ृसन्धिशास्वं fe wdequiss यागविधायकं म ततः प्रतिपञ्चतुधां्रे यागस्य प्रात्भिरस्ति अतः प्राष्यभावेन प्रतिषेधानगयक्यं प्रा्धिपूवेकत्ात् प्रति- quate are ततः प्राष्यभावेऽपि “पचादयोऽभियष्टव्यादल्यनेन भ्रा्भिसम्भवात्। न च “are: प्रतिपदस््य इत्यनेनास्यपसंहार- दति वाच्यम् । we कालारोपलच्कलेना विरोधादुपसंहारपर- लालुपपन्ेदिंगदयेऽणक्षयागकाखचदुष्टयालाभे त्ववश्यं यागकालान्त- रमभ्युपगन्तयम् । न च तस्यान्यत्मापक शाख्वमस्ति । व्यवस्ाश्रा- खलाणं व्थवस्थापरत्वेनापूर्वकालविधायकल्वानुपपत्तेः उभयपरते वा- क्थभेदप्रयङ्गात् केवलकालविधिपरलवे च व्यवस्था निष्यामाणिकौ स्यात् त्मात्काशाम्तरोपणचकमेवेतदिति fag । तदयुक्ं । विना
BUR चतुम्बेगेचिन्तामओौ परिशेबखग्डे कालनिये 8 [sue
कारणं लचशाप्रसङ्गात् यागकाशसम्बन्धस्य feqent दितोषा चेत्यादि शास्वेणयेखिद्धः, wat 4 वाक्छभेदोऽपौति यक्किथिदेतत्? ware प्रतिपञ्चतुथौश्रे याग इति बिद्धम् | गतु VMAS VTA aay faery aqenafent- ary wav भवति, तज fafeagt wat षोडश्रनाङिकोऽपि परवंचतुयोग्नो भवति, तच तनग्लोपक्रमकाशादारभ्य प्रातः | WE थोशोऽस्ति दितौथदिने च प्रातः प्रतिपत्ततौर्यांश्स्तव कुज यागः। wy केचिदाडः श्रपराहपवंखन्वितात्परेधुर्थाग इति । aaa “qagtse aca त॒ कन्तययेशिदिंजातिभिः। दितोयासहितं यस्ा- दुषयनधाश्चलायनाः” ॥ दति हारौतवचनात् “faen दितोयां चेत्यादिवाक्यविरोधाश्च | श्रपराशसस्धिश्राखवं तु चिसुहन्भास्वा- fang विषये व्यवतिष्ठते । नन्वपराङषस्धिश्रास्लाविर्दधे विषये पूर्वा- इपवेसन्धौ जिसुहन्त रस्यं किमिति न व्यवतिष्ठते । wet) पूर्वा - weal निसुहन्तौनदितो याप्रसश्वभावात् जिसुह्न्तेयशणम विव चितं स्यात् । जिसुन्तदितौयाशब्देन व्यवदहिततरनिषुप्रयोजनपूवांशपर्वस- ज्थिलखणापवङ्गाश्च चष््दशेनदिने यागनिषेधकबड्वाक्य विरोधाच्च | अपराषपवसन्धि विषयत ठकदोषाभावात् तदिषबतेव aw । किञ्च aera सन्धिसामोप्यं ace तन्नास्तोत्येतावान् fase: | तस्माप्रातविंडितकाच्चस्भवात् तत्रेव याग दति। यदातु we प्रहर इथं किथिद धिकं चतुद श्रौ पञ्चदश्यां सुदन्तं जयं प्रतिषत्मरतिपदि सुहलेजथं fatter तदा पूर्वस्यां यागः “यस्यां तिथावस्तमियात् gay जिमुहन्तेकः। थाग- दान-अपा दिग्व्ामेवोपक्रमेत् तिथिं" ॥
s qe |] waafanratrarracag | Rus
इति awry । गनु,- पञ्चदश्याः परः पादः पशादेः Nyaa: | काखः पावेश्यामख अन्यया तु म विद्यते ॥ इत्येतत्मतिपादितयागकाखब्यतिरिक्रे ATS यागो न युकः, तस, यचा पशादयोऽभियष्टव्या इत्येतक्मतिपादितथागकाखव्धतिरिकरे BS AUN वचनान्तराद्याग इत एवमिहापि भवि्यति। यदा तु wel चतुरहं भ्रौ wee) भतिपदादित्थासखमथादंवागेव समाष्यते, दितोबाप्रशतेवेत्यन्तिकः खयः तदा feta चागः। ` चतुदश च शम्पा fetter waft । चर्रिष्टिरमायां श्यात् ऋते कथ्यादिक्षौ क्रिया ॥ दति वचनात्। थदा ASM सनपरणं पञ्चदग्तां न्वृनचिसुद्न्ता प्रतिपत् प्रतिपदि बिसुष्हन्ता fatter तदा पूर्वेधुरेव यागः। जिसुष्टन्तां fatter Safacerccieat | शरन्वाधानं weedeat परतः सोमद्रंनात् ॥ इति वचनात् | तचा । ` | . a श्रादियेऽस्तमिते ox: wate उरयाध्दटा । ` प्रतिपद्यतिपन्तिः श्यात् पञ्चदश्णां यजेत च ॥ इति। यरा पश्चद श्छ ुहन्ते्रयाधिका प्रतिपत् प्रतिपदि च तावतौ - fatter ततोऽधिका वा तदा पूर्वालुष्टागमिति aise: fuag सुह्न्त॑षु विद्मानलात् yeaa यागः | agi. | | प्रतिपदि मुदिता Vatteraredin. wafer | 45
aus चतुव्वेग चिन्तामगोौ परिरेषखद्डे कालनि्येये [wes
विरमति पवंदिवा चेत् सथ्ःकालं तु पौणमास्यां 4 अग्यापि। WIR चेव श्रोपवस्थासनं मतं । भरतिप्सु यदा magn वाभ्डदितः wit ॥ इति ! मतु यदेतत् ““चर्रिष्टिरमावाख्छां ते कव्यादिकौ किया” ति, तथा “प्रतिपद्यतिपत्निः स्यात् पञ्चदण्सां यजेत च” इति, तथा “a ग्वाधानं चतुरेश्ां परतः सोमदशेनात्” इत्येवमादिभिः पञ्चदणष्टां चागव्रिधानं हृतं तत्परवेचतूर्थोशे प्रातर्विद्यमाने तु भवतु । “qaete- wauin इति wuquines यागकाखत्वेम विधानात्यरवटतोय- VATA चागो FAM इत्युच्यते | अवागस्तमयाद्यज featar तु प्रदृष्छते | तज यागं म gala विश्वेदेवाः पराश्ुखाः ॥ दत्येताव्माज । यदि तु qua तदं पवचतुरयो र एव पूर्वस्िन्नशनि चाग ay स्यादिह तु “Faget दितीया Sfanfetafrafaae wget aaa न पवेचतुथों ्रानुरोधेन बाधो UM: | तस्माद्ययोक्र- एव ara arr दति fee थदा तु सौश्मदिनाग्धधरिकायथां . पवंखन्धिसु ह सेबयष्ासाश प्रातः पवंदितीर्या्नः Wufageni fxatar तदा पवंदितौ्यांओे ars: | AUSTRIA: | | uation दतोये त क्वये्िर्दिंजा तिभिः | दितौथासदितं चस्माददूषयनगवाश्वशायनाः ॥
` भ
© we ।] पव्बसन्धिकाजनिर्वेयप्रकरयम् । ` २५४
यदा तु AWG Way: Waive wae: tay gutegie sfacqqute: ख्यात् तदा परेचुर्थागः, qe षट्ा्राक् प्रवेशे तु Wee: ।
UATE ATI: ।
चश्चकाखस्िचिदेषे uget यदि लच्छते । पवं तजोकर कायं WR पूर्वसुपक्रमेत् ॥
were gah ग तु चटिका “fageul faater चेदिति श्राख्विरोधात् | खतिप्रदोपहरूताप्यज aera genuine । पराश्ररवाक्ये तु wey विद्यत इति पाठः॥
wy वाक्ये केचिद्धिवदन्ते। तथाहि waza थागः सवैचैव ग॒ ae: किन्तु तत्पवेदिने थागः पूवंतरदिने लब्वाधानमिति TS aT: प्रतिभाति, स चायक्रः आपस्तम्बोद्यन्वाधाम-याग- दिनयोरन्यतर् विकल्पेन exer परिहरणौयमित्याह न पननिवमेन थागदिने weet परिहरणटोयमिति । any `
अदने दृष्यते तदहरमावाख्ां श्वो न द्रष्टार इति वेति ।
वाजसनेयिनोऽणुभयोरन्यतरभेव चन्दनं नियच्छन्ति न पुन- दभयचापि |
यवादः |
AER दृष्टोपवसन्ति तस्माद्देषेनं न पुरण्लाज च पञ्चात् पश्येत तद्चैवोपवसेदिति च | |
TTT SATE । `
चण्रादशनेभामावास्वामुपवसेत् ayia पौणंमासौ मिति केचित् ।
aud uqetenmat ofxquaes काखनि्यये [= अर ।
शोगा बिरण्याइ ।
UTR चन्रमा न CRA ताममावाख्छां डुर्वोत दृश्चमाने- ऽप्यनागतादा भवन्तीति ।
तथा सोमदगेनदिने थागविधायिका निषेधाधिकारशरुतिष्श्पते,
यदहः पञ्चाचच्छमा खध्वुद ति aces इमान् शोकानन्यु zane एषा वे नना नामेश्टिवंमयेानं पञ्चाचणमा अण्वदे- wafay काले Te Saga भवतोति यस्िजहनि पुर स्ात्परतख श्ोमो ग gaa aqua इति |
तदेतेषां fragureret waar प्वेविकारे प्रतिपादिता वहा- MUNN eet सोमदगेवदिनिः qq देति ।
feed gat न्लरासुपवरेदनिखाधेति |
were, fa gaiquendt देत्धनिखोय aw एलां निचितं wa मास्ति तचोश्रामेबोपवसेदिति 1 एवं अन्देरेऽफि चेदु क्तरमेव परवोपवभनोयं किं पुणवेडा पबे विचारोक्षया व्यवेखशोग्त- रमेव पवं भिञ्धितं प्रतौयत इति, तदलुसारेखेव “fegurnt दितौया चेदिति वाक्यं wren न qu, यदि तु खमहिम्मभे कथ्यते तावदथ्याहारक्तेशरेन प्रथमतो विधिषदितमास्ञाताणेषद- wae afawasta पुनरनायाषेन fafyct म swat) तथाहि यदि चतुदंश्वामन्वाधानाय कौ विधौषते तदेवं wenn, चलतुदं्ा- सन्वाधानं aie परतः खोमद गेनादिति । asad । अन्वाधा- गोत्कषंः ware विधौयत इति । तथाहि प्रतिषद्यापराकिकौै
र ।
क्र i] चष्यैसन्यिकाजनिडयप्रकर बम् | ays
यद्यपि दितौधा तथापि wadat dtacwarawatsaraad परज fis ककव्यमिति exe यागनिषेभवदभ्वाधागब्यापि fafagery । वद्मथा ““यदेवेनं म पुरस्ता यद्चात्पश्चनतरद्खवोप- वणेदिति र्द गेनेनामावाष्छामुपवशेदिति, “acyl दृष्येत तद- इरमावाख्ामिति च, तस्माचलतुरेभ्सां सोमदर्रनाक्तत्परिव्यागेनान्वा- धानोत्कषं विधानसेव युकं । नन्वेवं चतुदभ्वां सोमदभेनाचतुद भौत; परख दिनेऽन्वाधानं anefafr चतुद ज्ोयदर्ख्योभचन qaqa दइाक्यभेदखतुदेभोत इति विपरिणामकख्यना च स्वात् । ` ख्यते, म तावद्धिपरिणमकख्यभा wei खोमद शेना रिति व्यवहितान्वय- शादु हलादाक्यभेदोऽपि नासि शुत्य्थाभ्डां सम्न्धदयाग्बफगमात् |
यथा |
खुल्य्ाभ्यामनेकाषे विधानं ग विध्यत दति ।
ओताग्बयबानाले डि वाक्यभेदो भवति,
ययाद् ।
gurite: अौतव्यापारनागाले श्रष्टानामतिगौरवमिति |
अतणएवाविकलाद्धितोयसम्बन्धस्य wee विपरिष्णमकख्पभारोषो- ऽपि न प्राक्ोति। चचा रारिखजाथेवादलेगोपच्चौणापि प्रतिष्ा्यात् प्रतिषाकाम इत्यधिकारे faved भवन्तो ग ara fifa, ae विपरि्मटोषं जगयतिं । नु व्यवहितकच्पनादयो दोषाः maa राषन्भवेऽभ्बुपमग्धन्ते | अखि लिह गत्यन्तर चतुरटश्ामन्वाधानापकार्द- विधानं नाम । उच्यते । यदि अवहितकख्यवादिभयादन्वाघधानापकर्ष- विधानमाओ्रोयते तदि तवापि कियन्तो दोषाः प्रसव्यन्ते तदाकर्यैतां।
३५८ चतुन्बेगेचिन्तामणो परिथेषखस्दे कालनिर्बवे [८ we f
तथाहि तज fe va सोमदर्नादिति a सम्बध्यते, fa चतु eat शओोमदश्ेनादिति, किंवा wea: we दिनि इति, कि वामावाख्यायाः परतः प्रतिपदि, किंवा परतः परस्वं fefy सोमदशनादिति, ग तावच्तदेश्वां सोमदग्ेनादिति, सम्येतोऽसब्य- तलादेवं विधान्वयस्य सोमदग्रेनस् टरोषलेगेष्टताच । कथं ace दिगेऽन्वाधानं विधौयते। नापि water: पर fet सोमदशेना- दिति, श्रग्वाधानयोग्यवतुद्नौतः ws दिने कदाचित्छोमदभेमा- भावात्। भापि प्रतिपदि सोमदशेनादिति, तथा सति परात्परतः सोमदशेनादिल्युच्येत भ पुनः परतः घोमदग्ेनादिति | श्रय we णया ख एवाचः परत शइत्यगेगोच्यते, तरिं शचणेव दोषः । श्रथ प्रतिपदपि शतुरदंश्नौतः परा भवतौति परत इत्यनेन सुख्येव arn प्रतिपद च्यते, afe पञ्चम्यां सोमदशेमादपि चतुदेश्णामन्वाधानं विधौयेत। we प्रतिपद्चापराङिकोत्थज् साादुपाक्तेन मरतिपदोत्य- नेन सम्बन्धं wen प्रतिपदि सोमदगेनादिल्युच्यते, तथा सति प्रतिप- च्छन्दस दितौयाश्ष्येन सोमरशेनेन च सम्बन्धाद्वाक्यभेदो व्यवहित कर्पा च परतःशब्दोऽणनयंकः प्राप्रोति । प्रतिपदि च कटाचि- दपि शोमदगेनाभावादसंभाव्यमानार्यतं sata श्रय “तदेके दुष्ठो- पवसन्तोल्युपवासदिने सोमदशेनख् way गुएलवमेव न दोषल- भिति चतुदेश्वामन्वाधानं aia weet सोमदशरनादिति यचु- qa, तङि चतुदं शनौयदणस्यान्वाधानं सोमदश्र॑नादिति यदि या- waa ततः afaraeatifa amar) न तावञ्चतुदंश्छा, परतः सोमो कृष्यते येन तजराग्वाधानं विधोयेत । मा्यमावास्यायां, परतः सोम-
© Ye |] मव्वसन्धिक्षालनिणंयप्रकर बम् | Rye
anerfefa, त्ाजातुपाश्लारन्वाधानयोग्यवतुर्दश्वनन्तरायाम- warearat सोमदश्नाषम्भवाश्च । भमापि प्रतिपदि wet दिभि वओोमदग्ेनादिति, तज पूर्वेवाक्धभेद-व्यवहितकर्पनयोः प्रसङ्गात् | तज नियमेन परख्ामेव fafa dtacud भवतौति परत इत्येत दपि अरुवादमाचलेनाप्रड्ति विग्रेषकर otf) श्रय पौणमासौ- परतिपज्निदृश्यथें परतः wet दिशि खोमदजैनादिति यद्युच्येत, तद- en पौ फेमासौप्रतिप्चणशोराजे परस्यां दिशि सोमदगरंनख्य विद्यमा- मलात् । श्रय प्रतिपदि परस्यां दिशि पूवेराजे सोमद्ंनादिति वा, प्रतिपदि रेखामाभस्व दशनात् प्रथमद्ंमादिति वा, राक्तप्रतिषदि ओोमदशंनादिति वा शुष्डप्रतिपजिरृत्यथं व्याख्यायते। नेतदेवं । पूव- राजादिग्रहणानामध्याहारप्रसङ्गात् ata पदे खज द्ष्यशचणाप्रस ज्गादा पूराह्टानामपि दोषाणां acawary उक्रयोः qe: परतः शब्दानथेक्यमसङ्गाच श्एकञप्रतिपदि कदाचिदपि gia भावेनासम्भवायेलमरसङ्गाचच | अथ शएक्षदितौयायां सोमर्॑नादि- wad wai दितोयागष्देन श्ञदितौयाखकषटप्रसङ्गात् प्रथमा- मदितोयाशरब्दस्च wae विपरिणमपरशङ्गाच्च। finda सत्धगपेकितेऽपि विषये कदाचिदन्वाधागापकर्षः sean तज. werd थं कञ्चिदेव वारमधिषटत्य तिविकु्षिरदाह्ियते, आदित्य वारे छदयाखमय्थापिन्याममावास्वायां, बोमवार उदयास्तमयग्या- frat प्रतिपरि, aywat उदयाखमयबापिन्यां दितौयार्थां सोम- दशेनाच्तुदेग्ामन्वाधानापकषेः प्रसच्येत दितीयासोमदरथनलावि
शेषात् । we प्रतिपदि चा शृङ्खदितोया vet सोमद गेना दित्यश्यते।
३६. चनुन्वेगेतिन्तामखो परिेषखद्धे कावनिरंये [cee
तज, अमनारेकदोषवजं पूौक्ृवेदोषाणां तदक्खलात् प्रपिषदि कदाचिदपि. fered स्यात् । अष भतिपतसवुक्रायां fetterat सोमरभ्रनादित्युच्यते । तञ्च । wer अपि दितोजााः परतिपत्ंय॒कलायवि्रेषेणाविगरेषकलप्रसङ्गात् पूरी क्रानामपि दोषाणां तदवसखलात् । श्रथ दिवैव प्रतिपक्षा श~ तौवायां सोमरर्भेनादिल्युच्यते । तजन । अमनरकदोषवभं पूरौ - ऋटोषाशमन्यचाप्यपरिदहारात् | किञ्च आदिद्यवारे afenfenreramarerat wai प्रति~ पटि afenrcafasara सोमवार व्याप्य मक्गलबारे चटिकादय-. माजाथां प्रतिपदि wet feaa प्रतिपस्ंयक्षा fetter जातेति aw मोमदगेनाचतुरग्यामन्वाधानमपरखेत | श्रथ जिसुदर्साथां दितौ थायां सोम्रदथेनादिव्युश्यते। am मदि कदाचिदपि .चिसुङ्रतव दितौवा भवति । quarry मवति तथापि जिसुङू्ा+ fren granary सपर्वि्रतिङुङ्गतन्यूनदितौवा म कदाचित् . सभ बति । we यज्ञिन्नहनि भिसुहरतेव fatter तज . सोमदगेनादि- qt) we) दतोयायुक्षा दितोया बस्भिन्दिने तच etree दपि डि चतुदर्श्वा श्रन्वाधानापकर्षैः प्रसज्यते। आथ -प्रतिपदिन- afeat fegentat सोमदशेनादिल्युच्यते, ate -षण्जहर्तायां बा प्रतिपदि fxdterarafa च्तुरंश्वामन्वाधानापकर्वे न विकौी- येत । य नयुनत्चुदासाे जिमुहन्तेग्रदकं . नाधिकव्यदाखाये- मिवयुच्यते, तश्चेष तावदेको रोषः संख्याशब्दानां न्यूगाधिकनिव- ेकखभावानां न्यूनमात्रनिवक्तैकलमिति चथमाचन्यगकिसुङनायां
~ के
<° |] ` बरम्बसन्धिकालनिखंयप्रकरखम् | REL
सोमद श्रना विशेषेऽपि श्रन्वाधानानपकषैः weed । श्रयापराडिक्यां दितौयायां सो मदभ्ेनादित्य॒च्यते। Fada । न हि कदाचिदपि तिथिः केवलपूरवाज्सम्बन्धिनो विद्यत इति, सवस्या श्रपराह्सम्नन्धित्वा विशे चे ॒व्याटश्यभाषेनं व्यये विगरेषणतवप्रसङ्गात् । शरथापराश्माचेश या fatter सेवापराकिकौ तस्यां सोमदगेना दिल्युष्यते। नेवं । श्रपराङ- माजवस्िन्यां दितौयायां कदाचिदपि खोमदश्रेनामाषेनाथंसम्भवादथं- स्वमुक्रं श्यात् । आ्रापराङिक्यां दितौयायां सन्ध्या दिवन्तिन्यामेव सोमस्य pean) श्रथापराङिको दितौया यस्मिन्दिने विद्यते तदौय- सन्ध्यादिकासे सोमरगेनादिव्युच्यते, तदहि तदौयसन्ध्यादिवह्नां पदानां श्रष्याहारः प्रसज्येत । पू्वीक्रवाक्यान्तरव्यवहितकण्यभादयो रोषा aft तदवश्था एव । तस्मात् सोमदशेनदिने यागनिषेध- अुतोनाभग्तदिने यागविधायकञ्तौमाश्च वह्वाचाव्वेमतातुसारोश Bz खितविकषण्यः पवैविचारे प्रतिपादितस्तयेवेतदपि वचनं नेलव्यं न खातम्व्येण | तस्माज्ियमेन चतुदश्यामन्वाधानापकषेविधायकमेत- दिति qm! तदयुक्र । “यस्िन्नहनि पुरस्तात्यरतः stat न gua तदहथेजत इति श्रत्या यागस्य चग्राद शेनदिने विधानात् |
तथाच तिः |
यदह नम दृष्ेत VAY यदा भवेत् | स एव कालो यागस्य एतेम हविषा यजेत् chan
उपवासोऽपि तस्मात् “यदेवेतश्न पुरस्तान्न पञात्पन्येन्तेवोप-
wefefa वचनेन चशग्राद शंमदिने विहितस्तयोरेकजावश्न्भाविभि
चन्द् शेन ङ्गगणविरोधे च तादर्थ्यादिति न्यायेनाङ्गकाख एव 46
हषण चतुन्यगं चिन्तामयौ परिग्ेषख्दे कालनि्ंवे (<< qo)
परित्याख्चः, प्रधानविरोधनाङ्गमपि परित्याज्यं किमङ्गगशमपि । अतएवोपवसेदित्थसुवदत्थापस्तम्बः । खद इने दृश्यते तदहरमावास्यायां श्रो न द्रष्टार इति गेति । खम्ु्णायाममावासावां तजोपवाखः, weet तु fet उपः वासः, चन्द्रादशेनदिने याग इत्ययः, अन्ययाङ्गकाशानुरोधेन प्रधान- काशबाधप्रसङ्गात् | | मनु “यदहः TK श्रभ्वदेति aed इति wa नेऽपि यागं द्श्रंयति । उच्छते। इयं श्रुतिः च्ण्रोदयदिने array, न् चन्द् प्रेमदिगे। तथापि चन्द्रोदयात् प्रागेव चाग इत्याह अतिः, “aang अषधौग्यः समभृल्याङतिग्योऽधिजनां जनयतौति । छदितच्च जना न तसिन्ञदनि wafer किन्तु दितोय एवेति । am: खण्डतिथावपि तथेव aaa अन्यथा अूतिविरोधः। acy “ख एष श्राहतिग्धो जातः पखाददूओे” इत्यादिभ्ास्ामिग्रायेखेव | अरय वा प्रतिप््चाङतिभ्योजातः पञ्चाद्वितौखदिने zen रत्यर्थः, अत एव wfaanry शदन््रदशनदिने यागकरणादित्यत wy: । अन्वाधानं चतुरदैभ्ां परत. शोमदथंनारिति | तया | यजनो येऽधि सोमखेदारुष्थां दिशि दृश्यते । aa arefafaser ce दद्याहिजातय दति ॥ कसार भ्रेनदिने VAS यागो न कर्तव्यः, TTA यागमिषेधे- नेव प्रतिप्तुर्थोशे fren तस्िजिषेधो गुरुूलस्यापनार्थः। एतेन “जिमुद्भ्ता दितौया चेति वाक्यमन्वाधानोत्कष विभायकमिति face
< qj] पम्बसन्धिकाशनिं यप्रकरजम् | शद्
किञ्च ्रन्वाधामोत्कवोा विधाने चत्दंश्वां सोमदशेनाशवतुदं गोतः परच दिने अन्वाधानमिति ग्यवदहितसम्बन्धदय प्रसच्धते भवद् क्रदोष- मसक्गा्च । यदि प्रतिपद्यापराङिको भिस्त दितोया तदा चतु- darren ade परतः प्रतिपदि जिसुषहन्तं दितोयायां सोम- दशरेनादित्य्यं खोक्रियमाखे श्रन्वाधामापकवैविधामेऽपि दोषाभावात् न हज प्रतिपच्छब्दस्य वा दितोयाश्रब्दस्य वा सोमद्॑गादित्यनेन सम्बन्धः येन वाक्यभेद-विपरिशम-ग्यवडहितकख्यनाः भवेयुः परत- CAAA AMAT चतुदंश्ामन्वाधानं परतः सोमद्ेना दित्युक्त यत् दं्नोपरतः तिचिग्रशे ara ्रमावाख्यायाः प्रतिपदि चन््रदर्ना- सम्भवासु दितौखा ञ्जते तस्या रपि चठुदं शोपरलात् तदतिक्रमेण तिश्यन्तर गणे प्रमाणाभावाच्च । ग दितौयामाने सोमदशेनं चतु- दौग्ामन्वाधाने डहेतखिञुह सं्यहणविरोधात् तस्माखतुरष्यामन्वा- धानं, परतसख्विसुहत्तदितौोयायां staginfead? खोकिवमा- के टोषाभावात् प्रतौयमानानग्वयनिर्वाहादङ्गकालानुरोधेन प्रधान- काखवाधाभावाच्ान्वाधानापकषं विधागमेव यकर ।
किञ्च चण्ड्रदश्रनदिने यागे खोक्रिवमाणे वञ्वाक्धविरोधोऽपि TESA चाराचशोवगटद्मपरि शिष्टात् ।
यावत्पूवेख् सनते याक्न्नास्तमितोदवः | ओपवसतखच ang तावदिदुरिति श्रुतेः ॥
थावत्पूव॑स्य पौपंमासौचनद्रमघो Chr ग भवति तावदौपबसं कायेमित्ययेः | यावश्चामाखायां चच्रमखोऽसखंगतद्छ प्रतिपद्युदयो म भवति तावद्छगकाख TAT: |
ace aqafenaal परिशेषखखेकालनिण्ये [owe |
पूं श्रशिन्यौपवस्तं यागश्च समसप्तके | wey कुर्यात् args ॥ इति पूरौक्रएवायौऽनेन वाक्येन स्ष्टौ क्रियते, पौकंमाख्यां पूरं चण मथि शओरोपवस्ताख्यं अतं काय्यं तदग्रं चन्दराकंयोः समखप्तके प्रति- पदि यागः कायैः इत्यथः । उदितो afe वा win gaa यदि exe: | प्रतिपत्सु भ are: खात् विश्वेदेवाः पराश्मुखाः # छदितोदशरप्रतिपदि Sta: पौणंमासोप्रतिपदि चचमा yaa तदा यागो न RNY: थतः सवं देवास्त Creer भवन्ति । तथा | पुरा ठु सूर्यास्तमया fetter यदि qa: TTT ग दृश्येत विश्वेदेवाः पराञ्मुखाः ॥ अ्यापवादः | निश्रायां प्रथमे भागे gaat पूता तयथा । agra दिवा नास्ति तच यागः परेऽहनि a Tig प्रथमे भागे भ qaqa तथा । रौगोदितो दिवा यम तश्चा यागमादिभेत् ॥ अजर afects: अतिपदि atacua सतौष्टेरकरणं प्रकरिका द्रष्टव्य, यदि fe प्रातः प्रतिपत्ढतौ यांग खमभ्वमानेऽपि घोमद्ेनेनेव ewer: प्रतिषिध्यते तदा । यजनोयेऽजि सोमसखेदारष्ां यटि इष्यते | तच arefafasat दण्डं दद्याह्विजातये ॥
cq |] प्वेसन्धिकषालनिगयप्रकरखम् | १९५
दूति कात्यायनवचममसङ्गताथेमेव ख्यात् । “fageut दितौया चेदित्यनेन चतुदंश्धामन्वाधानं विधाय पञ्चदश्यामर्थादिडहिते यागे we दितोयेऽशनि प्रतिपदि यजनौयेऽनि सोमखेदिव्युष्यमानमसङ्ग- तं स्यात् । ARTY यजनौयत्वाभावाक्त्पुवांस्य तद् यजनौयत्वात् “तच व्याइतिमिङत्रा दण्डं दद्ाद्िजातये” दति यागाभावे arefa- होमो दण्डदकिणादानं विधौयमानमपि आ्राकस्मिकलादसक्गतं, वोम- quay तु पाचके यागप्रतिषेधेऽग्यपगम्यमाने चन्रदग्ेनेऽपि सति यद्यनेनेव वचनेन व्याइतिषोम-दण्डद चिणादानसदहितो यागो विधौ- यते तदेवमथेवन्ञान्यया | तदयुक्तं । तथाहि किमयं प्रायचित्तविधि- fafarafafual, श्राद्येऽपि किं यजमोयदिमे चन्दने प्रायसिक्नं, उत चग््रद शने HIYA, उत चन्दरद शनदिने यागे म तावत् प्रथमः कल्यः, यो हान्ञानाञग्धदगशेनदिने यागं अनुतिष्ठति तख पञाचब््रदभेने प्राय- चिन्तविधायकलेनास्योपपन्तः ओरौ त-स्मान्तंनिषेधयपाकिकलापादनसा- मथ्यांभावात्। fry satan विडहितनिषिद्धातिक्रमे भवति, aw यदि यजनोयदिने wxena प्रायधिन्तमिदं भवेत् तरिं तज्िषेधकश्यना yaa यदि wxciafer यागे ददं विधौयेत। उत चद्धदश्रंन- दिने चागे निमित्ते mei भवेन्तदा तन्निषेधस्य yaaa काचित्कच्यनेति asad प्राय्चित्तं । मापि दितीयः मिषेधपाचिक- त्वाभावप्रसङ्गात् | भिमिन्नविधित्वेन fa यजनोयदिने चद्रद्ग्र॑न- निमिन्तमिदं विधौयते उत चब्द्र ग्रनदिने यागे निमित्ते दति। नो- भो पवौक्रदोषात् | दितौयपके यजनोयदिने चन्द् शननिमिन्तव- प्रतोतिरपि area) तस्माश्वन््रदग्रंनदिमयागनिषेधो न पाकिक-
११६ चवुष्वेगंचिन्तामलौ परिरेषशव्ये wrefesy (८ अर ।
cfa aw केचिदाडः सवेदा प्रतिपचेव यागो a दितीयाविद्ध- प्रतिपदि यागः, मापि पवैचलतुधोभ्रे याग दति |
दाइ कात्यायनः |
पकाटावेव Baia सदा पशषादिकमे यत् । yalw एव छुवैन्ति विद्धेऽथान्ये मनोषिणः । इति ॥
अये गरहणं framers अन्ये म कुवन्तोत्यथैः, यथा वषडि- येके सलामनन्ति वौवदित्येके इति । तदण्ययुकरं । पूर्वासन्धि- निमिन्लपूवेदिनयागविधायकपवंचतुथों ्रयागविधायकदितौयाबिङ- प्रतिपजिषेधचन््रद भरेनदिनया गनिबन्धननिन्दावचनबजतर TAT वचनसंकोचप्रसञ्गात् अनेकदोषद् टविकस्पप्रषङ्गाच । न चार विधि- विभक्रिरस्ति, श्राचारमाजोपरेशात् । न tere स्यष्टविधिविभक्षे युकं बतरवाक्याथेविकल्पापादने सामथ्यै, तद्मादेतदाऋ्षममनो षिण इत्यकारपरह्ेषेण SSA) ATTA TIT यका | अज बोधा- अमदूचगिवन्धकाराः केचिदपराशचगतेऽपि पवंसन्धौ पृैधुदयोच्च az इर्वाभानुष्ठानं वदन्ति तजाप्पपरा एव बथ्थिषमोपे यागमिच्छन्ति। तदनुपपन्नं | प्रातथेजध्नमितिमन्ल खिङ्गविरोधात् |
मनु प्रातर्यजमाभेऽपि सन्धौ यजेतेति विरुध्यते । नेव दोषः। षम्मि- श्ाखख सामौप्यपरलात् sata चापेशिकत्बा्रातःकालोऽन्यापे- wer sata दति वक्षं शक्यत दति म सन्धिश्ास्लविरोधः, रपरा a कथञ्चित् प्रातरिति aq wert इति श्रपराश्यागानुष्टाने भवति प्रातःकाखविरोध दति न तत्र यष्टुं यज्यते । मतु यावष्ष- न्थिरतिसामौप्यं भवति तावन्धन्िश्रास्लमनुग्टश्जतौत्यपराकषगतखन्धौ
= qe |] पन्बसन्धिकालनिणंयप्रकरकम्। age
TSA एव यागापेखा। WH राजिगतेऽपि waat तजेवागुष्टानं भाष्यते । श्रव पूर्वेधुरभिं aerate यजत दत्यदर्विधा- MAG साकचादिधानाभावात् सन्धिखमौपस् कथञ्चिदशन्यणुपपन्ते- नै ct यागानुष्टानमिति। इन्तापराकषगतेऽपि सन्धौ तत्र चागेऽलु- छोयमाने प्रातर्विंधिदिरोधादपराहखछ साशाद्धिधानाभावात् सन्धि- WANTS प्रातरष्युपपक्तर्नापराङे थागानुष्टानं | रव सन्धौ यजेतेति अत्थ्विधिलात् प्रातयंजध्वमिति माग्लव्िकोऽस्पष्टविधिद् बखः | अजोक्तरमरदंवता यजत इत्यपि व्लंमानापदे शलेनास्पष्टविधि- त्वात् दुबेलल्मविशगिष्टं। श्रयो च्यते। विरोधे सति बलाबण्धिगधते राजिगतस्व खन्धेरदरपि समोपं भवति इति खन्धिश्ासस्य धामौोय- TATUM AAC, WH तत॒ एव Bit: प्रातः गास्ेशणय- विरोधः |
faq efanrere ent न guise, किमु लाचणिक- दति, तचापविशिष्टमस्पष्टलं । म च प्रातर्विधेरम्रकरणाभो गलं दोषः, अप्रकरणाधोनमपि स्माकतेदक्िफाचारादिकं प्रकरणधोनाच्छरो- तात् प्रत्यासत्यपेखकात्मयोगश्ास्ताद्बलोय vem शिष्टाकोपा- जिकरणे | तस्ाञ्चो दितरेश-काशाद्वाभेन थावत्छामोप्यं सम्भवति तावदेव Zaria । अन्यथा खामौपष्यशोभेन प्रातःकालवासे करियमाखे छवाङ्गा्रबाधोऽपि प्रश्यते। तस्मात् सन्धिसमौपवन्निंमि पर्वचत्- थाशरादिधोदितकालानुरोधिनि प्रातःकाले यष्टव्यं | नमु “न सायम- fa gaara जुष्टमिति सायंकाले यागनिषेधादवशिष्टोऽपराशा- दिरग्बसुज्ातो मम्बते fetes गेषाभ्यनुज्ञापरलात् यथा वामेन
uc चतुम्बेगचिग्तामयो परिेषखण्डे कालनियये [स qo}
waa wate sews न प खतोति गम्यते । भबेदेवं यद्ययं नि- षेधः are ae frau: एकसिन्नेव वाक्ये प्रातःकाखविधिः सायंकाल- निषेध दत्यमयपरत्वे वाक्यभेदप्रसङ्गादवग्वमेको विधिरितरोनित्या- मुवाद इत्धग्युपगम्तव्ये । तच यदि सायकालनिषेधोऽभ्युपगम्बते तदा पारिशेव्यात् प्रातरपराादिकालः wash यागाः पादिकः प्राप्रोति इति न प्रातःकालस्य मित्यवद्यागसम्बन्धागुवाद उपपद्यते | अथवा यदि प्रातःकालविधिरभ्युपगम्यते तदा तद्यतिरिक्षामां सवे- कालानां भित्यमेव निटत्तल्ात् सायंकालमिटन्तिरपि नित्यानु- वाद्: ।
fey प्रातयैजध्वमिति Swear प्रेषस्य च प्रव्तमात्मक- लादविधिकस्यनमेव gua, न सायमसोति तु वन्तंमामापदे शत्वेनं ्रवर्तनालेश्षः प्रतीतिरपि मास्तोति मेदज्जिषेधविधानं निषेध स्यष्टमनवगतेः प्रागृद्ाइतप्रातःपूर्वाक्े यागप्रतिपादकबडवचमविरोध- प्रसङ्गात् | मनु यदा प्रातः परव॑चतुथों शोऽस्ि तदेवं भवतु, यदा तु तस्याभावः तदा किं प्रातःकालो बाध्येत उत पवंचतुरथोश्र दति कथं निणंयः। उच्यते । sae यागे क्रियमाणे पूवाहप्रातःकाख- तन्प्रकमकाला बाध्येरन् , प्रातस्तु क्रियमाणे पवेचतुथों शमाजबाधः इति बाधलाघवाय स एव am: | तस्मादपराकगतेऽपि पवषन्धौ परेुरेव याग दति सिद्धं। मध्या्ृसन्धौ तु तदहरेव यागः प्रागदाइतलौ गाच्छादिवचनात् । `
अज केचिदाहः |
प्रतिपद्यप्रविष्टायां यदि विष्टिः समाप्यते |
© ye |] पव्वेसन्धिकालनिखयप्रकरथम्। ३९९
पुमः प्रणेय wage ततः कुर्याच्च नान्यया | |
इति wiawts पञ्चदश्धामिष्टिखमाक्तौ युनयाम विधानात् दितोयेऽहन्येव चागो चुक्रः | मध्याङसन्विशास्तं तु ख्यगामिम्यां तिथौ छच्छर दिने यागकालाभावे “प्रतिपञ्चप्रविष्टायामिल्यनेम wy विकलर्य- लादुपपद्यते, दद्धिगामिन्धां तु परतो यागकाखस्य सम्भवे मध्याङृ- शाखं म प्रवन्त एव “पचार योऽभियष्टया इति नियमञ्च वाध्यते९)। तदथा । “fagent दितोया चेदित्यादिबहवाक्यविरोधात्। बि- ROMINA, | AAAI चमथा प्रातःकाले षमा- frasi सवै wer face प्रतिपदि प्रविष्टायां ब्राह्मभोजनमगध- पदा्ंसमाश्तिश्च ane) श्र केचिदिवदन्ते । साङ्ग sure gare एव कन्त द्राङ्णएतपेणस् चाङ्गलादिरम्य व्यापारे चाङ्ग- प्रघानवत्थां भावनायां विधिना प्रवर्तितल्ाश्नदिरोधः। वान्तिक- MITE यावच्नौवाधिकरणे पौणंमास्यतिरिक्राख्न्यवच्छेदपरा Bla: | “meraafa तदत् area fata प्रतौयत waaquinarea on, यदि तजाखूपत्वात्क्मणः yalweizaaia पौणंमासौ न area न fafagentia वदद्विरिष्टिसमाभ्िरपि galt दर्भिता। तस्मात्पौमास्यां quart “पूवां dda} उत्तरां वोपवसेदिति पूर्वापबाखपच्े खद्स्काखता नास्तोत्येतदयेमिदं वषमे, यावता दितौयदिने प्रतिपदः yatwe च विद्चमानत्वात्युनःकरणं यक्रमिति । acon “श्रतिपद्यप्रविष्टायामितिवाक्यखंकोचप्रसङ्गात् प्रयोगवचनाचिक्ताङ्गप्रधानेककालस्य TAI हेयत्वात् न agua
(१) waa इति we | 47
Bee waqefarntrant ofctwaay कालनिरवेये = (oqo |
weet an: “afarafaat धजेतेति afafacturg: सा इड घन्धेद्भयतो यागप्रथोगो यथा भवति तया यजेतेति प्रतिपादयवति। तथापराश्षादिपवैषन्धौ तदहःप्रातरण्वाधाय परेथु्यागेऽनुषटौयमाने खन्थिगभेता भव्येबेत्यविरोधः । पूर्वापवेसन्धौ ठु पूरवेय॒रण्वाध्वाय ACURA: WAR समाप्तौ सन्धिग्भलवं Cat तेभोष्तमः re eafimearent ब्राह्मणएतर्पेणात्मकः केवखं aes उत्क्रष्टव्यः, तावता प्रयोगे सन्थिगभेता सेचयति म तु मध्ये विरामः कस्मान्षन्धि- गर्भशास्छव्रा दिति a: | गतु खन्मिगभेवसुकल्लव्यमाणमपि eager WA प्रयोगनैरन्तम्याये, TH प्रातःकालबाधप्रसङ्गान्नरम्तयै हि प्रयो- गवचनेनार्थादाचिष्यमाएं स्यष्टचोदितकालादि पदाथैविरोधे cae तदेवंविधोदाहरणे प्रातःकाले समाभिवज fra विरम्ब सन्धिपयन्तं प्रतत्य सन्धेरपरि प्रतिपत्काले खमाश्भिपदाथं wa केवलः area: लस्माकाध्याङसन्धौ परेुर्थाग इति । पूर्वाहपर्वसन्धावपि तदहरेव arm: साराणौयग्टद्मपरि शिष्टात् |
fared परे यागः सज्जिकं परे तथा |
mas: समाख्यातो सुभिभिस्तत्नदशिंमिः ॥
घष्टाष्टऽपि च यागः श्यात् तथा दिरादशेऽपि a
qatenaa: पूर्वै gate खज्िकर्व॑तः ॥
were पौणंमा््या, fasten त्वमावास्यायां, रूर््ाचन्दमसोः परस्पर yale यदा सन्निकषः तदा यागः कर्तव्य इति वाश्याः | तथा | आगतां तिचिमुक्छव्य तिचिशरेषन्न् योयजेत् | “>
[१
© ge |] पञ्बेसन्धिकाशनियंयप्रकरकम् | Ror
aa unguaia न हि भस्मनि waa ॥ <प्रतिपदचप्रवि्टायामिन्ुक्षपरिहार | अच केचिद्ाड्कः | शोश्रकालेऽकामतिदीषेनात् किञ्चिद धिके षोरग्रचटिकं श्राव- wai भवति तजर fafasta सति कदा चिष्वतुदं शच टिकः परवंचतु- Gis: तजावन्ननशमोपे पूर्वाक्षे पवेखन्धियैदि भवति तदा खधौदय- WALA तन्लोपक्रमकाले पर्वंचलु्थो भावेऽपि प्रभानयागावसरे प्रातः- काले विध्यमागलासषजरेव यागः न WY: प्रातः प्रतिप्तुरथोभे “न wea चतुरश्च इति निषेधात् । यज इहि प्रधानयागाङ्गगतवि्ि- छकाखविरोधो भवति ` तजाङ्गगणविरोधन्धायेनाङ्गकाखपरित्थागसधेव थुक्रवादरतोऽ्र ग परेधयर्यागः। यदा त्सिशेव विषये परेद्युः भातः afarqatate: तदापि न तज यागः “fageut दितोया चेदि- व्यादिशाख्ाच््रदशेनदिने यागनिषेधकबडवकनविरोधाच, तस्मा- दुकविषये yafen एव याग इति । यदपि वचनान्भर । ayes Tyre | चतुरो अचन्येष्टिः पापा सप्तदशेऽहनि ॥ इति | तेन anencefa tfe a gag arculafa । नन्वाधान्- aa निषिध्यते न यागः, तथात्वे तिचिदद्काविष्टेरमनुष्टागमेव eq | अतो यजनोयाटारग्ब सप्षदेऽइनि stared कमं न कायैमित्य- वगन्््य । अतएव बौधायनः । अतएव BSA warm stew न तु जयोदश्रौ खप्तदनौति ।
gee चतुब्वगं चिन्लामयौ ufcituaa arefae [८ @e |
तथाच वर्नाभरे । यजौ पवखथं कमं थजनौयात् WTA । भवेत्छक्तदओे वापि तत्रयनेन asa ॥ इति । भनु च दि गदयय्य चथ-टृद्योरसम्भवात् चथोदशेऽइनि सपनद वा कटदाचिदयोपवसथं कमं न कार्यमिति कथं निषेधः, ware SENT frafe भाकरिखे म feafaafearane इति। मनु षोडश्ामुपवसये feared “पान्त उपक्सग्या एति Tea विरुध्यते पञ्चद श्दिनात्मके fe ve: तज प्राक्रमयभनौधदिनारा- wa पश्चद शभिः पशे गते षोडश्नयमतिरिष्यते। अय वा प्राक्रगयज- लौयोपरि तमदिनादारभ्य ve: क्रियते तरिं प्राक्षनयजनोयात्पका- fea Vat । इच्यते । पञ्चदश्रभिशियिभिः पशो भवति, गतु पचर श्रभिदिनेभ्यौ तिर्बिंदां सरणान्तथाच fave: कटाचिशतुदं्रसु दिनेषु ware पञ्चदशसु षोडशसु वा aaa Testa तच पादि शब्देन प्रतिपदुच्यते पचन्तश्ष्देन vert तिथिः aa चरोडशादिदिनगताथामपि तथ्यामेवोपवसथः किवत इति । यदास वचनस्य पू्ाद्धममावास्याधासुश्राद्धे पौणमास्यां वेदितव्यं पौषै- माख्यादिखद्स्कालपच्स््ापि विद्यमागलात् । प्रतिपद्यौषवशथं कमं arg तजायं सप्रदशौति निषेध cera | om | समे पञ्चदश्यौ याच्या मासे याच्या तु stew | ऊने वाप्यधिके वापि नेज्या सप्तदशो कचित् a अज काशमाजस् विगेषवयभेरेव ere खय- ट द्िवचगसन्य विषं ।
3
= @ |] प्नं सन्विकालनगियेयप्रकरशम् | ROR
चय-टद्धो म जानौते तिथौनां चन्द्रमण्डले | यातुधानः स विश्चेवो यथा भस्मनि saa
wae चथ-टद्धिक्चागविधेरयक्षपयोग छन्तरदिगशय-लद्यो- teat: yafzanawafafa |
तचा QUT |
fre: परस्या afeare याः स्यु-
्यृनास्तथेवाभ्वधिकासत् तायां । `
wg fated ख तथा प्रयोख्यं
दासे च sgt प्रथमे दिने तत्॥ इति ।
परख्यासिथेः' प्रतिपदः, या घटिकाः पूर्वस्यालियेर्न्यना अधिका
वा समानादूञ पूवं सिन्दिने इखेऽख faetey wget च संयोष्यमि- त्यथेः। तदनेन पवेखन्धिन्नानं aif भवति । पौणमास्यां वाप- स्छबेनोक्रो fava: |
यः पौणमास्यां लान्वाधानपरिसख्तरणोपवाखाः eet वा सद्सका- छायां aa क्रियत इति,
Tere: सद्स्कालाथां पोरंमाखां अन्यन्वाधानादौनि सद्यः लषः क्माणेऽरनि कियन्ते weal तज स्वै ऋद्याणत्वेशान्तं कियते तेन तदेकभिति। omy भोायेसंगरहकारेष |
श्रन्वाहितिष्वास्तरशोपवासौ पूरवयुरेतत् खलं पौ मास्यं | आक्न्लनाश्राक् यदि wate: queer वा करियते मस्तं a
ty aquafanaal ufciese arefaee (= अज |
“श्रावन्ेनात् प्राक्" ayaa fata wea: । सज्विखेत् सङ्गवादूद्ं प्राक् प्यावन्तनाद्रवेः । at पौंमासौ विश्ेया सद्स्काशविधौ तिथिः ॥ इति काव्यायनस्मरणात् | एतच wore safes “auger वा क्रियते समस्तमिति वचनात् । तयाचापसतम्बः | खर्विकां तोयां वाजसनेयिनः बमामभन्ति | ‘afaat sfearfata चावत् । waaq feregerfa- ल्वाभावात् | ^ SHY गरटद्याचंसंग्रहकारेण | | मध्यन्दिनात् ख्वादरहनोह यस्मिन् प्राक् WAU: सन्धिरियं ठतोया । सा खर्विंका वाजसनेयिमन्या तख्ासुपोव्याय परोधुरिष्टिः ॥ इति । केचित् ““पोष्ठमाख्ा मित्थादि “agttdac एकं gi ayy “सदयस्काखायां सवे कियत दति वदन्ति, तज wet पौणेमास्तां अग्न्यन्वाधानादौनि सद्यः weal कियन्त इति पूवे स्ूषस्याथः, दितौवस्य तु ware fasfaeet सवै ब्राह्म maar क्रियते मेडान्तादिकमिति। Faq । श्रपराकषन्धौ सद्यस्काखपके ““सन्विमभितो यजेतेतिश्रुतिविरोधात् | विधिरबहताणुक् ।
4 ~ १
< @ ।] पव्वसन्धिकालनिययप्रकर शम् | Roy
meaty न कदाचिष्द्यस्काशत्वमिति | TUTE | प्रतेरन्यथाभावं न प्रशंसन्ति पण्डिताः | सद्योवा शवेमित्येतददिश्त्य्थमु दा इतम् ॥ इति ।
तदयुक्र प्रकरणबाधप्रसङ्गात् |
एवं प्रकताबुक्र, विकृतौ तु यद्यपि 'दग्ै-पूकेमासाविष्टौनां प्र्च- तिरित्यनेन दशै-पौणंमासिकविध्यन्तातिदेग्रात्तजापि स एव चतुर्था शादिखचएः are दरति प्रतिभाति, तथापि “ache यदि azar चदि सोमेन aaa, श्रमावाख्ायां पौणमास्यां वा qatar विद्धतौ पुनः काशविधानात्यश्चदण्यामेव यागसमाभ्भिरतौ थच संपूरदैव पञ्चदशो प्रतिपच तज पञ्चदश्यामेव विहृतिं शखमाप्याननारं प्रहतेरग्न्यन्वाधानादि | खष्डतियौ तु यदा yale पर्वसभ्धिस्तदा पूर्वचुरुपदिष्टकालासन्भवात्सम्भवेऽपि कमौपक्रमद् शायामसम्भवेन सा- करप्रधानव्या पित्ासम्भवात् “awe: प्रधानं 22 काले ककैरि faféen carrera ayes विदितकाखसम्बन्ध विधानादुन्त- रेधुरपि प्रतेः पूरवीक्रलात् “Tada स्ादित्थापस्तम्देनेव fawe: ga प्रहृतिविधानात् तद्नन्तरमेवातिदे शिके प्रतिपदाद्यभागवये- ऽङ्गप्रधानपय्थोप्रे विरूक्टनुष्टाममिल्यवगन्तव्यम्। यदा त्वपरे राजौ वा पवेखन्धिस्तदा तद् इरेव यागः तचेवोपदिष्टकाखसम्भवात्। एतत् सवंममिसन्धायोक्र |
आवन्तमाश्राग्यदि पवंसन्धिः wert तु तस्मिन् प्रति विहव्या: |
१७६ चतुव्वैगेचिन्तामखौ परि देवखब्दे safe [८ qe |
तदैव यागः परतो चदि खात् afer विहृत्याः swt: परेचुरिति ॥ अच केचिदाहः | । WOE: Ween: wet ठुद्धिः परेऽहनि । जिसुह्न्तंमपि arg यस्यां pre: परेऽहनि | जिषुष्ठन्तं म awe Ce तज्ापि निरदिशत् ॥ दति । afar सक्गवादूद्ध प्राक् पर्थावलेमाद्रवेः | सा पौणंमासौ विश्चेया घच्चस्काखविधौ fate: ॥ इत्यनेमेव सरतिवचनेनाग्रयणा दि विद्छतितियिषु सस्कालत्वेन विहितास दितौयदिने प्रतिषदङ्ौ wafer सद्य्कालतवं माखौति । तया । | fagent दितौया चेत् प्रतिपद्चापराङिकौ | अन्वाधानं Wert परतः सोमदशेनात् ॥ इत्यस्मिन् वचने प्रदशितो चागभिषेधः प्रतिपदि तिचिष्द्धौ भास्तोत्यस्पते “sae जिसुहनत्ते aqaafa वशनदयस्याभिप्राय- इति । शअनोच्यते anaes “सस्धि्ेत् सङ्गवादृद्धैमिति वचनं विहृतिविषयमिति। तदयुक्तं । इदं हि वचनं द-प माखप्रकरक- ufad वा अनारण्षाधोतं वा उभयथापि विङ्तिमिवेश्ो न aay वति । न च विङतिविग्ेषप्रकरकपाठः सवेविशृतिविषयत्रमङ्गे- gaat खोक्रियते विद्यते वा। न च स्वंविृतिपाठः सन्भवति, तेन प्रति विषयमेतत्। म च तचापि सद्यख्काखत्वापवादः aaa, तद- भामे fa प्रतिपदि यागस्तस्मिन् पवंणि वा, म प्रथमः एवं विध-
भ
स्र ।] षन्बसन्विकाशनिडेयप्रकरकम् | Res
fawe fertafet aftaggrafa fegenifinferaregras “fagent fetter चेदित्थाटिवचगकरोधात्, न बाजसमेयि- मताभिप्राचनिरं “Regeti a कर्लंथनिति sere wenstq अक्पवेखन्धौ अतिपर्डद्धौ तजर चागो न ania: किगवन्वाधागने- बे्येतदचेप्रतिपादकलाभावात् । we प्रतिपदि जिसका fetter चेत्यस्येतदश्ेन ङा सविषयेत्यभेन संकोच इति निरं । “ware: वण्मृक्लाः witef वचनं भेतद्थंप्रतिपादकं, तस्प्रादेवभिदं awed व्याख्येयं बणसुद्धम्तंमपि अदा चतुद प्नौदिनसम्बन्धि अन्वाधानेन ae चदि दितौयदिने aga pre तदपि are | अन्यथा “fegent fetter चेति awe खच्धदध्ेनसाङ्कनिषेध वाक्धविरोधः। एवं “fag a करनव्यमिति aqrrncrfact- धेनाग्वाधानविषयमेव ब्धास्येयं |
अपरे त्वाद्यं वचनं पवेव्यतिरि क्र विषयमित्याञ्कः। किं awa - बञ्जवाक्षविरोधाश्न ater wren gear इति |
एवं पञ्मदपि AEG, अतएव तणाणक् “agigat भवति नियतः पर्वेखन्िः परस्तात् war तस्िशनदनि च पष्ट सद्य एव हयं वा WoT प्रतिरथ चेत् wefan पुरस्तात् war त सिन् प्रति- मय तु MTT: स्य एव" इति, पूरवांसन्थावुकषरेधर्विदितकालास- वात् सद्य Ua । श्रयं च श्रविदितविग्रेषकालासु faufay पष्टवु च नियः, ow कालविशेषो geared वा शूयते तज तथवामुष्टानमिद्यवमन्तव्ये |
श्ग्रथकेश्छानत् श्रुतौ विग्रेषो दर्भितः।
48
Res चतुव्बगंचिन्तामणौ परिशेषखखे कालंनिखये [= खर ।
यस्मिन् काले श्रमावाख्ा सम्पद्येत तयेष्चाथेतया यजेत यदि पौणमासौ ara प्ूणमासेम यजेतेति । ofa काल caravan पूर्वै, "तयेत्यमावास्यया, “ एतथे- व्ा्यरष्या, यदि पौणमास्यावत्तमात्पुवै सद्यस्काला च स्वाद् तथाग्रयरेष्याय पूणंमासेन AAA: । Tem वा्तिंकटता । पौणंमास्छां तु पूणः स्यात् fettasts शिश्ये | यजेत् Wa पूणेमासादूद्ै देन चेदयजेत् ॥ इति । श्रबेष्याश्ब्देनाययणे्टिः | उपवस्तदिनवर्श्धानि परिशिष्टे दशिंतानि | श्राकं मांसं मखरांख THR कोरदूषकम् | माषामधुपरान्नानि BHATT ॥ पवंश्नागोपायो गोभिलः | अभौयौत afagit वा परवांगमयेत् । दति ओमहाराजाधिराजग्रौमहादेवोयसमस्तग्रौकरणाधोश्वर- सकुलविद्याविशारद-श्रोहेमाद्भिविर चिते चत्म्बेगे- चिन्तामणौ परिगरेषखण्डे areata पवेसन्धिनिणंयः |
WY मवमोऽध्यायः।
~~~ 0००
अथ ग्हशकालमिशं यः | तच ARTIS । GR-GITS Aryl शाला तु Awa: | अविमुक्रास्तंगतयोदृष्ठा खात्वा परेऽहनि ॥ अरज केचिदाहः | सक्र-सग्धयदशरष्देन तद्यक्षमहोरा जं शच्छते शातातपादिवमे- खश्र-सय्ययहे TWIT भोजमनिषेधादिति। तदयुक्तं चश्र-सूय्येयद- शब्देन सखसम्नन्धकालललचणाया एवोचितलात् | वाक्धान्तरस्याणथी- ऽजेनेव प्रतिपाद्यत इति च मिष्यामाणिकं माक्ंष्डेयादिवाक्येख aware यामचतुष्टयादिषु भोजननिषेधात् तदु पलषकणताया अपि प्रसङ्गात् | | विष्णुरपि । चन्द्रार्कोपरागे माश्नोयादविश्ुक्रयोरस्तंगतयोदुंहा शाला परै- ऽहनि | ब्रह्मपुराणे | नान्नौयादय तत्काले यसयोखश्र-सूग्ययोः | GRA GS: पखाहूञ्यात् Saale ॥ यब तु “agqreatiefa पाठः aarnafafa विपरिणतमनु- घञ्यते | विष्णुधमेन्तरे । exe यदि वा भागोयेसख्िश्नहनि arias `
agente परिेषलद्दे काणनिर्यंये [९ ० |
ग्रहणक HITT म पूरवे भोजनश्रिया ॥ इति । गाचरेत्सपडे चेव तचेवाख््ुपागते | UAT TATA नाग्रोयाच्तावदेव तु । सुकरं TET तु Baia खात्वा Va यथाविधि ॥ ‘aw तस्मिश्नहोराजे | शरङ्ख-शिखितौ । afarnefa नान्नोवात् card यावदेव तु । बुक दृषा तु Vain खाता चेव अथाविधि ॥ विष्णु-प्रात्तातपौ । TUT ATTN चख -सु्येसहे सद । बुक इषा तु अुखोत शानं war विधावतः ॥ सर्याचगश्रमसोलाकानच्यान् याति area: | धौतपापो विष्डद्धात्मा मोदते त्र रेवत् ॥ ` भाचयाष्ु्येखहात्पूवै wits are शरभि्थात् | ग्रदकाले VATA TATA ATH Bw: ॥ qn ufafa gaia यदि न eraerfir | खाला इषा परोऽ्य्याहलतास्तमितयोस्तयोः ॥ ब्रह्धवेवन्तं । श्ङ्कराजादधनषं TIS नारद् । ` तदा मुक्तौ प्रकर्तव्यं सद्भिरेव च भोजनम् ॥ पद्मपुराणे | श्रद्धराजादभखोओ VAT GXG भवेत् |
éqe |] यष्ककाखनिवेयः। Qrt
पै yan street Senta च ॥ ‘qaw yal, ‘ent छन्तराशेऽपि। ` खन्दपुराणे | यदा waeaeera firiteracat भवेत् । भोक्रग्ये तात GATS TATE wee ॥ पू नि्ोथाद्यरथं wer wre वे भवेन् | तटा fear न awe भोजनं शिखिवाहन ॥ माकंष्डेयः | ग्रहणम भवेदिन्दोः प्रयलादधियामतः | श्ोतावर्शाव् qi प्रथमे wrarew: ॥ न रिगमथ्यं। अनेन यस्मिन् चाले चरथं ततः पूरय थामभयं त्यक्ता THEM भवति । YA | सन्ध्याकाले यरा Tess अ्रशि-भाखसे । चदा feat न भोकग्यं आतुर-खौ-जिष्यूनं विना जहवेव्तं | ` VR-QUUY AWETSTG यामचतुषटथं | केचिक्ितथमित्याजस्ंगयो werent ॥ डङ्कमौतमः । स्यसे तु नाग्रौयारा्ं यामर्तुष्टयं | सग्रये तु बाममांख्लोन बाख-खद्धाचुर रिणा ॥ भाकेष्डेयः |
Qce चतुर्ग चिन्तामओो ufcitewes कालनि्ेये [< qos
साया UR Vara म भोजनं | अपरा न TNH मध्याकेन तु सङ्गे । Fala Bays चेत् are पूव भोजनक्रिया ॥ एतद्बाशादि विषयं श्रखमथे विषयं वा are तु भोजने प्रायशचित्तमुकं कात्धायनररतौ षड् जिंशव्मते च | चन्द्र-सुय्येयरे भुक्वा प्राजापत्येन wuts | तसिन्ञेव दिने yar जिराजरणेव प्टध्यति । AMAT । | साया BAAS -संङ्गवादधः | Tee परतोऽस्नौयान्लोपवासो र विये ॥ ‘MTS’ पराह Tae, यद पराकं शरदिति अतेः, “रविग्रह इति शशिग्रहस्याप्युपलचण, एतच्च पु ्रवद्ग्टशस् विषयं | तथाच जेमिनिः। आदित्येऽहनि संक्रान्तौ ग्रहणे चक्-खूर्ययोः | पारणं चोपवासश्च न कुर्यात् gaara wet ॥ इति | खत्यन्तर | आदित्येऽहनि संक्रान्तौ ग्रहणे चश्र-सूर्ययोः | उपवासो म कन्लव्यो wzheur gear तथा ॥ नतु यदा सण्ध्याकाले सग्येय्दस्तदा दिवा तावदुक्रवाक्धाम्न भोजनं मापि राजौ, “श्रमुक्रयोरस्तक्रतयोदं्टा खाता परोऽदनोति वचनात्। माणेपवासः पुच्वतो ग्टहखस्य तन्निषेधात् wa: सन्ध्याकाले यणे गस्तास्तसमये quan ग्टहिणा किं का
€ Ge |] यहदकालनिगयः | Rca
उच्यते। तदा मा कंष्डेयाय्युक्रः “Aare गहणं चेत् स्यादिति we आश्रयणीयः | <a: | खवस्यषसि wet सण्ध्यायाञ्ुदिते रवौ | चन्दर-सूयीपरागे च प्राजापत्येन AAT ॥ विष्णः । waa विषुवे चेव x-qaus तया | अदहोराजोषितः Bat eqs: प्रमुच्यते ॥ aq केचिदशहोराजोपोषितः gafefeet श्तोपवाख इति ACA, ACTIN च्द-सय्येग्रदसम्बद्धाहोराचपरित्यागेनाहोराजा- म्रगणे प्रमाणाभावात् | WITS | जित्यन्दयोरयमयोखतथा विषुवतोदेयोः | चन्द्राकंयोगेदणयोव्येतो पातेषु WZ ॥ अहोराजोषितः BA आद् दानं तथा जपं | यः करोति प्रसन्नात्मा तस्य तस्याच्यं च तत् ॥ यमः । waa विवुबे देव ex-gay तथा | कृतोपवासो यः खायात्छवपापेः प्रमुच्यते ॥ लिङ्गपुराणे | एकराजमुपोखेवं. खाता दद्याच्च श्रक्रितः | agatiza कोशस्छ निदतन्तिः areata: ॥
३८8 च तुव्ैग चिन्तामणौ परिदेषखद्छे कालमिखंये (€ qe |
जिरा जं खमुपो खेवं awe चग्र-सूर्यथोः | wat दद्याञ्च विधिवक्मोदते agar सह ॥ माकष्डेयपुराणे | we वा यदिवा ad दृष्टे रारौ awa: अयं कथितं ga awa तु faa: ॥ ‘ee दशेगयोग्य इत्यथैः | व्यासः । सग्पैगारे रविसाहः ste वोमगरहस्तथा | शड़ामणिरिति ख्थातस्जायन्तफालं wiry ॥ TV VTE TTR we-gelet: | age कोटिगु रितं we yyraet तम् ४ कात्यायनः । खधेन्यम्भःघमा नि स्वः सर्वा खम्भांि भूतले | कूपस्ान्यपि सोमाकंरदष्छे गाज awe: ॥ ‘quay गङ्गा । ग्धाखः । | wa गमिसमं दानं af ब्रह्मसमा fee: | wi गङ्गासमं तोयं राङग्रसते दिवाकरे ॥ CRISS YE रवेदं्गुषं ततः | गङ्गातोये तु Une wat: कोटौरबेदश ॥ गङ्गाको टिशखस्य Ga खभते नरः | तत्फलं भाक्वोखाने Twa दिवाकरे ॥
€ °|] सङवकासनिदंयः। avy
दिवाकरेण wee दशसद्यमुदाइतम् ॥ TK-GHUS चेव योऽवगारेत जाकवौम् | स खातः सब्यैतोर्थंवु किमर्थमरते aera ॥ देवौपुराणे | RMR ग्रहणं ओष्ठं गङ्गा-यसुमसङ्गमे | गङ्गा-यसुनमित्यज “dar इन्दो विभाषयेकवद्धवतौत्येकवद्भावः | मां तु यदं प्रक्र देविकायां मशामुने | पौषे तु ममेदा Ger ara सज्िहिता aT ॥ WEA वरुणा GAT Vs चेव सरस्डतौ | AMS तु महापुष्छा GRAM सरिदरा ॥ ae तु कौशिकौ ger were तापिका नदौ | आवण खिन्धनामा तु तथा भाद्रे तु गष्डक्ते ॥ श्राश्िने श्रयः HET WATE त नमेदा | मोदावरो AWTS चन्द्रे राङसमग्विते ॥ GA ख राणा यस्ते तमोग्छते महामुने | ममेदातोयसंसयर््ाष्छतरत्या भवन्ति ते ॥ ये ga सेंदिकेयेम यस्ते रेवाजलं जनाः | quia चावगाइन्ति न सा प्ररतिमानवो ॥ स्त्वा शतक्रतु फलं दृष्टा मो दानजं फलम् | सया waaay Ger सौजामणिं लभेत् ॥ खात्वा वाजिमख युद्ध प्राभ्रयाद विचारतः |
रवि-चब््रोपरागे a waa चोत्तरे तया |. 49
ard
age चिन्तामयौ परि ्ेवखष्डे काथनिखये
एव गङ्गापि दरषटष्या तद्देव Etat ॥
श्िवादि्यकशं ay मण्डले समुदाइत ।
TTS ASE थाते तदपि प्राजुवाशरः ॥
ऊषरारण्छदेचेष FS यत्समुदा इतं |
तदच कालमाहाल्यादु परामेऽधिकं भवेत् ॥ मद्पुराणे | |
AFT RAPT FAT प्रथामं पुष्करं गया |
कुद्खेज तथा TW tiwag दिवाकरे ॥ अद्ुववर् ।
मकरे THAT तु शशं चब््-सय्येयोः |
दु लभं fey शोकेषु गयायां पिण्डपातनम् ॥ श्रातातपः ।
संडिकयो यदा सध्ये ced पवेखन्थिष् ।
गजच्छाया तु खा Har faget रस्तमचयम् ॥ आड Way: |
UBT यदा GH TE AE प्रकण्ययेत् |
तेनेव waar vat दन्ता fave a करे ॥ freq: ।
राड दशेनदन्तं हि आ्राद्माचष्र-तारकम् ।
Ga च wanna पिदणणसुपतिष्ठते ॥
स्वेख्धेना पि क्त्यं आद्ध वे Techs |
wguing Tag WE गौरिव सौदति ॥
[ewe |
९ ख° |] यङडश्ञासनिबेयः | | +) |
शातातपः | खानं दानं तपः NTA TETHA | Tg राजिरन्थचर varat परिवजेषेत् ॥ देवः | यथा aay cay que awe fear | सोमस्यापि तथा राजौ खानं दाने विधोयते ॥ श्राद्धं प्रशत्य कुष्मपुराणे | नेमिक्तिकन्तु aie गरणे चन्द-सय्येयोः । बान्धवानाश्च भरणे नारको स्यादवोऽन्यथा | काम्बानि चेव आदधामि wea awarfed ॥ AIRGAS | विशिष्टे ब्राह्मणे ara सूर्खन्दुगदणेऽयमे | जग्मचेग्रशपोड़ासु WE कुर्वीत चेच्छया ॥ अन खख्येयशणादि कालेष तथा इच्छया श्राद्धं प्रति wag guaran yma कालेसु इच्छया खगा दिफलकामभया श्राद्धं कु््यादितौश्छयेत्ययेः, न पुमयंदौ च्छति कन्तु तदि gaty म चेन कुर्यादिति । श्रातातपः | आपधनप्नौ तीथं च चन््र-सू््थंगे तथा | शराम्रादधे दिनो दथाश्डुदरो दयात् देव हि ॥ इति । कचितू्सराद्धमेव पश्यते | Wats प्रढुर्वीत हेम्राद्धमयापि वा । दति ।
gcc uqeafanaal ufciwee कालनिरये [< अर ।
भविष्योन्तरे | seria दिजाभावे प्रवामे पुश्जमग्मनमि | Sars संग्रहे च तथा स्नौ-शद्रयोरपि ॥ जावालिः | संक्रान्तौ पुण्यकाखस्त॒ षोड शोभयतः कलाः | VR GAIT त यावदुशनगोचरः ॥ तच केचिदाहः | wx-aara तु निमिन्तवप्रतिपादनात् waa च नि- fanart waar wa “याव् शेमगोचरः” इति “राद शने” दत्यादिवचनाश्चारुषश्चानविषयस्येव निमित्तवाच्चाखष एव शाने दभेनपदस्य भुख्यवाकेम म मेधादिच्छने ernie कर्तव्यमिति, तदयुक्तं चचुजेनितज्चागविषयविवच्वायां । मेकेतोद्यन्तमा दित्यं नास्लगन्त्.* कदाचन । wags न वारिश्यं a मध्यं मभसोगतम् ॥ दति मनुना zeae यस्तादिव्यदशंननिषेधात् खानाद्यभाव- प्रसङ्गात् AA तु सएव दोषः। म च गशास्लौयश्नानविवच्ाथां रेशान्तरदणेऽपि खानादिप्रसङ्ग इति are | qaqaet यदा राजौ दिवा wxawerer | तज खानं न कुर्वीत Tyas न च कचित्॥ इति षट्जिश्रकमतनिगमवचनेन तच ` खाना दि निषेधात् गरस्तं WE Ga वानवेचमाकैरेव firs: चानाध्ाचर णाञ्च |
(१) are थान्तमिति we |
€ ge |] य्ह शकारमिगायः। are
fag यदा चचजेनितश्चानविषयता म तदा arate सम्भवति, यदा च खानादि न तदा सेत्यतुपपन्नाथं वाक्थं खात्, योग्यता- विवच्ायां श्रथादिष्छन्ञेऽपि arisen ana खरूपयोग्यताया- स्तजापि भावात् । व्यवहितस्य तु श्रयोग्यतया म चानादिगियमो यदि afea ag न facet तस्यापि चानादि न aa) अभादिष्छलेऽपि fae: खानाद्याचरणाच्च | areata काले चन््-सूर्य्योपरागः शाखाग्मतौतः तावान् TARTS THA: | ATT चाचषश्चानविषयत्योग्यता विवकितेति केचित् । रपरे ठु गस्तास्तमयाभिप्रायेण Breed यावद् शेनगोचरः तावत्पुष्छकाशः यदा AVA न दृश्यते तजन तद् Taare Tha | तथाच यस्तास्तमये च शिष्टाः yaaa खानाद्यमुतिष्टन्ति गोद्धं । शिवरदस्ये | PACU यावन्तावत्कूर्वाब्लपादिकम् | न Saas Yala Sle भुश्नोत Hwa: ti श्रङ्ख-शिखितसूतौ तु we सूय्यगरहो यावदिति wea: पादः। वृद्धवश्िष्ठः। जिद शाः स्यशेसमये catia पितरस्तथा | ATM मध्यकाले तु मोच्काले तु WAT! ॥ ay केचिद्ाडः | qian देवपिदटष्यभिधामात्तत्ाधनमविगरेषात् सवै" देव- पिददेवत्धं कमे काय्येमिति aan | खानं श्यादुपरागादौ मध्ये होमः सुराच॑नम् |
४९० चतुव्बेगचिन्तामशो परि्रेवखण्डे कालमियेये [< अर)
दति ब्रहमवेव्ं वचनेन दोम-देवाचेनयो मध्ये विधामात् | गखमाने भवेत् खानं यस्ते होमो विधौयते | FIA भवेहानं HR खानं विधीयते ॥ दति वश्वनाञ्च | तस्माङ्धोम-दे वपूजाग्यतिरिक्रविषयमेतत् | पद्मपुराणे | उपमं AIAG TET चश्ध-सू्येयोः | पुष्यं कोटिगुणं मध्ये सुक्िकाले array ॥ श्रातातपः | श्रयमादौ सदा देयं cafes गहे तु यत् | षड्श्रौ तिमुखे चेव विमोखे axa: ॥ fate वन्माने a तु विसुक्रयोरित्यथः, “उपरमे a तत्कालमिति वशिष्ठवचनात् | | षट्र्विंशग्मते | स्वेषामेव वणंनां खतकं Tse | ate तु भवेत् खानं इतकान्ञश्च वजेयेत् ॥ ‹ सूतकानं ' tweaara, न afaat तते ने सजिणां सचे म रान्नां राजकमेरि gata sare विवजेयेत् | लिङ्गपुराणे । TR-GSTY Saga श्टतकेऽपि च । श्राय -्छत्युमाप्रोति खायो पापं ग विन्दति ॥ सूतके waa चेव न दोषो राहदर्भने |
a
€ अ |] सश्यकालनि्ंयः। REL
तावदेव भवेच द्धिर्याव कक्रिने geal ॥ दाम-श्राद्धादि विक्यमेतत् म त् खानमाजरविषयम् | ग्रे शावमाशौचं विञ्ुक्ते सूतकं सतम् | तयोः सन्पातमाजेण Sue क्रियाक्रमः ॥ दति ब््याष्डपुराणवचमविरोधात् ख्ान-दोम-देवपूजा-टानक्रि- यानुष्टाने हि कम उपपद्ते। सञानमाजानुष्टाने शञागस्छ पूरववाक्येनेव चिद्धेदितोववाश्षवेयग्प्सङ्गाच | भवत्पदे द्वितौ यवाक्येनेव खानसिद्धेः पून्वेवाक्छवेयब्थेप्सङ्ग इति चेत् । ग । श्रकातस्यानिष्टविगेषम्बन्धप्रति- पादनायेलात् थावन्तावङब्दाजुपपनिप्रसङ्गाष् खानस्योदाइतवाक्ये- ङ्परागादावेव विधानाच्च राङद्तके खत-सूतकयोरभावाञ्च | तथाच WAAL | सूतके aaa चेव थदि स्याद्राङदर्भनं | args नास्ति यावद्रा मुञ्चति ॥ SRT । इतके waa चेव Gas राद | तावदेव WaT VTA grad ॥ wa fame | स्मान्षंकमेपरिल्यागो TCT सूतके | रासूतक विना अन्यस्मिन् Gara इत्ययेः। श्रपरे ay व्ा चरते सूतके यः स्आान्तक्मपरित्यागः स users विनेति | कचित्त “ite दशेनादिति पाठः, वडवाक्यसंकोचग्रसङ्गाश, तस्मान्न
चखानमाचविषयमेतत्।
३९२ चतुब्येगे चिन्तामओौ परि शेषखब्डे कालनियेये [< अर)
मच्छ पुराणे । चग््-ख्ग्येयहे चेव मरणे पुच्जन्मनि | मलमासेऽपि देयं स्यात् दण्तमच्यकारकम् | कचित्तु cuits argfafa पञ्चते । अरज गगेः। युव्यमाजपद चैव याम्यं भाग्यञ्च वेदकं | UMass सप्रेतान्यमला WAT: ॥ “श्राजपदं ' पूवां भाद्रपदा । ATR? भरण | भाग्यं पूष्वेफष्गनो । Wea मघा । ‘Waray’ famer । श्र्निदेवत्यं" शत्तिका | आनले मण्डले दष्टं एं रवि-षोमयोः | राश्चां भयर विद्याप्मजानां बडटोषरत् ॥ अहिवुध्यं तथा पौष्णं मूलमाणश्च शार | वारूणं सपेदेवत्यं वारुणं मण्डलं स्तं | afer उत्तरा भाद्रपदा । “पौष्णं' रेवतो । wei’ पूर्वाषाढा -श्ादरम्' श्राद्धा | वारूणं' शततारका: | “सपदेवत्धमस्चेषा | WAHT MANTA खोम-खय्येयोः | दुभिंामयनाश्ठ प्रजानामिति frga: ` क्ाणामायमादौनां चतुर्णञ्च wag: | सौग्यञचैवाश्रिदेवत्यं वायव्यं मण्डलं भवेत् ॥ 'श्येमाटौनि उन्तराफास्गन्यादौनि । "सौम्यं arate: । ‘afycaar श्रश्िनो | wat सभय्चेव cfd कुरुते चिरात् | व्याधिश्स्ताधिकोपञ्च मण्डलेऽस्मिश्लपश्चते ॥
€ ge |] यरखकालनिंयः। । {4 |
RST AB तया AT प्राग्देश्ं वासवं तथा । . aud वेश्वरेवश्च पुरुतख्य मण्डलम् ॥ श्राह" रोहिणो । मेजम्' warren । भ्राग्देश्रम्' अ्रभिजित्। वासवम्" धनिष्ठा । वेष्णवम्” अवकं । वेशवदेवम्' उन्नरावाद़ा ।' AVA fat समुत्पन्ने यणे जगतां शभम् | ्रानन्दं खवे्तानां विदधाति fanaa: ॥ RATATAT ASAT YT | Ma कारयेष्छान्तिं Mie wate वारौ । area श्राज्तिरिष्येत माहेग्रौ aw कारयेत् ॥ दति तन्तटेवतायाग-हाम-अपादिकमुक्वान्, तस्माद्राजभिक्लौकङि- ताये तथा कायें | एवं जगतोग्रहणदोषस्य शमनश्च | प्रतिपुरूषन्त यथा | एषां तु भाखर स्थाने राङखन्रमुपकरमेत् | कमंचयपरिक्रशान् प्राभरुवन्ति च ते जनाः ॥ पिदरपच्चविना राय सय्वाने भवेद हः | मादपचचविनाश्ाय शनदरस्धाने HITT: ॥ होरायां ग्टह्यते यज vey वा निशाकरः | प्राएसन्देहमाभ्रोति स वा ACME fs ॥ अभिभवति fe सेंडिकेयखन््राकेौ यस यस sey | तच्यान्तकादिभयं fared मनस्तापं ॥ wef जग्मनक्जे ata श्रि भास्करौ |
तव्वातौनां भवेत्योडा नराः शाग्तिविव्जिंताः ॥ 60
Ree uyaafaaaat wfcdwea कालमिखंवे (< अर |
सङ्भमनखा Gat जग्मजितये च वादिनः । TSUNAMI दानाङतयो TY AHA: #
दति shrercienrfiusshrerealqereriace4rstyc- सकलविद्धाविश्रारद-ओरोडेमाद्भिबिरचिते च॑तूर्ग्बम- चिन्तामणौ परिगरेषष्डे काखनिणंसे यरणकराखनिरंयः |
~
अथ ठ्शमोऽष्छयः। व अथापाकमकाखनिखंयः |
तज याश्चकश्कधः |
अध्यायानासुपाकमें AAG श्रवणेन तु I हस्तेनौषधिभावे वा पञ्चम्यां आावण्टस्य तु ॥
‘garam? बेदाणा, Sova? श्रावणस्य पौणमास्यां अवशेन युकरेऽहनि वा । पञ्चम्यां हसेन amet उपाकमे कायं । श्रपरे तु wea युकतेऽदनि वा पञ्चम्यां वेति व्याचखते, “श्रोषधिभावे' प्रादुभवि, 'आवणस्तेति च aa: सम्बध्यते |
STATS: |
अथातोऽध्यायोपाकरणमोषधौर्मां प्रादु भावि अवणेन वा श्रावणस्य पञ्चम्यां हस्तेन वेति।
निगमः |
maa अ्रावण्लौकमे यथाविधि बमाचरेत् | उपाकमं तु AUN AcE दिवाकर । इर्ते Nareat weet wae वा ॥
कात्याथनः |
अथातोपाकमे(\) अवफेन saat पौ रंमाख्ां |
बोधायनः ।
(९) अर्यात् saw प्रत्येव पाठो मवितुं युक्घः।
Reg चतुग्यगंचिन्तामौ परिधेवखद्धे कावनिर्यंये [२० qe |
आआवच्छां पौणंमास्यामाषास्छां storey न्दांखधौयोत एतेषां पाणं सखग्डद्यानुसारेश wer यदा लज wae मासि श्रोषधयो म प्रादुभेवभ्ति गहसंक्रान्तिदोषा वा कथञ्चि आवख- मासातिक्रमः तदा प्रोष्ठपद्यां काय्य । श्रत एव शौनकः तद्वा्िंकमित्येतदाचचत दूति | वर्षाकाले भवं वार्षिकं | वशिष्ठोऽपि | ` श्रयातः खाध्यायोपाकमे श्रावण्यां प्रो्ठपथां वेति | Reqd? भाद्रपदखच ohare | ait fare: | भरो्ठपदो इस्तेनोपाकरणमिति | प्रोष्ठपद प्रा्येव्ययैः । मनुरपि । आवश्धां प्रोहपद्ां वाणुपारत्य यथाविधि । यक्न्डन्दांखधोयोत मासान् विप्रोऽदधेपश्चमान् ॥ श्रपिशब्देन भाद्रपदञ्जवण-इस-पञ्चमोनासुपादानं । तथाच ग््यपरिश्िष्टकारिका | अटष्यौवधयसस्िग्भाते तु न भवन्ति चेत् | तदा भाद्रपदे मासि श्रवणेन तदिव्यते।॥ इति | खपाक्ममष्ति साङ्काचतुरो मासान् शक्तपरेु faa खाध्यायमधौयौतेत्थयेः | | वशिष्ठः ।
^ क
१० ° |] SUMAN ATTRA | REO
श्रङ्धपञ्चमाग्माषागधौत्योत् जति, पश्चाद्धमासाम् षष्टाद्धंमासान् वा। गोतमः । आवणशादिवार्विकं प्रोहपदों चोपारत्याभौयोत कन्दास्यद्धपञ्च- मास्मासान् पञ्च द्श्िणायनाम् ar | Wz: | श्रद्धपञ्चमाग्मासामधोत्योतृख्जति पश्चाद्धेषष्टाम् वा। कात्यायनः | उपाङत्योद गयने ततोऽधौयोत धर्मवित् | एतश्च ग्रहणाध्ययन गटदस्यस्यापि। यदाद शौनकः | WATS ब्रहमचारिकष्पेम थयान्यायमितरे जातौया येऽपौत्येके। इतरे" ब्रह्मचारिणः । अतएव weary यदणाध्ययनेऽधिकार भ्ापयितुं तप्रकरण्टेऽध्ययनविधिः । काशटद्धावपाकमीत्कवैः कात्यायनेन दर्भिंतः । उत्कर्षैः कालटङ्कौ श्यादुपाक्मादिकमेणि | अभिषेकादिद्द्धौनां न ल्के युगादिषु ॥ यत्वनुत्कार्षप्रतिपादकं Wasa | UWS मोत्कषेखतष्वेपि युगादिषु | उपाकमं महाषषया Bates ठषादितः॥ इति। तच्छन्दोगविषयं । तेषां हि काखटद्धावपि fesse एवोपाकर्म। दाह गाग्यैः | fae रवौ तु पुय were विशरेदहिः। eat मिलिताः कुस्ते सवढन्दसां |
^ ` ऋ
४९८ चतु्वंगं चिन्तामडो परिेषखद्े arafiay [२० qe!
WAITS तु इस्तेन उपाकमांपराङिकम् ॥ एतच्च ग्रशणाद्यदुष्टश्रावस्छादौ Azz । तथाच स्तिः । उपाकमे Tea क्रमात्छामग्येजविदः | गहसक्राग्धयुकरेषु ₹स्त-श्रवण-पम्बेखु ॥ तथा । संक्रान्तौ गणे चेव सूतके way तथा | aad न Hea ATS बलो यथा ॥ अथ चेहोषसयुक्े पवंणि श्यादु पकरिया | दुःख-शोकामययस्ता राड सिन् दिजातथः ॥ तथा । यदि स्याच्छ्रावणं 7 यररशंकाग्तिदूषितम् | ख्यादुपाकरणं श्टङ्ञपञ्चम्यां Bawa तु ॥ सतिमहाणवे | सक्राग्तियेदणं वापि अटि wife आथते | तन्मासे दस्तयुक्रायां पञ्चम्यां वा तदिग्यते ॥ अचर केचिदाडः। ₹स्त्य॒क्नायां पञ्चम्यां केवलायां वेति faa, म लज संक्रान्तियुक्रपवेष्टो fawe: ay दोषवत् । न 4 इस्तयहायामन्बस्यां तिधौ पञ्चम्यां वेति विकस्यः। ₹स्तयुक्ाथा- मित्यस्य विगेषाकाङ्खगयां उपाश्तपञ्चम्येवान्वयात्। “चदि eregraw प्व॑त्यादिवाश्यसख्य wet यहसंक्रान्तिदोषे पश्चमोमाचे उपाक्म- विधायकस्यासिन् पशे सङ्धो चप्रसङ्गात् । गन्वेवं पञ्च मौपदस्याटन्निः
१० we |] उपाकमकालनिद्ेयप्रकरशम्। Ree
परसब्धते खा च सङोचादुष्टा । Aa) werrnrearfaare fafirarat- जगयाभवण्ठम्भाविनि पकचदयेऽपथ्यारारे बुद्धिस्यस्येवाध्याहार दत्थ- भिधानात् aretha हस्तयुक्रत्वासम्भये केवलेति । तदयुक्रं । पञ्चम्यां वेति पश्चम्यालिश्यन्तर विकख्पप्रतौतेसदिगेषापेखायां ₹इस्तयक्राया- fae तदिषयताा एव यक्रलात् । एवं च पकदयेऽपि बुद्धि- SATAN सत्यस्मिन् पशे पञ्चमौपवं यथाजरुतन्तु भवत्ये तु इस्तयुक्रलाभावविशिष्टपञ्चमोपर दति विग्रेवः। गतु wean पञ्चम्यां steve विकण्यः कस्मान्न भवति । उच्यते । खवाक्थोपान्त- लाभे वाक्धान्तरोयानाअ्रयणात्, एवश्च fare fea सद्ाशीऽपि बलाटरापतितः खोक्रियते। तस््ात्यञ्चम्था ₹इस्तयुक्रतिथ्यन्तरोण विकश्पः। तजापि रस्तयुक्राया श्रसम्भवे केवलेति, एतच्च वाजस- मेचिविषयं। तथाच खतिमहाणेवे वचमाभ्भरं । aarferied वापि पौणमास्यां यदा भवेत् । उपातिस्ठ पञ्चम्यां कार्या वाजसमेयिभिः ॥
wy कोचित् पूर्ववाक्यसाधारण्छादाजसने विपदस्योपलकणएतां मन्वानाः तेत्तिरोयाणमपि पञ्चम्बामुपाकमेंच्छन्ति। तद युक्तं | TET प्रसङ्गात् लचण्ातञ्चोपहारस्य PRN | यदि च पूवंवाक्यस्य साधार- wares wear तदं ““पुरोखा श्रञ्तुर्धां करोतौत्यख साधारण्धादाभ्नेयं चतुधा BATT शचणाप्रसङ्गः । अभर च पञ्चमो तन्धासमतेव "A मान्यमासगता अग्रतलात्, तस्मादाजसनेयिविषयमेतत्। तिष्ठत् वाज- खनेयिवाक्थं तथापि म पूरवेसमादाक्धात् गदसंकाम्तिदोषे तेन्तिरौवा- शामुपाकमे प्राप्नोति । थाहि चभोपाकमंरि airy नामाकाला-
8०० चतुव्यगचिन्तामखो परिगरेषखब्दे काजनिदंये [१० qe}
विदिताः तेषां च तस्सद्रद्मालुसारेख थवख्ितविकल्पाश्रयकं Gea न च aCe Tega भूयते । येषां तु ग पञ्चम्यामपि श्रूयते तेषामव्यवखितविकख्पमाक्नौ यदा प्ाथन्वात्य- walead न कालान्तरमिति व्यवख्चाम्रा्नाविदं वथनसुपतिष्ठते, एवं चापेकितं समपंयिव्यते न त ते्निरौयाणं उपाकर्मणि surat faut, तसाद संक्रा न्तिदुष्टायां श्रावणस्छ पौणंमास्ां तेन्तिर यकैः प्रोपद्ां उपाकमं कामिति fag aw केविदाडः | पवेणि यणेऽपि चतु शौसखेऽपि अ्रवणेनोपा कम are | जयोदश्छादितो wi दिनानां नवकं ya | MFA समस्तेषु ग्रहणे चन्र-सूर्योः ॥ दति वचनात् । प्रकारान्तरेणापि बेधः wayne दर्चितः। दादश्छादिसखतौयान्तो वेध इन्दु खतः । एकाद श्वादिकः सौरे ween: प्रको स्तितः | खण्डय्रहे तयोः प्रोक्सुभयन् दिनदयम् ॥ दिनद्यमच wrat “ay खण्डयहे तयोरिति वचनात् तदयुक् | नित्य-नेमिन्तिके जपे शोभे onary च । उपाकमंणि Wait ग्रहवेधो न विद्यते ॥ दूति वचनात् । इस्त-श्रवए-पर्वा्णौदयिकानि याद्याणि। तया परिशिष्टे । | धनिष्ठा -मतिपद्युकं लाद्छचसमन्वितं ।
१० qe |] उपाकमकालनि्वयपकर खम् | pet
Bae कमे BANC खग्यजःसामपाटकाः ॥ व्यासः |
श्रवणेन तु यत्कमे उन्तराषादृखयुतम् |
संवत्छर रतो ऽध्यायं सत् चण्णादेव नश्यति ॥
धनिष्टासंयतं ङुर्या्छरावणं कमं यद्धवेत् |
तत्कमे awe विद्यादुपाकरणषं्तितम् ॥ निगमः |
ग्र्योगो गरं दन्ति संकाभ्तिः शिख्घातिनो ।
तपोहनधन्तराषाढ़ा उपाकर्मणि वैष्णवे |
धनिष्टामिभिते काय्येसुपाकरणसंन्ितम् it काशिकापुरणे |
चतुदंश्ां समुत्पन्ञावसरौ मध्-केटभौ ।
बेदाग्खोङ्ुग्वतः पद्मयोनेखलौ sw: अतोः ॥
इत्वा तावसुरौ देवः पाताणतलवासिमौ |
श्राइत्य ताः Atlee ददौ शोकगुरः खयम् #
अग्छलन्धथुतिनरेह्ठा पवश्छौद यिके पुमः |
अतो aad तस्िन्लोपाकरफएमिग्यते |
आरासुर AAAS वेदाहरणश्रद्धया ॥ हत्प्रचेताः ।
भवेद्पाङृतिः पौणमास्यां पूर्वा एव तु ।
ब्राह्मणान् भोजयेत् तच पिद्नुदिग्य देवताः ॥ भविग्योक्तरे |
91
~ |
son चतुव्गे चिन्तामओो ufciwes काजनिदंये [६१ qe ।
cone भावश्च्यागो didsret frrwe । wart Bala मतिमान् अ्रुति-खतिविधानतः ॥ ततो देवाम् पिदखेव त्पवेत्परबमार्भसा | saa दिवेवोक्षन्टवौष्ठां चेव ater | Qala ब्राहमणः arg tarafHa शक्रितः 11 we चोदयिन ayaa तेन्तिरौषकेः ata । एतदकं aE परिशिष्टकारिकासु | परवष्ौदयिके gy: रावणं तेत्तिरौयकाः | ABT: अवे कुवुयंहसंक्ान्तिविभिते ॥ इति । अन्यैस्तु पूर्वविद्धा एव | भवौ दुगेगवमौ तथा दुर्वाष्टमौो चया। पूवविद्धा तु क्लश्या जिवराकिवेलेदिनम् ॥ दूति Tez | wy केचिदा: । faq य॒ब्यते ante we तेक्तिरोयका एव पर्वेणोति म नियन्तु शक्यन्ते अन्येषामपि चरानां wera विधानात्। न च परवश्छौद्यिके यदुपाकमं तेन्िरौवका एव Sach वाक्ाधौयुच्यते, विशिष्टागुवादे वाक्धमेदप्रसङ्गात् विश्रे- घषानामप्राेरत॒वदित॒मश्रक्यत्वात् एतावति च विचष्टे कर्मश त्रेभतिरौयकाणणं विधानागुपपन्तेः wate कमे father a. wife AT । किञ्च ` उपाक तत्काल पौ शेमासो तयोगरेञ्जपन्ेषयेब विदित लात् नाच कारिकायां तद्विधानं। we तु पौणेमासोकाकाङ्ग-
ge qi] उपाक्षमेकाजनिगेयपकर खम् | ४०३
ओौरयिककाखेन ear उदिश्षते। तज यरि त्ैन्तितौयकेरदयि- HAUNT: अम्बन्ध उदिश्छते तदा सम्बन्धदयामिधानात् भिद्यते aT । |
किञ्च तेत्निरौयकाः कर्लारोऽथक्गमेव, न शाक्तानां भियः सम्ब- न्धोऽस्ि। ग चारुशेकहायनोन्यायेन verter सम्बन्ध इति we) तच . हि अङ्णगणेकरायनौद्रथविशिष्टः कयो विधौयते अनन्तर द्रव्य-गृणयोः परस्परा काञ्चमात्मानाधिकरशत्वात् TTT भवति। अरज पुनः कारिकायां गोपाकमेविधानं। ग च पवीदयिक- तेन्तिरौवकयोःद्र्य-गृ खलेनापि सामानाधिकरणं अन्धोन्यद्रश्याकाङ्खग च अतो हविरुभथतवद विवडिताथे तेत्नि रीयपदमुपणकणारथ त्वा मुवादः, भ्राखान्धराधिकरणन्यायेन च wage ङपाकर्मव्यवस्था, तेतिरो्ाणामुकर पर्वोदथिकलमवपिरोधादन्येरपि are |
तथाच परिशिष्टे विहितं । |
यज्ना्नातं खश्राखायां पारक्यमविरोधि यत् | ` विद्वद्धिस्तदनुष्टेयमभनिहोचादिकमेवत् ॥
“श्रावणे दुगेनमोत्यादिवचनस् कमेविगेषानुपादानात् हिर- गभं fared विषयः, उपाक्माङ्गतमाभ्वदयिकञ्च आआ- aera चेति। तस्मानतेन्तिरौयारमेवौदयिके पवेषुपाकर्मेत्य- युक्रमिति । aa) ae. त्वभन्वगतिपदं तज पदतैवथ्य॑मिया विशिषटस्योहेग्यवं यथा “mead ब्रादह्मणमुपनवौतेत्या दिषु, उभव- परख तु प्रायन्बेनाभ्रेयशविराज्तिनिमिनलमिति भरमापमोदमा्- लाज्ञानन्बगतिक्रता । म च वाश्चभेदः, चदे ्छविगरेषर विकायां हि ख
9 ०8 aqanfantaat परि्ेषखण्डे कालनि्गैये [१२० अन |
म तु विशिष्टो । प्रपञ्चितं चेतद्धवदेषेन। “योऽ विप्रतिपद्यते तं प्रति विशिष्टविष्याश्रयणेन परिहारो ang: anger”) रपि च पूवा- दाइतवचनेरौदयिके पवेष्पूपाकमैप्राप्नेरलुवा दोपपन्तेः, arate च कद्रेविधिरूपपननः अ्रप्राप्नविषयलात् fae: म ख स्बन्धदयविधाना- wera: विशिष्ट विध्यात्, यन्धकटैमेदेन dramatic शरन्यया CAMS: | एवमनन्युपगमे च लए -निषप्रयोज- म(गुवादौ खाता । मनु यया वैश्वदेवेन यजेतेत्यज वििष्टविधौ गौर- वपरसङ्गात् वैश्वदेवगरब्दो MITT कजिन्यायेन प्रृतयागेषु प्रवन्तेत दति Wad, तथा विगिष्टविधिगौरवाक्ञश्णा पि खौकरियत इति चेत्। न। लजापि शखणाया mira 4 हि विश्वेदेवदेवतायो गादेश्वदेवश्ष्द- रन्तिः, किन्तु विश्वदेवकढयो गात्। ware तेिरौयके श्रूयते “यदि Rar: समयजन्त तदिश्ेदेवस्य वेश्वदेवतमिति, अर्थवादगतश्रष्दमद्- न्िनिमिन्तलं सवं ated “यदाजिमोयस्तदाच्यानामाच्यलमित्येव- मादिषु, यत्त॒ ख्णामिधानं तदण्डपगमादपवादेन विशिष्टविेयतया wauratart श्रव्यवख्छाप्रसङ्गात् | किञ्च तज विशिष्टविष्मौ गौरवं कमान्भरातिदेश्कग्पना च श्रगुवादख्च Greate: | अरज विशिष्टविधौ गौरवमाजं तदभावे तु Ser निष्ययोजनगखानुवाद दति वैषमं | वि- शिष्टविधौ च गृणाना पाश्णिंकसम्बन्ध उपपदते। aay कर्मानुष्टानारथ कालविगरेषाकाङ्कग विद्यत एव । न चाज शाखान्तराधिकरणन्थायः,
` “पवष्छौद यिके ga: शरावणमि्छनेनेवान्येवामपि पराप्तौ ते्तिरोयकषप-
देवब्येपरसङ्गात्। न च तैन्तिरौयगदय परवीरयिकल्वं विदितं । थदि च कालिकापु रारे गताख्धानसाधारण्छात् तेन्तिरौयब्यतिरिक्रानामण्यौ-
१० अ |] VIHAR AT TCA | ७०६
दयि adware तदा बक्लानामपि तत्ेवोपाकमे खात् वाक्याम्त- रपर्थाशोचमगया तु तेषां कालान्भराशयमित्यच समानं । fared Te पद मण्विवकितं श्यात् तेत्तिरौयपद विवलायामुकरदूषशस्य तापि खमानलवात् | तस्मादेवं व्यवस्था यदेक स्मिन्नेव fea कमेकारुग्थापि परव लदा सवेषां तजोपाकमे यदा तु दिमदयेऽपि कमंकालव्यापिन वा तदा नेन्तिरौयाशां ओदयिके पवशयपाकमे अन्येषां लन्यतेति ।
अयात्सजेनकालः | तच याञ्चवश्क्यः । Guana रोहिष्छामष्टकायामयापि वा | जलान्ते छन्दसां कुर्य्याद् त्सगे विधिवदहिः॥ पौषमासस्य tifeeat wurst वा जलसन्निधौ गामादद्विदाना- Haat Haley येन प्रकारेष्णोपकमप्रशत्यध्ययनं शतं तं प्रकारमिदार्नोँ परित्यजेत् न तु walter, अतणएवोत्जेनानन्तरमाहइ मनु; | पुष्ये तु aaa कुर्याद हिरुससजेभं दिजः | माचश्ुक्तस्य वा प्रापे Yate प्रथमेऽहनि ॥ आवां चद्युपाकमेकरणं aches, gem शरएकतप्रतिपदि Tae यदा प्रोषटप्ां तदा माचय्येव्यथेः, “श्रद्धप्चमाम् मासानपौ- Tata तेभेवोक्षलात् | बौधायनः | आवसतां पौणमास्यां srereyt atures तेष्यां माथ्यां वोूजेत् । आपस्तम्बः ।
Cog . चतुव्मेगे चिन्तामवौ परि थेषखष्डे काशनिर्यवे [१० च्छ +
तेगयां पौकंमास्वां रोहिष्छां वा विरमेत । ` श्न रोहिणो यान्नवख्कयवचनागुसारेण पौ षमासख्छ ure: : कात्धायनः | उपाषत्योदगयने ततोऽधौयौत धमेवित् । saga एवैषां ते परोष्टपदेऽपि वा ॥ छन्दोगानामुल्जेनकालमाइ गाग्यैः । सिंहे रवौ qo gad gate विचरेदहिः | exim मिणिताः geet सव॑दन्दसाम् ॥ परिशिष्टे | | मासे मोषपदे इसात्पुव्यपू्ौ भवेश्दि । तदा च श्रवकषे Hateai उन्दर्यां दिजः ॥ खादिरण्णये। | Caer क्व्यादु पाकमेदिनेऽथ वा | एतश्च WHAT प्रत्यब्दं काय्यै । ` यथाह कात्यायनः | मत्यन्दं यदुपाकमं सोक्छगे विधिवद दिजः | faut छन्दसां तेम पुनराप्यायनं भवेत् ॥ अयातयामेः छन्दो मियत्कमे कियते दिजः । गरोड़मानेरपि खदा तत्तेषां सिद्धिकारकम् ॥ दति ओमहाराजाधिराजश्रौमहादेवौय-समस्तकरणपौश्चर- खकलविया विशारद -ग् हेमाद्वि विरचिते wy चिन्तामणौ परि- श्षखण्डे कालमिणेये द श्रमोऽध्यायः | :
, अथ एकादथाऽध्यायः
` पथ संक्रान्तिनियीयः
तज संक्रान्िभेदाः देवौपुराणे | WENA शमाख्याताः खमा: Sara: | 'सक्रान्तिकर्पनाः' संकराम्तिभेदाः, cea मेषादयो Mara: NATSU, ते च सक्रान्तिसामान्यखमन्धेन विहितानां प्रतिषिद्धानां WAU समाः साधारणा इत्यर्थः |
ब्रहवेवत्तं | दादेव भवग्धेषां दविज भामानि मे प्र । एकं feud नाम षडप तिशुखं तथा । विषुवञ्च ठतोयश्च wea दे दकिणोसरे ॥ कम्भाखि-गो-इरिषु विष्णुपदं वदन्ति स्लो-चाप-मोन-मिथने yang | अर्वा सोम्यमयनं whinafar ara we we विदुवति लज-तौ णिनोः स्यात् ॥
"अदिः" इश्चिकः। "गौ; इषमः। “हरिः fire! SP कन्या । are धनुः। रशिधाश्ि' ककंटके । are दचिचायनं। ‘aia eure । यवः" मकरः । “रजः मेषः । AY Aer
afastsfa |
gee aquafentaal ufcitewe arefaae (ee aes
waa डे विषुवे दे eae: षडश्मेतयः | चतो विष्णुपादाख dart Ten WT: ॥ इअष-ककंटसदकाग्तो डे aevefquraa | विषवतौ ठुखा-मेषौ तथोमेध्ये ततोऽपराः # टष-टञ्चिक-ङुम्भेषु सिंहे चेव यदा रविः । एतदिष्णुपदं ara विषुवाद धिक फलम् ॥ कन्यायां मिथने मौने धनुव्यपि cari: | वशो तिसुखो प्रोक्ता षडग्नौतिफला गुणेः ॥ waaay मकर-ककंटयोमष्य, ‘fag, कचित् “ater लतोऽपरा इति पाठः, ‘ate: राशिचक्र | धनु्मियन-कन्यासु मौने तु षडग्रोतयः | च्योतिःशाख्जे । इष-डशिक-सिंडेषु ga विष्णुपदौ wat | तथा । 7 विषुवे तुखा-मेषौ म्य -स््ौ-मिथुन-धूंषि षड तिः , इष-ककटथोरयनं राशिषु शेषेषु विष्णुपदो ॥ गचभविग्रेषयोगेनेकेकस्याः सप्त संज्ञाः कथिताः देवौपुराणे । सप्तधा सातु बोद्धव्या THRs यथा wa । चेन प्रकारेणेकेकेव मेषादिसंक्राभ्तिः सप्तधा सपतप्रकारा श्ण । मन्दा मन्दाकिनौ egy घोरा चेव aia । urea) मिता परोक्ता संक्राम्तिः सप्तधा भप ॥ ख्यं चोरा विधौ awl भौमवारे महोदरी |
८ सि च
Rt Ge |) संक्रान्तिनिकेदप्रकर्डम् | ७०६
बुधे मन्दाकिनो नाम मन्दा सुरपुरोहिते ॥
fafa sat खाद्राख्सौ च Wage |
एताः GRIN: सत्त फलमासां तथोच्यते ॥
मन्दा भरुवेषु fatter दौ मन्दाकिनौ तथा |
feraigy विजानोयादुपैचौरा प्रकौन्तिता ॥
WAV Har कूरो्वैस रायौ ।
मिभिता चेव fafeer fafances संक्रमे ॥
wafe शिराणि चोष्छन्तराणि cieet च। ‘agi श्रनु-
राधा-चि बा रेवतो arate fe । wate’ अरभिजित्हलाश्रिनो- पुग्धाणि। ‘safe पूर्वा्रयं भरण्णो मघा च। “चराणि पुमवेसु- अवश-भनिष्टा-खातो-्तमिषाः। क्रूराकि' तौच्छानि तानि च मूख- weiziaa ।: ‘fear न्तिका विशाखा च
जिचतःपश्चसप्ताष्टमवदादश्र एव च ।
mae धटिका होताखत्पुष्छं पारमाधिकम् ॥
यथासंख्येन सर्वास रंकराभ्तिषु सप्त कालाः REAM, पारमार्थिकं
च॒ वसोर्धारादिषभ्यं सूखतमसक्राम्तिकाले watqert ama तदेव ॒ फलमेताख्पि भटिकास लभ्यत cau: । तरिम् पुछं MTS । तथा ।
मन्दा fare: शस्ता मन्दाकिन्यस्ठ राजनि ।
wag वेश्वेषु fawer चोरा शदे शभपरदा ॥
महोदरी ठु चोराणां शौण्डिकानां जयावहा ।
चष्डाश-पुक्कषानाञ्च ये शान्ये करूरकर्मिशः । 52
om
४१. चलुव्वै्ग चिन्तामणौ परिरेषखस्ये कालनिकये [२९ qe |
सवेषां कार्काणश्च भिचिता टस्तिवद्धिभौ ॥ 'मन्दाकिग्यस्त॒ राजनोति उजिधस्य sre भवनग्तोत्यथेः |
श्रौष्डिकानां लयावरेत्यज राचसोति zeal एवश्च या qe जयावहा ख तस्यां तायां अभ्बदयषाधनानि कमेाङि कुर्य्यात् । यस्य या जधावहा aut दोषभिदत्यथं श्रन्तिकामि said) अन्यमपि श्ान्तिकानुष्ठानाथं विशेषमाह |
मपाः Profan ware मध्या तु दिजोत्तमाः ।
SATS तथा वेश्याः शद्राश्चास्तमये रवेः ॥
पिशाचास्तमये वापि श्रद्धराके तु Trea: |
wee व्यतौपाते पौद्यन्ते गट AAT: ॥
उषःकाले तु Sart दन्ति गोखामिनो जनान् ।
हन्ति प्रत्रजितान् सवान् सन्ध्याकाले fasta: ॥
संक्रान्तिर्जायते Ty भास्करे wa शमौ |
विदुर्मासि भयं aw दु भिंशाटृष्टि- चोरजम् ॥
स्यादु त्थितस्य fan wat ated रवेः ।
संक्राम्मिेतिले नागे प्रसुप्तस्य चतुष्यदे ॥
विगष्टश्य गरे विशां ववे वशिजि area |
faarere: कमादिष्टं fafte मध्यमं wea ॥
were संक्रान्तिर्याष्गरनेन्दुना भवेत् |
ARTY तादृश प्राहः WHATS नणाम् ॥
नागरखण्डे | | रवेः संकमणएं crt संकान्तिरिति कष्यते ।
RX wet] शं कान्तिनिययप्रकरयम् | ७९६
चान-दाग-तपः-आाद्ध-होमादिषु महाण ॥ रवेः Tat संक्रमणं या कान्तिः खा ग्रहामनरसक्नान्तिभ्यो महाफणेति कथ्यत इत्यषेः | | WTATAT: | रविखक्रमखे प्राप्ते म खाथाखस्ठ मानवः ।. खक्तजक्मनि रोगौ स्ताजिरधमद्येव जायते ॥ कचिष्तुराद्ेमन्वथा पद्यते | | SAMA रोगो SSAA शटा भवेत् ॥ संक्राकौ यानि दन्तानि इव्य-कव्यानि दाढभिः। .. ताजि मित्थं ददात्यकेः पुनर्जन्मनि जनि ॥ अयनादौ सदा देयं इव्यमिषटं wey यत् । षडशौ तिमुखे चेव fate चद-सूर्थयोः ॥ स्कान्दे मागरखखण्डे | थ एते तनवः प्रोक्ताः कालाः संक्राण्तिपू्वकाः । भेतेषु विद्यते विन्नं यतस्दाश्यसंन्निताः ॥ WEY दन्तं कुपाजेन्योऽपि मानवैः | कालेऽपि च ae सत्यमखयतां कलेन # VAT | | विषुवेषु च werd ov भवति चायम् । एवं विष्णुपदे चेव वडगोतिमुखेषु च ॥ भारदाजः | aya यदं aera विषुवदये |
axe चतुब्व्ं चिन्तामबौ परिगरेषखष्दे काजनिर्यंये [११ च्य ।
कष्यते खागरस्छामस्तस्यान्ता नेव दूष्यते ॥ afar: |
अयनेषु च यदन्तं षड्ग्नौतिमुखेषु च ।
चन्द्-स्यौपरागे च दतं भवति TTT ॥
wat कोटिगुख्छश्च we विष्णुपदौफखम् |
वड््ोतिखदलम्तु वड़ग्ौत्यां खतं बुधैः ॥
श्रतमिन्दुये दानं खहसन्तु दिगचखये |
विषुवे शतसारस्छ व्यतोपाते aan 8 EAT: |
श्रयने विषुवे चेव जिराजोपोधितः पुस् ।
शाला योऽचेयते भानुं खवंकामफखं शभेत् ॥ आपस्तम्बः ।
अयने fart चेव awe चण्द्-स्येयोः |
अदोराजोषितः खातः WIA: प्रसुच्यते ॥ एतच्च पुश्नवट्ग्टशखब्धतिरिकरविषय |
आ दिव्येऽहनि संक्रान्तौ Gee चक्-ख्यंयोः |
उपवासा ग कर््तग्यो whee gfwer तचा ॥ इति gfuet ग्टहखस्य तजोपवासमिषेधात् | ब्रह्मपुराणे |
तुखां प्रत्यागमन्भुथं विषुवे दिवसे सति |
age: प्रदेथानि सस्यान्यभिनवानि वा a तथा ।
९९ अर ।] संक्रान्तिनियंयप्रकर डम् | | TE
मेषश्िगमिषौ wal जेर टत-कम्बलम् ।
अपास्य देयादे वेभ्यः पूजा काया प्रयन्नतः ॥ कालिकापुराणे |
कमक कुलिशं Tet पदाराग्च मौ क्रिकम् |
एतानि पञ्चरत्नानि न्यसेदेवस्य मूद्धंमि ॥
Tarat चाप्यभावे त कषे क्ौद्धंमेव च।
सवे योजयिता तु तस्मिनेवोन्तरायणे ॥
विधिकच्च तचथाभ्च्थे गव्येनाञ्धेन रिशा |
प्रचाख् महं यिला ठु प्रदात घृतकम्बशम् ॥
दत्वा VTL यो ब्राह्मणान् यतिभिः ae |
waite zeften तु कण्पयेदनिवारितम् ॥ लिगं" होरकं । "द खयिला' दकिणया सन्पृज्य । "कचययेद्धो-
नमिति ste: |
उपोग् waaay कुयेद्धक्िपुरःसरम् |
पञ्चगव्यं तिले पौला वै पारथेत्खयम् ॥
fre: खानं पर्वत तेरेवोदर्ेनं बुधः ।
देवतानां farerg उभाग्वां तर्पणं तया ॥ पारयेत्" पारणं gaiq: तिलक्ञान-पारणयोर्बा् क्रमो
faafen: | उभाग्वामिति तादर्थे चतुर्थौ |
होमं ay प्रक्ुवौत स्वशेवोलरायणे।
तान् वे देवाय fat weds समं ददेत्॥
यज्ञादेव करोत्येवं fou wait निवेश्य थः |
ete aqenifamaat ufcitvasy कालनिवये [१९ we?
TUUAGATHTY AL: कस्मात् स wea ¢ AYATS । WHIS तु सप्तम्यां यदा संक्रमते Tha: | महाजया तदा सा वे सप्तमो भाखर मरिका & खानं दानं तपो होमः पिढ-रेवादिपरजमम् | ad कोरिगुणं प्रोकं तपनेन मच्ोखा ॥ aera मानवो we रवेन खापयेद्रविम् | सोऽ्मेधणशं प्राप्य ततः सय्येपुर way ॥ पयसा GUA भारकरं भक्तिमान्नरः | fage खवेपापेभ्यो थाति सग्येणशोकताम् ॥ वरेण विमानेन किङ्िशोजाखमाजजिना | aera Taga: कानधाभेयखमो भवेत् | feer तज चिर कालं राजा भवति faree: ॥ मयेषा कचिता ger सप्तमौ fracas | AGUA AAT TIT मङ्गलान् मेत् । ततो याति पर ag] यच गत्वा म शोचति a संकाम्तिविश्रेषेषड देथविश्रेषमाड विश्वामित्रः | RIA भानौ मेषदानं महाफथम् । ृषसंक्रमणे दाने मां प्रोक्तं तथेव च ॥ वस्त्ान्न-पाम-दामानि मिथुने विहितानि तु। छतधेसुपरदानन्तु whe Wwe ॥ ससुवक्षं पचदानं fae च विहितं सदा ।
Re ° |] संक्रान्तिनिशयप्रकर खम् |
HUAN TATU Flat तथेव च ॥ aes धान्यानां बौजानमामेव sera | MSHA TATU वेश्यनां दानमेव च ॥ अज ‘ate: ठुखिकः | UAHA वस्त्राणां यानानाश्च महाफशम् | इ्मषप्रयेशे दारूणां दानमग्रस्तयेव च ॥ कुम्भप्रवेशे दानं तु गवामम्ब्-द्रएस्य च । armas इअश्ानमाश्यानामपि era ॥ दानान्बयेतानि मया दिजेष्राः प्रोक्रानि काले तु AL: ATH | प्राग्नोति कामं मनषसछभौष्टम् तस्मात्मशखन्ति fe area ॥ स्कान्दे | Ud तिमयो राजन्दश्यार् seta | सर्वाम् कामानवाभ्रोति विन्दते परमं सुखम् ॥ विष्णुधमौन्तर । Sue त्वयने विप्रा वखदानं महाफलम् | तिशलपू्वेमनद्धादं दत्वा रोगेः प्रसुश्यते ॥ शिवरदश्ये | पुरा मकरवंक्रान्लौ श्रो Atay BA । तिलालुत्यादथामास ena स्वरे डनां ॥ तसमा्तथ्यां fre: शानं काथं चोदर्भनं बुधैः ।
aud चतुव्वगचिन्तामडौ ufcitaway arate [१९ qe!
देवतानां faqurg शोद कैस्तपंणं fara: ॥ तिला देयाख fama: सवैदेवोनत्तरायणे | तिलांख wearer होतव्याख्च तथा तिलाः ॥ तस्यां तिथौ तिलेद्धैला येऽचेयन्ति दिजोलषमान् । जिदिवे ते विराजन्ते गोखडस्प्रदायिनः ॥ तिखतेलेन दौपाख् देयाः fuaze war: । सतिलेस्तष्डुलेदवं पूजये दवि धिवह्िजः ॥ इताभिषेकं वा जुर्यास्महापुधफलेष्छया | एतपूर्णेन भाण्डेन साविषेण ayia ॥ गयेनाज्येन वा WT: AU] एतकम्बखम् । सर्पिषा शूपकं रम्यं शृत्वा श्रेयोऽभिरद्धये ॥
दयं च सक्रान्तिरतिष्च्मकालाः |
तथाच देवोपुराणे | एतन्खलविभागतु gine कौर्भितम्। परमाथेन या संस्था कथयामि नृपोत्तम ॥ खस्थे नरे सुखासने यावत् स्यन्दति खोदनम् | तस्यां format भागस्तत्परः परिक्लोभ्तितः ॥ तत्पराच्छतभागसत् चटिरित्यमिधौयते | जटः सषखभागाद्धे तत्कालं रविसंयरे ॥ तत्काले तु Fabia चेलोक्यं स्दराष्वरम् | अच ब्रह्मापि सन्दिग्ध उवाच Graaf दानाध्ययनम-जप्यादि fas व्किशडोमतः |
rt ° |] सक्रान्तिकालनिखयप्रकर खम् | 8९७
वसोद्धाराख् लभ्येत अन्यथा ATE ॥ अतखास्वामतिद्श्मायां Rage म शक्यत इति सजिहित- कालो ग्राद्यः, ख च कियान् याय इत्यपेलायामाह वसिष्ठः | संक्नाश्तिसमयः Ba THe: पिभितेचणेः | तद्योगाच्चाप्यधस्ोष्ये जिंश््नाद्यः पविजिताः ॥ अध frre: stag finery: युष्यकाशः। यदा जिश- शाख्यः ya पञ्चदश पात् पञ्चदशेति Ha एवं हि सति वच्च- माएदेवो पुराणएवच्नेन सह संवादो भवति | जाबाखः । संक्रान्तौ THR शोडग्नोभयतः कलाः | अज कलाः" नाद्यः बहवाक्यानुरोधात् | मरोः | MSY: षोडश GAT संक्राकेरपरेण याः | राहोदं श्रममाजेण पुष्छकालः प्रको नतित: ॥ शातातपः | | शर्वाक्षोड़श विश्चेया नाद्यः पाच्च षोड़श | काखः पुण्योऽकंसंक्राजेविदद्धिः परिकोन्तितः ॥ wa केचिदाहः उभयतः षोडश्रधटिकापुण्यत्वचनं विष्णुपदो- विषयम् “quearet विष्णुपद्याः प्राक् पञ्चादपि षोड़श” । इति खन्दपुराणवचनात्, ATIM | wuaret सदा देयं द्रव्यमिष्टं aeq यत् । प्रडशोतिमुखे चेव feats we-guat: ॥
93
४९८ चतुव्वगंचिन्तामखो परिग्रेषखद्धे कालनिर्यये [२२ qe |
दतिवचनादौ कडनौत्थाञ्च दानं विध्व weeny दानाधिकरण्ठतागुपपलेः कालविगेवाकाङ्खाथां श्रातातपेनोक्म् | अर्वाक् षोडश्न fawer इति । तस्मादस्य TH तद तुमृणं सम्ेशंकरान्तिगिषयलमेव gears ग॒पुनरतुपालविष्ठुपरौोमाचविवथलमिति । “यु्छकाशो विष्ण- पदा दति arene नति्वंच्छते । अन्ये are: “अवाक् tye विज्ञेया इति वचनं विष्णषदौ- षड्ग्नोति-विषयं । तदुक्तं वशिष्ठेन | षड्श्ोत्थां व्यतोतायां efeqnrg नाडिकाः | Geren विष्ण॒पद्याख प्रा्पञ्चादपि षोडश ॥ अच चशब्दात् षडग्रौव्यामपि प्राक् carafe षोडशेति नम्यते दति । एतद पि yaaa भिराश्तं देवौपुराणे | अतोताबागता भोगो ATE TEST सताः ॥ wart निभित्ते fafera खान-दानादेर्भिदिद्धख्य वाध्ययनादेः पालनं भोगः “भुज् पाणनाभ्बवहारयोरिति ATI । साज्जिष्यन्त् भवेत TeTet संक्रमे रवेः । VAT भवेल्लोके wx-garcefen: | काशो बिकशचते सवे ब्रह्मां चराचरम् ॥ काशगष्द-सश्याकयोः काले संक्षान्तिपरापते “विकते विगत- शब्दं भवतौत्यधैः | | पुष्छ-पाषविभगेन फलं देवौ प्रयच्छति | Say संक्रान्तिकालस्कूपा दुर्गा, एतदेव संकषाब्धुपक्रमेऽमि दितं
(कै म
९९ Ge} संक्ान्तिकाशनि्ंवप्रकर यम् | ete
समायन-खत्-माख-पच्चाहादिक्रमेख तु । खुख-स्छविमागेन Va} ware विमो ॥ संक्राग्थ्यायसमाप्तावणुक्कं । देवौ area वस यथा सच्छा wath eT । साधक ख्वकामानां महामयविनाशिनौ ॥ इति | एकधापि शृतं तस्िन् कोटि-कौटिम् णं भवेत् | धमादिव्केते श्ायुराच्छं युच्च -खुखादथः | श्रधमा्याधिश्नोकादि विषुवायनसजिधौ ॥ सज्िधावपि ब्नेगायने विषुवे च ofall फशविभेषो ट भरितः | लया | अयनेषु विकर्पोयसष्छे निगदतः set थावर्िन्रत्कखा YT: ATG TATA | fact भास्करे दुष्टे ferret दचिशाथने ॥
'अथनेषु fase इत्यस्ताथमर्थः वा wat दिवा संक्रान्तौ पूर्वापर विभागेन खामान्बतः पराप्ताः TEST नागः यत्त॒ राजिषंक्रान्तौ weed तज विंश्रतिनाखोऽधिकाः ` सम्बन्धनोयाः, Areca mE ame दिनदयं पुश्यमिति। चदा या wat पूर्वापरवि- भागेन ween area fararet faery aterm, तचाचोभयतः wefinfrrg: gar wan wats) seat yea Weng छभयतो दश्दशाभिका FUT इत्धयेः |
wa त्वेवं व्याचते विंश्रतितमा wer संक्राभिकशादष्य थावद्भवति ae । wa at याचते यावदित्धव्यवं साकष्य-
४२४ agai fant परि षण्डे कालनिकये [१९ ae)
विधि-परिणामेषु ada, यावत्यो fiufrafear: qeare स्याप्ययने amt घटिकास्तावदधिकं तत्पुष्छमुत्तरायण इति fanet विग्रेषः, fata swage संक्राभ्तिकासे भास्करोंऽशकरद्ितो भवति, दिनान्ते दशचिणयने उदगयनं देवानां दिवसः, तत दकिणणयनमिति खरूपानुवादः | बरहवेवन्तं । विषुबे wat स्याच्छडश्रो तिसुखे भयं | तथा विष्णुपदं Whe पुष्ानि कवयो विदुः ॥ इति मरौश्थादिवाक्येष यदश्पकाखप्रतिपादनं तत्पश्यातिश्रय- प्रतिपादनाय 4 तु नियमायमिति zea | अतएव शातातपः | या याः सजिडिता नाद्यस्तास्ताः पुश्तमाः War: | ष्योतिःशाख्ले । मधये विषुवति दानं विष्णुपदे दचिणायने चादौ । घडश्नौतिमुखेऽतोते तथोदगयने च रिफलं ॥ अरज मध्यशब्देन संक्राज्तिप्रव्यासननपूर्वापरकालयदणं संक्राजि- मध्यमकालस्या तिद्श्मल्ात् | बोधायनः | भविय्यत्ययने विष्णौ वन्तमाने तथा विषौ | षड्शो तिसुखेऽतोते श्रतौते Saas ॥ वशिष्ठः । ag विषुवे qu प्राक् विष्णोदं छिणायमे ।
१९ Ge |] संक्रान्तिक्षालनिययप्रकरणम् | ४२१
षड़् शो तिसुखेऽतौते sala चोन्तरायणे ॥ लौगाच्िः | चाम्यायने विष्णुपदे तथादौ ere विषुवे ठु मध्य । वदग्धतोते षडशोतिवन्रे महर्षयः wet च सौम्ये ॥ “षड्शो तिमुखेऽतोते aa च विषवदये । कचित्पाठः “ana विषवद्य इति | “भविद्यत्ययने पुष्यमतौते चोत्तरायणे" । a9 चग्रब्दाद्वविव्य- त्यपि qe विश्चेयम् | WEATH । | जिशत्ककंटके माद्यो मकरे तु दशाधिकाः। भविखत्ययने पुष्छा sata चोन्तरायणे॥ अच चश्ब्दादु्रायणे पञ्चादपि चला रिंश्दघटिकाः पुण्ा- इति दभितं। मध्ये दानं विषुवति ददि Fut पुरा | षड्शोतिमुखेऽनोते sata चोन्तरायणे | cele निणेयो दाने संकरान्तौ दवनेषु च ॥ वचिष्ठः । ` अतोतानागते Te इ दछूदग्दकिणायमे | उपरागे तु तत्कामतोते चोत्तरायणे |
अनागतेऽपि Wary “ana dara” इत्युक्त,
A >; |
SRR चतुम्बंगं चिग्तामौ ufciuee कानि खये [१९ ख०।
उदग्दक्िणायनयोरतौतानागतथोः gatas तत्कियति are- इत्यपेच्चायामा₹ | जिंशत्ककंटके नाश्यो मकरे विंश्रतिः इताः | वन्त॑माने तुशा-मेषे नादद्धमयतो दश्च ॥ GATT | यगाग्तेष तु wefan षड्श्नौतिमुखे तथा | Owe विं्रदेवाद्ा मकरे निशदुन्तराः ॥ वसिष्ठः । वड़ग्रोत्धां ग्यतौताथां efsanrg भारिका | quran विष्णुपद्याख्च पञ्चादपि च वोड्श्र ॥ कचित् “afegarg नाडिका इति पाटः । aw वद्न्नीति- gaint सक्रान्तोनां सतद्शमे्केकय्याः पञ्चदश पञ्चदशेति | तेन gare: षष्टिनाख्ौो wafer) एतदाक्धपर्वाशोचनया केचिददन्ति “श्रतौतानागवो भोगो नाद्यः पञ्चदश war इति देवौपुराणवचनं षड्श्नोतिविषयमिति | agen, देवौपुराणवखभं अतोतानागतमोगप्रतिपादकं इदग्बतोतपु श्छग्रेषप्रतिपादनायेमित्य्- पसंहारानुपपन्तेः । तथाच satura on “वड्श्चौतिसुखेऽतोते तथोदगयने च aftwefata । fa च देवौपुरारे संकाम्तिमा- अथधमेप्रकरशमेकःं woe विगरेषसंक्राजिधमेप्रकरणं | ay सामान्य धमेपकरणे इदं वाक्धं पञ्चते “Marat भोगो नाशः पञ्चदश खता इति | तजोक्डंङारयखे प्रकर शवाधोऽपि EER | तस्माष्डद्- Whey परत्येकमतोतपश्चदश्थरिकाड पुष्छविगेकत्रतिपाद-
ar ae |] खंक्रान्तिकालनियंवप्रकर बम् | RR
minafete नोपसंहारः। यदि amen: षट्टिनाद्यः TET Tae: धात् तरेतसूखगुत्धन्तरकल्पमामरसङ्गः | यदा तु Te TESTES ATG पुष्छविगेषप्रतिपाद बाथेमेतद्ाक्धं लदा न मृखभल्यन्तरकख्पनं | “श्रतोतानागतो भोगो नाद्यः पञ्चदश सताः” | इति वच्नेनातौता- afa पञ्चदश्चरिकासु पुश्यप्रतिपादमाथे “वङग तिसुखेऽतीते तथोदगयने ख शरिफालमितिवचनेनानोते कश विश्ेषप्रतिपादनाव् mya “षड्घ्नौ तिमुखेऽतौते A पञ्चदश खताः” | इति सकन्दपुराणएवचनात् | RTE व्याख्या व्यासो । बौधायनः | qe विषुवति प्रोकं द श्पूवां दश्रापराः | पुष्वकाशोऽकंसंकाग्तो खाम-दान-जपादिषु ॥ टृस्यतिः | भविखखत्धयने gerfanea तु zfaa | Bata SHC नाद्य इति प्राहः पुराविदः ॥ गौतमः । अर्वाक् षोडश AY पराः शोडश एव ठु । तावेव दि gaara चो्भरायणे ॥ सवेसंकान्तिष पूवं षोडश नाश्यः परतख षोडश्र नाद्यः GUT: तावेव समूहो षोड्श्दयलशण्यौ द चिमे पु्यतमोौ । “ala चोक्तरा- qe” चकारात् पूवंमधोल्ययेः। कचित्तु “ता एव cfwe पूवैमिति पाटः GA एव । aay army पू्वापरविभागेन संक्रान्ति विगेषे पुष्काशप्रतिप्रादनं लद पि पुष्छातिश्रयप्रतिपादनाथे ग नियमार्थ-
७२४ चतुन्मगं चिन्तामयौ परिगेवखण्दे कालनियेये [१९ wes
मित्यवगन्तव्यं । “मध्ये विष्वति दानं विष्णुपदे दचिशायने चादा- वित्यादेनिंयमपरले ““पु्ास्था विष्णुपद्याच्च प्राक् पञ्चादपि षोडशेति “तद्योगखाप्यधयोष्यै जिंशल्ाद्यः पविजिता इत्याद्यसक्गतं ख्यात् । गोभिलः । राजौ संक्रमणे भानोदिंवा gate तत्वियाम् । yaaa वापि प्रव्धासन्तेख तत्फलम् ॥ केचिदेतद्वाक्यं श्रदधेराचजातविषुवद्िष्णुपदौ विषयतया व्याच्ते तयोरेवाद्धेरानातयोः ae दिनदयस्य पुश्छलादिति। aye शअद्धंराचिसंक्राम्तौ पूरवापरदिनदययोः werent विगेषाभावादिषु- वद्िष्णपदौव्यतिरिकाद्धेराजिसंक्राम्तौ दिनदयपुख्छत्वस्य eared तप्ममाणएलाख | तस्मात् प्रवापरकाशभाविषवसं क्राम्तिविषयमेतत् “प्रत्यासन्तेश्च तत्फणमिति वचनात् | गाग्यैः । काले न्यूनेऽदधेराजौ तु यदा संक्रमणं भवेत् । तदहः पुष्यमिष्छम्ति गाग्ये-गालव-गोतमाः ॥ देवौपुराणे । Rect were दिवा पु्छममागतम् | स्पूं श्रद्धेराजे तु उदयेऽस्मयेऽपि च ॥ Wag भास्करे पुण्यं श्रपणं सरवेरोदले | are उभयोदेयमतिरेके परेऽदनि ॥ म MTA नागतं, संक्रान्तिकालेन नपुसके भावे क्र, अप्रा सक्राम्तिकाल दति चावत्। उदयः प्रातःसन्ध्या। श्रस्तमयः' साषंसन्ध्या।
गमि २
१९ अ, |] संक्षान्तिनि्ेवप्रश्जरयम् | sey
मवद" were, mec’ for, भाररोपलकितन्त् we करोतीति थुपन्तेष्, «ae wid दलनं weg अद्धराज- TW: | घन्थाकादे राजौ च संक्रमणे टिवमतं cece पुच्यमि- wre: | wage were उभयोः पूरी रदिवक्योः प्रहरदधे देख ferret । wfat® शङ्धेराणात्यरतः eae परोऽहणि प्रहरदन quiere: | अस्तमये पूवेदिनप्रहरदयं ae, छदवे दन्तरदिन- परर प्रलया सन्ते, कचित् “ant wide इति पञ्चते । श्रत्ते मेवं पठन्ति | जए रचे तु उदचेऽस्तमयेऽपि ख । ATE भास्करे TS पूं शवेरौरखे ॥ इति । werigasgrre रण्यनेनेव wey पवरोरके इत्यं । चवापि यत्पुनरच्यते तत्पुश्सम्न्धाये चथा दिवायुष्ठं तथा winwifa WATS पुश्भित्य्ंः | अच केचिदाडः। श्रद्धराजिसकमणे उभयोरशोरेव संकरान्ति- चिभ्रिनतस Gree A faire हदर्टानासत्षसुयः, MART fewet forse तस्ाटदोषदु टात् तस्ान्यव्या wae परोऽ वा खनादिषुष्छविकण्यो वेरित्यः। WH कवष्याकारणलेतदाण्थं | ब्रद्ुद्ौ तिलुखेऽतोते ww च त्रिषुवदये | भविष्यव्यथने Qala WATT ॥ न ॒ताव्रहेतद्राकयं उदयाखमयन्त्रणाद्धे राजका नि विचेषविषधं तज प्रहरद्चपुश्खलश्योह्लात् । नापि दिवकसश्नान्तिविषवं “ware:
GuUaregy sigur: wer इति वमगविरोधात्। यदि च 64
४२९ चतुग्येगंचिन्तामयौ परिगेषख्े कालमि्यये [९९ wel
दिवसे caret “वड तिसुखेऽतौत were: तटा “वड तिङ्खे- तौत इत्येतावदेव ववयं किं “वोड्श्रोभवतः कला इत्यनेन, अस्मिन् सति षोड़श्कलातिरिक्रख्वापि area यु्ताप्रसक्षिरिति चेत्, म्, Titans TUTTE पुष्छलादर्थादन्यचापि fader Tener ae: षोड्ग्नाङौतुद्लारिति, awegas ayutingent अ्रतौतायां परदिने ge विष्वदये च on war परदिने पुष्छमिल्थेवं दिणायने श्रद्धराजे भविति पूर्वदिनं we उत्तरायणे श्रद्धराजे wala खति परदिनं पुष्मिति avert wi पूणं श्रद्धंराजे यान्यथनादौनि तानि “षड्भनौतिसुखेऽतौते इति वाक्धेन पूवदिनाद्धे sucfeme च ववख्ापितानि, विष्डपदौ तु अवसखावचनाभावाद्यवर्वां प्रति साकाङ्क सतौ अननरवाषयेन कमवख्छाप्यते | | mat पुं विजानोयार्थद्चमिन्ना तिथिभवेत् | अङ्कराचे ग्यतौपाते विश्चेयमपरेऽइनि ॥
weet पुण्यं विजानोयाट्यदयदधेराकेऽभिन्ना पूर्वदिगतिश्था एकेव तिचिभेवति यदि संक्रान्तिकाले तिचिरन्वा ern दा- वहनि न पुष्छमित्ययेखिद्धं किन्तु परदिन एवेति। बरद्धराजे ea एुन्िंशायामभिन्नायां वा fret संक्रमणे परेऽइन्वेव we चेयमिति ATTN, षड्ग्नो तिञ्ुखे विष्णौ विषुवे sence पूर्वमपि पुष्छकाशख् प्रतिपादितलात् | न च विष्णुपद्चपि exert प्रति षाकाङ्य, तश्चा शपि
प्राक् एुख्यलम्रतिपाद कवचनस््ोदाइतलवात् । ग च देवौपुराणौयेनेव
खाकाङ्खुलपरिहार इति नियमे प्रमाणमल्ति। नच तानि वदनानि ~
1
१९ Ge |] संक्रान्तिनि्वेयप्रकरयम् | gee
दिवासंक्षाज्तिविषयाणि “agiifagestia इति देवौपुराणवथनं अद्रा जिसंक्राभ्ि विषयमिति वयवस्वायां प्रमाणमसि । तस्मात् रादौ qu विजानगेयादिति खवेखंक्षान्तिसाधारणं | अतस परिशेषात् दिवा- संकान्तिविषयमेतत्। ग ख तदिषयले “संक्रान्तेः पुष्यकाशस्ठ वोञु- शोभयतः कला दति वचनगविरोधः। पुष्यविशेवप्रतिपादनपरल्वात्, न च दिषासंक्ाग्तिविषयले “षोडशोभयतः wer cae aaa, चटिका- विगरेवलाभा्ंलात्। म च राजिसंक्राज्िषु setae पुष्पलादर्थाद- म्ब्ापि विग्रेवापेशायां तच्येव ग्रह, अर्याज्ञाभेऽपि शब्दतः प्रतिपाद- मख्य GMAT । न च तस्मादपि लाभः, वोद्ग्रदय-प्रहरदययोभंदात्। ` एतेन चत् Thee “आदौ Te विजानौथादिति वाक्छमङ्धराचजा- तविषुवदयविषयं तड्धि मध्ये शभ्पादनोयलाद्मवखामपेखते, विष्णुपदौ तु प्राकपुष्छाभिभानाशिराकाङ्खति न तदविषयमिति तदपि निरारूत।
अन्ये लाड : “आदो पुष्यं विजानौयादित्यद्धंराचभवत्सम्वेसंकान्ति- विषं भवतु “aguifagestta इत्यपि भवतु बाधकाभावादिति ATER । यदोकरभागा संक्रान्तिः श्रद्धराजे भवति पूरवंदिनतिथौ कि- सि्सदा तदशमदयविरोधप्रसङ्गात्। एकेनेव वचनेन व्थवखा सिद्धेन वल- गदयादव्यवस्ेति तस्मात् “met पुटं विजानौयादि ति वचगमद्धराज- भवतसम्वेसंक्राभ्ति विषयं “षड्गौ तिसुखेऽतौत इति तु दिवासंकान्ति- विषयमित्थन्ये, तदप्ययक् अद्धेरा्जातयोमेकर-ककंटयोरिंनदयपु- ष्छलाभावस्छ वच्छमाणलात् तदभावे व्यवस्छानपेखणात् ग तदिषय- लेतदाक्धं किन्त मकर-ककं टसंक्राज्तिव्यतिरिक्रादराजभवन्धकान्ति- विषमिति fag |
श्य चतुव्येगं चिन्तामखौ ufciteee कालनिख्ये {१९ Ge
विहः | | अङि संक्रमे पुष्यमहः रन्ते प्रको नितं । राजौ ame we fare खान-दागषोः ॥ अद्धेराचादधस्तस्मिश्वष्याकख्लोपरिज्रिया | खे संक्रमणे योद्धं STATA ॥ पूं Maguey तु अदा शंक्रमते रविः | प्रा्ृदिगदथं पुष्यं Gan मवार-ककेठौ ॥ अद्ध रा चातप परत संक्रमे पूीम्तर दिनपरहरदथुखालवकनं ` विदुवनधाभविवयं ग त् विष्यपरो -बद्भौ तिविषयं । frquut धसुर्मौग-गयु्न्वासु वे aT । पूवौष्सरगते राजौ भागोः Grad भवेत् ॥ Wate पश्चमाणशस्ठ Ter: star मनो feta: | अपराङेतु was ओते ara च वर्मक ॥ इति निममवयनविरोधात् | नाप्मथमविषय तज enafere quay | तथाच GWA: । आसकशेक्रमं ge frag शान-दानबोः | शाभौ dare भागो विंषुकत्धथने दिनम् ॥ चंच तु “विधुवत्यथने दिन इति पाठः vere: दिने राजोषा wane विवुवदवमवो दिनाक gua, असिम् ws लथनविवव- तापि खीक्रिवते । अन्तु केवाचिद्याख्थामं efwetucraeetfen एष wma सति दिन एव पुश्ठकाल इति तत् कुटनादु पेषकोवं ।
१९ ae |] वंकान्तिनिदयप्ररवम् । = ont
अपरे त frre gerfawenftraenrefete मन्व मानाः सवेखंकान्लिव्व्धराणाननामुदधै वा जातां दिगाद्धं ge निच्छन्ि।
खन्दधराखे ,
धतुर्मो गावतिक्रम्य कन्याश्च भिथनं तथा ।
पूकापरविभागेन राजौ संमते यदा 4
ferret पञ्च WES तदा पुष्तमाः खता; |
UCT ख तथा WE 2a fas च क्ख ॥ |
“eq gua इति वचनात् पर दिनं पुख्धनभिति at ।
“पूं Vagus लिति वचनं केचिदेवं qreet, agus पूरं षटि सुक्र न्तिमिवति तदा fered ge प्राज्ञ, पूरवेदिनं ज्रावेनादुपरितेन, छन्तरमावतेनात् पूजे, “ad agua लिति शेवो बुरारवचगाशु- रोधात् GS WET जातौ मकर-ककंटौ gar गहाय तथो- दिंमडयं ga ग भवति किन्तु राजिः ger, anes neti Tare) भत्वणोकं किश्चत् “gan मकर-ककंटा विति वचनेन मकाद्~ ककंटयोदिंगद्यख्छ Gea Went न तु राजौ qeaqea एकपदस्यायेदयासम्भवात्, भ हि भवति देवटन्तं ya मोना विप्रा आकारमितग्धा we देकदन्त् asa भोग चितध्य इत्यप Uist इति, तदय, “Gat मकर-ककटाकिरस तवीरिंगदयम- एष्छमित्यज न तात्पये fay राजिः Ter `इत्वजाम्बया तयोः एष्काखप्रतिपादनं न इतं स्यात् सवेसक्रान्तोगां युष्छकाखपरतिपाद- गक च महलात् । एवं दृष्टान्तेऽपि देवदतं Ga . देवडततेना-
GRe अतुम्येगं चिन्तामयो ufctuae srefrea [९९ qe}
कारयितव्य cry न area किन्तु असौ ata भोजयितग्ध cers अन्वया तख निमन्नितख्छापि भोजनरानप्रतिपादनं न wi खात् जि- मणग्लितानां स्ववां भोजनदानप्रतिपादनस्य च Wee AST ae पदा्ंदथे तात्पर्थाभावाश AYRE: | धकं मापतमेव पवस्ते ग च fracas Goa प्राप्तं feargea पुष्यलोकेः, तेन fermen frag wufenafagatsta रोव दति, तदप्यधुक, सुख्यासम्वे ere- शिकाचेपरिषस्यादोषलात्। भ fe caret संक्रमणे सत्येकस्येव ferergaa पुण्यं तस्मिन्नेव व्यवहिते तु fenced खमयं इति सम्भवति। तेनावनदथे राजौ पु्छमिति तदयुक्तं, “gar मकर-ककंटावित्यस्छ मकर- ककंटथोः राजौ पुष्छमित्येवपरले प्रमाणाभावाग्मकर- ककंट- व्यतिरेकेण fe दिनदयं पुष्छमित्युकते, तथो दिनदथयुष्ठलाभावमाजं सिद्धति न तु राजौ Gea! ततख वचना रपर्याशोचनथा मकरे न्तर fea qa दिनान्रमिति wae च पूर्वदिनमिति एकैकदि- गपुख्खल्यप्रतिपादकवचमवत्केवशमकर-ककं टसंक्राज्तिपुख्खव्प्रतिपादक- वनान्तराभावाच्च | तेनायनदये शद्धेराजसंक्रागावेकस्मिशेव fea Te Aaa एव राजौ पुष्छमिति |
were बोधायनः |
अखं गते यरा ga we थाति fearac: | प्रदोषे argue वा तदा पुषं fearnca ॥ इति ।
अन्न केचिटाङ्ः |
अस्मिन् वचने “प्रदोषे वेत्यनेन वचनेन यदि प्रदोषनातावा- मकरखक्षाग्भेः परदिने भोगः प्रतिपाद्येत तटा आसमशसकमपुख
` भ
१९ we |] wantin frances | ०३९
“feargfaanfen awire-afasreaa “धनुर्मोनावतिन्रन्वेत्या- Fron स्कन्दपुरावचनेन “wage अद्धा छदवेऽशमथेऽपि Ve दिना देषौषुरावाक्येन च विरोधः wee । “Te गते दा सथं इत्यारिक्वने च असं गते इत्यनेनेव प्रदोवाद्धराजबोखंभतात् एवक्ग्रदषममथेकमित्यपरो रोषः । ABTA ered दोषे Ferd वाग्रब्दो eure “वोपमान विकश्पयोरिति निषष्ड- WCW | तदवं दष्टाग्त-दाष्टभ्तिकथोरथेः बथा प्रदोषे wife- WE Ga तथाद्रा पर दिनं ge । दिितौयोऽवं वा श्रब्दसथाचें अथ्धवानामनेकायेलात् ।
wa ae गत इत्यस्य वेषन्येमिवाग्बथा Breed, अशं गते प्रदोषे च थथा पूरवंदिनं TS एवमद्धराचे WG मकरखंकमे पर fea qufafa |
अपरे तु TTT AAT TUTTTS प्रदोषे मकरसंकराग्तौ दिन waste fancy युष्छमिच्छन्ति |
wa ae: प्रदोषे waar परदिगपुख्छलाभिधानात् “धनुर्मोनावतिक्रम्येतिवचनं netwafaftergcwgdarefrre- भिति, तदक, “धनुर्मीगिावतिकरम्बेतिवाक्धगतस्त phe मक- रखक्षाग्तौ प्रदोषग्धरितिकराद्धेराषपू्ंकाशपरले संकषानधन्तरे लङ राभपूरवंषमण्काखपरले वैङूप्वापन्तेः |
अनवे Tw: TET इत्थ wile इति Wee “वपं डभवोदेथमतिरेके परोऽहनौ तिवनात्, ATTN, We Sa विषवलात् “प्रादिनदयं qe gat मकर-ककंटाविति वचनात्
एर Wefan वरिदेषखब्दे कालनियेये [१२ Ge
BIEL । काडशग्तु परिचय at सेकञते रविः | प्रदोषे Agus क तदा भोगः परोऽइनि ॥ मिथनात्कवोङुका किर्षंदि qresyarferr: | प्रभाते वा निकरे वा छधांदरनि yar: ॥ तेनाद्धेरा्रवातथोमेकर-ककंटथो दिनद्वये न पुच्छं किन्न मकद- संक्रा परदिने wae च प्रवैदिमे qufafe | | afd agin इति वाष्वमद्धेराकनातविष्डुषदो विषयमेव व्याचच्ते। vara fe विष्णुपद्यामेव व्यवसा ferret पुष्छन्िति we लद्राज्यात विषुव विषरथलेन खाशचश्ते। vat fe विषुव एव वद्या दिमंद्ये पुं । अतएव मकर -ककेटयोः पर-पर भोगसंक्रागधुपशकणत्मिति तद्भयमप्ययक्त विषुवद्िष्डुपदौवतिरि- कषक्रान्तावपि wre दिनदचपुष्यग्वद्य प्रतिपादितलात्कारकं विना संकोचप्रसगाच मकरककंटपदथौर्बिना ATCRqueqewn- TE दृर्धितमामेश वचन्ार््वेगेषोचपन्तेः । we Gd खाचचते wee पशं वदि serfs war दिनंइयं Ge अध्यापनाध्ययनयोग्यं प्राः, ‘Gar Ten, TE राजे oat नकर्-ककंटौ Te Ta a भवति fee अध्यापनध्ययनायोग्यमित्ययेः, APSARA इति wafefa 1 . तथाच दतिः । | अकि चेद्राजिययां शाद्राचौ चेदाबरदषं |
`)
द अर |] खंक्रान्तिमिखवैप्रकरकम् | ety
संकाभ्तिः ofaet Hear दानाष्ययमकर्मसु ॥
BAA वाक्येन मकर-ककंटयो हिंनदयस्वापुष्छत्वसुक्क, तत् दाना- च्थवनकर्मविषवं द्रष्टव्य, “दान' श्रष्यापनं ace, श्रष्ययनमपि तस्येव, यानि कमणि तेव च दाना्ययनकमे ख fered ga वेदि तव्यं । तथाचाध्यापकानाम्येदणणां च समाचारः । ते हि राजौ मकर-ककवं- टबोदिनद्यं नाष्यापथन्ति नाधौोयन्ते च। ATEN, परकरणखमा- वेशसम्मवे agestercterenr । fared दिवा wt वा wart दिवापुष्छप्र्तिपादकानि बाक्धानि द्रितानि, अधना राजिपु्छप्रतिषादकानि वाक्यानि प्रदण्डन्ते ।
भविष्यत्पुराणे Gre ।
राचौ खानं न gata दानं चेव विग्रेषतः |
नेमिन्तिकष्च ङुर्वोत art दानं च राजिषु ॥
TEU दा इ-संकाग्ति-याजा्तिपरसवेषु च ।
wae चेतिहाखस्छ राजौ दानं Wwe ॥ विषुः ।
विवाह-ब्रत-सक्राग्ति-प्रतिष्टा-खूत्-जग्सु |
तथोपराम-पातादौ शाने दाने fas श्भा ॥
‘aa’ गर्भाधानं | “ara व्यतोपातः |
ait fire: | |
राङटशेन-खक्राम्ति-किवाशात्यय-टद्धिषु । चान-दानादिकं कुगयेनिभि काम्यत्रतेषु च ॥
अच केचिदाडः | 55
४द४ चतुव्नेगचिन्तामओौ परि रेषखब्डे कालनिये [११९ we |
एतानि वाक्यान्यकंतरसंक्राम्तिविषयाणौति | maya गोमि- लेगोक्कं | राजौ संकमणे भानोरिव gata तत् क्रियाम् ॥ इति । आसन्ञसंकमं ga feats जाम-दानयोः | राजौ संक्रमणे भानोर्विंषवत्धयने दिनं ॥ इति च। राजिवाक्येष तु यशटविग्रेषनामर हितं संक्राग्तिमाज अयते तेमा- केतरस्क्रान्तिविषयमेतदिति | तदयक्र | Garant ayy तथा संक्रमणे रवेः | Teg दशने खानं प्रशस्तं नान्यथा निशि ॥ इति वश्ििष्टव्न विरोधात् । यच्चा जितामिज्रादिमतं राः स्वैकर्मामङ्गलात्कयंविदिवा खानाद्यसम्भवे राचावपि प्रव्यवायपरि- हाराय संक्रान्तिमिमित्तकमवण्यं खानाद्यनुषेयमित्येवंपराणि राजि- वाक्यानि | राजौ संक्रमणे भानोदिंवा gira तत्क्रियाम् | इति दिवाग्रहणेन राजिव्यदासात् राजिसंकमणे दिनाद्धेषुष्ठ- लामिधामाश्ेति | यथान्येषां मतं परमसूच्तमसंक्रान्तिकालान्तभविम खान-दाना- दिकं येन राजावपि aa wert तस्यातिश्रयफलं, अनमाग्देत- संक्राम्तिराजिष्ठ कालः कर्मानङ्गमेवान्यया fe राजौ संक्रमणे afe- हितनाङडौपरित्यागेन waren दिमदयसखामादिविधाममनुपपन्नं प्रह- रदयपुख्छलवचनाच्च | एतश्च कुतोऽवगतमिति चेत्, पौराणिकादा- wea | TATE ।
११९अ०।] ` संज्रान्तिमिययप्रश्षरयम् | rh ह
wate aga ायुराव्य-युल्ल-इखादयः 1: suaisnfa-matfe fagararefeut ॥ दति ॥
न च परमसूश्छेण सक्रान्तिकालेन खड कञथित्कख्यवित्यदाथेस्य सन्निधानं सम्पादयितुं समर्थः, तदन्तभविन तु क्रियमाणे कमेणि सिद्धस्वसख सन्निधिः । अतः खान-दानादौ प्रयोगस्यान्तथंतसंक्रा- म्तिकाशब्येकस्य राजावनुष्टानमिति। तदप्ययं । संक्रान्तिनिषेधस्यो- भयतः षोड्श्माडिकापुण्छत्वस्य राजिसंक्रान्तावप्यनपायात् ।
wat संकमणे भानोदिवा gala afewat । ` पूवंस्मात्परतो वापि प्रत्याखन्तेख तत्फलम् ॥
इति ae राजिसंकान्तौ प्रत्याखश्दिमपुष्यप्रतिपादकस्य राजिव्यद्ाषकत्वाभावात् दिनाद्धवचनस्यासन्नदिनाद्धपुष्यत्प्रतिपाद- कस्य राजिनिवन्तकल्वाभावाञ्च |
GHIA पुष्यकालशस्तु षोड्शोभयतः कणाः | श्रतोतोऽनागतो भोगो नाद्यः पञ्चदश WAT: | या याः afafyal ATS: पुष्यतमाः wat: ॥ इत्येवमादीनां वाक्यानां संकोचप्रसङ्गात्। Ut चानादिप्रति- घादकानां भविच्यत्पुराण्ण दिवाक्यानां विना कारणेन संकोचप्रसङ्गात् । तस्माद्रा जिसंकरान्तौ राजौ दिवा च ge प्रल्यासलिविगेषान्त फछविग्रेष दति सिद्ध । अपरे ary: wae विषुवे च दिमद्धये पञ्चनाद्यः | धनुर्मीनावतिक्रम्य कन्यां च fart तथा । ` ूर्वापरभिभागेन राजौ संक्रमते यदा ॥
end wqsnifemaat परिभवे कावनियंये [ee ae
दिनान्ते TEARS AT TSAR: WAT: । उदये च तथा wy देवे पिते च Hae ॥ दति VRAIN | विष्धपद्यां wyiifrga सरवख्िन्नपि ओते सारं च anifes राजौ अरत्याघश्चतवात्पुष्छमिशेषदिनदयपश्च्टिकासख युष्यमामिति । विष्णपदयां धसुर्मोन-गथकाक्र्बास बे war । FATHCAA राजौ भानोः संक्रमणं मदेत् # ue पञ्च नाखस्तु Ter: ster मनोषिभिः | TTS तु WaT ओते खान्तं च कर्मणि ॥ इति निगमवचनात् । यत्रानिषेधेऽपि पूर्वाप्रगाडोग्रषटम- विशिष्टं संक्राज्तिकालब्ातिरष्छलात् | विषुवादिङ्ष्छतमं पु्छमाह area: | fart विष्डुपदं व्ग्रौ तिञुखं दितनुमे तुलामेषे विषुवे aa fount ahaa शय्यं | Pawan | we । अयनां शकलुखेन कालेनेव स्मरं भवेत् । म्दमकरकादिगे aa याग्धोद गये खलति | तदा सक्राजमिकालाः woe विषुवदाटयः ॥ अयमर्थः | ute प्रति finda भवन्ति aifise प्रतिदिन- Raat सुद्धे । तज चावद्भिरभेरथनच्युतिभवति तावता ae भोग्यकालेम भाविना विष्णुपदादिकानां श्युनिभेवति ary दइाद-
< को
ne qe |) सं्षान्तिनियंयप्रकरणम् | age
जभिरओेरयनच्य॒तिभेवति ` तज भाविन्याः संकरानदादशमिदिनेररवाक् wenret भवति तस्तिन् संक्नान्तिनिमिन्तं दानादि कैव्यमिति। चव म्युनातिरिकरेऽपि बोद्धव्यम् । तथाच wise: | wwafater wit wane पद् खिरोकनतैमशरक्रवग्तः । Wey त्तस्य तयोपदिष्टं भव्ति नित्यं परिप्रणेकामाः ॥ गडाकरसक्रमसमयस्यापि Wasare जमिमिः | MEAT रविशंकर स्य- रवांक्परज्रापि रसेन्दुमाद्यः | पुष्धास्वयेन्दो सिधरापलेये- waa ast मुनिभिः weiter ॥ MQ: सपलाः कुजस्य que तिखोमनवः पलानि | साद्धाखतसः पलसप्तयुक्ा- गृरोख WR सपलाखतसः ॥ दिमागनाद्यः weeny: नेखरस्वामिदहिताः Byer: | आरद्यन्ल-मध्ये जप-दाम-होमं HIRATA fa AOU ॥ mee Tat वा Gee संक्रमणे सति waa: परतोऽपि रषेन्ु-
gee wquafemaalt afcitwas कालनि्ंये [१९ we!
नाद्यः" Sywefearg, qware:) tate “जिधरापलेयक्। योद भिः Taywr, एकव घटिका । Qxr मङ्गलस्य, तु एक- पञखयक्राद्चतखो घरिकाः । que चतुदे शपखय क्राः तिखः। रोः रस्पतेः, सप्रजिंत्पलयक्रा्तसः । शनेखरस्य पखसप्तकयु नः ‘ferme? मागा wet दिराटृन्ता मागाः “fear |
इति ओमदहाराजाधिराजश्रोमहादेवोयसमस्तश्रोकरणाधोग्र- सकशविद्या विशारद-्रौहेमाद्भिविरचिते we चिन्तामण्णै परिशेषखण्डे areata सक्राम्तिनिणंयः |
अथ TSUNA: |
क
अथ आ्राङ्कालनिरेयः प्रारभ्यते |
रादौ मित्यश्राद्धकाशनिणंयः | तच अ्रमावाख्यानिषेयस्तावक्कियते । तया श्रमावाश्यायास्तयो- भेदा आदिपवंनिणये efit: । तच सन्युणंयाममावाख्यायां श्रप- Te राद्धं कण्तव्यम् “wae: पिदृष्णमिति श्रुतेः । तथाच शातातपः। ZINE तु THM पार्वणं तप्रकौत्तितं | अपराहे पिदरं तु तत्प्रदानं प्रशस्यते ॥ यमः । पचन्ते निर्वपेन्तेभ्यो पराके तु पटकम् । यदा तु दिनदयसम्बन्धिनौ तदापि यस्मिन्दिने च्रपराश्व्या- पिनौ awa श्राद्धमनुष्टेयम् | ` तथाच कान्दोगपरि शिष्टे काल्धायनः | पिष्डान्वाहायेकं arg चो णे राजनि शस्यते | वासरस्य ठतोयेऽ ओ नातिषनग्ध्यासमोपतः ॥ ‘frerawaa sag’ पिण्डपिटयश्चागन्तरं करियमाणं, ‘eta राजनि" Nt GS arareararfagy: | ‘areca दरतौयेऽ गे" fanfare दिवसस्य उतो यभागे woe Tae) यदा च
चतुव्येगचिन्भामणौ परिदेषखण्दे कालनि्यंये [२२ ख|
दिनदयेऽणपराष्व्यापिनो a भवति तदापि पूर्वदिगसषंवन्धिनो सिनौवाच्छेव याद्या | तथाच स ware | यदा चतुरं शोयामन्त्रोयमलुपूरयेत् । अरमावाख्या चौयमाण्ण तदेव आद्धमिव्यते ॥ 'लोयमाण' अ्रपरस्मिन्दिवसे सर्वापराश्व्यापिनौ न भवतौत्यथंः। तथाच यन्नपाश्चीऽपि। ag चतुर्दश चच We पञ्चदशो भवेत् | चत्देश्छवसाने तु पिदयश्न्त् कारयेत् ॥ ‘ag’ रिवस्योच्तराद्धं । SEMANA: | VASAT: HUN VATA च दृष्यते | ahaa प्रतिपद्चज ते कव्यादिका क्रिया ॥ तथाच गोभिखः | यः परमोविप्रकषैः gatesaet: सा पौरूमासौ यः परः सन्निकषैः सामावास्या यदः खे चश्मा म दृश्छते ताममावाख्तां कुर्वत शृष्मानेऽयेके श्रमावाख्यायां भवतौति | व्यासोऽपि | ween सिनौवाखो नष्टचन्द्रा कुः war: | श्नोवालौ eat fog बुष््देवे तु कमणि ॥ अतख्तुदंश्यन्तेऽपि पिष्डान्वाहायैका्थौ निर्वापः कर्तव्य दति fea केचिदाहः नैतदस्ति चतुरंश्ां तजिर्वाप इति fre पिटयश्चागन्तरं हि afafed पिष्डपिटयश्खामावाख्यायामपराश
११ we |] BBA aI RCA | ४४९
विदितः, “श्रमावाख्यायामपराङे पिष्डपिदटयशेन चरन्तोति कन्य सजकारवचमात् |
ae मतं भापवसथ्यदिवसोपलचण्णथीऽमावा साष्ट इति, 7, ख्णायां प्रमाणाभावात् विधावन्याख्मलाच्चास्याः। या च af: | “तस्मात्पकंयुः fine: करियते उत्तर मदर्देवान् थजन्ते fae एवं तर्यश्चं निष्कं यजमानः saga इति । तथा अग्न्यन्वाधानं rer “say पिण्डपिटयन्नेन चरन्तोति कण्यसूजकारवचनं, तदे- तद्यिश्लोपवसण्येऽहनि sare श्रमावास््ास्ि तदिषयमिति शवा a पूवेदिनमाजपर, न तु खछशणायां प्रमाणं भविठ्मरेति ।
अन्ये लाः चष्धशयोपणलदितदिनाग्सगेतायाममावाश्चायामपि पिष्डान्वाहार्येकं a ae तश्च पिण्डपिटयश्नानम्भरं विहितत्वात् | पिष्डपिटयश्चखच चब्डराद शेनवत्धाममावास्याथां विदितः । तथाच afa: “adda 4 पुरस्ता पञचादषृशरेऽय तेभ्यो ददातौति। सज- कारवचनं “यरश्यन्धमसं न पण्छन्ति ace: पिष्डपिटयन्चं कुरते Cf न चाजाद्शेनं चयोपखच्णएयर, “Ste राजनोत्थस्ादभेने- ऽयमतिक्रमात् । म च क्रमोऽविवकितः प्रमाणाभावात्। श्रय मतं धदेकस्िन् fea इयं तदायं क्रमो गान्यदेति, यद्ा चौपवसथ्य एव श्द्राद शेनं तदेकस्मिन् दिने इयमन्यदा पिष्डपिटयश्चो यजनोय- दिन प्रलयु्छब्यतदति । तज्ञ । ACTEM STAT ETH aT CTR षात् । यन्न जलौ गाकिवचनं |
सिनौवालो faa: कार्या arf: पिदकर्मणि ।
सोमिः We: हः कार्य्या तथा चान्निकीरिंजेः॥ इति। 56
9७२ चतुय चिन्तामण परिरेवखद्छे wafer [rr ae,
- तव् पिष्डपिद्रयज्चपिष्डान्वाहायेकान्यपिटकाचेविषयमस्च । तरे- तदयुक्तं पूवौदाइतवचनविरोधात्। ययोक् चतुद ्डन्ते न निवाप इति, ATI यतः कन्दो गपरि शिष्टे पिष्डपिटयन्नं UIT E ATTN: ।
यथयोक्रं Twarasfa न चतुदेष्सपेखवा | अमावश्या waited तदन्ते वापि fata ॥इति। wy दृश्ठन्नानेऽपि wx पिष्छपिदरयश्चः, तदयुक्तं दृष्छसाने- wa इत्यादिभिांक्धेवां न चतुदं शौ विवचया, ‘aca चतुदंश्छन्करो | टा वपरदिने श्रपराशन्यापिनौो तदा च्रमावाश्वां प्रतौकेतेनि दृष्समानेऽपि we निर्वापः, तथा “श्रदहददयश्रमसं ल wai ace: पिष्डपिक्वन्नं gua रत्ादिश्रुतिविरोषः erfearsq] ऋदगेन- शरुतिः, चयोपखचणं मला स एव, यदुक्त “अदरः स्व दशनं नेति wa: ततृक्रियोपखचणं Sd चो coma, wae aaatari चण्रोदयोप्रशद्धितदिनान्तगंताचां warareraafy ब पिष्छपिरचन्नाग्वाहायेक इति तदपि ययोक्ृङ्ष्छमानेऽपोत्यादि- कात्याचमवखनेन निरारतन्नेव, इष्छमानेवष्वेकरेच्यनेन मोभिखोय- वचने च इारोतेलापि faced | धसां weqrya: stat Ve इव Fw | TTS यस्तस्यां पिष्डानां करणं भुवम् ॥ vary पिष्डानाभिति निर्दरः पिष्डपिग्यज्चं afrafia- AeA । पुनः RTA: | यदा चतुदं परौभामं तुरोममनुपूरयेत् ।
™
१९ Ge |] काडकाशनिणयपकर णम् | ४8४
अमावास्या Serer तदेव आदधति ॥ इति । fag यजनौ यदिनात् gafea हिं पिष्डपिरयश्च-खरद्धे विदिते “तस्मात् foes: ye: करियते” दति । यदा च प्रतिपिने पूवाष्ेऽयय मध्या केऽमावास्या समाप्यते तदा तदहरेव योगं दति wat wricreat पिष्डपिश्यन्नारि, “fanart दिजः काया arfan: पिटकर्मण्णेत्यद्य पिष्डान्धाहार्यकव्यतिरिक्रविषयसे प्रमा- एाभावाश्चेति | इन्दु ्यस्ठ कदा भेवतौत्यपेशा्थां सं एवाह | अष्टमेऽ शे चत्दश्सां Ser भवतिं शक्मा: | अमावास्याषट्मेऽे तू पुनः किल भवेदणः ॥ इति ॥ दूइ खलु awacfadt राशि्चश्रंिः इोदेशभिर्दादश- मिखद्रमसः wa: तदा wuraaa Saar तिथिर्भवतौति वणै- यन्ति, अतत्र वा श्रमावाख्या वा wet भवतिं। aq संतुरेभ्वामष्टमां प्रान्ते wx: चौ यते श्रमावांखा्टमेऽमे पुगरणभ्वैवा जायते। कि लश्ब्दोऽच व्यौ तिषिकैः किख तदास्यायतदृत्येतदर्थमाह | अचर शतपयश्चुतिः | ख एष संक्तछरः प्रजापतिः षोडश्कलसस्यं॑सन्धथ एव पञ्च दश्कला भरुवेवास्याः stew कला स राज्रिमिरेवापू्ेते थच saa सोऽमावास्यां राजिमेतया षोडश्या कलया स्वमिदं प्राणष्डदनुप्रविश्च ततः प्रातर्जायते तस्मदितां राजिं sree: प्राण न विच्छिन्द्यादपि शकलासस्येतस्या एव देवताया श्रपचित्या इति | अनायमाश्रयः षोडंश्कलस्य CLES प्रजापतेः हष्णपच्प्रतिप- दमारण्य चतुरद्॑डन्तासु तिथिषु क्रमादेकेककलाख्येऽपि चतुरदश्-
eee uqenifantat ufcituwa काशनि्यये [१२ qo}
HAT: Get wala चतुद शोटतोरयांशे तु पञ्चदश्यपि कशा stad तत्तोऽमावास्यायां yaa अविनश्वरया षोडश्या कलया खोक मागत्य सै प्राणिजातं प्रविश्रति ्रमावाख्याटतोधांओे तु aaa ater कशया दिवसमपेच्छ पुनः प्रादुभंवतोति | अ्रमावास्या विशेषे चन््रष्यस्य AAAS कात्यायनः | श्रागरहायष्यमावास्या तथा VSN या भवेत् | विगरेषमस्या nat weercfaet दिजाः ॥ अनाद्य एव प्रहरोऽवतिष्ठते TAU न कलावशिष्टः | az एव चयमेति TE: | एवं च्योतिश्यक्रविदो वदन्ति TU: BQ चन्दे erase टिके चाग्रशायद्छ- aan इति, ते च TRE परमोच-नोचखामे, तदश्राखन्दस्व गतिवैलचष्छं, यदन्याखमावास्याखष्टमे प्रहरे खरूपं तदमयोरमा- area: प्रथम एव भवतोति । ये तु चन्द्रादभेन एव पिष्डपिटय- श्वादिकं मन्यन्ते न तस्य waste afer कदाचिद्धितौयाया- मपि चन्द्रादभेनं qatar | यस्तिन्नब्टे इादशैकञखच मध्य तसख्िन् तोयापरतो न gaa | एवश्चार waaet विदिला Qa तस्िन्नपराहे च ददात् ॥ RN: | मध्ये मासो यस्मिन्लब्दे दादश्राधिको भवति afe-
१९ अर i] ` भाडकालनिखयप्रकर बम् | ४९५
कन्दे awa aaa श्रपरस्यां दितोयायां fact चन्द्रो ग दृश्यते ग चेतावता wxaiafatea: पिष्डपिदयन्ञस्तज कियते । श्रतखक्लार विदिला तस्मिन् ease चतुदं्नोमिथ्ा- याममावास्वाया्मपराक्े पिण्डपिदरयन्ञादिकं ङु््ादिति , एवश्च चापि श्रातपयौ श्रुतिः । तदा एक्तश्मासि area fret ददाति यदैत्रष न arene पञादष्शरेऽय तेभ्य ददाति एष वे सोमो राजा Parnas यञ्च माः ख एतां राजि stadt तस्मिन् Se ददाति तथेतेभ्बोऽघमदं करोति अय यदा Te ददातौति। यानि तु सिनौवालोगिषेधकानि तानि निरभ्रिकश्ाद्धविषयाणि। wa US: तानि वचमान्यपराष्मरविष्टचतुदं शो विद्धसिनोवालौ- विषयाणौति। अरनेमाभिप्रायेशड खद्धमसुः | यद्ामस्त र विर्याति पितरस्तासुपासते | तिचिन्ते्धो यतो दन्ता Eas खयम्भुवा ॥ दति # श्रपरा्व्यापिनौ चेत् सिनोवालौ तदेव खा ग्राह्या श्रन्यदा SRA TBA भवति । TATE WTI: | WITS पिदर यापराालुयायिनौ । सा aren frend म पूवौह्ानुयायिनौ ॥ यदाणुभयदिनेऽप्यपराकषम्बन्धेसतदापि seed निणेयमाइ स एव ।
9४६ चतुम्बगं चिन्ता परिथेषखद्े केलिनियंये [reget
सिरा या waster श्रभावाश्था भेत् दाचित् । खर्विकान्तां विदुः केचिदुपेन्दुमिति aac ॥ यस्मिन्दिने चतुद श्ां सतधामह्योयस्यमावास्या भवति सा रवि त्युच्यते खवेश्टद्मश्पवाचिलात्। wha चशब्देन waver दभिता। wa: केचिदयादयतयेवं' विदुः, रपरे त् उपेन्दुमु्टानाय want कुरुष्यमित्धेवं frefcerd: | एवं सन्देहे निकंयमाह | बद्धमानाममावाश्वां शच्येदयरेऽइनि | areata वापि पिदरथश्खदा भवेत् ॥ अरमावाखाडृद्धौ afta नान्ययेत्धर्थः। च्य ferd त वद्धि तापि शिनौवाखुपेयेति । वेडौनदिरपि | आदित्यच्योदये या वा werarer विवदते | अपरेति च fare faut ened ॥ या WAST भवत्यपराश्व्यापिनौ wae aga wet पिदरणान्दन्तमच्चयमित्ययेः | तया WITT: । fegent तु कन्थः पूवां eat च व्च | डुष्टरष्वयुभिः कार्या we साभगौतिभिः ॥ पवेणोऽओ fara तु कायां दष्टिविंजानिभिः | दितौयासहितं यस्ादुषयनधाशचलायनाः ॥ बोधायनः | सिनोकलोञुपोखाय हते्टिश्च परेऽहनि | frau तदा ga: सकाले तैनभिरोयकाः ॥
१९ Ge |] मङकालनिडयप्रङरयम् | 980
VaTe चेदमावाश्या wus ग Gufs | जच च हारोतवचनं | प्रतिपद्यपि awe are आद्कविदो विदुः॥ इति ॥ अच अ इरिदरेकोक, अनिश्वातस्खमिदं वचनं वरस्य रव्याइत- पदोपबद्ध चेति। तथा fe “पूर्वाह्ने चेदित्येतावत् प्रतिपदिनविषयं, पर्वाृशब्देन च दिवसख् ठतोयभागो वा पूर्वाद्धे वा, we सति ware किंञ्जिदपराश्चे न भवेदित्यत्र युष्यते यस्मात् प्रतिपदिने पर्वाहमाजावख्ितायाद्वतुदं भ्रौदिने अपराडसम्ग्धश्छावश्यकलात् षड घटिकाधिकतिचिषासस्याभावात्। we चदि प्रतिपहिकापरा- wea wifequa तरिं “पूर्वा चेदित्यमेक च्यादिति । तेनैवं ered fafragt परतिपचुक्नायां warareraaa आाद्ध विधान, तथा पिदयन्ञामनतरं भनुना fare, पिष्डयपिद्ठथश्नखागङ्गते शरुत्या woe विदितो नान्यया ay we: ae चिरकाखलात् तेनेव सकलखापराडव्याप्रावमावासख्याओ्राद्भख्य का गतिरित्यत जदं yale दति मापराञ्चे Be LN) एवं चाधराहव्यापिन्वां सिनोवाष्या- ममावाष्याथां आद्कविधानमभ्निमदिषयं, श्रगद्भिकानान्तु कुतपकाल- व्यापिन्यां इहाममावाख्यायां sargfaura | ware शौ मारितो सौरपुरत्छे च । सिनौवासौ fea: कार्यां सारिकः पिक्कमंङि । wife: शदेः Oe: कायां तथा wefanhia: ॥ व्यासोऽपि । Tawar सिबोवालो areal fang साक्धिकिः t
9०४ चतुग चिन्तामयो परि वदे कालमि्ये [११ ae)
नष्टचना OH: कार्या शरद वप्ेरगभ्निकैः ॥ बौधायनोऽपि। सिनौवालौ हदव yam श्राद्धकर्मणि | afungy चिनोवालो as: कार्व्या्यनभ्निकैः # दति ॥ कुहरिति कुतपकाखव्यापिनो | ` तथाच WITT: । ग्रतविद्धाष्यमावास्या प्रतिपस्धिभितापिवा । fax कमेणि विदद्धिः कार्यां कतपकालिकौ ॥ कुतपलच्णन्त AAT | =Bigant विख्याता दन्न पश्च च वंदा | अनाष्टमो FRAG: स कालः कुतपः खतः ॥ एवं खति दिनदयसम्नन्धिन्यां श्रमावाखायां सत्यां था gay काखब्यापिनौ सेवामभ्निकेयेदधेत्युकतं भवति । अरत एव बौधाथनः । . | WB परतो यज चतुरेभ्यलुवन्तेते | fattest तुसा ser पिटकां तू निष्फला ॥ दृशस्यतिरपि | मध्याार् या लमावास्या परस्ताल्घंप्वन्तेते | गतविद्धातुसा नेया न च पञ्चदश्नौ भवेत् ५ कार््णाजिमिरपि । । गत विद्धाममावास्यां मोषशादन्नानतोऽपि art | agate ये कुयुतेषामायः प्रहोयते ॥
११५ अर |]. ` जाजकालनिखेवप्रकरयम् | : ४४९ :
यदा तु दिनदयेऽपि इतपकाशब्यापिनौ न भवति नदा ग्तविद्धेव ग्राह्या | तथाच बौधायनः | चरिक्रेकाणमावाश्छा प्रतिपत्तु नं चतरा । तविदापि कत्ता दैवे feat च कर्मणि ॥ प्रतिपत्तु घटिककापि कर्मकाखसम्नस्थिनो यदि न शला दित्छथैः। जावाशिरपि | प्रतिपत्छष्यमावाश्वा पूर्बाहब्धापिके थदि । ` wafaga खा कार्य्या faa कर्मणि water ॥ aa तु दिनदयेऽपि कुतपकालव्यापिभौ श्रमावास्या gate तदा sgt शम्ये वा परा UE, We पूर्वां । लयाच प्रचताः | मिनोवालो geda Fun ख्ाद्धकमंरि । STMT Ve मध्ये श्राद्धादि स्यात् कयं तदा ॥ .. तिथिच्ये सिनौवालो तिचिष्ड ge: सता । . . .: साम्येऽपि च कुहर्चंया वेदवेदाङ्गवेदिमिः ॥ इति। काल्यायनोऽपि । ` चोधमाणम्मावास्यां प्रयसेऽदनि weed | बदमानाममावास्यां दिलोयेऽहनि च्च्येत् ॥ =. . - टद्धवसिष्टवचनम् | । 7 श्रदरोदयतरेल्ञायाममावाश्या Wat भवेत् । | if
स काशः परमो ge: पिदणान्दकमश्चयम् i tf |. 57
aye चतुग्ैगं चिन्तामओौ परिप्रेषखददे wrefeay [१९ qe ।
. तत्पिदरतपेणदि विषयम् | यदपि निगमवचनम् | | मुह्टत्तमप्यमावास्या प्रतिपद्यपि चेद्वेत् | तदानौसु तमं जेयं परवभ्रेषस्ड परवंवत् ॥ इति । तन्तलापुरुषादि विषयम् । | अतएव च .पश्मयुराशे । war वा प्रतिपदयुक्का सवेपापदरा तिचिः । . चन्द्र-ख्य्येग्रदेष्ठस्या लान-दान-जपादिष ॥ अन्य तु. “तहानमुत्तममिति निगमवनपाटः | यदपि प्रचेतसोक्म् । . afenaruararear -भवेश्दि eet. | तदा Bi मतं दवे fay nate चोदितम् uta तदपि 2a-ftenuritvaranfefare । ननु पिटका्ैविषय- मेव किमिति a भवति! उच्यते। यदा safes एवापराड्व्यापिनौ तदा तावत्पून्वबेति निरूपितम् । | जिनौवालो तदा पिच्य देवे च सततङकु्ठः ॥ दति जावालिखतेख, शतविद्का frezal wea ay तुखादिषु ऋत विद्धापि gata ` परिसश्छानमुपपल्ञं । नापि दिनदयेऽपराशव्या- पित्वाभावविषयमिदं, उक्रादेव हेतोः। म चे पू्वान्सरदिनयोरपराह- व्यापित्वे श्रमावाख्या श्लविद्धापि पञ्चेति व्यक्खा घटते ay fe तिथिसाम्यवद्धौ परा are, fafewa च पूर्वेति तुश्नादिपरि- सद्धानमनेथेकम् । तस्माहेवकाय्येपर मेतत्
~ च
yee) Scr oie Of । ` ७४९
तथा स्कन्दपुराणे दर्शितम् | षश्पेकाद श्वमावास्या पूर्वविद्धा तथाष्टमौ । ` सप्तमो परविद्धा च mute तिचिपञ्चकम् ॥ ईति । ; ATE प्रचेताः | : नागविद्धा च था षष्ठो सप्तम्या च तचाष्टमौ । दशन्येकादशौ विद्धा जयोदश्ां went | ` भअतविद्धा wararer न aver gfigya: + इति । तेनोपवःसादिरेषकां wafagrar अमावाश्ाया चअ्पूज्यत्ो- पदे्ात् तुखादियोभे wanfagr. gare । Woe: सरति “प्रतिपर्धिश्रा wigan gaia, तुलामकरयोगे.लविद्ध् पि पूज्ये भनु देवकाब्येविषयत्वेऽपि बाधेनेव faan इति पिढकालविष- चताकिजामोयते। उच्यते । बाधगौरवमिया तावदेकस्िन्ेव ` कां fam । ग च विभिगमे कारणाभावः; | चतः का्यायनेन | + नागविद्धातु या wet दश्रभ्येकादशनौ तथा |` ग्डत विद्काणमावाख्या aaa freee: ॥ CAM | तुखा-मकर-मोगेषु कन्यायां मिथुने तथा । ` भरतविद्धाषषमावास्या . पच्या भवति यन्तः ॥ नेतत्खाश्थोदेतदपि देवकायेदिषयमिति तस्य च अतोपवा- सादिरेवकायविषयनं खामान्बतिचिप्रसावे दश्रितम् । . ` दति अ्रमावाश्यानिणेयः |
७१२ चतुव्यगे चिन्तामखौ परिथेबलद्दे कालनिर्येये [१९ ae)
! यटा; | । अष्टकाशब्देव मार्गश्र्षादिमाधचतुष्ठथापरपखारटभ्बः ““रेमन्त- शिभिरयोखंतुशशभपरपच्ाणामष्टभोष्वष्टका इति श्रौभकस्मरणात् anfgaa faa vara: तिखयाग्वष्टकाः 1 | तथाच विष्णः | श्रमावास्या सिशऽष्टका सिखोऽग्बष्टका दूति | श्ष्टकाभाभनु TATA STA MERA AAT नवम्बः। FATT | saTaTerearfers: पौषमासादिष्ट Fey | तिखलख्चाग्वष्टकाः Ger: माघो पञ्चदशौ warn इति | विष्णधर्मीन्तरे | आग्रचायण्यतिक्रान्तौ छष्तास्िरलोऽषटकारयेति | अय पूरवाक्रा्टकाचतुष्टयष्यतिरिकापि भाद्पदापरपण्ेऽष्टकीा तस्यासेतिरासपूवंकसुत्पत्तिः प्रशंखा sea पदापुराशे । sfraqrat दति ख्याता यज्विनां अञ्चसख्िताः | अच्छोदा नाम तेषान्तु मानसो कन्यका गरौ ॥ तमया मायस्रश्ञाम पितर they सङ्गता | am वरा्थिनो स्रं कु्धमायधपोडनात् ॥ योगं दृषा तु तेनाय व्यभिचारेण भामिनौ । धराश्न स्पशते पूरवे पपाताथ Yas ॥ श्रयो श्रधोघुखो दौमा लसिता तपः च्वात् । ` सापि तं प्रायेयामास पुमरात्मश्ष्डद्धषे ॥ ` |
२९१९ Ge |] खा डकालनिर्येय प्रकर बम् | 9५३
विशष्यमाना frefafteqar तपखिनो | ददमूचमेहामागाः प्रसरष्ठभवा निरा ॥ ` serfan भाषिनौ a दवापरे aeietfas | मखा सत्यवतो श्थाता VTS जननो रभा ॥ व्यतिक्रमात् faces कष्टङलमवास्यसि | ASEM at: कन्या aa भविस ॥
प्रीष्टपद्यष्टका wa: frees भवि्यसि |
mera नित्यं सवेकामफलप्रदा ॥ a -वाधपुराश्यौः |
श्रथ कालं प्रवच्यामि आआद्धकमेणि प्रूजितम् । काम्य-नेमित्तिकाजलं आद्धधमेविधायिभिः ॥ Gua धनमूलाः स्युरष्टकस्िख एवै च | wuge धनिष्टाटिपरवां Set उदारता | प्राजापत्या दितोथा खात् दतौया Beast ॥ श्राया ya: सदा कार्यां ater भवेत् सद्ा । शाकैशन्या Sal arsed द्रव्यगतौ विधिः ॥ अन्वष्टका पिणं वे fata विधौयते 1
a वान्या तु चतुर्थौ Bare कु्य्यारिगोषतः ॥ तासु WE बधाः He स्वखेनापि नित्यशः | पर जह ख सर्वेष मित्यमेव सुखी भवेत् ॥
व = ==. = --- = = = ~~ + eee SS =-=
afast afafa wo |
४४७ चतुव्येगं चिन्तामओौ परिश्रेषखब्डे.कालनिर्वंये [re ae
पूजकानां खदोत्क्ी नाशिकानामधोगतिः। . पितरः शवकालेषु तिचिकालेषु देवताः 6
मवं पुरूषमायान्नि निपात मिव tea: ।
यस ते प्रतिगच्छेथरष्टकाभिरपूजिताः ॥ . “` aaa weet खम्धश्चाश्छ विनश्ठति । Zatey दाथिमो यान्ति ति्यंगच्छग्यदा यिनः ॥
अ चतुथं फाल्गमहृष्णपच्ाटमो ““हेमन-भिशिरथोखतुर्ण- मपरपच्चाणामष्टमो AeA दति शौगकसमरशात् | पौ षमासषृष्णाष्ट- मौमारभ्येति तिखोऽष्टका इत्येतक्मतपरिग्रडे weal भाद्रषदमासाप- Teresa सन्िहितदर्गितपद्मपुराणेतिहासारुषारात्। ब्रह्मपुराणे च सतर्व्वष्टकासु कमेण देवतानिरूपणे पिटतपेकद्रव्यनिरूपणे ख भाद्रपदापरपचाष्टम्या ग्रहणान् |
Rega प्रथमायाश्च wre: सन्तपयेत् पिन् । प्राजापत्था दितौया ery ate: wee तर्पयेत्. ॥ वेश्वदेव्यां उतोयायामपूपेदच धथाक्रमम् ।
वर्षासु मध्ये शाकंख ` चतुर्याभेव सवदा ॥ इति |
अज wears: श्राद्धारेस्य were भोञ्यसख तन्तद्रव्यप्रधानकलत्वप्रतिषादनपराः, न तु TAMAS wa: यतो विधेरेकविध्यम्तराबाघेनेव तावद्ूतिन्यायं मन्यन्ते किमुत ay- तरविष्यन्तरबाधेनेति । इष्टं हि शाकप्रधामख्च dee तपेकलं म तु केवलश्राकष्येति |
आइ वचिष्ठः ।
१९ Ge |] भाडकालनिखयप्रकरणम् | | ४५५
खआवश्छाग्रङायण्डोाग्वष्टकासु faa ददात् | अष्टकान्वष्टका- afa शावश्यकमेव age | यदाह पितामहः | | अमावास्वा-व्यतौपात-पौरंमाख्यष्टकासु च | विद्वान् argagatet aca प्रतिपश्चते ॥ इति । वायपुराणे | ` “तियेग्गच्छगधदायिम इत्यष्टकाओद्धमङुर्वाणस्य तिर्यग्योजि- प्रातिरूपाजिष्टाभिधानाश्च | विष्णना च “wararer: तिखोऽ्टकाः जिरोऽ्वषटका माधौ- storys शबष्णजयोदट शे तौ दि-यवपाकौ वा दत्यलुकरम्योक्षम् । warty argarers fare प्रजापतिः । विष्णधम्तरेऽपयक्तं । । ओआद्धकालममावाख्या faa पाथिवसशम | पौणेमासौ तथा माधो आवौ च ache ॥ ` पौषपद्यामतौतायां तथा रृष्णयोदग्नौ ।. आग्रहायण्छतिक्राग्तौ शष्शासिखोऽषटकाखलया | TRG प्रयमा कार्या मासे तदनन्तरम् । eater च तथाप्रपे्ित्यमेव विजानता ॥ एतानि आद्धकालानि faarare प्रजापतिः । ` आद्धमेतेव्वङ्कवाणि मरकं प्रतिपद्यते ॥ इति । देवलख्रतौ । मामवः ATER मनुना समुदाइतः |
oud aquifeamat uftiaee कालनिखये [६९ अर ।
qufegrear च ereafaer ठू arent ॥ दति) aq वपिण्डेकपिण्डश्ब्दौ पार्वणेकोदिषटदिभिनिषेध्पदौ | ब्रह्मपुराणे | TEND च कजत्यं राद्धं हेमन्तिकाख्ध वे | WIA कमशो माद्रपूवन्तरिथते uci. ` श्र खतिः | | ` अन्वष्टकासु इद्धो च ferent तथा । अन मातुः yaa आद्धमन्यच went बड़ ॥ इति । . . TERA: | went तया माहुः आद्धं रेव. वेऽहनि । ` एकोद्दिष्टं तथा मुक्ता My नान्बत् Tay भवेत् ॥ इति, faquarat चाद्धिन् arene एयमिकिरक्ः । श्रन्ष्टकासु FAUT WE काय्य तयेव च | . . श्टकाविधिना डला कलेणेतास TAT ॥ माने राजन् पितामश्चे are कारय यचादिधि। .. तयेव प्रपिताम्ये वैश्वदेवपुरःखरम् ५ पिष्डनि्विषणं ard qea पिद्रयशुप ।. . . : ang च faite तच कम निवोध. मे ॥ . , प्रादेशमाचा THE VATE MATT: | तावदेव SYRAT: TAHT कारयेत् ॥ ` त्येवं WTS त् परिस्तौणंडताश्नः। : .. अद्रोषोमवमासाञ्च THAT चथा पुरा.॥ : .
१९ We |] ऋडक्षाकनियंवधकरकम् | aye
कषूदलोषमलेवु TUNE कारयेत् ।
पिष्डनिवेपकं प्राम्बदेककस्मिम् यथाविधि ॥ वर्ूां fered ae चोराज्ाभ्वां प्रपूरयेत् । कषूंनितयमूले च wiet figs भवेत् | द्रा मासेन veer aferda प्रयेत् । श्रजोदकविमिश्रेणए काय्यै मनुजयपुज्गव | भवतौभ्यो भक्लेतदखष्यमिति तत् es ॥ इत्यष्टकाभिरूपणम् |
अथ ददिश्राद्कालनियोयः |
afgata पुच्जन्भादिनिभिन्ोपलकितः काशः । वया खद्धवसिष्टः |
पुच्लग्म-विवाहादौ ठद्धिश्राङ्् gered | जाबालिः ।
यशोदा -प्रतिष्टासु मेखलाबन्ध-मोखयोः |
पुच्रजगा-टषोत्सं seats समाचरेत् ॥ विष्णुपुराणे | |
जातस्य जातकर्मादिक्रियाकाष्डमगरेवतः |
que gaia पिता आद्ूश्चाभ्यदयात्मकम् ॥ काद्यायनोऽणाइ ।
खपिदभ्वः पिता दथात् सुतषंसकारकर्मसु |
पिष्डागोदहनानेषां तस्याभावे तु तत्मात् इति | अचर GAIT: |
58
४५८ अतु्वगंचिन्तामडौ ufctuwe arafeae [१२१९ we |
ग्भाधान-पुखवन-सोमन्तोल्यन-जातकमे- नामकरण-निषक्रमण्ण- खप्राशन-चुडोपनयन-त्रतचव्याध्ययन-समावन्तेम-विवाइ-गोदाना नि, तजेतेषु विवाहान्तेव सुतमंस्कारेषु पिता खपिदृन्धो ceri रेषे संसकाय्यं एवेत्येतदिस्तरोणोक्रमेवाधिकारिमिरूपणे श्राद्धकन्पे। विष्णुपुराणे । कन्या-पु्तविवाहेषु प्रवेशे मववेश्छनः | नामकमेफि बालानां चुडाकर्मादिके तथा ॥ सौमन्मोश्ञयने चेव पुल्लादिमुखदशरभे | नान्दोसुखं पिद्रगणं पूजयेत् प्रयतो ग्ट ॥ UHM सुखदगेने पुच्चजग्मनोत्ययैः | ब्रह्मपुराणे | RACIST A माङ्गल्ये चातिशोभने । ` अकान्ययोपमयने विवादे quae च॒ | पिदमान्दोसुखान्लाम तपंयेदिधिपूवेकम् i वशिष्टः | ूर्वधु्मादकं श्राद्धं wale Gea तचा । SHUG: प्रवत मातामदगण्सछ तु | शअर्यामुकल्पमाइ । SEMTATAT: | ए्रयग्दिमेष्वशक्रखेरेकस्मिन् Warez | आद्धनयन्तु Bitar वैश्वदेवश्च तान्तिकम् ॥ एकस्मिश्नपि दिने कियमाणानां कालभेदेनानुष्ठानमाइ |
१९ we |] आडक्षालनिगंयप्रकरकम् । ४५९
Tae माट कं WE मध्या पेटकं तथा | ततो मातामहागान्त् बद्धौ आद्धबयं उतम् ॥ एवं विधस्यापि काशमभेदस्यासम्भवे लाइ | SUNT: | । | were मिञ्कालानां भान्दोआद्ूभये qu: । gaya प्रहुवौ त gale माद पूवंकम् ॥ बौ धायमसुजे | बेदकमेरि प्रयोगात् पूर्वैरेव way ब्राह्मणाम् भोजयेदिति । “Mager एवसुक्रा भवन्ति, नेकारेन faa 2a gif यद्य काङ्ा freer रवश्च कुवन्ति प्रजा अस्य प्रमाया भवन्ति, तस्मात् way: faa: क्रियते यत्थिदण्यः gay: करोति fama एव ages निकरौ घ यजमानः प्रतसुते” इति ब्राह्मणं । अच वच्छयमाणएसकणशश्राद्धकालोटेश्रश्वानौये याश्चवख्वधवाक्ये ट द्धि्ब्दस्या शेषनान्दोसुखम्राद्् कालोपलचणएपरत्यात् कममाङ्गग्रादू- काला श्रपि ग्टहोताः। तानाह पारस्करः | निषेककाले सोमे च सौमन्तोख्जयने तया । ` Ba पुंसवने ag कर्माङ्गं ठद्धिवत्कतम् ॥ जिषेककाखः षोडश्रराचत्मको भार्य्यया खतुकाखः। तच पुष्छमचजजाग्वितदिने गर्भाधानस्य कर्माङ्गं age कायम् । सोम- ग्रणमाधानाि शेजादिकमंणामुपखचणाथेम् | इति इद्धिमाङकाखनिरूपणम् |
४९० चतुव्यगचिन्ताभजौ भरि देषखस्े setae [९९ me,
अथ HUTA Saas: |
तज वाजसनेयसजेव कात्यायनः । अपरपचे AE Bats वा चतुर्थां wee: रन्पयेसेति | TITS VARANASI SUT BE वा eel: afe- avis sarge: afewet arg gata । गौतमोऽपि । ` अमाचाच्छाचां feat दचात् पञ्चमोप्रति वापय अथा- WIE Wala वा द्रव्य-दे श-त्ाह्णसम्वे कालनियमः whe इति। अपरपछे एकस्िलल इनि खाद्धमित्येकः ve: Reefer: | ‘qrafaern: whet: Garena काञ्यवच्छेत्धर्थः। अच च वितं WEA | STS कात्यायनः | भाकेकापि मापरपशमतिकामेदिति | यत्तु माकंण्डेयपुराणदिषु | “प्रतिपद्धनलाभाय दितौया दिपदप्रदेव्या दिभि्ेचनेरषरपषषा- walang सर्वापि तिचिषु mala फलसम्बन्धे eat ग तेनापरपक- age नित्थता head दशे-पौलंमासा दिवन्नि्यल-काम्बवयोरुप- aw! यदापि चेतदेकस्मिशेवाहनि क्ते तदामावास्ाखाद्भात् TWIN कारम् | अमावाश्याष्टका वद्धिः शष्यापशोऽचनद्थम् । इत्थ GATT GATT: छग्धपक् एयगपन्यासात् ।
१९१ we |] काडकावमिर्वयप्रकरखम् | $
श्रतो यत्कं यिदुऋम् । “Sener सह श्रापरपचिकं arg विकष्यत इति, acre । ज्िममख्जरणं “अध्ये यदहः सत्पयेतामावास्ताथां विशरषेण्रेति, तत्एणक्धऽष्यभक्रवचादिरोसोति न fare पम्रमारुमिति खतिचण्डिकाकारः। केचिच्ल॒ विकण्पकेष सग्न्त | TUTTE: मासि मासि काेमपरपशापराषः ओवर पष्ठ -जथ- न्यान्यहानि इति । अन्यानि दश्रम्यादोनि, a गक्रधालोकमन्यतमामे- warfare, fay wae: प्ररो ऋेहतम्पक्पतियादनाथै। तदेतत ग्नो वजेगिलाह eT: | wus ट श्रम्यादौ वेयि wet । MTS WTR अचेता ग शयेतस इति + रभ चतुद ओो नित्यं ग वचोनोतया fare `प्श्वारिषकल्तिरिक्र- जिरेक्कजद्धे एवेति । आद च क्ऋच्चछ्मः | प्रतिप्मष्टति Gant atten watstte | WAU तु WAT ये वे Mags प्रदीयते॥ शति । अखलगहणमन्बेवामपि केवाश्चिच्छरणक रालानाशुपलक्णा यमिति
~
वच्छत् ।
४९२ चतुम्यगचिन्तामौ ofcitwea काशनि्वंये [१९ खर |
अथ भाद्रपदापरपष्षः। wy यद्यपि “gama ag gala शाकेनापि नापरपखम- तिक्रामेदित्थादिमिर्ादश्ापरपच्यारकेः सामान्यवष्नेभाद्रपदापर- पशोऽपि eela एव तथापि ae पुष्तमलवप्रतिपादमा्थे तदतिक्रमे प्र्यवायातिश्यप्रतिपादनाथं च सूति-पुराणादौ विशेवतस्तस्या- मिधाने शतम् | तद्या विष्णुधमौ रे | उश्नराद यनाद्राजन् HS स्याहकिणयमम् | UMMA तज सुपे तु केशवे ॥ परौषटपदापरपशस्तजापि च fanaa: | पञ्चम्यन्त तजापि TUS ततोऽप्ति | मचघायक्का तु तजापि Ber राजम् जयोदशौ ॥ दति । उक्नरायणहचिणायनं WERT Hey । तस्माद्किरायना- दपि तन्ध्यवत्येपेनिद्रादिनादाषाख्ाः पौणेमाख्याः प्रति- मासचलुषटथं Bee । तस्मादपि wien प्रोष्टपदमासापरपश्चः | तापि vert we दशदिवखाः। तजापि era अङ्के पञ्च । तजापि मघायुक्ता जयोदश्ोति । ब्रह्मपुराणे | अश्वयुक्हृष्णपके तु WE कायं दिने दिने । Parrett we वा fart agaa वा | wratayg faite प्रथिष्ठ faethe: 1 अच विष्डधरमीन्तर पुराणे ।
१९ अ ।] आाडकाजनि्वंयप्रजर यम् | 9६३
प्रौपदसंगन्धिनि weary arg fee | ब्रह्मपुराणे त “शरश्चयुक्संबन्िनोति, सोऽयमनथोविंखंवादः परिष्टियते। तथा fe ce खण इक्तपचपरतिपदुपक्रम्य माखना- मप्रव्निकां पौणेमासौः मध्यावववोरुत्यामावाख्चाग्तं = ex दाचिषाल्याः परिकण्पवन्ति। ा्राग्ड॒हृष्णप्परतिपथुपकरन्व मासनामप्रवकेकपौ एंमास्वन्तम्। एवश्च सति दाकिएात्यग्यवहारेण प्ौषपदयुक्रायां पौणमास्यां प्रौषटपद मासस्या्यप्षसमाङौ तदु करः पलः श्रखयुड्मासमध्ये भवति । एक एवायं पशो व्यवहार दयेन व्यपदेश्डय खभते | आदिव्यपुराणे | magn यमः परेतान् पिदर शाय यमालयात् | विखजेयति मानु war Wei खकं पुरम् ॥ धान्ताः कोक्ेवन्तख aT सथं शतम् | काहन्ति पु्च-पौ तेभ्वः पायसं मधसंयतम् ॥ aerate विधिना तपेयेत् पायसेन तु | मध्वाच्य-तिखमिभेर तथा श्रौतेन चाम्भसा ॥ यसमा पर AG दत्तं यः AAT: । भिशामाचेण यः प्राणान् सन्धारयति वा खयम् ॥ यावत् सन्धारयेदेहं प्रत्य खात्मविक्थात् | ्आद्न्तेनापि ate awe: gefea: ॥ इति । अ नागरखण्डे fray भति ब्रह्मवचनम् । WIM: पञ्चमे पशे कन्था दिवाकरे |
e¢s चतु्वगचिन्तामखौ wfcitres arafrad [१९ अ०।
यो वे श्राद्धं नरः शंव्यरिककिल्लिपि वासरे | तख संवत्सर यादत् कर्ताः खः पितरो भ्वम् A RTETAARTY | नभखस्यापरे Te fafwetgwag यः | कन्धागतान्वितखेत् Wey स कालः आ्राद्ूकर्मखि ॥ ब्रह्मपुराश-माकौण्डेयपुराण्योः | दिग्य-भौनान्तरोशाशि खावराखि चराणि च। पिष्डमिच्छन्ति पितरः कम्याराभ्निगते रवौ ॥ कन्यागते सवितरि चान्यानि तु षोडश | तुभिस्तानि genta Sat नारायणोऽजरवोत् ॥ राजद्धवाश्रमेधाभ्बां य CR, Tee फलम् । श्रयन्त, were: पिन् कन्धागतेऽकयेत् ॥ यद्यपि कन्यागमनं मासमाचे भवति तथाणपरपशखचेव पैचला- दचनाग्तरसंवादाञ्च तेव argh | श्रादिव्यपुराण्णेऽपि । कन्यागते सवितरि ares तु वोङश्र | चतुमिस्तानि quarts प्दिणं दसमखयम् ॥ दति | We य्चपि वचनेषु पशच्छेव आकाललमुक्ष, पचद्यायं पञ्च- दशतिष्यात्मकोऽपि कडाचिन्ि चिदृद्ौ वोडश्रदिनात्मको भवति | तचेकदिनदहानिमाग्धत् दृत्यनेनाभिप्रायेणाज तिचिषोद़गरकमिल्युष् श्रमावाख्छोल्षरप्रतिपदमपि वा शंगरौतुं पूवी पौर्णमासौः वा, ret डि मान्दोञुखानां age वच्छते। श्र Gwe ofa कस्िंखि-
के
tt अ |] सआडकाशनियाय प्रकरणम् | ४९५
दष्यहनि कन्यासंक्रमणे खति प्रतिपदादिषोडश्राशान्युपादेवानि xed वेदितव्यं । भ तु क्रमणात् पवश डेयानौत्येवम् | अतएवाह SEN: | we वा afe वापयन्ते थच कन्यां रवि्रैजेत् | स पचः षकणः ge: arg तज विधौयते ॥ इति । श्र कन्यागतत्वस्योक्रिः प्रशस्ततरत्वप्रतिपादनार्था न तु कन्या- गतरा हिव्येऽणेतत् परिद्यागार्था । श्रादिव्यपुराणे | | | पच्ाम्मरेऽपि Hara रवौ arg विधौयते | कन्यागते पश्चमे तु विगरेषेशेव कारयेत् ॥ इत्धादिव्धपुराणेऽपयेतरेवोक्रम् । आषाढोमवधिं Bat यः स्यात्यचस्त पञ्चमः | तच आद्धं Nyaa कन्यां गच्छतु ay ary cia काष्णांजिभिः । पुत्चानायुस्तथारोग्यमेशवयेमतुलं तचा । प्राप्रोति पञ्चमे द्वा शराद्धं का्मांस्ठ पुष्फलाम् ॥ एवं भाद्रषदापरपच्छे are ते fafuserfaew) तस्िन्नशशते त्मिष्टप्राततिमाह कार्ष्णाजिनिः | warada हिंसन्ति पञ्चमं यो व्यतिक्रमेत् | तस्माज्ञातिक्रमेदिदधान् TER Gea विधिम् ॥ मागर खण्डे |
श्राषाद्छाः पश्चमे पके यः श्राद्धं न करिति | 59
०१९६ चतुग चिन्तामणौ परि रेवखद्छे wafer [ee ae ।
manta दरिद्रोऽपि सोऽनग्धजतवमुपेव्यति i आसनं शयनं wiley WH सम्भाषणं तथा ।
तेन are करिष्यन्ति ये ते पापतमा गराः ॥ afrafia म सन्देहः wera च विवजिताः।
न सुखं धन-धान्यञ्च तेषाम्भावि कदाचन ॥ दति |
WATTS |
aa कन्यागते र्यात् wre थो ग गटहाओ्रमौ | धनं gu: gree पिदरनिश्वाषपौडया ॥
म सन्ति पितरखेति wer मनसि यो नरः | WEA ACA तज तस्य we पिवन्ति ते ॥
अरय केनचित्रकारेण श्राद्धमम्तरेणोक्रस्य पशस्या तिक्रमे afe- fare sarge तदुग्लरदिनेग्ववधिविग्रेषावच्छिशेषु कर्तव्यतोश्यते।
cat |
इसे वर्षासु कन्याख्े शाकेनापि we वसम् । पञ्चम्योरकरे दथादुभयोरपि पयोः ॥
‘war Gea उभयपपश्चम्योरणन्तर इति भाद्रपदशव्डपश्चम्वाः परस्तादाश्रिनग्णक्तपञ्चम्याः पूवंमन्तरालकाल इत्ययः । waar fea WAIST TI आद्धमग्वनुक्वातं भवति |
ABTS । |
यावच कन्या-तुशयोः कऋमादास्ते दिवाकरः । तावत् ATES कालः स्यात् शुन्यं प्रेतपुर तदा ॥ तथा ।
क
१९ Ge |] आडकालनियेयप्रकरयम् | 9९७
कन्यागते खवितरि पितरो यान्ति वै सुताम् । शून्या Rage सर्वा यावत् ठखिकद् भनम् ॥ ततो ठथिकसंप्राप्नतौ निराश्राः पितरो गताः | पुनः खभवनं यान्ति शापं दत्वा सुदारुणम् ॥ मागरखष्डे | a ददाति मरः श्राद्धं पिदणं wxaye | चत्पिपासापरोताङ्गाः पितरल्तच्च दूषिताः ॥ प्रतपं प्रतौचन्ते गरूवाञ्कासमन्विताः | ata vee यदहिवा-नक्षमतद्िताः ti प्रेतपचेऽप विक्रान्ते यावस्कन्यागतो रविः | तावत् ATE पवा्डन्ति दन्नं खेः पितरः Gea: kt ततस्त॒लागतेऽप्येके सूयं वाञ्छन्ति पाथिव | ATE Barta चत्पिपासासमाङ्गलाः ॥ aferata व्यतिक्रान्ते काले टिके रवौ । निराशाः पितरो Caveat arin गिजाशयम् ti Aaa AAG ग्टहदारसमाजिताः | arpa: पिपासा चुल्वामाः पितरोनृष्णम् । यावत्कन्यागतः BE AWAY AVN ॥ समग्त्राइ | Rt महाराज यावन्तिष्टेत् विभावसुः | ARAM HATS ठिक यावद्ागतः ॥ येयं दौपान्विता राजन् श्याता teem शुवि।
age waatfemtaat ufciawas कालनिर्खंये [१९१ we 4
तस्यां cara Gen fart वे महाशये ॥ अरज महाखयो भाद्रपदापरपचः | यत्तु MARCA । ्राकाङ्खुम्ति सखम पितरः पञ्चम पच्चमाभिताः। तस्मान्तजैव दातव्यं Saas निष्फलम् ॥ दति । तत्फलातिश्यहानिपर न सवया फला निप्रतिपादकम्। एत- चापरपचश्राद्धं मलमासे न away इति मशमासनिरंये fire- पितम् । श्र चेदं विचा्यंते। किमयमापरपञिकस्य एकस्येव श्राद्धस्याटन्तस्य प्रयोगः, किं वा fart श्राद्धानां एते प्रयोगा- इति, om पच्दयमपोति । wa केचिन्तावदाडछः। एकैव आद्धस्याय प्रयोगः यदाद शाखायनिः | नभस्यस्यापरे पे fafaatenag यः | HUTA PAG] स्यात् कालः स आद्धकर्मणि ॥
WT सञ्चायुकेषु समुचय दूति न्यायात् तिधौनां आदधे षमुच- योऽवगम्यते । न WHITH श्राद्धे तदुपपद्चत दति, तदेव श्राद्धमा- aaa । तेन सोमयागे विहिताङ्गसम्पत्यथेमाट़न्तिरभ्यपगता चथा एवभमिापोति । “mamas श्राद्धं gala वा चतुर्थ्यां यदः सम्पद्येतेति वाजसनेयद्धचकात्या यमवचनात्पचस्छवाङ्गलमवगम्यते, पश पञ्चद श्रतिश्यात्मकः, एवं समुचय एव |
तया गौतमोऽपि ।
अरमावास्यायां fier दात् पञ्चमौप्रश्ति वापरपचस्य यथा We Talay वा द्रय-दे श-ब्राह्मणसम्भबे कालनियमः wher दति।
tt Ge |] अाङधकालनियेयप्रकर खम् | ९६९
we चापरपखपञ्चमोप्रतिपक्षामावास्यानां fare: प्रतोयते | AMAAMASH HA WE समग्रः शष्णपर्तोऽप्यक्ंमेव | ततख तस्षिद्ययमाटत्तिरेव युक्ता । अश्वयकृष्णपके ठ् श्राद्धं कायं दिने fea जिभागरोनं ad वा जिभागं agaa वा ॥ दूति ब्रह्ापुराणएवचने दितौयाअरवणादत्यन्तसंयोगावगमारदैकमेव आङ मावत्तमोयमिति प्रतोयते । wad सति “यराग्रेयोऽष्टाकपाणो- -ऽमावास्याथां पौणेमास्याश्चाश्युतो भवति" carretera यागे Rages: स्यात् arg षड भागप्रसिद्धिखन्विदां ae | उच्यते । तचापि समुचय va qe, 4 aga, षड्भागप्रसिद्धिसलारस्यमिप्रायेणेति । न तु इतति वान्तिक-निबन्ध- शद्धिरेवं afyen, तेनैक एवायं प्रयोग इति । अन्ये ary: | भिन्नानां आद्धानामेते प्रयोगाः आद्धूभेदात् | aa वा यदि वा मध्ये aa कन्यां रवित्रेजेत् | स पचः पञ्चमः we: खरद्धषोडगश्रकं प्रति ॥ इति । अरज च सद्या कमेभेदः प्रतोयते । न चेयं “एकादश प्रयाजान् यजतो तिवदभ्यासाओ्रया, तच प्रकतो सश्चान्तरश्रवणदेवमाभितम्, न लचरा्युदाइतवाक्धेरेकलावगमादभ्वासाश्रया भविग्यति । भवेदेवं यदि तान्युत्प्निवाक्यानि इदं चोत्पक्ने कमणि गणएविधायकं भवेत्, न त्वेतद स्ति, श्रनेकगुएश्रवणेनोत्पत्तिवाक्यलावगमात् | तएव “प्रति- पद्धनलाभाय दितौया दिपदप्रदेव्यादि सिवचनेरपरपचान्तगतासु सर्वांख्लपि तिथिषु nen फलसम्बन्ध om: । तेन भिन्नानां श्राद्धा-
8७. चतुव्वगं चिन्तामयौ ufciwee कायनियंये = [ee qe!
मामेते प्रयोगा इति । वयं त qa: | उदाइतागन्ययासिद्कदिविध- aria पचद्यमपि युक्षमिति । तेन प्रयोगेषधपके warfi- fen एव cfu देया प्रयोगाङ्गलादखिणयाः, प्रथोगभेटे तु प्रतिदिनमेबेति |
अथ चयादभौश्राइनिखेयः | मुखतौ । यत्किथिग्मधना मिश्रं seer त योदभ्रौम्, तदप्य्यमेव स्यादर्षासु च मघासु च॥ यमद्धतौ | गाथाश्च पिदमिर्गोताः कौतैयन्ति पुराविदः | अपि नः स कुले शयाद्यो गो दथाच्योदश्रौम् ॥ पायसं मध-सपिभ्वां mR HATA च | अजेन सवंशोद्ेन वर्षासु च मघासु च॥ ay पिटढरगाया भवतौन्युक्राह विष्णुः । अपि जायेत सोऽस्माकं कुले कथिश्लरोष्तमः | परादा सिते पे जयोदणश्यां समाहितः ॥ मधृत्तरोण थः WE पायसे समाशरेत् | कान्तिकं सकलं वापि प्राक्काये SATS च ॥ तज पेटोनसिरणयाह | Eig सवंलोरेन वर्षासु च मघासु च| gut वा यदि वा पौच्ोयो at दद्याच्नरयोदग्रौम् ॥
११९ Ge |] Se TCO CLES Cm ger
जायते किमसौ कञिद्धार्मिको वंश्रवद्धंनः ॥ महाभारते |
अपि नः ख ङुले waren गो दचाच्योदशौम् |
मघासु सर्पिषा युक्तं पायसं cfwurge: ॥ शङ्ख-खिखित-यमाद्याङ्कः |
पिता fratawaa तथैव प्रपितामहः |
जातं पुं प्रशंसन्ति frost wear इव ॥
मधु-मांसेन खडगेन पयसा पायसेन वा ।
एष areata नः ag वर्षासु च मघासु च ॥ ATT ST ।
यहदाति wary VATA ।
तया वर्बाचयोदण्यां warg च विशेषतः ॥
भष्टपद्यामतोतायां मघायुक्ता षयोद ओम् ।
पराय ATE THA मधुना पायसेन वा ॥ area चेषा तियिर्भाद्रपदपरपशकेभ्यः तिश्यन्तरेभ्यः | तथाच ABTS |
यो वा सव्ये wae खात्मविक्रयात् |
arg तेनापि ata तेसेदरेयेः सुसश्ितैः |
अयोदश्धां विशेषेण वर्षासु च मघासु च ॥
मास्मात्परतरः काणः आद्धेव्वन्य्न विद्यते |
यद Bafa ग्टशगधन्टतमख्यम् ॥ माकष्डेथपुराणे |
9७९ चतु्धर्गचिन्तामबो परि्रेषखख्डे कालमि्यये [et ae |
उन्तरादयनाद्राजम् FE स्वाद्चिणायमम् | चातुर्मास्यं तु तजापि vga केशवेऽधिकम् ॥ प्रोष्ठपदाः परः पश्चस्तचापि च विश्रषतः | wayag तजापि दपूव ततोऽप्यति । मघायक्षा च तचापि शस्ता राजन् जयोद्रौ ॥ इति । अन "पञ्चप्रवै' पञ्चमोमारण्व, 'दश्पूवैः दश्रमोमारभ्येत्यधैः | RAAT THE | on fe faquairat | श्राद्ध कालममावास्या नित्यं पाथिंवसन्तम | पौणेमासौ तथा माधो Braet च नृपोन्तम ॥ म्रौष्ठपद्यामतौतायां तथा SUT जयोद्भौ | शरष्टकान्बष्टकास्तिखस्तथेव च नृपोत्तम | एतास्ठ आद्धकालान् वे निन्यानाइ प्रजापतिः | आद्धमेतेग्वङकर्वाण्णो aca प्रतिपद्यते ॥ इति । विष्णुः | श्रमावाख्ासिखोऽषटकास्तिखोऽगवष्टका माचो-मरौष्टपशदधै ष्णा THM wig आद्धकालानित्यञुमेव श्लोकमुक्रवान् | sure निषेधवष्नानि। ज्यो तिहर तिः | BUI जयोदश्ां श्राद्धं यः कुरते AT! Wa तस्य जानोयात् aeque निचितम् ॥ षट् जिंशन्धते |
१९ aes) BISA TAIT ALAA | 9७
ग्टङौ चोद श्रो आद्धं न Faiequarafa | उपवासश्च संक्रान्तौ ग्रहणे wea: ॥ वाममपुरण्े। चयोदश्वानत वे arg न gaily पुल्लवान् रहौ । नेग्यतेऽजोपवासख केचिदप्ययमदये | आपसान्बः । | योद श्यां wget बहूमिज्ो दशेनोयापत्थो युवमारिण्ठ भवन्तोति । काद्यायनसखादह | यवानस्तज्न fae इति | स्कान्दे मागरखण्डे | यो arsefa नरो afm पिटभिः सह ere: | VIMY यस्तस्य We प्रोक्ता जयोदशो | TAME यः Fay तस वंश्र्थो भवेत् ॥ Wat उवाच | जयोदश्ां छते BE कस्मादं श्यो भवेन् | WAH सवेमाचच्च विस्तरेण महामुने । भटेयश्च उवाच | श्रासोद्रवान्तरे He पूवे पार्थिवसन्नम | faarat नाम पाश्चाखदेशोयः पिदभक्रिमान् ॥ - मधना कालश्राकेम खङ्गमांसेम केवलम् |
सहि arg चयोदश्सां कुर्ते पायसेन च॥ 60
9७8 चतुग चिम्ताममौ परिगरेषखण्डे कालनिरेये [९९ |
कदारिद्भाद्यशेश्धंयः सं््टः कौतुकाणितैः । अन्नेषु विद्यमानेषु विचिचेषु कुतो नृप ॥ sae खद्धमांसं नः कालशाकं प्रयच्छति | WITS: श्राद्धे दन्तं इविदिंजेः a इति तहूष्यतेऽस्राभिसतदाने कारणं वद । Ura वचस्तेषां ब्राह्मणानां मपोऽत्रवौत् 9 अवाच्यमपि वच्छामि sued सुखमाडिताः। अहमासं पुरा fear warn: पिदभक्तिमान् ॥ भ्रमन् कदाचित्प्राप्तोऽहमभ्निवेश्राश्रमं निशि | स भि्धानादिशरम् विप्रो gen मवा शरुतः ॥ अग्निबेश्च उवाच | we Ue यदा चन्द्रो Weea करे खितः। watery सा दाया विश्रवा कुश्चराङ्या ॥ आ्द्धेऽप्यतिप्रशस्ता षा पिदशं afiarfret | ATA: आद्धषम्भाराः सख्कियन्तामतः प्रभाः ॥ "वेशग्डवं' मघा । ‘Wa सूरः । "करः इतः । सिताश्च उवाच | दूति तस्व मुेर्वाक्थमाकष्याहमचिन्तयम् | अदश्चापि करिष्यामि प्रातः आद्धक्रियामिति ॥ ततः प्रभाते WRIA पय्यटम् वने | Vyas कालशाकं AY च प्राप्तवानहम् ॥
Age दश्यां समाहितः |
१९ Gel] श्ाडकालनिशयप्रकरथम् ।
निजाम् fray समुदिश्च खजातोयानभोजयम् ॥ आद्धेन तादृशेनापि पितरो दादश्ाब्दिकोम् | इत्षिमापुरहश्चापि aut जातिस्ररोऽभवम् tt अतो मघाचयोदश्यामेतेरेव हि साधनः | करोमि AFA श्राद्धं तप्रभावमनुखरन् ॥ qe तदनं रुला ये चान्ये च अना मुवि | अग्रपन्त WaT आङ्ककटेन् चधान्विताः ॥ है्गयाखवस्ततसेषु वसु-रद्रादयः सुराः | MAU ileal श्राद्धं कतुुदान्विताः | maga परमां सिद्धि wearat: Btw: ॥ seria यः श्राद्ध चयोदश्छां करिश्यति | कन्यागते STAT तस्य AI VPA: ॥ इति श्रापेन देवानां निद्धेयं महातिथिः | ततः प्रति नैतस्यां क्रियते आद्धमुन्तमम् ॥ यः प्रमादाच्च BCA AW AFA BF: | UAMATMAS वंशोच्छदस्य कारणम् ॥ अतः arg विना 2a तददिने मधुपायसम् | खङ्गमांसं कालशाकं मांसं वा््रौणएसस्य च् ॥ ‘qratway? इदच्छागः | तस्याभावेऽपि दातव्यं लौरोदनमनुन्तमम् | तसिश्नहनि विप्रेभ्यः पिदणं तुष्टये नप । तस्याभावेऽपि दातव्यं जल तिलविमिभितम् ॥ इति।
¢
४७ चतुव्येगंचिन्तामणौ ufctawa कालनिर्वेये [९१९ wes
अच केचिदाडः जयोद शो्आद्धनिषेधेवाक्यानामप्रामाष्छमेव “aftafgaun मिश्रमित्यादिमनुबलन विरोधात् । मनुरूतिरिं खाध्यायवत्प्रसिद्धतरत्नात् asf: सन्प्रदायेन पञखमामलाखाषथष्ट- पाढासम्भवाश्भूलान्तराञ्च FAC माममाचेका्यप्रसिद्धभ्वः केन- चिदणपव्यमानेग्बाऽनवख्धितपाटेभ्बः सम्भा वितग्चागधादिमूखेभ्यः स्व- विरोधे प्रत्यकशरुतिवदलोचसोति। अतएव zeae: | वेदाथेप्रतिबद्धलात् Ware तु मनोः Ga | मन्बयेविपरोता तुया wf: at a wed 1 इति। HATE | यः कञ्चित् कस्यचित् wal मनुना परि कोन्तितः | स सवौऽभिहितो वेदे खवेश्चानमथो हि सः । इति | उच्यते । यन्ता वदुक्र मनुरूतेः wires विरद्धख्छत्यन्तरेभ्यो बलोयस्वमिति तत्कख्यनामाजे | ठस्य तिवचनन्त॒ मन्वयं विपरौतानां बद्धादिखतोनामप्रामाख्मार, म तु जिष्टजेवरिकलोरुतकाल्या - यनादिदतौनां बेडाथप्रतिबद्भवमादित्छस्य प्रामाश्छद्ेतोस्ताख्पि विद्चमानवात् | Sat मनुश्ब्देनाभ्र वेराथखमर्नारः कात्धाचनादयो- पयुपलच्छन्ते । श्रथवा मनुञ्चाने दूति धातुपाढात् Frege मिमेनुरुच्थते। तस्ममाक्मतुरूति विरोधेऽपि काल्धाथमादिद्छलोगां नाप्रामाश्छं भवितुमरंति । | sa ae: | कखचिदपि age निषेधानुपपन्तेरिं वेधवाक्या- aTraretata | तथाहि न arafearea sarge fatutsa |
१९ Geo |] आडकालनियंयप्रकर बम् | geo
अत श्राह AT: | LUCAS आ्राङ्कमन्ञाेगोदकेन वा | wetye-waalfa flaw: पौतिमावदन् ॥ TUTSATE | TEA WIA च श्रद्वा यः समश्रुते | देवादौनाग्दण्तोभत्वा सप्रजः स व्रजत्यधः ॥ इति । पण्डितपरितोषे तु “नरकं स बरजल्यघः"' इति चतुथः पादः USA: माकंष्डेयपुराणठे | ASTRA तुष्टेन देव्षिं-पिढ-देवताः | तानि qafead पोग्याणि खतनुयेथा ॥ तथा “श्रहरहः खधाकुर्म्यादोदपाजान्तयेव च पिदरयन्नं समाप्रो- MARAT आद्धख्याहरहर्विधानगादकरणे चाधोगमना- भिधानात् witeet तदुष्टानं न प्रतिषेधः प्रतिषेद्धुम्ेति | नापि नेमिन्तिकस्य निषेधः । न ताव्यताइनिमिन्तकस्छ । यत WIE AYE: | warefa तु दातय ufaare तु व्रम् । प्रतिसंवत्छरं चेवमाद्यमेकाद गऽहनि y इति । काल्यायगोऽप्याइ | ततः शंकर प्रेतायान्नं दयाद्यस्मिन्नहमि sa: स्यादिति । आद्धाणां चेव सवधां ओष्ठं सांवल्छर इतम् | AMG पे ग्यां दङवश्ञर कं ब्रजेत् ॥ एवमब्भाख्ञपि wig च पुराणेषु च anwufefafeae
get agqeifamaa afcqawaey कालिये [११ ee |
ग्टतादहदादिष्बपेडितलान्तदनुष्टामे न प्रतिषेधः मरतिषेद्महंति । नापि टृद्यादिमेमिन्तिकसख्य | awe मादयागन्त वेदिकं थः समाचरेत् | तस क्रोधसमाविष्टा इन्तुमिख्छन्ि मातरः | ठद्धिओाद्धन्त् कतते्यं जातकर्मादिकेषु वे । तच युग्मान् दिजानाङमेटपूवोंख मावत् ॥ दति । TaN RU जातकमंसमं AT: ॥ इत्यादिभिवक्छेः पुचजनग्मादिकालेषु जातक्मवदावश्वकतयेन विहितलान्तदनुष्टानमिति न प्रतिषेधः प्रतिषेद्कमरेति। नापि योद भौनिमिन्तकस्य पावंणएस्येव | यतः | नेच्छे च्रयोद् श्राद्धं GHA यः सुतायुषे | एकैकस्य न Haig पावंणन्तु समाचरेत् | इति तस्याप्यावश्छकलवेन विधानात् । एकस्यैव तु aie न कुर्य्यात् que समाष्दरेत् frase मातामवगेख्ध चेवं वं द्यस्य तू कु्खा दित्यर्थः । न चेकवर्गाय दौयमानस्य sarge निषेधः, तचा- विधस्य तन्नि मित्तकस्य श्राद्धस्य प्राप्रेरभावात् | पितरो aw पच्यन्ते तज मातामहा भ्रुवम् । दति धौमवचनेन वर्गद्यस्येव शआ्राद्विधिदश्ेनात् । मापि कान्यस्य, तस्यापि जयोदभौ सम्बन्धेनेव विहितलात् । तदेवं विषया- सम्भवात् प्रतिषेधवाक्यानामप्रामाप्छमिति । उच्यते । नित्यनेमिन्ति- कस्य च कदाचित् प्रतिषेधो भवति यथा सूतकादौ । विेषवि- हतस्यापि चयोद शौ निमित्तकस्य विशेषवचनेन aarefarqae
१९. Ge |] खडकालनियेयपकरणम् | ४७८
प्रतिषेधः सम्भवति । यथा ^नातिराचे षोडशिनं zeae ग्रइणएप्रतिषेधः। जयोद शोओ्आद्भश्च च नित्यवाद्चयाकथस्चिदनुष्टान- प्राप्तौ सत्यामपि धौम्बरतौ व्यामोहादेकवर्गोयश्राद्धस्धानुषाने mem प्रतिषेधसम्भवात् । तस्मादिषयासम्भवात् प्रतिषेधवाक्यानां WATS मतम् | ARIST व्यवस्था वक्रव्या |
तच तावच्छञ्मन्धरः |
मलाजयोदश्नोओआद्ध विधिवाक्यानि वगेदयोरे्ेनानु्टौयमानं आद्कमा्रयन्ते निषेधर््ेकवगीदे गरेनामुष्टौ यमानम् |
अतएव कार्ष्णाजिनिः |
आद्धं Ware जयो द श्वासुपकरमेत् | न ठप्तासे wat यख्य प्रजां हिंसन्ति तस्य ते ॥ इति ।
ware पिजादिमाजस् atone faq मातामहादि- aferea gaiq vat पुरुषाणं argad न जयोदशोप्रतिषेध- दोष Lye: |
श्रन्ये लाहः। सन्ति प्रमौतानां पिटभावङ्गतानां वगाः पिट- वौ wreath मातुखवगे wares: । श्रवा पिदपचौयाणां सपिण्डानां वौ माढपक्लौयाणां खपिष्डानाश्च वं इत्येवं वगंदयम् । ` एषां वर्गाणां मध्ये कस्यचिदेकस्येव aie सवेषां वर्गाणां my शभाधिकारेण पुरुषेण दिनान्तरे कस्यचिदरगेस्य ag शतं करिग्यते च कस्यचिदित्येवमादि किञ्चित्कारणमनुखन्धाय मघा- wateet न क्त्यं किन्तु सर्वेषां वर्गाणां कर्तव्यम् । यतो मधा- wiger: पिददश्निकारण्डडतानां तिधौनां मध्ये च्रे्टतमलात्
४८० चतुष्वर्गचिन्तामणौ परिप्ेवलण्े कालनि्यंये [१९ अर |
स्ववां पिण्णं मधमिख्रपायसादिद्रव्येए दौ यमानस भ्राङ्ख्ा- पेचितत्वात् aa एव म chad त एव कुपिताः aga प्रजां नाशयन्तो ति वगेदयस्य विषयत्वेन सङोचश्र॒तिः प्रामाणिक । तदेवं निषेधवाक्धानामेकस्थेव वस्य क्रियमाणं arg विषय दति सिद्धम् । wa त्वाह: पुच्रवतापि zea कियमाणं waanterg विषव- tf यथाह ञ्योतिरेहस्पतिः | BUTE चयोदण्यां यः Ae Haid मरः | पञ्चलं तस्य जानौयात् wegue निचितम् ॥ wefan | ae wiawbrEe न Falquarafa | उपवासं च SETH Gee चक्र-सुग्येधोः ॥ सरन्ति च। योदश्यान्त् वे श्राद्धं न Halquary Vw । aad चोपवासख कथिदष्ययनदये | आपस्तम्बः । चयोदग्यां बहपुच्लोदशेनौ यापत्योयवमारिण्ष्ठ भवन्ोति | काल्यायमञ्ाह | युवानस्तज वियन्ते इति । गो विम्दराजस् पुषल्लमरशरूपेए दोषेण जयोद शोश्राद् निषत्त मन्धते । स Waa, नियोगिकलादस्य wee काम्बमानमेवेतद्ध वति, न लेवमेव । तदुक्म् । काम्बमान Se ज्ञानं नानिष्छोखद्धविव्यति । इति।
क
६
१९ He |] संक्रान्तिनियेयप्रकरणम्। ४८१
तस्मात् क्रियमाकेऽपि As न पुच्लमरणरूपमकाम्यमानं कमेफलं भविष्यति, इति zfeur quanta काय्यै जयोदश्नौश्राद्धमिति। ACTIN | जयोदश्यान्त वे ag न कुय्यात्पुचचवान् wet । इत्यादि निषेधवाक्धेऽपेकितानथैङरूपफल विशेषप्रापणं “पञ्चत्वं Te जानोयाञ्ज्येष्टपु चस्य निखितमित्यादिवाश्येः कियते न पुनः कस्य चिक्मरणे श्रभिचारशूपं चयोद शोओाद्धं विधौयते, निषिध्यमाग- जियाफलध्ानयेरूपलान्न कथिदिच्छति । न च खरूद््चरितं वाकं कञ्चित्पुरुषं प्रतोष्टायेत्वेम कश्चिच्च ्रत्यनथेत्वेन पुश्चमरणं बोधयितुं शक्त, वाक्धभेदप्रसक्गात् | पण्डितपरितोषकार खखेवं गो विन्दराजमतं प्रतिचिचेप | न तावद स्वगंकामो यजेतेतिवत् कामपदं श्रयते । न चामिचरम् यजेतेतिवत् फंखसम्बन्धमोधकं वचनमस्ति । न च विश्रजिद्राभिसजवदध्याहार-विपरिणणमौ सम्भवतः, अन्यथाणुपपन्तेः। मघायां पिष्डदानेन aye: gat विनश्यति | इत्यादिश्रुतौनां वन्नमानापदे न्यायेन पवश्राद्धनिषेधब्डतानां निन्दा्थेवादतयोपपर्सेस्तच कतोऽच फलपदप्राधिदूरे च काम्यमा- मता । तदाह | न Ga काम्यशरष्देन विना युक्ता फलग्रुतिः। वक्मामापदिष्टेन करणत्वं न गम्यते ॥ दति । तस्मात् | BUTS जयोदण्यां थः श्राद्धं रुते मरः ।
Wa तस्य जानोयाञ््येष्ठपु चस्य fafyaq ॥ 61
४८२ चतुव्बगेचिन्तामौ परि्ेषखद्धे कालनिखये [ye wel
इ्यादिश्चतोनामथेवादतयोपपन्तिः, थथा “atefe रजतं म देय- मिति श्रुतेः “पुरा शाखं संवत्सरा हे रोदनं भवति चो aera रजतं ददातौति। किषचेवंवादिना“नेच्छन्नयोद भौ खाद्धं TAIT थः लाये) एकस्येव न Hairy ष पारवंणम्तु समाचरेदिति कथं समथेनौबम्। तस्मा- दविशारितमनोहरे गो विन्दराजब्याख्याने नातोवादरः करणष्टोयः |
ay कं्िदुक्तं मघाजेयोदभ्ां ओआद्धाचरकष्ठ ween] ATTA Teas फलं भवतोति न चमिति। सथा तताः wer: पितरोऽनिष्टं फलं प्रयच्छन्तोत्यपि न युक्रमिति । तन wwe] । यतः शास्छवोधितोऽचा न युक्रिमाजे निवन्तेचितु अयते WTR HTT THAT TAT ।
यक्त महाभारते दानधरमेषु |
WAT भवेच्छ्रेष्ठः FIT WE जयोदग्ोम् | MA STATS प्रमोयन्ते ATT VT ॥
इति Guaqeeue दोषखापस्तम्बाुक्षस्व भिराकरकं wi, त- दपि नात्यग्ततं। नावश्यमित्य भिधाने etre पासिकलाभ्वगुज्ञानात्।
ware न fran एवेति स तिचदिकाकारण्ड ere तदयक्रम् । उदाइतवाक्यविरोधात् । तस्मात् एुच्चवता Aiea योद गौश्राद्धं न कशव्यमिति । तदयुक्कं । पुचवतोऽपि गडिशे- ऽनेकवर्गश्राद्धासुष्टाने रोषाभावस्च पूवेवाष्धावगतलात् |
afey तत्पायसादिद्रयव्यतिरिकदरग्येण argrece निषिद्ध- मिव्येवंविधं विषथमाडः। तदयक्ष । पायसादिद्रव्येशपि ओआआाद्धकरण्े नागरखण्डे दोषय्डोक्कवात् । waste ग्टहिरोऽनेकवगेश्राद्भा-
—,
११९ wei] संक्राभ्तिनिडंयप्रकरम् | sce
मुष्टाने दोषाभावस्य पूरवेवाक्यावगतलात् । इरिशरस्छजवं दूषणसु- WI । श्रथुक्रमेतत् अपदाथेवाक्धापक्तेः। THT सहो ATE a कुर्या रिव्येते पदार्थाः पायसव्यतिरिक्रद्रेश sre भ कन्तव्धमिति च वावधाय दति | ।
SIEM व्यवस्यामाइ । भाद्रपरापरपशाम्तगेतमघाव्वित- witcet निद्यं महाफलश्च wei तद यमेव च पिणं पौरा- शिकौैमाचास quart महता प्रबन्धेन Fat । we चयोदग्ो- आङ्संबन्पो जि निषेधवाक्यानि सामान्य्ास्लरूपलाद्वाद्रपदापरपश्च- waigat परिच्छश्य गेषाखेकादश्सु watewly छतायेयनधात्मान- मिति । wre विषतो भाद्रपदापरपच्जयोदश्वामेव ओद्धनिषेः धस्व गामरद्धष्डेतिहासे स्पष्टमेव द् शितलरात् श्रनतिश्चाचनोयं | दें fate एकस्येव wie क्रियमाणओाद्ध विषयमिति fag
तथाच वचनाम्तरम् |
नेच्छेन्रयो द शोख्ाद्धं TAIT यः Gras | एकस्येव न Haig पावंशन्त॒ समाचरेत् ॥
wa afeers: किमयं मिषेधः afefe रजतं न देयमितिवत्, उतोक्कानुवाद््ः म भिरा भिरेति भ्रुयादितिवत् । - wafer कच अभागिप्रतिषेधः, म खल wad कुरम्बादित्युक्ते Tea tia परवंशि श्रमावाद्यायां क्रियमाएत्वात् wae) aq शं जिपौरुषेयत्वविधिः।
यदा UHI: |
at दैवे प्राक् चयः fast एकेकञुभयभ वा ।
8८8 चतुन्यगं चिन्तामणौ परि रेवखब्दे कालमिंये [२९ wel
मातामहानामप्येवं तन्तं वा वैश्वदेविकम् || इति । अवश्यकन्तेव्यतया भ्ुतेरेकवगेख्खापि यथाकथश्धिश्माधिरिति चेत् न। तच सर्वेया WIAA: | तदार wea: | पितरो यज ger त्र मातामहा War । अविशेषेण कन्तव्यमन्यथा मरकं AAT ॥ इति । किशेवंवादिना निषेधो विधिचेत्युभयमपभ्वुपगन्तव्यम् । नि- षेधे सति तावत्पावेणातुवादो म aya) aaa टद्धिआद्ध- स्यापि प्रातः wad galfeta विधिरणभ्युपगन्तव्यः। म Saat दितौधाभ्युपगमो qaqa aareceantgea म॒ गिरा भिरेति ग्रयादितिवदनुवाद् एवा स्िति चेत् । म । ्रनथेकानुवादामुपपन्ते | गत्यम्तराभावे हि पिष्डपिदयश्नेन होतारं टरौत इति नित्यानु- वादोऽभ्युपगतः । इह तु न सत्धाङ्गतौ भवितुमहेति। तथापि wad कर््यादिल्युके जयोद शौकाशस्यापि प्रशस्तलात् | सपिष्ड़ोकरणे विप्रान् भोजयेत्पावेशे यथा | इति we: पारवेणेतिकन्तैवयताकं arg प्राप्नोति तद्थीऽचं मिषेधः | यन्तृक्षमनियतकाललात् सपिष्डोकरणस्यामरा्निः । तदसत् । यदि fe नियतदिवखमेतचचचयोदणश्ां प्रात्रुयादेतदगंमेव निषेधो गत्यन्नराभावादवतिष्ठेत यतसखू्लनियमेनाजापि प्राप्रोति तदा fa- वेधो yard । तस्मादे कवगंखपिष्डौ करणप्रतिषेध एवायं | WRIT म WE जयोदण्ामुपक्रमेत् । इति । ग are ये यस्य प्रजां हिंसन्ति ve ते । दति ।
१९ Ge |] संकरान्तिनियेय प्रकर बम् | scy
afte कथं बोद्धव्य afaftst इतरटतेरसम्भवात् नेतत्काखखापि fray तत्काले खवेएव मातामहादयस्त् ठत्भिमाकाङ्घुन्तिः लज ततृपरिशरेण नान्यदिवसेऽपि warned आद्धमिति ware- श्यामेव क्रियत इत्यभिप्रेत्याह “म sare ये यस्य प्रजां हिंसन लख्य a” इति | अतएवाह | एकस्येव म gate qu समाचरेत् । एकस्येव WA CHE AH FA) wena श्राद्धं सपि- waamey कचिदिहितमस्ि । तस्मा्तस्येवायं विगरेषतः प्रतिषेधः पुच्रमरशनिन्दाथेवादोऽपि तस्येव acd सम्भवतौति चेयं मतु पावंश्श्राद्धकरणे | ay कात्यायनवथनं “युवानस्तज fron” इति vere: + अखयटतिफललान्नयोद्ौ खादकस्य तस्व युवानोऽपि avifereeiin ग तु सियन्ते इति। तयाचापस्तम्बः । जयोदण्यां बङपुत्तो wre सन्द शनौ यापत्योऽपुच्चमरणख भवतौति | श्रपुल्लमरण Ta: । अन्यया बहपु्ादिश्ुतिर्गिरु्येत | यथोक्रम् । | थु कुवम् दिनेषु सर्वान् कामागवा्रुयात् । sag तु पिटश्राद्ध प्रजामाभ्रोति पुष्कलम् ॥ ‘ay दितोयादिषु | wae’ जयोदगौप्रतिपदादिषु । way’
इत्स चतुयगंचिन्तामखौ परिधेषखब्डे काजनि्ये [१९ अर)
भरष्णादिष् | किञ्च arses wiser चयोद भखाद्धषशसुक न तु च्छेष्टपुच्रमरशम् | TEATATE | दादभ्यां मूजनिसन्पलः जयोदग्छां Twas: | saw प्रजाश्चैव धनं aay विन्दति ॥ तथाच मघाचयोदग्नौश्राद्धं विधायाइतुः शङ्खलिखितौ । प्रजां पुष्टं am: quart गतिमेव च | नृं श्राद्धे तथा war: प्रयान्ति च पितामहाः ॥ slag alse: कुवन् आद्धं चयोदग्रौम् | mae य॒वागोऽख्य प्रसियन्ते नरा रण्डे ॥ इति । तदेतदय॒क्रम्। तथाहि तच यत्तावदुक्तं नेकवगेाद्धं सपिष्ड- wate कचिदिहितमस्तोति। aan) कयाहश्राद्धसाष्येक- वर्गधिसछ विधानात् | यत श्रा GEERT | MAI कालस्तु श्रमावास्यादिनेदितः | श्रविग्ेषेण faqe तया मातामदस्य च ॥ gare स विश्यो व्वनाइच्छमाएकात् | कालमेदेन तन्तं शादेश्रभेदेन चेव fe) mares विधानान्न यौगप प्रतौयते ॥ अरमावाख्यादिकालेषु कालेकत्वात् सक्रिया | ATE तदाभावाश्न SET TETRA ॥ अस्यायमयेः | “wararersaratetcenfear चाश्चवख्क्ध-
Ue Ge |] सक्रान्धिनिये यप्रकरकम् | . 8८७
aay पदिश्राद्स्य सामान्येनामावास्यादिकाल उक्षः | ख चं चन- -पदनुष्टौोयमानयोः पिट्शराद्ध-मातामरश्राद्धयोरङ्गलेनगाकमन्तययः | ""जातामदहाबामणेवं wei वा ॒वेश्वदे विकमिति तस्िखेव ware वैदे विकतन््ला भिधानस युगपदनुष्टान रवोपपद्चमानलात् | ऋत- CRAG एवानुषोयमानलेमावमत॑योः पेदक-मातामद्श्राद्धयोः ख- मानतन्ता युज्यते । ATE तु प्रतिपुरुषमायुःप्रमाणएभेदात् पिद मातामङख्यारभेदरेम मातामरशाद्धस् पिदच्वाहो म are दति AMAT TPH म a) मन्वेतेभेव aaa पिर- पितिामहादिक्यादभेदात् faeware पितामशारौनां are न BUG स्वात् | मेवम् । “gala द शेवन्क्रादमित्यविरेत्रवचनात् पतिम प्रफितामहयोरयि fiaware रेवताल्नात् । 4 च are दशेव टिल्धतिरेश्रवकषमादेव | पितरो चच पच्यन्ते तत्र मातामहा भुवम् । इति वचनात् मातामहादरौमामयि देवतालमिति | अत श्राह व्यासः | दशेवस्धाच्चयोदेश्रः सपिष्छो करणे शते । श्राह पारस्करः | faiae देवत्वमौरसस्य जिपौरषम् | सर्वचानेकगोजाशामेकस्येव ग्डतेऽहनि ॥ देक गतस खपिष्डोकरणेन यपिदरलं प्राप्तस्य पितुः उखाइनि uw gua fated जिदेवत्यं ag an अनेकगोचाणां
४८८ चतुव्यगंचिन्तामयौ परिश्ेवखष्डे काशनि्ंये (२९ ० ।
भिन्नगोचाणणं दौहिबादीनामनपत्यमातामहचयारादिश्राद्धमेको- दिष्टमेवेत्यथेः । तेन द शेवदित्यतिदेशप्रापते wea जियौरुष- fafa पुनरभिधानात् पिदटच्याहे पितामहादौनां परिखा भवति। मनु यस्चिपुरुषं तदौरसस्येति नजिपौरूषोदेशेनोरसस्य नि- यमालिलस्येवचो दे श्छ विगरेषणतवेना विवकितलात् गन माताम्ादि- परिषा |
Raq चयाइनि चिदेवत्यश्राद्धपाघ्यभावात्। “दश्ैवछाचयोदट श- इति वचनात् सपिष्डोकर णोन्तरकार श्टताहेऽपि सामान्येन जिदेक- चप्राभिरिति चेत्, एवं तद्धेनेनेव मातामहादौनां परिसा भवि- व्यति । किञ्चौरसस्य जिपौरुषमिति wa frowwerfafeaa वाक्धमेवानर्थवां स्यात् a हि जिपौ रुषमजिपौ रुषश्च आद्धमस्ि येन -जिपौरुषमो रसस्य अजिपौ रुषमन्येषामित्येवं यवस्थानान्ञान्थकं वाकधं भवेत् । एकवौं यसकलविदितच्राद्धनिषेध एवायं भवलिति चेत् ¦ म्। व्यामोहादेकवगोंयश्रद्धप्राक्नेरपि प्रागभिडहितलात् तचापि मिषेधप्रतिपत्तेदुनिंवारकलात् । owe उभवजापि गिषेधप्रडत्ति- रिति चेत् । न। विधिवैषम्यप्रसङ्गात् विधिप्राप्षप्रतिषेषे शाख्ा- न्तरबाधसापेचलयात् व्यामो शप्राप्षप्रतिषेषे च तज्िरपेच्लात् । वेष- म्यपरिश्ाराथ विधिप्राप्रसैव निषेधोऽस्लिति चेत्, श्रास्तवाधं विना निषेधसम्भवे तद्वाधस्यानुपपत्तेः । तेन वथा रागप्राप्नलाभे विधि- qe निषेधो म मरवत्तते एवं व्यामोरप्राप्तलाभेऽपौति न किञिद- quad “पितरो यज पूज्यन्ते” इति धौम्यवचनेनेव चयोदभ्ञामणे- कवर्मश्राद्धनिषेधसिद्धिः, विग्रेषनिषेधोऽयं दोषविगेषप्रदग्रैनार्थैः ।
१९ wes] काडकाशनिगयप्रकरणम् | exe
स चच दोषविग्रेषः “mg Baie कार्ष्णाजिनिवचनेन दभितः | - यश्वयुल्ञमरण दत्यकारग्रकषेषेए व्याख्यानं रतं ACTA । उदा- इतनागर खष्डेऽपि इतिहास-कालत्यायनादिवचमविरोधात् । यस्तु foam दत्धस्येच्छायेतेन व्याख्यान तदपि लणाप्रसङ्गादथक्तं । यन्तु Wiel बपुच्ादिफलखश्रवणं तदनेकवगेश्राद्धविषयं। यथो- क्रम् निषेधे सति पावनुवादाहपपन्तेनिषेधो विधिञखेति इयमभ्यप- न्त्यं, गचेकसमवे तथुक्रमिति, तदप्ययुक्तं । विधि-मिषेधयो- सभयोरपि प्रतौतेबाधकाभावात् । एकवगेखाद्धनिषेधेन aware ठद्धिआद्कख प्राभेखद्वाधनाये “ww समाचरेदिति विधिरण्बप- Ty: | अन्यया MATRA वैयथ्थं स्यात् । स्यादेतत् एवं षति खयाहश्राद्धमपि व्यावन्तंते त्य षाट्पौरषल्ाभावात् । श्रयोच्यते षाटपौडवतवाभावेऽपि पार्वैणविधिना करियमाएलात् wad) तर्द afesrgafa न erate तस्यापि पावेणएविधिनानुष्टौयमानलात् | उच्यते । जयोदश्ां क्रियमाणस्य भुख्यपावंएविधिना क्रियमाणस्य सुख्धपावषलाभावात् पावंणसदृश्रं पावेएमित्यभ्यपगन्तव्यं | चयाइ- Wey सदशं इद्धिआराद्कम्त॒ भ तथेति तदेव व्यावन्तेते भ ware- arefata केचित् । तदयुक्त। षाटपौरुषस्य ब्राद्धस्यातिखसदृग्रस्या- लाभे चयाहादि आाद्धश्याटृक्ेर पि amar) एतेनेव सिद्धं waa are सवेमपि न कन्नेव्यमित्यपरे। aaa । मिषेधो हि व्यामो- इप्राप्तञराद्ध विषय can) तेन तत्पयाखलोचनया तावत्सपिण्डगच-
ATCA RTS न Baa | मापि “TTA समाचरेत् इत्यस्मादड- 62
थी णो
gee waeuifeniaat परिदधेषखब्दे wrefrey [२९ qe!
wiefgaree warufengmry aefa: बयोरण्सामावश्छ- कविहितश्राद्धविग्रेषविधितयोपपन्तेः। तथाहि “argarwerarar- wrfafa, “warererfretsoat इति विष्ठधर्मा्ञर -विष्ड्- सतिव्माधासुदाइतजयोदग्यामावण्छकं ae विहितं ae ard एमेबेत्यमेनोच्यते | एवं चासिखुपपद्चमाने ae न आङ्धाग्छर- जिषटन्िपरले प्रमाकमस्ति। तेनेतल्िद्ध व्यामोहप्राघ्येकवनेशाङ्क- जिषेभोऽमेकशयेव म guifefa wit समाचरेदिति तु ज्मो दश्ोविदिताबष्छकशाङ्कविशेषविधिरिति। wa तजायतिदेश्रारेव प्रा्ेशषिद्धिरिति fa fafa) इच्यते पिट्व्यादोनासेको दिष्ट Ara तहाथनाभरैमधं पावेषटविधिः | तजर कात्यायनः । सपिष्छोकरणादुदधे पिणोरेव fe पाशं पिदव्य-भाढ-मादणामेकोदिष्टं ख्देव तु ॥ इति । एतत्थिढव्यादिखममिग्याहारात् मादरसपन्नोपर् बेदित्य । अपुच्राणं सांवत्छरिकश्राद्धमाहापस्तन्बः | gut से ann: केचित् feet वा पुङ्वाख चे | चेषाभपि a देयं स्ारेकोदिष्टं a पावें ॥ जिक्-बन्षपिष्डेन्यः सतो-कमारोभ्य एव च । ददयादे भाषिक ag खांवन्छरमतोऽन्यथा ॥ प्रचेताः | खपिष्डोकरण्शाद्ङ्कमेको दिष्टं farted | अशुतताशानत् खव षामपन्नोनां तथेव च ॥
११ Go |] आडकालनियेयपकर शम् | 8६
"अपन्न, अहतविवाहानां | afm: | are भभिन्पै qera wet aera चं पिदष्यगरवे श्राद्धमेकोदिष्टं म पावंणं ॥ एवमेभिवांश्यैः पिदव्यादौनाजेको दिष्टं प्राङ्गमितिं dere पावंशविधिः ¦ तेन “पिटव्य-भाट-मादणमपुज्लाणं तथेव च । मातामहस्यापुश्स्य राद्धं तत्पिटवद्ववेत्"” इति जाठक्वयनं जयो- द् भौ विषयं शेयं । “पिदवदिति पावेणविधिनेत्यथेः। यतु “पिशवद्भबे- दित्यवण्कन्तव्यता्योतनाथेमिति व्याख्यातं तदयु । freaqa- दितव्यस्यावश्छकलमाचयिषंयत्वेन sare कारणाभावात् पिहव्यादि्ा- देको दिष्टविधोनान्तु अवोद ग्ौष्थतिरिक्रविषयलेन संकोचः जातक द्टीवचनस्य च जयो दभो विषयतेन संकोच, Was समत्वरेरित्थ- भन्ययासिद्धलायुक्षमाअयित् । तेन निषेधवाकधान्ु्ेकवणे आद्धवि- षयाणोति fag । अन्ये तु | | warfare arg विषुवदितये तथा । यगादिषु च wate पिणष्डनिवंपण्टाडूते ॥ दति पुशद्छवचनाद्वाद्रपदापरपक्चनयोदभ्लाख चुगािलात्थि- ` ष्डनिवंपणं विना are कन्लैव्यमिति, निषेधवाक्धानां पिष्डडानसदहितं arg विषय इत्या | काम्यश्राद्कविषयलेन वा प्रतिषेधवचनानि व्यवस््ापनोधानि | धतः BRAT एव WIE दोषः GAA | तथाहि witewhwg-
8९२ चतुव्यगेचिन्तामणौ परि शेषखब्डे कालनिेये [१९ अ० ।
ae: श्ञातित्रेष्टव-वपुल्ललादि फलं कोशेवद्वां व्यालापच्तन्बाग्वां quae दोषोऽपि तजैवोद्धावितः | दति श्रपरपख्जयोदगशोओ्आाद्धनिशेयः | अथापरपक्ष रव चतुद शौशराडनिखैयः ॥
तच ATA: |
ufaamafaaeat वजेयितवा चतुरं शौ |
TAT तु WaT ये वे तेभ्यस्तज्र प्रदौयते ॥ इति ॥ माकंण्डय-ब्रह्मपुराण्योः ।
यवानः पितरो यस्य शताः AG वा इताः |
तेन काये चतुटोष्यां तेषां ठभिमभौष्ता a ब्रहमवेवन्ते-वायुपुराणएयोः |
yaaa ग्ट यस्य ग्डतास्तेषां प्रदापयेत् |
waU च इता ये वे Aut दथाचतुरभौम् ॥ इद्धम |
चलुदं शो वजेयिला wae आङद्धविश्रारदाः |
rama पितरस्तस्य ये च श्रता रणे ॥ काम्योपकरमे च मनुः |
wifes जयोदग्धां wader सुप्रजाः |
प्रोयन्ते पितरञ्चास्य ये च wawar रणे ॥ इति । शरख्छग्रणसुपलखणं | अतएव ब्रह्मपुराणे |
१९ Geol) आङकालनिदंयप्रकरयम् । 8९९
प्रायोऽनश्म-श्रस्लाग्नि-विषोदन्धनिनान्तथा ।
चतुदेश्यां भवेत् आद्धं setae नियः ॥ इति, मागरखण्डेऽपि ।
श्रप्डत्युभेवे्ेषां शख्खन्हत्युरथापि वा ।
उपसगेन्दतानाश्च विषग्छत्यञुपेयषाम् ॥
वद्किना च प्रदग्धानां जशब्ल्युञुपेयुषां |
सपे-व्यात्रहतानाश्च शटङ्गेसदन्धनेरपि ॥
आङ्धन्तेषां प्रकन्तव्यं WAST मराधिप |
तेषां तस्मिन् we ठर्चिसततस्तत्पलजा भवेत् ॥
Tag: WHY: श्रप्ाप्तजरसामेव शखल्युरित्ययेः। यच- WAAAY यन्मरणं तदुपसर्गाऋरणं | “ae w- अिश्नपरपचे श्राद्धकरणार्यावतौ ठसिस्तावतौत्य्ैः |
मरोचिरपि |
विष-सपे-श्वापदारि ति्येगृब्राह्मणएधातिनां । wert किया: कायां sere विगरदिताः ॥
विषादि मितो येषां ते vate: । श्रनेन wenfewarnaa चतुदं गोकाणलमाषं नियम्यते, न तु चतुदेश्यामेव warfewrt, किन्तु तेषामन्यश्िन्नपि काले भवत्येव आआद्धमिति |
प्रचेतापि।
टषारोहणए-शो हाशेर्विशुव्नाला-विषादिमिः । मख-दं दिविपन्ञानां तेषां शस्ता wae ॥ इति । आदिशब्देन गिरिशिखरादिविषमखानारोहए-खगड्जुटा्च-
see चतुव्येगं चिन्तामणय fete कौलनि्जये [et aes
भिचातोदन्धमोपपातादयः प्रोक्षसधर्माणो मरण्णोपायाः Saya | यनतक्षविरङ्धाथे ग्राकटायनवच्ं | जलाग्निग्धां विपन्नानां सन्यासे वा ze पथि | arg gata तेषां प वनैधिलां wrest ॥ दति । तप्रायञित्तायंविदितजलान्धादिमरणप्रयुक्प्राणिविषयम्, चे तु पाप्डत्यवस्तेषामेव wast शराद्धं aie । “टखारोरणेत्यादौ प्रचेतोवचने पापछलयुपा्यपाठात् । श्रतएव भ्रमौते पत्थौ विडि- ताभिप्रवेशविधिनानुमरणडतां योषितामपि न ॒चतुर्द॑शोश्राद्धं | तदेवमविहितेजल-उ्वलमादि मिण्ठेतानां मनु-ब्रह्मपुराणवचनप्रामा- Ny संग्ाम-प्रायोपवेश्रनन्डतानाश्च शष्णवतुदे शौ श्राद्धमिति सिद्धं | AAA ATTA दिष्टमेव TKS | यदाह ATW: | MAST यत् ATS खपिष्डोकरणात्परं | एकोदिष्टविधानेन तस्काये शस्धातिनः ॥ xfer अतुः । ` एकपिष्डौरतानान्तु एयक्लं नोपपद्यते | सपिष्डौकरणादृञचै सते छष्णचहदं शम् ॥ इति । भविष्यत्पुराणे । समल्वमागतस्यापि पितुः श्रस्लहतस्य A | एको दिष्टं Ga: काथं चतुदश्धां महाखये ॥ प्रतलपरित्यागेन faes प्रामः पितामषशादिभिः षड सपिष्ड- करणे प्रेतलपरित्यागेन पिदलप्राद्या सारू्यमागतस्यापौत्यबेः। we
९९. Ge |] Crew ina eC, | Beg
wre पितु महालये चतुरंभ्भानेको हिषे waste franz qWawnrg कायं -एकोदिष्टञआद्धेन farraufaagies: + wala सतादेऽप्येको दिष्टे शते पावेण्ाङ्कमपि पितामहारिदत्तिडि* दमये ave सात् । मेवं । पितु्धेलादे पितामरहारेकछपेष्टोयला- खरणाकान्षष्यये ARATE खात् । बहा्णे तु । wg in युपो तेभ्यः पाजदं मधशंषुतं । तस्मान्न विधिना तपंयेत्याथसेन तुः ॥
मध्वाच्छतिशमिच्रेणेति पितामहाहैरपि तपेणोजलस्मरशान् तस्ये दिनान्तरे पावे्शराद्धं कायंमेव। ae तु पितामदोऽकि शखादिहतसस्च महाशय पितामदमाद्धमपि चतरेश्वामेकोदिषटं कायं । तथाच WAT । “एकस्मिन् श्रथोर्वैको दिढविधिरिति । एकस्मिन् पितरि पितामद्े वा werfer स्ते पिषादिभग्रमध्य इथोर्वां wenfen इतयोखतुदंष्लामेको दिष्टविधिना wet श्राह arate: | इयोरोको दिष्ट विधानेन प्रत्येकं आदधे छतेऽपि भरपि- तामढक्तिषिद्ध्ं दिबान्तरोऽपि arg काथ । पचादिषु fer शसा दिना wy एथगेकोदिष्टान्येव कार्थाशि ।
अज्र Hears |
“एकस्मिन् इयोवेव्यभिधानान्िषु fre-frerene-nfearaee नेकोदिष्ठषिधिरिति maa, तेन faq अस्तादिष्तेव॒चहुरेषयां पाव्टविधिरेव । om चेतत् । षपिष्डोरूतानां चयाणशानपि चहरगो- विदितरूपकाखसम्भवे weft गशस्वरतारि प्रात्तिक्मेककाशासकाव- निवन्धमस्वेको दिष्ट विधेरगवतारात् । अ्रनेनेवामिप्रायेशापरार्कौकागया्
seg wyetfenraat ufcitewa raise [शर ae)
“ay Uae wawa एकोटिष्टविधानं न तु जयाशा, तचाले तज तु पावकमेषेति | जयां "तथाते" श स्लहतल्ये, नेको दिष्टविधान किन्त तज पावेमेवेति vera: ।
अन्ये TS: । श्रयुक्रमेतत् । “एकस्थम् इयोवयस्योपखचष- लात् एकोदिष्टविधैख्च werfewafafirnare कालासम्भवनि- वन्धनलं कालाशम्भवस्याश्ुतलात् । एकोदिष्टविधेखन्निवन्धभतवे ae मामाचमूखलापन्तेः। अतणएव देवसामिनाभिहितं, “fafa शअरख्लारि शतेषु एथगेको हिष्टबयमेव कायं म तु पावें ्राइतवचना- भावादिति | AIH | उपलकते ख्णाप्रसङ्गात् । `
अच warfewnrat चतुदेश्यामेव एकोदिष्टमिति वाक्या- ्यावगमात् ऋताहादौ पावैणं ae ये तु चतुदंभ्ामेव weT- दिमिन्देतास्तेवां ame किं पावणमेकोदिष्टं वेति संश्येऽभिधौ- धते, चतुदेशौगिमिन्तिकस्य सताहनिमिन्तकस्य च शआ्रादकस्पौय- काणसमवायप्रकरण्टोक्षन्यायेन भेदेऽपि युगपदनेकनिमिन्तोपनिपाने wana Afafuan कुतपादिकाशविरोधे दितौयस्यागवकाओे रे्- काश-कटे-देवतेक्धे विगेषागरणटन्तग्छेण नेमिन्तिकानुष्टाने सति खकुखटृद्कपरग्परानुसारा ऋ ताद्ेऽपि येरे को दिष्टपच्चपरिग्रहः रतः तेवां खताहनिमिषस्कमपि चतुटेश्यामेको दिष्टमेव । ag wae- परियः कतः स तेरदितहोमवद्ावस्जोवपरिग्टरोत एवेति चतुद arate म तेरसौ परित्थाच्यः । यस्तु eat पावंणएनिषेधः wee स चतुरे शोनिमिन्तस्य ग ग्टताइनिमिन्तकस्यापि। मनु wag ग ॒पावेणमित्यज चतुद शो निमिन्तकं यच्चतुदंश्वामिति faren-
=
९९ Ge |] माडकालनि खेय प्रकर गम् | | 820
ध्याहार-वाक्यमेदौ wat! ati प्रश्तलादिना विगेषलाभ- स्योपन्यस्लटोषानास्पदलात् । श्रन्यथावघातादिनियमोऽपूर्वोयेण न सम्बध्यते। यच्च नागरखण्डे चतुद श्यां क्रियमा शस्य पावंणस्य वे फलय- qm तद पि चत् गोमिमिन्तकस्येति । श्रय स किं चत्दंग्रौनि- मित्तमेकोदिष्टं खताहनिमित्त च पावंएमिति aged gaiq एकमेव वा श्ह्गवेधर्म्यारग्टहयमाएविशरेषतयेन त न्ानुष्टानासम्भवात् संशयः । तज समानेऽहनि नेकः aged कर्यादि त्यस्य निषेधस्य भिशमिमित्तकश्राद्धगोशरलाभावात् aged र्यात् । मेवं । 2 व- तेक्याकधानदयसहानुष्ठाने यसां आद्धघर्माणमनुयदहाय पार्वए- धरेरेकोदिष्टधग्ेवाधे Waa नैमित्तिकदयसिद्धौ ग भेदेन आद्ध- इथासुष्टानमिति । aq काम्यमपि चतुदश्ोश्राद्धमस्ति कामप्रवण- प्रहन्निलाश्च गराणां काम्यप्रटत्तेरत्कटलाच्चतुद शो निमित्तके ATE- squad सत्यको दिष्टधमां एव प्राप्नुव्ति, भवेदेव यदि खयसामतुय- होऽ fara नावगम्येत । wa वाख्यान्तिथौ निमिन्तमेदात् नेमि- fanz श्राद्कदयमिति। महाखयपके च कथश्ित्दग्यां आआाद्धा- सम्भवे तत्यच्चमध्ये कस्मिंखिदपि दिने श्राद्धं ave प्रश्रसतर- मुख्धकालासम्भबेऽपि तत्यर्कन्तव्यस्य आराद्धरटावश्यकल्वात् दिनान्तरे च श्रस्वहतानामपि wiwaa चतुदंश्वामेवेकोदिष्टविधानात् | चतुदभ्ां werfewrnaates anata कारणमुक्तं भागरखण्डे | श्रानन्तं उवाच |
कस्माच्छ सतरतानाच्च प्रोक्ता आदधे WSs । 63
ars Uqaifamaalt परिग्रेषखब्डे कालनि्ंये [१२२ qe
एकोटिष्टं कुता कारणं waite मे। HATH उवाच |
SUR पुरा राजन् Fecarat महासुरः |
THA बणवाम् शरः स्वदे वभयङरः ॥
ब्रह्मा प्रतोषितस्तन विधाय विविधं तपः |
wars चतुदेश्ां awe मासि संखिते ॥ ब्रह्मो वाच।
परितुष्टोऽसि ते ae प्रार्थयस्व यथेख्ठितं ।
अदेयमपि दाख्यामि cent यच्छुराखुरेः ॥ डहिरण्या उवाच |
wat: प्रेताः पिश्राचाञखच रासा देत्य-दानवाः |
बुशुङिताः प्रधावन्ति मां मित्थं पद्मसम्भव ॥
fuera शते are कन्यासंख्वे दिवाकरे ।
एतसिशञहनि प्रायस्तृ्भिः स्यादर्वसम्मवा |
तदेषामज्न दिवसे द्युपाचं कुङ् प्रभो ॥ ब्रह्मोवाच |
थः कञिन्मामवः are खपिदभ्वः प्रदाश्यति |
पिदरपच्चे wadet awe मासि संस्थिते ॥
प्रेतानां राचसानाश्च शतानां तद्धविश्ति |
मम वाक्यादसन्दिग्धं ये चान्ये कौत्तिंतास्या ॥
Sa‘ ता ये च संग्रामेषु wary a)
एकोदिषटे BAe तेषां ठभिभ॑विव्ति॥
शश ख|] मडकाशनिखयप्रकर शम् | ४९९
एवसुक्का ततो ब्रह्मा AGTH YT ।
हिर ्याखोऽपि aye: खमेव भवनं ययौ ॥ यच्च शसलदतानाञ्च तस्िन्नहनि दीयते i एकोद्दिष्टं मरः आद्धं तन्ते वच्छामि कारणं ॥ सञ्चये Wawa घे च निर्विकल्पेन चेतसा | युध्यमाना भ ते म्यां जायन्ते मनुजाः पुनः # UST घे न्यन्ते पला्थनपरायणणः |
ते wafer मराः प्रेता एतदा पितामहः ॥ ager wht वै दैन्यं हन्यमाना acim च | VATA च वा I. प्रहारेजेजंरोरुताः | तेऽपि प्रेता भवन्तो मतुः खायन्भुवोऽत्रवौत् ॥ कटा चिचिष्तचखनं शअूराणमपि जायते | तेषामपि fea तज देयं Haare ॥ शपछत्य॒ग्डतानाश्च सवषामेव Seat |
Was जायते यस्मात् तस्मात् तेषां डि तिनं ॥ आद्धारें पार्थिवश्रेष्ठ विग्रेषेश प्रोतं | एकोदिष्टं प्रकर्तव्यं तस्ाक्जः९ fet भरे; | सपिष्छोकरण्णदूद्धे तन्ते वच्छयामि कारणं ॥
अटि प्रेतलमापन्नः कटदाचिग्लत्पिता भवेत् | Bae तज कर्तव्यं ATE तच दिने मुप ॥ पितामहाद्यास्तजाडि arg गारेन्ति किंचित् ।
(१) se asta ग ° |
wee चतुन्धगचिन्तामओो परि गरेषखण्डे कालनिर्थये [२९ ae!
श्रय चेद्वान्तितो दश्ात्द्ियते Wade तत् ॥ जह्मणो वचनाद्राजन् श्त-प्रेतेख दानवः | तेनेकोदिष्टमेवा् कन्नैवयं भ तु Wad ॥ पिदरपच्े wast marae दिवाकरे | एतस्मात्कारणात् श्राद्धं wat नेव कारयेत् | एतस्मिन्नहनि प्राप्ते यथे आद्धं भवेद्यतः ॥ इत्यपरपच्चतदं शोकालनिएंयः |
अथायनादयः आदइकालाः | aa विष्णुपुराणे | saga चन्द्रमसो Tay जिब्बष्टकाखषप्ययमदये च | पानोयमप्यज तिलेविंमिश्रं दद्यात्पिदरभ्ः प्रयतो मनुव्यः ॥ श्रद्ध श्तं तेन समाषदसखं रदस्यमेतत्पितरो वदन्ति | gq faa “पानोयमपोति वषनादावश्कता ओआद्धस्योच्यते fa मन्यन्ते । यन्तु “श्रा दित्यसक्रमं विषुवदयं वतौपातो जच सन्दर-सर्ययरस्तथा | एतांस्ठ॒आराद्धकालान् वै काम्यानाह प्रजा- पतिः” इति विष्णुवचने aye: काम्यश्राद्धकाललसुक्त, तज्ञ नित्यलनिराकरणएच्वमं वाक्य दयबलेना्िहोजादिवन्ित्यत्-काम्यल- थोर विरोधात् |
१६ Ge || साडकाकलनिशयप्रकरगम् | ` ५०१
श्राह शङ्खः | हस्तिच्छायासु यदत्तं यन्तं TET | विषुवत्ययने चेव सवेमाननधमुष्यते ॥ अज्रायनदय | “विषुवत्यूयसंकम इत्यस्िन् याश्चवरुक्थवचने श्रयनयो विुव- rity संक्रान्तिपरेनेव संगरसिद्धावपि यत्पुथगभिधामं त्संकाग्यन्त- oat विषवत्, विषुवादयनमिति यथा ya प्राश्च्यातिश्यप्रति- पादमाथमिति मन्तव्य | तथाच विष्णुधमनत्तरे | Bie संक्रमणं भानोः प्रशस्तं एयिवौपते। fagafead aa श्रयने इं विग्रेषतः ॥ विषुवतोरयनयो श्च लकणं भागरखण्डे । यदा MAM भानुसख्ठलां वाथ यदा ब्रजेत् | तदा स्यादिषुवाख्यस्त॒ कालखाच्यकारकः ॥ मकरे ककंटे चेव यदा HAART | तदायनाभिधानखच विषुवाञ्च विगिव्यते ॥ श्रस्मिंख काले पिण्डनिर्वपणं fata ag कन्त | UTE Tq: | saafaad arg विषुवददितये तथा । संक्राभ्तिषु च॒ क्तं वय(९ पिण्डनिवंपणदृते-इति ॥ एतेषु कालेषु पिष्डमिवेपणं विना श्राद्धं कन्त वं । एतत्काल- (९) य॒गादिषु च सर्वांश्च इति we |
ण्न कु
yer चतुव्वगं चिन्तामो ufiquee wear [२९१ अ०।
fafan एव आदधे पिष्डमिवेपणप्रतिषेधोऽयं, भ लाहादिनिमि- कलक प्रङ्गादयनादिष्वापतिते, यस्मात् “श्रवनदितये आद्धमित्यनेना- यमादिभिनित्याज्ितं आद्धमवगम्बते। तज्िमिष्तकमेव च afa- aia नान्यत् नित्यान्वय्ा नित्यान्याद्बलोयान् भवति | fang | ay हि विधौवमागस्य श्राद्ध frofraqurg इति fared न भ्रसङ्गात् तत्काखपतितग्डता हादिआआद्धमाअयितुमरति wea विधं आ- ङमेतेषु कालेषु विधौयते, तथाहि भावाथेविभिरि्येष wet भवति | श्रातातपस््तौ लिक्गपुराखे च । सर्वखेनापि Ai श्राद्धं वे Wee | अकुर्वाणस्तु थका ve गौरिव सोदति ॥ tfaaet आद्धस्यावश्चकतां गमयति | कूमेपुराणे we wage मेमिभ्तिकलेनावश्डकलं प्रतिपा काम्यत्व प्रतिपादितं | अमावास्याष्टका सिचः पौषमासादिषु fee । तिखखान्वष्टकाः पुष्या मानौ पञ्चदश्यौ तथा ॥ जयोदश्ौ मघायुक्ता वर्षासु च विशेषतः | तस्य पाकश्रादकाला feat: प्रोक्ता दिने feta नेमिन्तिकं तु कर्तव्यं गरणे चन्द्र-सू्धोः | बन्धवानाश्च मरणे मारकौ श्यादतोऽन्यया ॥ काम्यानि चेव श्राद्धानि we शणादरिषु | अयने विषुवे चैव व्यतोपातेऽप्यनन्तक ॥
१९ ख° ।] अाडकाथनिद्यप्रकर वम् | ५०३
संक्राग्धामच्य आद्ध थथा अन््दिनेब्बपि। waa च सर्वेषु are काम्यं विगरेषतः-एत्थादि ॥ माकंष्डेयपुराणे | वििष्टबाद्यणएप्राप्तौ सर्थन्दयररेऽयने | विषु रविसंक्रान्नौ खतौपाते च पुञ्चक A श्राद्धारेदरव्यसन्पन्तौ तथा TATU | WAIN आद्ध कुर्वत चेच्छया ॥ दति i अ उयग्रहणादिकालेषु तथा इच्छया we प्रति रुच्या वा RTE कुर्यात् । रवा पूवौक्व्येव AAT इच्छया खर्गादिफणलका मनया BE यादितौच्छयेत्यस्यायः। म पुनयेदौ च्छति ae तरि कुर्यादिति | दत्ययनादयः श्राद्धकालाः |
अथय द्रव्य-ब्राह्मणसम्यन्यपलश्ितः कालः |
तज हारोतः। तीर्यं FAITH च न काशमवधारयेत् | पाच्च ane प्राप्य ae: are विधोयते ॥
"तौ" गयादि । ‘xv’ wafe ओजियत्वादि विशेषण- विशिष्टश्च ब्राह्मणं प्राय म areret vated | किन्त तस्मिन्नव काले श्राद्धं र्यात् । wy च सद्य दति वचनाद्ावश्यकलं प्रतोयते।
यन्तु माकंष्डेयपुराण्े |
५०8 चतुव्वेगं चिन्तामणौ परिेषखण्डे कालनिखंये [१९ we
विरशिष्टब्राह्मणएमराप्तौ खर्यन्दुगरहणेऽयने | खराद्धादद्रयसम्बन्लौ तथा SATA ॥ HHA, WE Fala चेच्छया ॥ दति । अज चेच्छापं नित्यलेन विध्यते, तथा ग्याख्यातमेवायना- दिखद्धकालनिशूपणे | ब्रह्मपुराणे, यदा च ओजरियोऽभ्येति we बेद विदभ्िवत् | तेनेकेनापि कन्त व्यं arg विषुववच्छुभं ॥ श्राद्धौयद्रव्यसन्प्रा्ियंदा स्वात्साधुसम्मता | पार्वणेन विधानेन arg काये दिजोन्तमेः ॥ विष्णुपुराणे | RST yaaa काले काम्यमपि AT" | तथाहि | तत्र काम्यान् श्रणब्वेत्यनन्तर भवति वचनं। अद्धादेमागतं द्रव्यं विगिष्टमयवा fas | arg कुर्वीत विज्ञाय यतौ पातेऽयने तथा ॥
दति ब्राह्मणएखम्यत्यपलकितकालनिरूपणं |
चथ गजच्छाया | स्कन्दपुराणणदौ । ave: पिददैवत्ये Yana करे स्थितः । fafaaaamt या ख गजच्छायेति सा wari इति |
१९ qe |] eer Cre ce ५०५.
इन्दुः" चन्द्रमाः, ‘flaca wey मघायां, ‘Wa’ सवैः, "करे" wares | “तिधिर्वे्रवणोया" watent | नरिंपुराणे | WR इंखख्िते चा त ATER जयोदशौ | तियिरवेवसख्तौो गाम खा च्छाया Swe तु ॥ ब्रह्मपुराणे | योगे मघाजयोदण्ां कुश्जरच्छायसंश्चकः | भवेग्मघा्यां संखे च afresh करख्धिते ॥ इति | अयमथः सथं इस्तखिते चन्दराधिहितामिमषाभिः जधोदण्सां योगा गजच्छायसंश्चकः स च ATI सम्भवति । “विभाषा सेनासुराच्छायेति ङायाश्रब्दश्य गपुखकलं | हंसे हंसस्विते था तू अ्रमावास्या कराश्विता। सा Ha Hacer इति बौधायनोऽत्रवौत् ॥ ‘wa’ सूयः, इंसदेवत्वात् इस्तनशचचमपि ‘wa’ ‘actin’ TREC | सेंहिकेयो यदा qa गरसते पवेसन्धिष् । गजच्छाया तु खा परोक्षा Tat Ars WHT ॥ इति । ंहिकेयः' राः । पवंसन्धिषु" श्रमावाखा-प्रदिषदोः सन्धिषु ।
अथ प्रकौरे कालः | मद्छपुराणे |
wa: परं प्रवच्छामि विष्णुना यदुदोरितं | 6४
५०९ चतुव्ैगं चिन्तामय परिशेवलब्डे कालनि्ेये [१९ ० ।
ओआद्ध साधारणं गाम भुक्रि-सुक्रिफलप्रदं ॥ अयने विषुवे थगय सामान्ये वाकंसंक्मे । अरमावास्याष्टकायाञ्च eure विशेषतः ॥ श्रद्रा-मधा-रोरिण्णेषु द्रथ- गजच्छायाव्यतोपाते विष्टि-वे्टतिवाखरे ॥ तथा । वैशास्थासुपरागेषु तथोौत्वमहाखये । ब्रह्मपुराणे | mg देयसुश्न्तोह मासि MST । पू्ेमासेऽपि च Barge कन्तवयग्ट्चगो रे ॥ नित्यं arg विधेयश्च मतये रिह गौयते | ठद्धिशराद्धश्च क्त्यं जातकमादिके बधः 1 कन्यागते सवितरि दिनामि दश पञ्च च। पावेणेनेह विधिना arg तन्तु विधौयते ॥ श्राह जाटूकणेः | ग्रहोपरागे च सुते च जाते foxy मघायामयमदये च । नित्यञ्च शङ्ख च तथेव पद्य दन्त भवेलिष्कसहसतुख्यं ॥ wy च निलयं द मित्थन्वयावगमात् यदहोपरागादिषु आद्धारेनि- त्यतां ब्रवते । wear “नित्यमरदर्यावल्नोवं fay मघायामिति ` भाद्रपदापरपचश्ितमघा HTT ।
१९ we |] आडकालनिदयप्रकरवम् | wee
शरङ्ख-पद्मथो शेणमपि स Vary |
शङ्खमाङरमावास्यां sloext) feat: ।
अष्टकासु भवेत्यस्मं तज दन्तं aurea ॥ इति | THF ATE |
wat fafeaatarat भातुवारस्तथेव च ।
पद्मकं नाम तत्मोक्रमयनाच्च चतुगेणम् ॥ इति | विष्णुधमान्सरे |
srfarerat पकं प्रथमं arian तु ।
ay We सदा ङुर्यातोऽश्वमेधफखं weir ।
गिद्रान्यजति सर्वात्मा थसिन् काले TSA: |
तच आद्धमथानन्तं माज कार्यां विशारणा ॥ था |
weuy ततः ate विन्नैयं Tena |
नो दिपाकेन Hie थवपाकेन पाथिव)
न तौ वच्य महाराज विना आद्धं कथद्चन ॥ श्रातातपः |
मवोदके HATS च गटदप्र्चापमे तथा |
fart: queers वर्षासु च मघास च।
लस्मादथात्धरोधुक्रो विदत्छु ब्राह्मणेषु च ॥ are पितामहः)
अमावाख्ा-व्यतौपात-पौणेमाख्यष्टकाख् च ।
(१) ऋौक्योमामिवि we |
५०० चतुरव्गेचिन्तामखो uictwea कालनिदेये [२९ अग
विदाम् आद्धमङ्र्वाणो मरकं प्रतिपद्यते ॥ दति प्रकौणेकाखः । इति निद्यश्रादकाखः |
अथय काम्यश्राडक्रालः।
तज तावन्निययः । श्राह कात्यायनः | |
श्रय काम्यानि भवन्ति, स्ियोऽप्रतिरूपाः प्रतिपरि। दितोयायाश्च इतोयायाश्च सर्वान् कामान्। ALT FINA: | TUT: पञ्चम्यां । षष्ठं आद्धभागो | शषिः सप्तम्यां । वाणिष्यमष्टम्यां । एकश नवम्यां । दशम्यां गावः। परिचारका एकाद शां | दादश्णां धम-धान्य-कुलं । न्ना तिष्ठं हिरण्यानि चयोदश्यां य॒वानम्तज fret) शस्लहतस्य wert | अ्रमावास्यायां सवेभिति।
्रपसतम्बः । `
सवेष्वेवापरपशस्यादःसख॒ क्रियमाणे freq प्रौएयन्ति। कमतः कालाभिनियमात् फलविशेषः। प्रथमेऽहनि क्रियमाणे सखौप्राथम- पर्थं जायते। दितौये Sor: | SATS eT fea: | चतुथं चद्रपण- माम्। पञ्चमे ayatet बहृपत्यो न चानपत्यः प्रमोधते। षषे दुःगौ- शख । सप्तमे कषिः। श्रष्टमे पुष्टिः | मवमे THAT: | दशमे व्यवहारि एकादशे रृष्णायसन्पुसोसं। ATH WIAA! जयोदओे च बडणुन्चो बमिजो दगनौयापत्थो युवमारिणब्ड भवन्ति । चतुग तु श्रायु- afg: | पञ्चदगेषु पुष्टिः सततं we ङुवल्ाप्रोतोति।
^ चो
L
१९. Ge i] RRS AAIGTATA | १०९
अधिकारे विष्णः | ay सुरूपाः fra: प्रतिपदि । कन्यां वरां दितौयायां । सर्व्वान् कामान् दतोयायां | चतुय भियं । पञ्चम्यां धुतविजयं । ष्यां रषिं । सपम्या वाणिव्यि। wert वाजिनः। पश्न् नवम्यां । दशम्यां गावः। GU: ब्रह्मवचंखिनसख्छेकादश्यां । कनक-रजते semis सौभाग्यं watt । सर्वान् कामान् पञ्चदश्छां। waa शआआद्धकमेणि चतुदश शस्ता | WE कुर्याितव्यधिकारं woe: | पञ्चमो Gwar: | ष्टो धनकामः। सप्तमो पश्कामः | WEA शस््हतानामारोग्यकामः | नवमौ सेनाकामः | दश्रमौम- Wee: | एकादभ्नौगख्ठद्धिकामः | दादौ सखलोकामः। witeny यशस्कामः। UAT UT खतिकामः। खस्िकामोऽमावाख्यायां सर्व॑कामः। पेठोनसिः। पञ्चम्यां पुच्रकामोयजेत । षष्यां ware: | सप्तम्वाद्छद्धिकामः। अष्टम्यामन्नाद्यकामः। नवम्यां ब्रह्मवचंसकामः | द शम्यां स्वंकामः | एकादण्ां धनकामः। इादश्सां चेजकामः। witout खो वभत । चतुदेश्ां शस्त्रेण इतानां | सवेकामोऽमावाख्यायां | मनुः | gay प्रतिपदि we सरूपान् खभते सुतान् | कन्यकान्तृ दितोयायां ठतोयायान्त् बन्दिनः ॥ पशम् चद्रांचतुग्यान्त् पञ्चम्यां शोभनाम् सुताम् | षष्ठां धूत कृषिं वापि स्तम्बं भते गरः #
५२० चतुम्नैगंचिन्तामणौ परिेषखखे काशनिकये [१९ Ge!
अष्टम्यामपि वाणिज्यं लभते Age: शटा | स्याश्नवम्यामेकखुर द शम्यान्तु GT FS ॥ एकादश्छां तथारोग्यं ब्रह्मवचंखिनः सुतान् ।
इादण्यां जातरूपश्च रजतं Bua च ॥ जातिच्रेध्ये waiter चतुदेश्ान्तु सुप्रजाः | Mea पितरा ये waa इता रणे ॥ carly विनिरिंष्टान् विपुखान् मनसः प्रियाम् | श्राद्धदः पञ्चदश्ान्त् सर्वान् कामान् समश्रुते ॥
"बन्दिनः" स्तावकान्। AB पुराणए-माकंण्डेयपुराणएयोः |
कन्यागते सवितरि दिनानि दश् Ty TI पावैरेनेह विधिना आद्धं तज विधोयते ॥ प्रतिपद्धनलाभाय दितौया दिपदप्रदा | afin eater तु चतुर्थौ शचरनाभरिनौ ॥ भियं प्राप्नोति पञ्चम्यां ष्या पुष्टो HART | गणाधिपत्यं सप्तम्यामष्टम्यां बुद्धिमुत्तमाम् ॥ fast नवम्यां प्राप्नोति दश्रम्यां पूणेकामताम् | बेदांस्तथाप्रयाछर्वानेकादश्ां क्रियापरः ॥ arena प्रजालाभे प्राप्रोति farses: | mt aut wi द्धं ara qfeguat ॥ दौधैमायरथेगयं Haley अथोद्शों | अवाप्नोति न सन्देहः WE माद्धपरो गरः ॥
१९ अर] आाडकाशनिगयपकरवम् | . wrt
धुवानः पितरो यद्य क्ताः WAT वा इताः | तेन काय्य जयोदश्थां तेषां दतिमभौष्ता ॥ ME कवेलमायां तु wan पुरुषः wis: | स्वाम् कामागवाभ्नरोति खगे चानन्धमस्रते ॥ विष्णुधमग्लर ।
fas: Gey ZY कन्याजन्म तथा धनम् | सर्वान् कामान् args भियं चूतजयं ृषिं ॥ वाणिच्छं पश्वेव वाजिमख तथा सुतान् | सुवण रूप-सौभाग्यं प्राप्रोति श्राद्धदः क्रमात् ॥ प्रतिपश्मरशटतिष्वेतद्यावद्राजंस्वयादश्नं | madara कर्तव्यं ये मराः शस्ता तिताः ॥
mg सदा TETMTY Bay
कामाम् THN लभते ATT: |
तस्मात् प्रयनेन AU काये
राद्धं खदा THM तश्च: ॥
कुष
कन्यागते सवितरि छष्णपशेऽ्टमो तु या। सा च पापषरा gen शिवस्यानन्दवद्धिमौ ॥ खानं दामं जपा हमः पिट-देवामिप्ूजनं | wa प्रौतिकर स्याद्धि कतं तस्यां चिलोाचने ॥ विशेषतः wd श्राद्धं Brag विधिवन्भमने | तस्माच्छ्राद्धं प्रयनेन तस्यां कुय्यादिचच्णः ॥
५९२
चतुव्व गे चिन्तमो परिरेषलब्डे काजनि्ंवे [२९ qe |
Uy पञ्चम्यां षां गकं विद्धाः |
उपवासस्द सप्तम्यामष्टम्यां पूजयेख्छिवम् ॥
पूजचिला भिव wear पितुः आद्न्त॒ कर्पयेत् ।
छला तु विषिवक्काद्धं yatta faceted ॥
weet कुरुते are पूजयित्वा frares |
तस्य वर्षाणि aa: ख्यः पितरा em पञ्च च॥ दति काम्यास्तिययः |
~अ न्षजाणि। तजर मनुः | qe कुम्बेन्दिमक्ेषु wae कामान् समश्रुते | अयच च पिद्नचेन् प्रजां प्राप्नोति Genera ॥ ‘qq समेषु, aay’ विषमेषु | यमः । यु gay foray स्वान् कामानवाभ्रुयात् | गजच्छाया पिद्नचेन् प्रजाः प्राप्नोति पुष्कलाः ॥ UTTER: । 7 खगे पत्यमेाजख wa Bs बलं तथा । सुतान् Ferg सौभाग्यं wafg सुख्यतां इभाम् ॥ प्ररत्तचक्रताश्ैव Aways | Mia amatamtnat परमां गतिम् ॥ धममविद्याभ्भिषक्सिद्धिं कुयङ्गामप्यजादिकम् |
११ अर I] अडकाशनियेयप्रशरयम् | ure
worry विधिवद् यः arg सच्मयब्छति ॥ सत्तिकादिभरख्छम्तं स कामानान्नु यादिमान् | आस्तिकः ACUTE BIAATAGT: ॥ SSAA श्रप्रतिदहतश्चानश्ाधिल | विष्णः । खग रृन्तिकासु। wae Ufeele । ब्रह्मवचसं ete) Marat चिद्धि OF) भुवं पुनवेसो । पुष्टं qa Pre सार्पे । ware कामान् पिव्ये। सौभाग्यं भाग्ये। चनमा्ेजे। wifey इसे । रूपवतः सुतां- were । वाणिव्सिद्धि वायौ । कमकं विश्राखास । सुमिच्राणि asi wii मूले। समुद्रयानसिद्धिमाये । weary कामान् वैश्वदेवे । गरेच्य- मभिजिति। सव्यान् कामान् HAT) बलं वासवे | आरोग्यं वार्णे। कुणद्रव्यमाजे | VTA) गाः Tt aaa) जोवितं थाग्ये | | ‘ae anfic: ‘Czy wali ‘ey wi ^पिव्यं' wat) wa? yew । “ae? उन्षरफव्गुन्यः । ‘are चिजा। वायुः' खातिः । भेजम्" श्रसुराधा । UTA च्येष्ठा । शआ Garret! वैश्वदेवम्" उन्तराषादुा। ‘area’ धनिष्ठा । "वारणं" शतभिषक् | “राजं yaaa | “आराडिवु्रम्' उत्तरभाद्र- पदा । "पौष्णं" रेवतौ । afar अश्विनो । “are? भरण 1 विष्णुधरमौन्तरे | खगे qoanrfa तथा ब्रह्मवचसमेव च । Carat कषमं सिद्धिं yd पुष्टं तथा त्रियं ॥
65
४९२४ चतुन्मैगचिन्तामओो परिेषखब्डेकालनिबेये [९९ अ०।
aay कामांख सौभाग्यं wal ज्ञातिप्रधानतां | ूपयुकांख तनयाम् वाणिच्धं धमसन्पदं ॥ कनकं सुषदा राच्यं सफलाश्च तथा ate समुद्रयानलाभश्च WHT कामांस्तयेव च ॥ Req कामां स्तया सव्यान् बखमारेोाग्यमेव च। gua VY गावस्ठर ङ्गाव नोवितं ॥ शन्िकादिभरण्यम्ते क्रमाद् ङगणे गरः | एकैकस्मिन् AT AAT ॥ माकंण्डेयपुराणे | eran पिठ्नचेन् aarti मानवः | अपत्यकाम Ufeat सौम्ये तेजखितां खमेत् ॥ शौ्यमार्द्राख्वाप्रोति Safe च पुगवेसौ | gfe ya सदाग्यव्थं WHaTY वरान् सताम् ॥ मघासु SIM सौभाग्यं फाष्गनोषु च । प्रदानश्रनौखो भवति सापत्यस्ोग्तरासु षे ॥ प्रथाति Seat way Wel श्राद्धप्रदो AT: | रूपयक्स्त॒ fwrg तयापत्धान्यवाभ्रुयात् ॥ वाणिच्िशलाभं खातश््य विशाखा पुश्चकामदा | वेतां चालुराधास दध्खक्रप्रवस्तितां ॥ आआधिपत्यञ्च व्थेष्ठाखु मूले चारोग्धसुन्तमं | श्राषादढ़ाख् यश्ःप्रा्धिः उश्तराखु विशोकां ॥ श्रवणे तु शएभान् लोकान् धनिष्ठासु wi aes
Ut Ge |] आाडकालनिगेयप्रकर यम् | ५९५
वेद वित्रं त्वभिजिति भिषक्िद्धि च वारुणे ॥ अजाविकं प्रौषटपरे विन्देत् भाथे तथोक्तरे । रेवतौषु तथा ज्ुप्यमश्विनोषु तुरक्गमान् ॥ ME PATA भरणोष्वायरत्तमं | तस्ात्काम्यानि gala waaay तत्ववित् ॥ wate | wag थाजि arg प्रोवाच शशविन्दवे। तानि लवं ष्टण काम्यानि मखेषु एयक् एयक् ॥ BEAT तु यः BE करोति सततं aT: | अ्निदाराख धभौमाम् यो जायते ख TAIT: ॥ अपत्धकामो रोदिष्छां सौम्ये तेजखिता भवेत् | कूराणं कमं सिद्धिमाद्यां ्ाद्कमाचरेत् ॥ खेजभागो भवेत्यु्नौ WS कुवन् पुमवंसौ । पुष्टिकामः qafaa arg Bala मानवः ॥ आश्ञेषाखु पिदगचेन् वौरान् पुच्चागवा्रुयात् | Set भवति श्नातोनां मघाओ्राद्धं समाचरेत् ॥ arent पिद्रनचेन् सौभाग्यं खभते गरः । ` प्रदानग्ोशः सापत्य SHIT करोति यः ॥ संसत्सु gan भवति wa यस्तपेयेत्यिदरन् । fwarat चेव यः कुर्यात् TRE TAT: Gary ॥ arity चेव थः gaiq वाणिष्ये लाभमाप्रुयात् । ware तु विश्राखासु आ्राद्धमाहितमानवः॥
URE aqenitanaat परिेषखब्डे कालनिदये [९९१ Ge ।
शरनुराधासु वाणो Yaga ATH | आधिपत्यं खमेत् Seq erg सततं तु चः # मूलेमारोम्धमिच्छम्ति अषाढासु AVA: | SHUG WASTE तौोषेशोको भवेश्मरः ॥ शरवे मलुखोकेवु प्राप्रुयात्परमां मतिं। राच्यभागं धनिष्ठासु प्राभ्रुयादिपुलं धनं ॥ arg वमभिजिति वेन् वेदान् वाङ्गानषान्रुयात् | wee वारुणे र्वन् see सिद्धिमा्रुखात् i पूरव॑प्ो्टपदे wet विन्देाजाविकं ब | उन्तराखन तिक्रम्य विन्देत् गावः Tea: ४ awed xe विन्देत् gia रेवतो | WUT YE मरण्ठामायुरन्तमं ॥ इमं श्राद्धविधिं gaa श्रग्रवि्दुर्भहोमिमां | erarg खेभे सोक्छष्टो werd ware ate FATS | wig waa wert aferarg दिजोन्तमः | अरपत्यमथ रोद्िष्ां ate तु mT I रोद्धा awet धिद्धिमाद्रायां wtdita च। quiet चेषसिद्धिं ya पुष्टिमवाभरुयात् ॥ सर्वान् का्मास्तथा सार्पं विष्ये सौभाग्यभेव च । चा्येम्खे तु धनं विद्यात् wreqeat पापनाश्ननं ॥ जातिननषच्यं तथा से चिजायाञ्च बरह् GATE |
१९ Ge |] WIAA IATA | १५९७
वाशिच्यविद्धिं ष्लातौ तु farang खवणेगां ॥ aa बहनि मिशाणि राच्यं we तयैव च । मूले जिं शभेत् wre सिद्धिनाण्ये ससुद्रतः ॥ ` सर्वाम् कामान् वे देवे Fa अवे पुनः | धनिष्टायां तथा कामान् वारणे च परं कशं ॥ WHATS शुषं श्यादाहिवेपरे VY we । Tat बवोमावः अरचिन्याुरगां स्तया | wa तु जोवितं awe यः arg संप्रयच्छति ॥ अचान्यान्यपि ब्रह्मपुराण्टवचनानि वैश्ख्ेऽपि घवा पूर्वक्रान- तिरिक्षायानोति न लिख्यन्ते । ब्रह्मपुराणे | मघासु ह्वम् श्राद्धानि सर्वान् कामागवाश्रुषात् | प्र्च्मर्धितासतेन भवन्ति पितरः सदा ॥ दति कान्वानि wawrfa |
WT ATT: | अज्र विष्णुः | सततमा दिल्येऽग्ि घाद इवंन्ारोग्यमाप्नोति। सौभाग्यं चाद | समरविजयं कौजे । सर्वान् कामान् बौधे । विधामभोष्टां A । धनं शोके । जोदितं शनैश्चरे । "कौजे" मङ्गक्दिने । Ne avafafer | विष्णुधमौन्ते |
As
wqaafamaal परिगरेवखब्छे कालनि्ये [११ अ०।
अतः काम्धानि वच्छामि आदधामि तज पाथिव। आरोग्यमथय सौभाग्यं समरे विजयं तथा y सर्वाम् कामांस्तथा faut धनं जोवितमेव च । ्रादित्थादिदिनेग्येवं srg कुर्वन् सटा नरः । करमेखेतदवाभ्रोति भाच कार्यां विचारणा ॥
कूमेपुराणे |
च्रादित्यवारे aca सोमे सौभाग्यमेव च। कुले away विजयं सर्वाम् कामान् que तु ॥ विद्याममौष्टान्त गुरौ धनं वै भागेवे पुगः | WAAC शभेदायुरारोग्यश्च सुदुभं ॥
भविच्यत्पुराणे ब्रह्मोवाच |
ये लादित्थदिने प्रापे are gata मानवाः ।
सप्त want ते जाताः सम्भवगधविरोधिमः ॥ पञ्चतार भवेट्यच IT गोटषध्यजे |
वारे तु देवदेवस्य वासरः Tue: सखतः ॥ उपवासो भवेद श्राद्धं कायं तथा भवेत् । wai वापि पिण्डस्य were waif ॥ सोपवासय् प भक्षा yaaa गोपतिं । धूप-माखोपहारेस्ठ रिव्यगन्धसमन्वितैः ॥
एवं wy विवखन्तं त्येव पुरतो fafa शमौ खपिति 8 वौर जपन् शेतं महामते ॥ WARTS च चानं Bal Taye |
Rt Ge |] आ डकालनिखेयप्रकर यम् | ५९९
रक्षसन्दगसंमिन्रेः करवौरेगेणाधिपं ॥
Wey शदण्डतेश्रमोशानं तु जिलोष्वनं |
ave पूजयित्वा तु ततः are प्रकश्पयेत् ॥
पञचमिर्ब्रा्मशेदव दियेभीमेख ga |
दिव्यमङ्गेखलज देवं ange: परिकच्पयेत् ॥
पिश्ांस्ह ब्राह्मणाम् भौमान् प्रकस्प्यान्धकस्ूदनं |
ङुयदरिवं ततः WE पावंणं भासक र प्रियं
We लय समाप्रे त ्रद्यात्पिण्डं सुमध्यम |
पुरतो देवदेवस्य खित्वा wee सुव्रत ॥
स एष पिण्डो देवेश योऽमौषटस्तव सर्वदा । `
अश्नामि apd येन मे सम्भतिभवेत् ॥
प्रसादान्तख्छ देवस्य यस्मे प्राथेयते मनः |
दूत्यं संपूजितो इन भास्करः Tuet भवेत् ॥
WAST Taet वारो देवस परिकीर्तितः |
एवम सदा TH भास्करं पूजयेश्रः।
उपवासपरः WE ख युच्रं खभते भ्रुवं ॥
धनं धान्यं डदिरष्धञ्च wit सुखमुष्तमं |
खगंलोकं सथं प्राप्तस्ततो राजा wy ॥
भया दिजसकाश्नः काना अम्बकसज्निभः |
aie गोपतेस्धस्यो wane: कशशोद्धवः ॥
अविरोधिनः wager: । रोदिष्छश्षेषा -मघा-दस्तास्यानि
चलारि a गच्जाणि पञ्चताराणि | ओष्ठो गौः गोषः ख ध्वजो यस्य सः
४२५ चतुग चिन्तामयो परि ेषलस्डे कालनि्ये [११ ख*।
"गो टष-ष्वजः'। टष-व्याप्र-पु्गव-ङुश्चराानां ओषटयवाविनासुष्भरपदे भरतषेभादिषु THe | Satay’ TE: उपवासोऽज अने्चरदिने आ- इ मादिव्यवारे। एतश्च “श्रातरत्थायेत्यादिना गन्धेन व्यक्रोभविषति। HT PSA MAY THAT HST प्रतोयते, ATTY त पत्या वि- हितलात् तत्कटेकमेव | अन्ये तु Cat: पुच्चकामयोः चहाधिकारा- दिगरेषाभिधानात् इथयोरपि पिष्डप्राग्ममिति am | gad च Tats कर्मान्तरे इयोरपि इविःगरेषप्राश्रमं। तद्धा । श्तपये। “चौरोदनं पाचयिता स्विंश्मन्तमन्नोथातामित्यादि। तथा तभव होमाननम्भर “इलोद्धत्य प्रान्नाति प्राश्येतरस्याः प्रयच्छतो ति । गोपतिः" ख्यः, स च सुवर्णादिप्रतिमादिभविश्वत्पुराणशेक्षमकारेण व्योजि वा पूजनोयः। Ga? AAAS: Feet: Guess: St शश्वोखाय नमः इत्येवंपसिद्धः । अष्येदानमम्बरश्यस्वाभिसुखो तवा ass कुर्यात् | "पूजयिवेति पुगः पूजनोपादानात् पूच्चान्तरावगतो गरदथतेश्रादयः पञ्च॒ देवताः swafefraqern: खनामभिः HS yeq: । fear मङ्गा भोजकाख्या ब्राह्मएविशेषास्तेचान्तरापये प्रसिद्धाः, तदन्ये war) we वेश्वदेविकस्धाने मङ्गानुपवेश्छ -पिश्चस्थाने ब्राह्मणन्तरानुपवेश्रयेत्। एवमज्र सदेति विशिष्टफलखाभायं श्राट- Ferree, रभा श्रौषं, दिजः" चरमाः । कान्तिः” तेजः जम्ृकः” वरुणः, “वरणो वे अम्बक दति Fa: | वरुणस्चादित्यः, “वरुणो माघमासे तपतोति दशनात् । गोपतिः' पद्ररपतिः waft । ‘emg Wer, स च गम्मौरतरससुद्रपानादतिगभौरतया विवकितः |
१९ ae ।] |. का डकालनि्वेयप्रकरवम् |
ब्रह्मपुराणे | श्टक्षाञ्गारकयक्षा या चतुर्थो जायते यदा । अद्या आद्धशदिप्रो न प्रेतो जायते बतः # SRG | warat चदि सोमः ery anat वे दिवाकरः। wast We वा वारः खाग्भ्गशस् तु । तदा arg. rane foret उत्िमिच्छता ॥ ufuatewerfe षष्टिवर्षशतानि च | wafer पितरः ait विमानवरमाखिताः | areal कालं हि MEANT फलम् ॥ इति काम्या वाराः ॥
। ane
अथ काम्याः प्रकौरकाणाः । तज विष्णुपुराण |
मासि माष्यसिते पे tyzmat नरेश्वर । तथाष्टकासु BAA काम्यान् कालान् Wo मे ¢ आद्धारंमागतं ze विशिष्टमथवा दिजम् | WE Bria faura व्यतोपातेऽयने तथा ॥ विषवे वापि dora awe शभि-दव्योः | खमस्ते्ेव पाख राभिव्यकं च गच्छति ॥ मचच-ग्हपौडासु दुषटखप्रावलोकमे |
इच्छाओद्धानि BIA AAG तथा ॥ 66
~ क
BRR चतुव्वेगेचिन्ताभणौ बरिशेषशरे कालनिंये [१२९ we |
माकंष्डेयपुराणे | का आद्धममावास्यां मासि माख्ुडुपये । तयांष्टकाख्ष्यवग्यमिष्टं कालं निबोध णे 4 विशिष्टतराह्मणएप्राप्नौ सयन्दगरणेऽयने | विषुवे रविसंकरान्तौ व्यतौपाते तु awn ॥ MST तथा TATA | जभ्धच-ग्रहपोडास AE HATA केशा ॥
विष्णुरप्याइ | संक्रौन्तिविधमे केव वि्रेपेणाथंनदथम् | SATA TH THIET fi इत्येतान् BZA काब्थानाई प्रजापतिः | आद्धमेतेवु यदत्तं तदानगधाय कर्पते ॥
जरहवे वन्तं | अमावास्यां प्रयनेन ATE कुर्याच्छचिः wer । ` सर्वाम् काभागवाभोति खगे चान्ते At #
, छतं दद्फदभःरवाश्यां सोभश्याप्ययनं we7 । एवमाप्यायितः सोमखोन् etary अरयिग्धति ॥ सिद्ध- चार श-गन्धरेः सयते नित्थपूणितिः । सवे: पुष्येनेनोजेख Wena TRS: ॥ MEANT WHT: TTS: | छपक्रौडदिमानश्चः पिदभमक्तो SEAT: ॥ स्ट्भन्ति देव-मन्धरम्वाः सिद्धस्य त लटा |
१९ Go । सआडकाशनिखेयप्रक्ररयम् | RR
पिटभक्षस्वसावास्ां सर्वान् ararrarqara | पिद्न् रेवान् aay भशवा वतोऽस्यामख्य Tey ॥ ` तथा | पुष्टि प्रजां तिं मेधां Tarawa च । gee: पौरुमाच्छान्तु शवे adage ॥ ब्रह्मपुराणे | मान्दोसुखानां प्रत्यब्दं कल्बारा्चिगते रवौ 1 USAT Hee वराइवचनं यथा ॥ भाद्रषदमासान्तमेते यज wer दिने कन्याराशौ cide जाते तक्मासमष्यवल्तिन्बां पौ फेमास्वां मान्दोबुष्वानां पिदणं wg कर्तव्यम् | ean ““प्रत्यब्दमिति awn | नोग्दोमुखशष्देव um प्रपितामहात्परे विवखिताः यस्मादस्मिखेव qerase श्रवन QATAR । चे स्यः frraege ते walaigarere: | प्रसनसुखसंन्ञास्ठ मक्रलोया ag ते ॥ tf अ पितामहवरचनेम प्रपितामहः ख्रलोयः TER ब्ापुराण- वचनात् | पिता faarawaa तथेव प्रपितामहः | जयो wager we पितरः wernt hee: | wa: पूर्वं जथोयेतुतेतु Melgar: war: i che! अस्य बान्दोश्चुखबथनसखेतत्यौ पंमासोगिमिलकसाद्धविधिनेकवा- कतापरलाच्छराद्धानरे wwehgerey प्रपितामहात्परे wit न
dee wamifenmaat ufcauwe कालनिंये [१९ al
ane: ) Waly गाग्दोसुखसश्चाः किमर्थाः। we थथा चशब्दः पितरौ गताः इत्यादौ च यदिग्रब्दावचनस्या्यभेददुिविधाना्यैः, तथाच वाराहकण्पोथः पिदगणभेदप्रकरणटोक्रनान्दोमु खास्यपिङम- शाभेददुष्टिविभिनाथे उच्यते । तेन यतोऽज प्रसन्नमुखसन्ना इत्था- दिना नन्दनसुखयोगामान्दौमुखग्र ब्द निष्यन्तिरभिप्रेतेति <filter | श्रतोनाभेद दृष्छुपदे ्राथः। श्रथ कौण्डपायिनौये मास्ोमेऽभिहाच- fafa परशब्दः परज प्रयुष्यमागखदद्भावङ्गमयन्नेयमिकायिद्धचध- मातिरेश्ा्थेः, तथाच नान्दोसुखश्ब्दोऽपि quranfcarafatea- प्रसिद्धनान्रोसुखधर्मा तिदे श्रायः उक्रोग्सरतवात्। न We पर शब्दः परवाङ्प्विवखया भय कः, किन्तु मन्दनमुखत्वयोगादि ति | अतोऽ ्रन्नयेव प्रयोजनं मन्याम । इारोतः।
श्र्टकामादभ्युदयास्तो थेयाचोपपसषयः ।
पिदृणामतिरेकोऽयं माधिका्ौ ya: खतः ॥ गह्वेवने-वायुपुराशयोः ।
wy कालं प्रवच्छामि आदकमंणि पूजितम् |
काम्य जैमिन्तिकाजलख ओ्रद्धकमेविधायिमिः।
पुज्ञाराधनमूशाः श्यरषटकासिस्त एव च ॥
दति काम्याः प्रकोणेकालाः |
अथ सामान्यतः आदतिथिनियैयः। we wet fret wg विदितं खा चेदिनदयसम्बन्थिनो तदा
Rt Ge |) आडकालनिर्देयपकरदम् | ५९
waft अपराहव्या पिनो ava आद्कमरुेयम् | wary निगमः | yaifwarg तिथयो देवकाव्येफणप्रटाः | अपराङिकास्तथा Hat: पिरे तु wane: ॥ दशः । yae देवकार्याणि मनुग्याणां च मध्यमे | पिदिण्णं ware तु कार्य्या्येतानि यन्नतः ॥ यदा तु दिनदये चापराडव्यापिनौ तदा wa ग्राद्या। ` याह ZEN: | werael रविर्याति पितरस्तामुपाखते | fafeaeat यतो दन्ता WITTE खयम्भुवा ॥ मशुरपि | weraa रविर्थाति पितरस्तासुपाशते। खा framed यतो दसा पराके waa ॥ wut suena waa: सा fienral sve भ लस्तमयमाजसम्बडधेत्ययेः | | थाच हारोतोऽपि । sac: पिणं त यापराश्गुथाचिने | शा arg faearal aq न पूर्वाक्णालुयायिनौ ॥ अदा दभयदिमदयेऽप्यपराशव्यापिनौ न शन्ते तदा पूर्व | GUY टृङ्कयाश्चवस्कधः | (x) waraet इति खर |
URE चतुम्येगं चिन्तामयो परिभ्रेषङब्दे arafede [११ ae |
zante fafatiar यस्छामन्डदितो रमिः | पिटकां fafatiar यस्यामस्तमितो रविः ॥ . शिवरस्य-सौरपुराण्योः | प्रातः भातरपोगथा शात् तिथि्देग्छलेसभिः। ` मूलं fe पिटरद्यथ ts चोक्त मरर्षिंमिः ॥ नारदोयपुराण्टेऽपि। तिथेः seat gure हि stra कवयो faq: | पिश्यं ae faa: प्रोक्तं sree: areatfie: ॥ पिश्यऽस्मयेखायां सेयर fered । म तचजौदयिकौ ang देवेव्बौदयिकयौ frie: ॥ इति। गोभिलेाऽपि। सायाहव्यापिनौ था तु Wat सा उदाता | सापि सुहन्तजयाश्वितेवास्तमधवम्बन्थिनो याञ्चा | तचाच बौधायनः | छदिते देवतं भानौ पिश्यश्चाखमिते रवौ | दिसुह्हक्ते जिरङख सा तियिदेव्य-कब्यवोः ॥ मनुः | ware रविर्थाति पितरसासुपासते | खा पिन्वो यतो दन्ता पराह खयन्भुवा ॥ इति । श्रपरायापिन्येवासमयसम्बन्धिनो याद्या न तु तच्छनयेति- वचनात् प्रतोयते) अतो वाचनिककाखाभावाच्छराद्धमेव म ae अरनधिकारात्, we fay वस्छतः जिसुद्कन्ताया safe |
९९१ wel) अडकाथनिडंयपकशरम् | ure
तिध्यारिषु भवेद्याधान् yratefe: परेऽइजि। तावान् UNS पूर्ंदुरदृष्टोऽपि खकमेणि ॥ दति wer श्रधिककाखकल्पनथा श्रपराद्ऽपि सम्भवात् | wafered, साभ्ये agt auca गाद्या । तथाच व्याघ्रः । खर्वोदवेखया हिंसा विविधं तिथिशश्णम् | खव -टपरं wt yet हिंसा खात्पुवेकालिकौ ॥ एतदाक्धविषयकिथिकस्ह ति चिविशेषश्रादधे, श्टकपके पूर्वाग्या- पिनो तियिर्पद्या, रृष्छयशेऽयराडष्यापिनो तिचिग्राद्खा | दे शकते हे तथा we युगादौम् कवये विदुः | Wa Taree are et सेवापरा ङ्के ॥ इ्यादिवचनेभ्धः yatwracret “arava valet qaure- खयापर इति fiat we: पूर्वापरौ मायौ, इति वियः, रषं TAI! यदा मे तुच्धकालेकदेगं व्याभरुतसखदा ठद्धौ खये WASTE ग पुनः दद्धावेवोक्नरा we are तु पूरवे ति, “gat त् कर्येत्यादि- वचनस्य ग्टतादतिथिविषयत्वात् प्रथमातिक्रमे कारणासद्भावाञ्च | चो we विदितः काञ्चः क्मेएस्तदु पक्षे | विद्यमानो मबेदङ्गं ना जिद्मितोपक्रमेण तु ॥ इत्यादिवचनात् । एका दिष्टादिओरद्धेषु पुनमेध्याृष्यागिक् ग्राञ्चा | तथाच agate: | मध्याङ्ृग्यापिगो या खात् ates विचित् |
yee अतुव्यगचिन्तामयौ ufctawa काशनि्ये. [१९ aot
अपराह्ग्यापिनौ या aaa सा fafa ॥ बौधायनेाऽपि ।
मध्यङ्कवयापिनो यातु तिथिः पूर्वापरापि वा।
wat fast दातव्यं इास-खद्धो म कारणम् ॥ MATS WT: | |
WATE FAS एकोदिष्टननु मध्यतः |
पावंणं qwawTe तु प्रावषेद्धिनिमिष्तकम् ॥ Vane तु पूर्वाङ्व्यापिनो faferater ।
क्मेणो यच्छ यः काखसत्काखब्यापिनो तिथिः | इत्यादिवचनात् तस्य च पूवां एव विधानात् | लथाच मनुः | ।
पूर्वे दैविकं आद्धमपराङ्े तु WIE |
एकोदिष्टग्त॒ were प्रातचेद्धिनिमिशकम् ॥ देविकश्राद्धलचणं WCAC ग्राह्यम् |
देवानुदिश्छ क्रियते यरैविकसुच्यते |
तजित्यभराद्धवल्कू्यादूादष्यादिषु यनतः # दूति नियः, शेषं पूर्ववत् । यदापि तिधिदद्धिवश्ात् उमे aft
खमयं HAAS MYA: WAM कमेकाखं न स्पश्रतस्तदाणु रेव UTE ।
fegett facet वा सा तिचिरेग्य-कव्यथोः |
खदिते देवतं भानौ पिश्थश्चाखभिते रवौ ॥
उपवायव्रतादौनां चरिकेकापि दृश्छते |
Ct ei] UR ICO CES Ce ure
उदये खा fafasiar विपरोता तु पेहको ॥
दूति वचनात् । नन्वस्मादेव वचनात् यदापि yaiw याप्रोति उदयेऽपि fageuigenft पूर्वां erstfa तदाणयन्तरेव RAH गद्यते “कमेष्णोयस्येत्यादेः सामान्यश्रास््ललादिति | उच्यते | सत्थं, यच्ोभयदिमेऽपि कमेकालव्यापिनौ तिथिः कमकाशं न स्पृशति वा aw का तिथिगराद्धेति सन्देहे वचमाकाङ्खगथां सामान्य- शास्त्ादिगरेवश्ास्लस्य गोप्रपटन्तेरतदु कषा तिधिग्टे्यते। अरज gata स्मिन्नेव दिने विडहितकमेकाले विडहिततियचिलाभेन का तिचिर्याद्धेति सन्देहाभावाजनिस्चायकवचनानवकाश्चः |
दूति सामान्यतः argfaea: |
अथ LATA | aa तावल्लवसं्ञकानां आद्धानां, तच are are क्रिवमाणशानां
AAA ZI निवेश्रयश्नाश्रलायनोद शाहइपयंमतं AAT F_AS मन्यते “नवआआद्धं TATU aay awa Cia एवान्तु अ्रहःबद्यया SU-ATAAAARHTSMYRA च AAT RCIWHAAATS, नागर- खण्डे WITH: |
The egereard तानि वे ww aaa |
यज TA भवेक्युस्तजर AE FAT” ॥
एको दिष्टं ततो माँ विश्रामो aw कारितः |
—_—————__— -~ ~ ae ~ re en ना -भकक
(९) कक्पयेदिति ग ° | 67
४९०
™
aqenfanaat परि देवखद्े arate
ततः सञ्चयनखाने sata आद्धमिगते ॥
पञ्चमे GHA ACTER नवमे तथा |
दश्रमेकादगरे चेव नवश्राद्धानि तानिवे।
watatat वेतरिष्छां ततस्निमवाप्रुयात् ॥ ब्रह्मपुराणे | |
waraceta कर्तव्यं प्रेतदाहावनौ fear: |
सूतकान्ते VY श्राद्मेकोरिष्टं Tee ॥ ATE कात्यायनः |
Wa पश्चमे रेव नवमेकादगरे तथा |
यद दौयते जग्नोखखवशराङ्धसुश्ते ॥ व्यासः।
प्रथमे सप्तमे चेव गवमेकादशेऽहनि ।
यन्तु वे दौवते wt a ॥ श्राह Ty: ।
Mey श्राद्धमश्डद्धोऽपि gatearet तथा |
qaerantfent शद्धिरग्डद्ः qata खः ॥ ‘ay नव | पेठौनसिः |
TEM प्रदातव्यं प्रेवखेकादगेऽहनि |
ख एव दिवसस्लख्छ श्राङ्-शय्यासनादिषु ॥ FATS |
Fara च गषदारि चतुचं भोजवेद्धिजान् |
[१९ अर ।
22 Ge |] ख्राडकालनिवयप्रकरणम् । ५३९
दितौचेऽहनि कर्लयं acai सवान्धवेः ॥ सतुं बान्धवैः सर्वेरस्ध्रां सश्चयनं शमेत् । पूर्वाम् ferry ryan ents ager welt ॥ THR मवमे चेव तथेवेकादजओेऽइनि | युग्मा भोजयेदिप्रान् aang तदिदुः ॥ ब्रह्मपुराखे | चतुर्थं ब्राह्मणान् पश्च पञ्चमेऽहनि ace | मवमे वेश्वजातोनां शद्ाएं TWAT ॥ अभिः | Dares इतकान्ते तु ब्राह्मान् भोजयेक्नतः |. नवश्राङ्कनिमिच्त तु एकमेका ओेऽइनि ॥ एवश्च सल्ेकादशाडिकाशवशाद्भादश्नौचान्ते विधौयमानं ang- भोजनं कर्मान्रमिति गम्बते । aeara: | सतूर्ेऽइनि famat देयमज्ञं हि बान्धवेः। गावः सुवं fang प्रेतमुद्दिश्य wie: ॥ "चतूर्थे, इनि" श्चयाह इत्यधेः | यदिष्टं जोवतखासौष्ह यानस्य aaa: | ae’ dare, जोवतः', "दिष्ट किञ्चिदमोषट, sréhace- दिद्ययेः। tft नवश्राद्ूकाखः।
४ अतुग्बेगेचिन्तामखौ परिेषखद्दे काजनिकवे [२९ अर,
अथ वेदुशग्राद्वानोत्येवंप्रसिद्धानां DATS कालः| तच ब्रह्मपुराणे | णां तु त्यक्रदे दामां आद्धाः षोड़श खवेदा | waa पश्चमे रेव मवमेकादओे तया ॥ ततो दादशभि्मासेः ओआद्धा इादशसद्यया | amen: अरुतितस्तेषां तज विप्रा भोजयेत्) ॥ AGA: | aren प्रतिमासानि श्राद्यं षाएपासिके तथा । खपिष्डोकरणए्ेव दत्येतच्कराद्ूषोडश्रम् ॥ वाएञ्लासिके इत्येतेन बिहितयोः आद्धयोर्मिरूपण्मार | एकाष्ेन ठ् षण्मासा यदा STA वा fafa: AT: TARTS स्यातां षाण्मासिके तदा ॥ एकेना जिभिवां यदा षण्मासा न्यूनाः | स्वत्छरञ्च तदा षाण्मासिकाष्दिके श्राद्धे BH इत्यः | भविग्यन्पुराणे | afwagaa श्राद्ध fare मासिकानि च | रिकयोख तथा तिश्योः प्रेतश्राद्धानि षोड्श्र ॥ “रिक्रथोल्िथ्यो रित्थेकना BA GS दादगरे च मास इत्यः | तथा पेढौनसिः | वाणए्ासिकाष्दिके श्रद्धे Vat Guta ते । (१) तपयेदिति we |
१९ Ge || आडकाशनिगेयप्रषर शम् |
मािकानि खकौये तु रिवसे दादशेऽपि च॥ तथा । खपिष्छोकरणादवाद्कष्यात् श्राद्धानि शोडश । एकोदि ट विधानेन gareaifa तामि ai ब्रह्मपुराणे | zizasefa मासे च faq च ततः परम् | मासि मासि तु aval यावल्संवल्धरं दिजः ॥ ततः परतर काय्यै सपिष्डोकरणं क्रमात् | wa सपिष्डोकरणे पावंणं सोच्यते पुनः | ततः प्रति faa: Saar पिढताङ्गतः ॥ व्यात्रपादः | एकाद चतुथं च मासि माधि च तत्परम् | प्रतिसवत्छरसेवमेको दिष्टं शटताइनि ॥ sfyanasre विशरेषमाडइ कात्यायनः | श्राद्कमच्चिमतः कायं दाहारेकादगेऽहमि | धरुवाणि तु प्रङवेन्ति प्रमौताहानि सवदा ॥ जिपरिकादूरङ्खानि श्रुवाणि' । अतएव जाद्रकण्ेः। ag frre यत् आद्धं तान्येव तद्धवेत् | अधस्तु कारयेहाहादाहिताग्रेडिंजकनः ॥ इति । इारोतस्ब समयं विषये मासिकानां कालविकनण्पानाह। ge areata मासि ्रपर्याप्नाष्ृतु प्रति | इादश्ेनं वा ङुग्यदेकाद्े were ar i इति)
५३९ चतुव्यंरगचिन्तामयो परिरेवखब्े कालमि्वंये [१२१ अर ।
अभोपरितने प्रकरणे sgrqufearat सपिष्डोकरष्ापकषेक वच्यते तज्िबन्धनं च मासिकानामपकषै पुनराृन्तिश्च awa व्यामः, श्र च मासिकानि मासोपक्रम एव कन्छैव्यानि । लथाडि माससंबन्ि मासिकं, माससुंबन्धस्च मासान्तगेतदिगसंबन्धेमाप्युपपद्यते, एवश्च प्रथमातिक्रमे कारणाभावात् माखोपक्रम एव wnat fa- खोयते | एवश्च “प्रथममासिक्ानमासिक-दितोयमासिक-बेयक्िक- ठतोय-चतूये-पश्चमोमषाणमासिक-षाणएपासिक-घत्तमाष्टम-नवम-र- श्रमेकादश्मासिकोनाष्डिकानि षोडश श्राद्धानि wae दद्यादिति TTT वि डितक्रमोऽप्यपपद्चते | अन्यथा स न खात् षाणएमाशिकसखवो- मषाण्मासिको्तरकाखलात्, एवमन्यचापि | यच्छ “ततो इादन्र- faate: आद्धानि cregafa aerated मासिकं काग्येमि- त्यक्त, तदिचारासदलादुपेकणोयं। ARTISTAS मासोप- करम एव माचिकानोति बद्धम् |
दूति षोड्शश्राद्धानोव्धेवप्रसिङ्धानां aren: |
अथ सपिण्डौकरणकासः।
तज यथाकाखं दशसु मासिकेषु safety पूणं स्वन्धरे तदूद्ध - मौक्छगिंकोऽनभ्निकशपिष्डोकरणएस्य काचः | तथाच माकंष्छेयपुराफे मासिकान्तानि ओरादधान्ुक्काभिहितम्। अथ Gaye पूं यथावक्किवते नरैः | खपिष्डोकरकं waa तजापि विधिदशच्यते 4
wt qe] आडक्षालनिलवपकर वम् | yey
Sr Ok CC ख RAAT भविखनत्पुरा्े । सपिष्डोकरणं कुयात् यजमानो ज्जनभ्निमान् | MATH eas: Here पूर्थष्दे भरतवं ॥ SWE GaSe | निरभ्िकः सपिष्डलं पितूर्मातुख waa: | पूं संवस्षरे इष्यत् इद्धिवां यद हवेत् ॥ afg: चौख-मौ प्न -विवाहादिरूपोऽभ्युदयः। उपलक्षणं चेतत्। नान्दोखाद्कनिमिन्तग्डतस् कमेमाभच्य, एतत् “सखन्नाध्याचाध्ययनादुप- सन्तता वि्यु्रनोवचने “कलूर्नान्दोञुखमिति श्ाग्यायगवचने च स्ट टौभविव्यति। सेषा यस्मिन् दिने ठृद्धिरापद्येत ततः marae खपिष्डोकरणं शला तदङ्गग्लं नान्दोमुखसंचचिवं श्राद्धं gear: | श्रमेन प्रदृन्ताधिकारस्योपरिसमापितप्रेतश्राद्भखख चौल-मौश्नौो- विवाहाधानादौ तदङ्गग्तेन नान्दोसुखश्राद्धनाधिकारोऽपि दभितः। TE WITT: | भ्नाता वा arequt वा afaw: शिख va च| खपिष्डक्रियां कत्वा कुर्व्यांदभ्चदयं ततः ॥ नागरखण्डे | ततः सपिष्डोकरण वल्छरादूद्ध॑तः खितम् | afgat गामिनो चेयात् तदवांगपि कारयेत् ॥ MAAN PATA AST प्रागपकषेममिपरत्याइ उगश्रनाः। faa: शपिष्डोकरणं arfde aware? |
५६९ चतुग चिन्तामणौ परि रेववब्डे कालनिग्ये [११९ अ ।
MATA YTS TACT ॥ तच चापषृव्यमाफे सपिण्डोकरणे तदन्तमपक्षं च्यादिति न्या- यात् पूर्वाणि मासिकादौन्यपशटष्य war सपिष्डौकरणं WA | agafasisare | argifa atgures नेव कुग्यात् खपिष्डनम् & तद्धानौ तु कते प्रेतः faded नोपपद्यते ॥ श्रपकर्षपच्च एवेतत्, wand तु क्रमविधानादैव afete: | अतएव शाखायनिः। प्रेतश्राद्धानि शर्वाणि सपिण्डो करणं तथा | अपर्य प्रकु्वौत कुग्वन्नान्दोसुखं ततः ॥ यन्त॒ लौ गाकिवचनम् । यस्य संवल्छरादर्वाक् सपिष्डोकरणं भवेत् | मासिकं चोदकुम्भश्च देयं तस्यापि वल्छरम् ॥ दति | तन्तु तदन्तापकषेन्यायेन तेष्वपि माखिकेषु “तान्येव तु पुनः कु्यदिति कश्पसूजकारवचनोक्रपुनरनुष्टानविषयलवेन Tea | अपलृययेत्यनुदन्तावाह उशमाः | टद्भिशास्वविदोनस्द प्रेतश्राद्धानि sete | आङ्धौ ख नरके घोरे पिभिः सह प्ते ॥ श्रलुपखितायां agt यः प्रतश्राद्धान्यपकषंदित्ययैः। ठद्धिाद- मम्तरे णानपकीऽयं सम्थंविषयः | रसमय विये तु उद्धिआद्कप- वयुपखानं विनाष्यपकषेणम् | अपलव्यमाएस्य खच कालविकष्यमाइ गोनिखः ।
९९ we |) नाडकष्लनियेयप्रशदर यम् | ५९७
दृं संवन्शरे wane fore वा खररद हद्धिराथ्ेतेति i wy केचित् “Ge dat यद इवा ठद्धिरपणशेलेक्रोतयोः षकयो- दरगथिकेकविवयत्वं “ane fare वेत्येतयोष्ड शाभ्निकेकविषयतय मिति erat aan egrrefin चज पेमोमशिवदन्रम् |
जिपरेऽप्रिनतः काशो TESTING ।
सथिष्डौ करणं guiq पूं अम्कसरेऽपि wn cfs
अनग्रिमस्छपिष्ौ करणवचनान्यपयुपन्यस्यन्ति । Ae aA यद्-
प्रिमस्वविगेषकवतखिपचादिपच्छाः afin सन्तु ते तख argc ary समर्यस्ञापि gerne । waftrne लाम यक्ना TUT STAT TSS ATT गताः वन्तः श्वलुकर्पाः | अलूर्विश्रतिमते |
शपिष्छौकरणं वाब्दे सन्दरशभ्यदथेऽपि वा ।
दतरा तु केषाञ्चित् मत्षैकादगे तथा #
दत्यनग्निकशपिष्छोकरण्काखः |
Se
अथ सान्रिकसपिण्डौकरणकाखः | MATE SIT: | omfg चदा वोर भवेत्कुरग्ाशदा we । भरेतखेदभ्रिर्माष् खात् fare वे घपिष्डनम् । अज ब्दो BENT जद्याहवनोयरहितः परेतख्ाहवनौोयवाम्
(९) मुख्काला इति कर ` (९ चल्क्कानादतिकषम। —S 68
४३९ अतुग्यगंचिन्तामणौ परिरेषखद्धे काजनि्वये [२९ अर |
भेत् तदा सख क्लां तश्च परेतस्व -ताइदिवसादारभ्ब ewe पूं सपिष्छीकरणं कुर्यात् । | तथा । SHAT STAT राजन् प्रेतख्चानभ्निमान् वदा । SITUS waegral सपिष्डोकरणं ga: | wy ब्हताहादारभ्च aren दिने इति afeaaq । आड कात्यायनः । एकाद शाहं निवेष्य ya दर्शारययाविधि | र्वो ताभ्रिमान् विप्रो मातापिजोः शपिष्डनम् ¢ अख्यामिप्रायः । श्रग्निमता qarararat पिष्डपिटयश्चः पिष्डा- ग्वाहाय्यंकञ्च RUA | तच्च प्रमौतमातापिटकस सपन्नौ कपिजादि- देवत्यं । न चाहतसपिष्डोकरणयोसयोदं शश्राङ्धादौ देवतालसुष- पद्यते तस्य पिष्डोकरणएकालिकवस्मरणात् । अतः पिष्डपिद- यश्च aga: लोपो मा दिति मलाग्चिमाम् विप्र एकादशा are Haare fede cure प्रागेव यस्मिन् कस्मिशहनि मातापिजोः शपिष्डोकरणं gatfefe | अतएवाह प्रजापतिः । भासपिण्ड्याभ्िमान् qu: frees समाचरेत् | म पावें नाभ्युदयं Bry लभते फलम् ॥ इति । विप्र्रहणमुपलच्ण चध्ियादिष्वपि न्यायस्य qe | पचचान्तरमाईइ हारोतः ! था तु AAAS खताहादश्मो भवेत् । `
११९ Ge |] आ डकावनिडेयप्रकर यम् | yee
खपिष्डौकरणं vat galiza खतोऽप्रिमान् ॥ ANAC चह्शममहभंवति तस्मात् परा थामावाश्या तख्ामित्यथेः | अतणवाइ Safe: | खपिष्डौकरणं डु्या्पुष्ेद ऽग्निमान् खतः | परतो दशराजख्य पूर्शष्टे च तथापरः ॥ ग्हताहमारभ्य द श्रां तस्मात् परतो यः प्रथमो TH भवेत् तभ्िन्नप्निमान् सुतः पिभोः षपिष्डोकरणं gatfeae: । दश्राज- ग्रहणं आश्रौ चोपशखणाथे । तदेवं afyae जयः अपिष्छीकरण- काला Sat भवन्ति, इादश्राहः, दशाहात्परकालौनाया अमा- aera: पूर्वै farina, दशाहात्परममावास्या चेति |
दूति साग्निकसयपिष्डोकरणकाशाः | इति चवणिकानां |
अथ शूद्रस्य सपिण्डौकरणकाशः। तच खपिष्छोकरणं कलेव्यमित्यतत्तौ faq: | wast fe grat दादशरऽहनि कौ्भितम् ॥ इति । wae gains TE, वचगवलारा- MITA एव आद्धाङ्को करणम् | दति axe खपिष्डोकरणकाखः।
use wquafeurral cftiwae erated (१२ ० |
we सांवत्सरिककालनि्ंयः।
तज तावत् Warefade: | बरह्मपुराके | अरतिलंवन्छरं areal मातापिकोदंतेऽहनि । पिग्स्ाणदुलञस् भादर्ष्देडस्य चेव हि ॥ ` areretat we काय्येमित्यनेनार्थात् guretat aaergy | waurfuarftarsiqeqerd । wafcarrgueaarente । weeny तु कनिहस्च want steuftafata <fita | वथाच | ग पुस पिता THATS TTT: | इति नियताधिकारमिराकरण्ठात् | aufen afratarfa- कारे Gwe कनिहा पि सांवन्छरिकं कन्लव्यमेव | WITS | अपि Gy gaiat खपिष्डौकरणं विना । इति । प्रभाखख्वष्डे | तानि fang न कुर्या चाङडूभादरात् | ASST ATA Bec खतेऽइनि । we aw महादेवि gat surfer at wit: a भविग्यत्पुराे | wiuraa wgrat ae सावन्धरः मतम् । कवते यत् waste अतेऽइनि वधेः खटा ॥
`)
१९ ee |] आडकाजनियेयप्रकरथम् | ४०६
स्तेऽहनि feats म इवा चाङूमादरात् | मातुख STINTS वन्छरान्ते म्दतेऽहनि ॥ WE TS Gate goat सङ़्ामि at इरिः। aR A चवे eet न Wa देवतागणाः # तस्मादनेन Wey वं वचं ब्हतेऽशनि | गरेण खगशरादुंख भोजकेग fave: ॥
भोजको wy वे arg 8 करोति खगाधिप |
मातापिढभ्वां सततं ववं वषँ दतोऽहनि ॥
ख चाति aca चोरं arfae नान नामतः |
ततो भवति दुष्टात्मा नगरे शूकरः SA:
तज waremen aceredfien fafefdafenr कबन्ध wet genenwersann । म हि तान्मेवाद्मनि परि walt न wat प्रातिकिकं नामासि दद्धं व्रा, अतो च कविर ङ्धि सांवत्सरिकां ayer) खंवन्रान्तमचगेरनेति Bi ग । ग्दताशयदकागयेक्यापकेः | अतो मरणां नो तियिर्धिंवडिता | अरयो राचेरणयखकचथा्े, तेन रा जिद्धतस्ा पि खा fafa, एवश्च wage ग्ठताइखम्बन्धिन्यां frat wingfie क्ल्य fafa wat अच च ।
at तिथिं खमगुप्राण eee चाति भाखरः |
खा तिथिः सकला शेवा दानाष्ववनकामघु ॥
et तिथिं खमनुप्राणय se arf दिवाकरः ॥
KER चतुग चिन्तामयो ufetawa safes [२९ |e
a तिथिः wae fer टानाथ्यनकर्म॑सु ॥
दति देवला दिवचनानुसाराद्यथा कमंकालेष्वविद्चमामाया अपि तिथेः सम्पुणोत्व कल्यनया यणं न तथा areata शियेमरक- सम्बन्धितया owe किन्त मरणएटकाखिक्धा एव । अतः सां वन्धरिके ग्ताहगश्ब्देमोक्रा मरणकाखिक्येव तिथिवं दिवव्या |
तदाह नारदौयपुराणे वशिष्ठः |
पारणे मरणे नृणां faferarentferent खता | पिव्येऽसमयवेशा्यां yer पूर्णा निगद्यते ॥
त त्काछिको' afaa are उपवासादि्रतपारणं ace वा तात्कालिक्येव तयोस्तिथिः, ग ॒पुमरतत्काखवन्तिनो प्रातरादिषु -जिमृह्ृन्तादिमाना, fra सांवत्सरिकादौ श्रसलमयवेशायां we रन्तःस्ुष्टापि मरणकालिकौ तिथिः eral निगद्यते, एतदकं भवति मरणएकाशिक्यां तिथौ सांवत्सरिके ava ma afz सास्तमयवेखायामपि दिमाग्तेऽस्ति तदा सा कुतपापराश्योरस्लौति मला तदु पशल्ित एव दिवसे इुतपकाणिकं are कन्तव्यमिति । अथ वाच WAT esa agua विशिष्टमहोराजममिपेतं | .वदाहइ ITS: | |
मास-पक-तिथिख्ुष्टे यो यस्मिन् लियतेऽहनि । प्रत्यब्दं THI way va तं विदुः a इति ।
'तथाग्धतमिन्युपरचफएचयोपेतं ।
अथ च सांयत्छरिकादि पिटकां चान्द्रस्तेव ATS गहरमाइ व्यासः | |
oe es = ॥
१९ अ |] आडकालनियेयप्रकरयम्। ` ५७४
विवाहादौ wa: सौरो यन्नादौ सावनः खतः | आष्डदिके foward च मासखाद्मसः खतः ॥ इति ।. SIT: | चक्रवत्परिवर्तेत Ga: काणवगश्राद्यतः | अतः सांवल्धरं are wae मासवचिद्धितम् ॥ मासचिक्रं तु कर्यं पौव-माघाचमेवं हि | यतस्त विधानेन मासः स परिकोर्तितः ॥ पौषादिषंश्चा wea, तथाहि gaa य॒क्र्््रो aut पौणमास्यां सा पौषो सा afarnra ख पौषो मासः, एवं माघा- दयोऽपि | ware fafa: | rete om: कालः af पौणमासौति सं्चायामिति । ` न च सौर-सावनयोरेवंविधास्ति dy एवंविधपोरमासोयो- गमियमो वा, अतः खांवत्सरिकादौ Wx एव मासो ग्राह्यः | यत्पुनवेचनम् । अस्मिम् राशौ गते सुखं feats याति मानवः । तद्राश्राषेव anal fren गतेऽहनि ti लदेतदधिमासब्डतविषयं | अधिमासविपन्िखेत् सौर मामं समाश्रयेत् | स एव दिवसस्य आद्ध-पिण्डोदकादिषु ॥ अच खयाददेधे faug:) aw चयाहश्राद्धे तिचिदेषे क्म कालबयापिनौ याद्या । `
use अतु्य॑गंचिन्तामयो परिथेवसग्ये कालनि्ये [२९ ae!
यदाद व्यासः | कर्मणो Qa थः कालशस्तत्कालग्धापिनौ fafa: । तया कर्माशि galt इास-खङधौ न कारणम् ॥ WET | सिन् ara त wend तत्काकब्यापिकौ तिभिः । तच्च सांवस्छरिक दिविधं पावेणमेकोदिष्टं च, तथ पावेकस्ता- GUS: काणः एकोदिष्ट्छ AVM: | तथाच sETtaa: | मच्याङ्ृव्यापिनौ चा wi ates farfwetaz । aqrwanfent या तु wae at fafa ॥ अच afeers:) यदा fafaera इथोरपि तिश्ोरषराश waaay पावंेतिकनतव्यताके शांबन्धरिके yaa तिचियां्ञा, तथ द्यपि परस्िश्नपि दिने क्मकाखव्यात्तिशम्भवः तथापि प्रध- मातिक्रमे कारणाभावात् पूवेसिन्नेवाहनि आदम् | nw दिर र्वथापिनौ Gary ग्दतारख तु जा fate: | पूव्यां भिरवेपेत्पिष्डमित्या क्गिरवभाषितम् ॥ इद्धयान्नवखकधः | देवां fafatiar यस्लामभ्वुदितो रविः। fuwaral fafaser अश्यामस्तमितो रविः ॥ जिवरदहस्-घौरपुराणयोः | प्रातः a उपोष्या स्यान्तिविरेवफलेषुभिः ।
११९ we |] माडकावनिदयप्रकरवम् । ५४५
ae हि fread पेषं wie मरर्विभिः ॥ ‘qa? आरम्भः | भारदेषपुराणेऽपि | तिथेः भान्तं quiet fe octal कवयो विदुः । Qe मृशं निचेः dik शास्तेः का शके विरः ॥ निगमः | qeifentey तिषयो Santa quran: | sucrfwarerear Sten: पिश्धयं तु सुषाहा ॥ अथापरः सख्काखप्रकरके TATA Saat वेरि- थ्यः | तथाच नवर इस्-अह्मविवे-दौर-नारदोषपुराशेषु । दभ पौणमा पितुः etaet रिनम् | परवविद्धमद्ुर्बाणो नरकं प्रतिपद्यते ॥ इति। aed लिचिशान्वे पूर्वा ग्ाञ्चेति विडम् | aed लाड बौधायनः | at तिचिखदशोरा्ं धस्ामभ्वरिथाद्रविः | agarra पश्च gre waft: ॥ warwaa favetery स एवाइ | MITT ERM waive यदा fate: | चये yal तु ana set area water ॥ ay wee fatreracty afatwayegn | war दपेस्तथा fear fafad fafrerquq |
69
५२९ चतुव्वगंचिन्तामगौ परिगेवखद्े कालनिखेये [१९ wet
खब्ये-दर्पौ परो yeat fear स्यात् पूव्वंकाशिकौ ॥ तदेतत्छामान्यश्ास्वं चयाइव्यतिरिक्रतिथिविषयमासलदिनदय- खमयापराश्व्यापिले तिथिद्धौ परेव orefa । तदयु cer fe fafwafgamrge अपि खमयं श्रपराह़ं व्याप्रुतस्तदा खाम्यवदुद्धावपि “sealant चेदा दित्याथ्नेकवक्मवशात् “प्रथमं वा नियम्येत कार- ग्ादतिक्रमः स्सादित्यनेनेव न्यायेन पू्वेतिथिग्रहणस्य युक्रलात् | तथा दिमदये श्रपराश्चेकदे शव्या पित्वखाम्ये पूर्वेति वच्छते । तथा दिन- इयसमय्यापराडव्या पिते दद्धगवपि पूर्व॑ति, aw ara fate: gaia शद्या। यद्यपि “greaifen चेद्यादिति वचनानि चयाहतिचि- साम्यश्यतिरिक्रविषयलेनाण्युपपद्यन्ते खवेग्राखञ्च ग्टततियिसामान्ब व्यतिरिक्रसाम्यविषयल्वेन, तथापि बहश्रासानुरोधात् खवं्रास्व- मेव बाध्यत इति Si न । aerate ठतुष्यलात् । “श्वपराद्दय- ग्यापौ wate यदा तिथिरित्यादिवचनस्य तुष्धापराेकदे शद- यव्यापितियिदयविषयत्ात् saat तियिकच्षये समस्तापराश्दयव्ा- पितलवासम्भवात्, “चये पूर्वा तु कन्तयेव्यभिधानानुपपन्ते वाक्यभेद प्रसङ्गश्च न वाक्यद्यकख्पना युक्ता । aula पौरुषेयत्वादाक्यभेदो न दोषायेति मन्यसे, तथापि अ्रनेकवचनन्यायविरुद्ध कण्यना निष्या- माणिको । ये त्राः यदा ्रमावास्या दिमदयेऽपरासम्बन्धिनो तदा श्ये पूर्वा बद्धौ aa चोत्तरा । | सिनौबालो gear Fah श्राद्धकमेणि(९) | (१) पिटटकम्भयौति we |
ce
Ct Ge] अडकालनिशयप्रकरणम् | yee
स्यातान्ते Ve मध्याङ्े आ्रद्धादि ख्यात् कथं तदा॥ तिचिच्ये fattarel तियिष्द्धौ कुहः war | साग्येऽपि च Ewa वेदे-वेदाङ्गवेदिभिः ॥ इति वचनात् । श्राद्धान्रेऽेवं पावंणविकारलात् तस |: TITS व्यासेम | | ितौयादिषु gaat पूज्यता नियमादिषु । एकोदिष्टविष्श्यादौ दद्धि-षासादिचोदनात् ॥ इतिं । ATI | उदाइतबडवाकपविरोधात्। तेन यदा तिचिद्धि- व्रा िगद येऽपि समयापराडव्यापिनौ तदा yaa, साम्ये तु दिमदये समय्रापराषव्यापिनौति न were प्रसक्तिः । यदोभे अपि ea परां ग Ry: तदा याधिकापराह्व्यापिनौ सा याश्चा + तचा BTA: | अपरां पिदणान्तु यापराशानुयायिनौ । सा गाद्या पिहका्थं तु न पूर्वास्तामुयायिनौ ॥ यदा ठु दितौयेऽहनि श्त्मपराश्ं व्याप्नोति wearer fam तदा दितौयेवारम्भोपयोगिवादपि are । यो we विडितः are: कमेणस्तदु पक्रमे । विद्यमानो भवेदक्ग नोज्द्मितोपक्रमेए तु ॥ इति विष्णुवचनात् । अन्धचाप्यारम्भयो गिन्या एव तिथयंहणमुक । गत विद्भाप्ममावास्या प्रतिपस्मिञितापि वा ! faa कर्मणि विद द्विर्माद्या कुतपकाशिकौ ॥ इति । (९) कुडमेतेति we ।
yes uqenifanrat ufcitrwey आाजनि्ंये [२९ qe!
मन्छपुराणेऽपि कुतप एवारग्ो विहितः ।
WW सवेदा Garay भारः | लस्मादनन्तफखदस्तवारम्भो विशिष्यते ॥ इति |
ग च (मूतविद्धाणमावासेतव्यमावास्ञायामेवाणं fare: नान्व केति वक्यं, यतः।
मध्याङ्गग्धापिनो घा तु तिचिः. पूर्वां verte att
इति तियिमाजावगतेः। चदा क्रमे अपि दुखभपराङेकदेजं
sary: तदा तिबिदद्धौ परेव याश्चा शथे साम्येऽपि पूवव । तुक् । अपराहद चब्यापौ Rare यदा fate: qe पूवां त॒ कन्लेया दद्धो कायां तथोष्तरा ॥
“दश्च yard चेत्युदाइतवचनाश्च । साम्बेऽपि पूर्वैव “gwel- - पिनौत्थादिवचनात् । खव शास्वन्तु चयाइविवयवडवाक्धानुरोधत् तद्धतिरि विषयं चेवं अतएवो टा इतवाग्ते खरकं न ate] । चदा पूर्वां षायाङृव्यापिनो चापरां श्यद्रति तदा yaa याञ्चा ।
AGM मनुना | geatfatt चेत् qa ऋता चटा fafa: yafaga wear जिशुदधन्तां भवेद्यटि ॥ तथाच बौधायनः | अदिते देवतं भागौ पिश्चश्चाख्छमिते रदौ । fagent frory खा लिचिरष्य-क्थोः ॥ इति | अस्याथेः। भानावुदिते सग्युशरकालेऽ को YTS ‘Sari’ देव- (x) चरमेतत् सम्बम्नाद्ं एरकेवु सत्तार यक्षमेष वर्ते |
Vt We |] काडकासनियेवप्रकर गम् | Use
wae, तसिंखास्तमिते तत्कालोगमङ्ो gee ‘firey पिददेवत्थं, अतस्तावत्क्राखव्यापिनो चा तिचिभेवति चेव aarge-aeetatreie तदेवमखमयात्पूवे fegent पराद्येति fat धद्धविखतपुराणोकषम् | अतोपवाक्-खानाटौ चदिकेकापि at भवेत् | eee सा fafrater विपरोता तु ate ft “विपरोता' seareaafatt | ay Sree | अश समयवेखायां कल्ञामाजापि चा भवेत् | शेव प्रत्याष्डिके ang नेतरा एक्लहानिदा ॥ इति । we afaster | पिन्बेऽख्तमजवेखायां qer yet निगद्यते । इति । तदेतत्पूवेदिबापराकजिदङ्गनतग्धापिन्वाः “किं gratia अर wi, म तु षरिकाटिमाकाश्योनायाः परिप्रडटाये, तथाविभ्रायाः कर्माप्ाप्तलात् उष्सरदिने करमेपर्व्वाप्तापराडग्यापिकाश्नलाभाच् | अतएव UTC: | पराकः faqery घापराादुयाभिषौ । खा गाद्या पिदकार्ख तु yal arerqerfant ॥ इति। भविखत्पुराखेऽपि | ्रतोपरवाख-निषमे चटिकैका अदा भवेत् | wr fafa: awer wer free चापराञ्िकौ ॥ SATEWTETITTETTT एव । तथाच TRA: |
५५. चतुम्नेग चिन्तामजो परिेषखद्डे arafay [९९ qor
थस्यामस्तं cafe पितरस्तामुपासते । तिधिरहे्यो यतो cer WUE सयम्भुवा ॥ मनुरपि । wera रविर्थाति पितरस्तासुपाषते | सा पिन्यो चतो दन्ता WITTE खथम्भुवा ॥
म लजास्तमययो गिन्या गहणं युक, AAAI श्राद्धनिषेधात् । sarresta आद्धनिमिन्ततिथ्यभावे यदि arg कियते तदा तासु- पासते TAI BIA दण्तत्ेन हेत्वन्निगदायैवादानुप- way argued इत्धविध्यसक्गतेः। ` अरसमयण्ष्देनापि केवलेनाद्मौै तिष्ठतो तिवत्छमोपलच्णयापराशो श्यते, “wf: प्रातदिंवि देव tat ate तिष्ठति मध्ये owe: सामभेदे नाखमेति बेदे- रशन्यस्तिभिरेति ea इत्यजासमेतौत्येतावस्माचं विवच्छते तदा TAS SATAN ATLA शल्य दल्युपसंहारो मावकस्येत, तसमात् ‘maa Bait WTS एतोत्यथी weirs: । एवं wait ay यजास्तमयसम्बन्धिन्यां तिथौ ag विधौयते aw तच vat अपराषव्यापिन्यां तिथौ arg विडितममिमन्नव्यम्। अन्यथा कुतप- रोहिणापराश्वाक्यर्विरोधः Vz!
अह्यस्तमयवेलायां कलामाचजापि या तिथिः। शेव प्रत्याब्दिके श्रद्धे न परा पुच्चदानिदा॥
इति वचनाद स्तमयमा्रकाले या तिथिः सेव प्रत्याष्दिके आड गद्यते चेन्तदास्तमयकाणल एवं श्राद्धं प्राग्नोति वचमबणात् । अघं सन्ध्याकाले तत्छमोपे ख शओआरद्धप्रतिषेधात् तदा न भ्रियत xfs
\
Ve Ge |] भडकालनिगेयप्रक्षर थम् | ५५१
eyes aa काशेग्टत तियेरभावेन श्रा्धकरणे सेव प्रत्याग्दिको afa विध्यौ नानुष्ठितः श्यात् । . इतरस्यां querfacrat प्रति- fagrat तियावनुष्ठानं भवेत् |
ut तिथिं समनुप्राप्य उदयं थाति भाखरः |
खा तिथिः सकला Rar खान-टान-जपादिषु ॥
ut तिथि समनुप्राप्य we थाति दिवाकरः |
सा fafa: सकला Hea दानाध्ययनकर्मंसु ॥
इति देवशवचनाभ्यां उदथास्तमययो गिन्योस्िष्योः सकखलाभि-
धानात् यदा कदाचित्छतं कमे विहिततिथावेव शतं भवतौति चेत् । न । यथास्तमयसम्बन्धेन WETS: सकलं तथेव परेद्ुरणद यसम्न- न्धेन THT | श्रह्यसमयबेणायां दिनदयेऽपि विद्यमानलेन म ज्ञा- यते सेव प्रत्याग्डदिके इति,का विधौयते पूवां वा परा वेति, का च प्रति- frat नेतरा पुचहागिदेति। किञ्च एवं परिभाषितं श्रवास्वं सक- छत्वे यदि गर्ते तदा wal एवोदयासमययोगितेन षका न कदा- चित् खण्डतिचिरस्ति। तज स्वासां ane सवेकभेकालब्या पित्वात्
यो oe विदितः काणस्तत्काणव्यापिनौ तिथिरिति |
मध्याहृव्यापिनौ या श्यात् चेकोदिष्टे तियि्वेत् ।
पराषग्यापिनौ या स्यात् wae सा तिथिभेवेत् ॥
इत्यादिवचमजातस्य निवन्तनोयाभावात् श्राव्यमेव श्यात् |
किञ्च किमचापराशाबाधेनास्तमयवेलाकलायां प्रत्यब्दश्राद्धविधानं sua दिमुहन्ते जिरऋखेति जियुष्न्तबाधेन वा । ae पशे श्रप- are: पिहणामिति जअ्ुतिविरोधः।
चतुष्मैगं चिन्तामओो परिेषशष्छे काजनि्यंये [९९ qe.
RVR
TEM उरत्यन्तरे । अपराः पिदशषाग्तु जापराह्नाशुयाचिनोौ | ar याद्या fararal a न सा यास्तागुधाथिनौ a दति सन्पुशंधामपि तिचावसख्मयवेखा्थां arg reed । किञ्च प्त्याण्दिकश्ब्देन किं आद्धममिधोयते कमान्तरं वा, आआङ्पच्छेऽपि ग्टतादश्रादमचवदतोवाअङ्धषेति यावत्रनाणशक्रवन्रादवधायेते तावद्परा्ः पिदरष्णमिति sen कणश्चि्न वाध्यते । दितौषे we चायं fate: frend wae आदधे छते ane age न at सात् मासं-परे तिचिष्पुष्टे यो यक्षिन् भियतेऽइनि । Wee तथागतं ताइ तख तं विदुः ॥ इति awwer | म चेवमपि दिनान्ते विद्यमानया तिष्ा तदहः wefafa ayare: सादिति तजापि arg भाघ्रोतोति वकम् | चतः | Saftey SAT BH: संखकारकर्मशः | whe: sqet creruares यथा तिधिः॥ इति भरणकालोनतिविवशरेन ware con न मरषतिचिषोगव- शेन, watafarnefs तिथिदयवोगे सत्यभयवापि arg प्रापनोति न कचिद्धा अविशेषात् । “qaet निवेपेत्पिष्डमित्यादयै च सप्तम्या तिथेराधारत्वावगमात् तन्तििं विना आदधे किवमाशे अकाले यत्धतं कमे विधिशोचविवर्जितम् | अतं तदिलानोयात् पुमरिष्या शरुतेबेशात् ¢ इत्यापतति, तस्माग्रास-पक-तिचिस्पष्ट दत्यखायमथेः, afer
१९ ° |] आडकालनिशवप्रकषर खम् | yur
मासे afey पे यस्यां तिथौ यो are तेषु विमानेषु aare- ति। श्रसमयवेखा शब्देन fa सायंसन्धि्च्यते ततोऽर्वाम्बा उपरि वा, राखे पे wwii नोपपद्यते, सनयूणंदित्यमणष्डलोपलनावर ;- शब्दं प्रयुञ्जते Ug: । fatty wa मध्या्ादु परि सर्वाणस्तमव - वेशा ख्यात् । उदये बद्धमानाभिरामध्याङ्क तपेद्रविः। ततः परं हसन्तौ भिगेभिरस्तं स गच्छति ॥
` इत्यस्तमयसम्बन्णिनः कालस्य मध्याङ्ाद् परि पुराणे प्रतिपाद- भात् । तथा सति “ware: पिदशामिति श्रुत्या सह विरोधो न भवेत् । दतोयपकोऽपि म चुक्रः अ्रह्यसमथवेलायामित्यज्भ म्तमय- बेखायाः सामानाधिकरण्छानुपपन्तेः | तस्मादरयमथौऽस्य वच्नस्य, श्र्यस्तमयमेखायां अदि दिवषमध्ये यास्तमयवेषा योऽस्तमयसज्ि- हितः are: सायाकख्िमुह्त्तः पश्चमो विभागस्तस् nat या कला- arate सेव प्रत्याभ्दिके aren तस्याः आद्धादिसुङ्नेपश्चक- ूपापराड्न्धापित्वात्, Fact पूर्वा बा सायाकमाचवन्निनो wre- ata न अपरां व्याप्नोति सा Tween a argard: । एवंविधे वचनाच भानुपपनश्नं fated । मापि वच्नाग्तरस्यानयेक्धं विरोधो धा । ज्रयवा पूवेद्धिन्नहनि खोकग्रसिदधशत्लास्तमयकालष्यापिनौ दितौयेऽइनि तदेकरे शब्यापिनौ चदा तदा बितोयेऽइनि पू्वंतिष्य- पवारेम arg fread इति निरवद्यम् । स्तिचद्धिकाकारः | अरल्मयस्पष्टापि तिधिः पूर्वैव याद्धेति । न लाज शतुर्वप्रहरोन्षरा-
तिरि क्रापराङे काले तिथिसंयोगासम्भबेन तिथियुक्षापराक्- 70
५५8 चुव्वगं चिन्तामलौ परिशेवखण्ये कालनि्ये [१९ qe
कालाभावादननुष्टानमेव आद्स्येति वाच्यम् । यदाह मारदौयषु- राणे वशिष्टः | पारणे मरणे aut तिथिस्तत्काशिको खता | पिव्येऽस्तमयवेलायां wer पूर्णा निगद्यते ॥ इति । श्रमयवेलायां या yer ततियिस्तत्नियौ way पत्थे आ- fienferg पूर्णं निगदयतेत्यथेः। श्रलमयवेलायां खष्टेत्यनेनास्त- मयसमये कलासद्वावेऽपि wafas: पूणेल्मुक इति मन्तव्यम् | CH ख्पत्यग्तरम् | दिनान्ते पश्च नाद्यस्ठु Ger: ster मनो षिभिः। उदये ख तथा faa देषे चेव ख कर्मणि ॥ इति। fas कर्मणि कालवन चोदित तिथिसम्बन्धिन्यौ दिनान्ते वर्त मानाः TY नाद्यः TATRA: HAAS तिचियोगजन्यपुख्छल्ापादिकाः नतु ततो न्यूना, देवे ware कारलन चोदिततियिसम्बन्थिन्य- उदये सति THAT: पश्च नाद्यः Gar: तत उपरितननाङोनामपि तिथियोगजन्यपुष्यापादका न तु ततो न्यूना दूति तस्यार्थः । nea! “प्रतिपद्धनलाभाय दितौोया दिपद्रदेत्यादिना “arg छरवेश्नमावास्यां यज्ञेन पुरुषः Whe: । सर्वान् कामामवाभ्नो तौत्यन्तेन ओआद्धकाणलतया विहितरृष्णपचमरतिपदादि तियिदेधविषयं न तु agra विदिततियिदेधविषयं । fay ag ष्ण प्रचदिनेऽस्तमययोगिनो ति wae asa विगरेषाभिधानपरलवादश् वनस्य, तेन पूर्वीक्ृवशिष्टवचनेम ay न कञ्चिद्धिरोधः | भविग्यत्पुराणेऽपि ।
९९. Ge i) आडकाजनिखयपकर लम् | ive
रतोपवासनियमे घटरिकेका यदा भवेत् । सा तिथिः सकला ser पिरय लापराहिकौ ॥ इति । सन्ध्यासमौपस्यापराहिकौ घधटिकेका यदा भवेत् सा तिचिः fast सकला Hawg) यदा aq पूरवंदिनेऽसमयात् yawe तिचियोगः उन्तरदिने च अ्रसतमयादुपरि frqeteat तदा उक्तरमहः AFA: | तथाच समन्तः | उदिते देवतं भानौ Us वास्तमिते रवौ | fgets जिरक्ो वा सा तिथिेय-कव्ययोः ॥ cf seu: उदिते भानौ सत्यक्ृःसम्नन्धिनो देवकर्माङ्गगता तिचियां faganiggn भवति सा सन्यणंतिथिवत् wererst शब्यदानकाखतामापादयति तेन तञ्जिन्नदनि 2a कमे ङुर्ययात् ।` पिटकमाङ्गश्ता तिथिरस्तमिते रवौ सति था भिमृहटन्तमरुव्तते सा कव्यदानकालतां PIAS आपादयति तेन wag sis पिदरसम्बन्पिसांवच्रिकादिश्रद्धं कुर्यादिति अनेनोष्लरदिने श्रलमयादुपरि जिसुष्र्तानुठत्यभावेऽसगामिनो पूवं तिथिरेव . arg व्यांदुक्रम् | | एवश्च यदुक्तं मारदोयपुराणे | दशेश्च quarey पितुः शांवत्छरं दिनम् । yafagagaiat गर कं प्रतिपद्यते ॥ इति । तदुपरिदिनेऽखमथादुपरि सुष्टन्तजयाभावे TV) चदा तु पूर्॑युरस्तगामिनो fata: सम्भवति उत्तरेधुरस्तमिते रवौ fra
५५९ चवुम्बेग चिन्तामडौ परिथेषखब्दे कालनि्ेवे [१९ यर ।
व्यापिनो न भवति किग्वस्गामिनौ भवति तदापि केव याज्ञा श्राद्धादावस्तमाभिनोति BCU । चदा तु दिनदयेऽप्स्तमामिनो तिथि भवति तदो्रेयुरेवारगामिखरूपगष्णभावेऽपि aeete- ग्यायेन सांवत्छरिकश्राद्धं wee, तिचिय॒क्रापराशकाखग्धतिकरेक ब्र्यवायापन्तेखेति | तदयं । अरस्तमयस्यभे माजेण सांवन्धरिकशरादध पूव विद्धतियिग्रणे | द्यर्व्या पिनौ(\ चेख्या्ताहस्य यदा तिचिः । yafaga wien fragt भवेद्यदि ॥
इति मटुवचमविरोधात् । “्रतोपवाख-निवम इति भवियत्पुरा- कवचनमपराङ्िकधा एव freee प्रतिपादयति । वच्नान्तर विरोधेन चरिकेगेत्यष्यानुटन्तौ प्रमाणाभावात् उक्रप्रकारेष गतिस्मवाख परेयुः श्राद्धाशम्भवविषचलेनो पपे |
यदपि च सुमन्तवशनस्यास्समयोपरितमजिमुह्छत्त विषयत्वेन व्ा- स्थातं aa) अदःग्रष्टप्यांशो चमया दिसुद्केख च॒ दिम खम्नज्धिलावमतेः |
अन्ये लाः दितौये$दन्यपराह्ष्या पिले जिदुह्नां चेत् yfagr कर्त्या “geal भवेद्यद ति मनुवचमात् । “अपराह्न पिदरश- fafa हारोतवचनं सांवत्रिकव्यतिरिक्रविषयं । एवश्च खति “fz- र्यापिनौति सुमन्तुवचगस्य, “Gand fafwififs इद्वान्- वख्कधवचचनस्य, “प्रातः प्रातरूपोव्य इति भिवरदस्य-सौर ुराणण, “fe: unafafa arceraqcrerere, “उदिते रैवतभिति
(१) fecyanfantaaag पाठः समीचौनः |
९९ Ge |] शआडकालनिबेयप्रकर म् | ४५७
freee, “तो पवासल्लानाद्ा विति भविग्बत्पुराणवचनख, ““स्तमयवेलायामिति ware, ““पिश्येऽसमयवेलायामिति वखिष्ठवचनगस्य, “aig पौ णेमाधश्चेति शिवरदस्याइतमनुवथन्येत्येवं वनद ग्रकबाधलाघवं स्यात्, भवत्पक्ते तु बाधगौरवं स्यात् 1 श्छा- देतत् भवत्पच्चेऽपि “कमशो यस्य यः कालः इति व्यासवचनस्य, “यिन् काले हि यत्कर्मेति area, “श्रापराङिकास्तयेति निगमवचमसख्य, “sire: पिदरणमिति शारोतवचनख, “ata वास-नियम इति भविद्वत्पुराएवचनस्य, “cere रविर्यातौति खघु-टद्धमनुवचनयोः, “श्रपराङव्या पिनौ ति seria, “वि- हितः कालः इति बोधायन-सधुविष्णवचगयोः, “मध्याव्यापि- नोति बौधायनवचनच्येत्येवं वचनैकाद कसय बाधगौरवं भविति | wae तु वाधलाघवमिति चेत् । उच्यते । Vex बङवाक्धवा- धाविगेषेऽ्याचारानुगुष्ा्पव विद्धा चिसुद्कनलां aga । acai श्राचारदबिध्यात् । भवत्ये ग्ढततियिसांवत्सरिकविधायकवाक्छ- बाधोऽपि भरेत् Ay बडवाक्धवाधान्नायं पचो व्यायन् । fry यथा ag चिबुद्ृत्ततियिग्रहरवणात्कम॑काणब्यापिश्राख्ठवाधौो- $ङ्गौक्रियते तथा ।
erat तिथावस्तमिथा म्ये जिसुहत्तके |
धाग-टान-अपादिग्वस्तामेवोपक्नमेत् तिथिम् ॥
दति वचनात् कमाग्रेऽपि जिसुष्शकेतििग्रहणन्रक्णात् तद्बाध
meee वेषम्याङ्गोकरशमयुक्तं। vats चेवमभ्यपगमे sty प्रागभिडहितः।
५५८ चनुवयं गचिग्तामडो परिरेषखद्दे कावमि्यंये fee Gel |
अन्ये aw: खयाहश्राद्धे श्राचारविप्रतिपन्तेवंवनविप्रलियत्तेख परम्पराप्राप्राचाराश्रयणेन तिथयेयेहणमिति। तेषां परन्यराप्रान्नाः ूवजेरप्यनुष्ठिताः, “तदेव तेने दुखेयुराचारोरनेतरेः पुनरिति Tez | तथाच व्यासः | तकऽप्रतिष्ठः तयो विभिश्ा नासाटषिययेख्य मतं न भिन्नम् । wre तत्वं निहितङ्गहायां महाजनो येन गतः स पन्धाः ॥ ति यदच am तत् ग्राह्यं ॥ दूति चखयाडदेधनिषणयः |
अथ सयाहापरित्राने सावत्सछरिक- AERA aaa: ॥ भदिश्यत्पुराणे | WRU उवाच ॥ a जानाति दिनं ag माष वाप्यमराधिषप। म्टतयोस्त॒ aes: पिभोयेस्ह कथं नरः | ag करोतु वे ताभ्यां बिधिवत् वक्छरात्मकम् ॥ aq पिजोरित्युपलच्चणमन्येवां श्रपि age मास-दिनगाश्चाने तथेवाचरणात् | रादित्य उवाच ॥ तां थो म जानाति मानवो विनतात्मज |
१९ Ge |] आआडज्ञालनिरोयप्रकर खम् | ५५९
तेन कायममावाख्छां श्राद्धं सांवत्सरं गप ॥ यस्य प्रोषितस्याप्रोषितस्य वा ane तिथिनै श्रायते arg wad तख तन्माषामावाखयायां सावत्छरिकं कार्यमित्यथैः | तदाद इदस्पतिः | qo waa ग्टताषसे्रमोते प्रोषिते सति । माषञेप्रतिविन्नातसतदरे स्याग्पूतादनि ॥ ae? तम्मासामावाख्यायां, शवखतारनोत्यत्र aaa तदिति शेषः, Mita इत्यश्चानकारणोपलच्षएम् | तया भविष्योत्तरे | प्रवाखमन्तरेणापि wart विरतौ यद् | तदानोमपि तौ ग्राह्मौ way टताङ्धिके ॥ अस्मिन्नेव विषये एकाटरण्ां agar act: | आद्भ विन्न ससुत्पश्ने अरविश्चाते तेऽदनि | एकादश्वान्तु कन्तव्यं UTS विशेषतः | अच (विशेषत इति रृष्णपचचख प्रशस्ततरत्ामिधानेम saat wena इति गम्यते । तत शरक्तरष्णेकादश्यो विकल्पे प्राप्ते एवं व्यवस्था मासे पचे च fama तिथिमाजापरिश्नाने तस्य मासस्य तत्पचखितायामेवेकादब्वां आद्धं काये विज्ञायमानपच्परिव्थागे कारणाभावात् | पचस्याप्यपरिज्ाने atari तदभावे श्एक्ते- कादश्यामपौति । भविद्यत्पुराणे | दिनमेव विजानाति are Aa a यो ac: |
age aqaafanaal ufcawee कालिये [९९ ae!
AANA वा भाद्रे ATA वाय माचरेत् । भोजकश्च fardu at मां पूजयते सदा ॥ यख्य तु ware: परिज्ञायते न मासः we मामं श्रौं भाद्रषरे are वा तस्िन्नडनि आद्धं कन्तेव्यम् | तदाह शस्तिः | यदा मासो न famat विज्ञातं दिममेव तु। लदा Arafat मासि ara वा ated भवेत् ॥ यदा तु प्रोषितश्टतश्य दिन-मासावुभावप्यविज्ञातौ erat तदा AMUN eR दिंग-मासयोस्तत्छां वत्छरिकं का । तदाह BUT दिन-मासौ न famat मरणस्य यदा पुनः । प्रश्थालदिनमासौ तु ग्राह्यौ पू्ौक्षया fest ॥ दिनशरब्देन wis तिथिरवगन्तग्या । पूवौक्रया टिशेत्यस्याय- an) प्रश्यामति्यन्ञाने तम््ासश्चाने च तश्मासवसतिंन्याममावा- erat खांवत्छरिकम् | प्रस्यानतिथिक्ञामे मासाश्नाने च मागे are बा तस्यामेव तिधौ gaiq । प्रखानतियि- मासयोरुभयोरष्यच्चाे a त्धरणएश्रवणएकालिकयो स्तिधि-मासयोः कुर्यात् | ATE प्रेताः | अअपरिश्नामेऽमावाख्यार्यां अवशदिवसे वा । gqufzay’ मरणवार्ताया श्राकणंनतिथौ | भविष्योन्तरेऽपि | AAA तौ TATRA तु ।
९९ ख|] ऋ्ाडक्षालनिगेयप्रकर णम् | ५९
श्रवणएतिथिविक्मरणे मासस्मरणे च तन्प्रासव्निन्याममावास्यायां खां वस्सरिकं। अवणतियिख्मरणे मासविस्मरणे च मागें माघे या तस्यामेव frat ar) अवएतियि-माशयोरभयोर पिं विशरणे माघस्य ATMS वामावास्यायां कायै t ` तदु क प्रभासखण्डे । म्दतस्याहने जानाति मासं वापि कथञ्चन । तेन कायेमभावास्यां WE माघेऽय म्मगेके ॥ "कथञ्चनः मरशम्रस्यानश्रवएरूपेण केनाण्यपलकणेनेत्येः, यस्यं a प्रोषितश्च मरणान्तं जौवमवार्न्तापि नाकष्येते पञ्चदशवषे- पर्यन्तमागमगञ्च भासि तस age wenn: समिद्भिः कुरवा शरोरमप्रतिद्छतिं war यथाविधि दाहसंस्कारं faa तदानी तस्मास-पङ-तिचिसपष्टेऽहनि सांवत्रिकं aie | इत्याद जाटूकण्षेः | पितरि प्रोषिते यस्य न वाता नेव चगतिः। SS पञ्चदशादर्षात्छला तत्मरतिरूपकम् ॥ HANA च संस्कार यथोक्रविधिनां ततः। तदादौन्येव सर्वाणि शेषकर्माणि सश्चरेत् ॥ इति खयाहापरि ज्ञाने सांवस्रिककालनिष्वेयः ¢
अथ मधाओराङनिगैयः | वायुपुराणे ।
मघास् क्व् आ्राद्धानि स्वान् कामानवाप्नुयात् | 11
MER aguafemaal ufctuas काएलानिखेये [२९ ae t
maearennas भवन्ति पितरः खदा ॥ AWAY चः Haq तस्व TIAA we । पितरस्स्छ qafa सन्ततिखाचया भवेत् ॥ एतेनैव तु योगेन TSAI | थो ददाति मघाश्राद्धं wiry fasten: | अयो दश्र्मास्तस्य eafta पितरो कय ॥ पिता पिताभश्येव ata प्रमितामहः | कतं gw जिरौखन्ते seat इव fraud ॥ मधमांशेन Sea पथा वासेन च । एष शो Baha WE WE च साड ख ॥ मजासु cer विष्षानेन चतरो खमते वराम् । . unas त्रयाय टट ग्ति फितिरोऽकिकाः ॥ श्रातातपः।
सासु, fee ख सते च HA
ae Were ख |
we TH च तथेव पद्मे
ZU मवेलिव्कसद्खूतुस्मम् ॥ विभक्ः काविभ्ठहा वा कुषः आदं was fel मघासु ख ततोऽन्यत्र नाधिकारः एयगम्विना ॥ इति |
ae शद्धवश्िष्ठः |
दधि गव्यमसस्पष्टं साचाश्नामाविर्धास्तथा |
ददर्रमडग्रोषन्ते WIG च अनास् च+ Ti!
wr we |] आडकालनियंयप्रकर लम् | ४९१९
एतानि वाश्धाजि पिष्डदामरदहितश्राद्धविषयाष्लौति । aay भविगधत्पुराण्े वचनम् | संक्राग्धासुपवासेन पारणेन च भारत | मधाथां पिण्डदानेन ae: get विनश्यति ॥ तथाच षट्जिश््मते | मचासु gan: आद्धं se: पुनो विनश्यति । संक्रागधावुपवासश्चं चण््र-सय्येये तथा ॥ यदाचारसारषता पुराणएवचवनमुटाइतं “मचघाथां पिष्डटागेनं चतुरो लभते वरानिति, तत्पु ्व्ग्टहिव्यतिरिक्रैविषयम् | अन्ये त्वाङः। केवणपिण्डदाननिषेध एवायमसि, त॑त्म्भवति, तथाच .षट्जिश्रष्यते । | fawars प्ररातव्यमभावे द्रव्य-विप्रथोः। आद्धाशनि त् warn भवेजिरश्नोऽपि चेत् ॥ areata निषेधः प्रव्तेतां, न, श्रनेकबाधस्धान्याग्यवात् | तस्मात् मघाओ्राद्धमपि सपिष्डमाचरकौयमिति । तदथुक्रम् । विनिगमे कारण्णभावात् उभवजापि निषेधः waa । न्ये AE: | जयोद शौश्राद्धतच्छन्यायतथा मघा्राङ्मपि एक- वर्मसम्बन्थि निषिष्यतद्ति। तदसत् । “शराद्धान्ेर्बिकवगस् भयोदश्या- मुपक्रमेदित्यादिवचमबसेन agqaen दभिता, इदन्तु वचमाभावान्न qua | न्यायतुच्यत्वादिति चेत्, तमुखखवाङ्मघाश्राद्धं म क्ुयादिति निषेधस्छ सपिष्डश्राद्धगोचरतयोपपन्तेः, तथाच “पिष्डदानेन quit न्ठतौति शूयते न ATAU, तत्कन्तव्यतायाः प्रदर्जितलात्। दति मघाश्राङ्ूनिणेयः।
५९४ चतुष्मैगचिन्तामओौ परिग्रेषखब्देकालनिखेये [११ we |
अथा चादिनिमित्तेषु आराद्वकालनिगोयः |
TATE WWF: | देये तु पिदरं we autd जयते यदा । anita तु व्यतिक्रान्ते aa: श्राद्धं प्रदौयते॥ मुख्यकालिकोपक्रमात् प्राग्यदा ओआ्ाद्धाभिकारिणमाश्रौचं जा- यते तदा मुस्थकालमत्यासनने श्राग्नौ चेन वा दूषिते श्राशौचोपग- मानन्तरकाल एव Vea कमे का्यमित्थथैः | यत्वज्िवचनम् 1 तद इदु थेत केनचिन्ृतकादिना | तकामन्तरं कुर्यात् पुनस्तदहरेव च ॥ इति । तज We Waa प्रदुष्टे “Ararat कुर्यादिति weara- दु्यप्ङ्गवचनाविरद्ध एव । “qaaceta चेति qeanfemety- निमिन्तानरविनघ्नतः मुख्धकालविषय इति परववचनाविरोधाय कण्य- Tra | एतश्च पलाम्तरं चयाहक्रियमाएपमतिमासिकशओाद्ध विषयं | तच मासस्युष्टकालाभावेऽपि पच्च-तियिमाचस्युष्टस्यापि ्राद्लात् | श्रत एवाह देवलः | watfes तु sara यदि fan: प्रजायते | मासेऽन्यसमिन् तिथौ afay arg ङुर््याप्रयन्नतः ॥ “शन्यस्िम्' wrt मासि, तत्तियौ' खततियौ, afer शक्त eu वा aa: तस्िन्पचे श्राद्धं विन्नवशाद तिक्रान्तं कुर्म्यादित्यथेः। ‘afe fan इत्यजापि खब्यदर्गवचनाविरोधायाश्नौषग्यतिरिक्निमिन्तेनेति
१९ खर |] मा डकाशनिखंयप्रकर नम् | ५९५
शेषो zee) श्राशनौचनिमिन्तेन fan जाते मासिकविषयेऽपि सूतकानन्तरमेव ASTI खवयग्ररङ्गवचनोक्रमनुसन्धेयम् |
श्रतएव देवसामिगाण्युक्षम् । एतद् यद्टङ्गवचनं दतकाशौच- विषयं निमिक्षाग्रतब्ड acefiarat “एकोदिष्टे तु ane यदि fan: प्रजायते | इत्यादिसख्त्यन्तरवचनमिति |
व्यालः ।
आद्ध विघ्ने समुत्पशञे WRT ब्टत-द्तके | अमावास्यां प्रक्यर्वौत wre सेके मनोषिणः ॥ इति ।
“श्रनरा ग्टत-खतके' ATTA TTS पाकोपक्रमात् प्राक् AAT Ay वा जाते। श्रमावाख्यायां wet शद्यनन्तरमेतत् सां वत्धरिक- आद्भ विषयमिति केचित् । तदथुक्र ।
माषिकाब्दे Se THT खत-सूतके | वदन्ति wet aera दशं चापि faqeur: ॥
दति षट्जिश्ग््तवचनेन मासिकस्यापि विधामात्, अमावा- स्याग्रहणं KAAS: शष्ेकादष्ायो पलचणम् |
अतएव मरोचिः।
argfan sq अरविन्नाते ग्हतेऽदनि | एकादण्मा् कन्तेव्यं कष्णपच्छे विगेषतः ॥
Bure या एकादशो तस्यां विग्रेषत इत्यन्वयः, पिटकां यतः WUT Wee छष्णोकाद शौतोऽ्मावाख्यायाः यपिद- कायं Rey दष्डापूषन्यायसिद्धं बोद्धव्यम् | WT प्ररद्यगन्भरकालो FORUM SHAT ओहः । THAR जघन्यः सुख्यदशका-
५९८ चतुव्यंग चिन्तामणौ परिशेषखण्डे arate [१९ wel
दशेगरूपविन्नापगमकाल एव AW । यथोक्तं प्रभासखण्डे | संशद्धा Wate खाता नारो रजखला | 2a aufe faa च पञ्चमेऽहनि wafer ॥ WIRE | गतेऽहनि तु WHA यस्य Aral Trae | | We तदा न कर्तव्यं पञ्चमेऽदनि कारयेत् ॥ | अधिकारिभाय्यान्तरयुक्रेम लधिकारामपगमाग्भुख्यकाख एव HU | ्आमश्राद्धासमयथं प्रति हेमश्राद्धमाह | द्रव्याभावे दिजाभाषे प्रवासे युल्लजग्मनि । हेमश्राद्ध ela यस्य भाय्यां Tree ॥ द्वयम भोच्यं विवक्तं ave, दिजख भोक्षा । `
द्या शौ चादि निमित्तेषु आद्धकाखनिेयः ।
अथ शआद्धविेषे् प्रातःपूवोक-मध्याङ-सायाङ्धा विहिताः सा्थकाखय निषिद्धः waaay aig, अतस्तदिषेकाथे पूवांा- दिकाखप्रकरणटमारमभ्यते | तच तावद्योगसामर्श्याद्धिधा aver: पूर्वौ भागः पूर्वाः, अपरोऽपराङ्ञ दति स्पष्टमेवावगम्बते | तथाच Aa: | यथा चेवापरः पशः yararfafireat | एवं आदस्य पूर्वाहादपराशो विभ्रते ॥ इति ।
१९ we |] STAR MITT TAT | ५९९
न्व wets पूर्वाज्ापराहस्य वे शिष्यमाशसुश्यते न पुन- रददिधाविभक्रपूवभाग् galway WIPE ee लमिति । श्रयोच्यते। fou faawe area भागौ पूर्व्वापरौ पौ भवतः तौ चाज geratedt, अषारूप्ादशोऽपि दधा fare पूर्वापरथोर्भागयोः पूर्वाह्ञापराहसंक्चकलं गमयति, ay शिष्चमाजेण सारूप्यात् इृष्टाशलोपपन्तेः | सत्यं तथापि भागा- मरानुपादानास्छव्येसारूष्यानुरोधाच्च विवखितिविभागप्रतौ तिर्जायते तर्बाधो मा दित्येवमथंमेवमभ्यपगन्तव्यं ।. नशु दरं टयमाशे- fan चतुधा दिवसभागवचनेर्थौगिका इष्टागसाशूप्यकश्पनामूख- aq विभागो बाध्यतां । सत्यं । पारिभाषिकसख्छ प्र्यश्वचनेपदि- , हस्य चानवकाश्रतमेन cae च यौ गिकात्काश्यनिकाशच बरोय- समात् भवेदेव बाधः, किन्नु परिभाषया यौगिक बाधो मा दिव्येतदर्थमेव योगसिद्धोऽप्यथः परिभाषितः |
स्कन्दपुराणे |
MAMAS पूर्वा्णो परास्तः परः । दति ।
च्वन्तेनं दिनमध्य इति four विभक्र्याश्रोडदितोयोभागोऽप- Te waa मतम् । अथ जनिधा विभक्ष्वाृस्ततोयो भागोऽपराक- इत्यपरं मतसुच्यते | तज श्रुतिः । “पूवां्ो वे देवानां मध्यन्दिनं मनु- rere: fret तस्मादपराके ददातोति । श्र पञ्चदश्र- geviane दिवसस्य पञ्चमुह्ृन्तंपरिमितान् पूर्वाह्ञादिनाशस्लोम् भागान् परिकरय क्रमारेव-मानुष-पेटकेषु aig fafraR अुति- रिति प्रतौतिर्जायते। ्रपराहकाले fafere पावेशश्राङ्कष्व वाघर-
72
yes चतुन्पैगं चिन्तामण परिदयेषखद्डे कालनिखेये [१९ ae |
दतौये रे मानवः कर्तव्यो पदेशः काश्लनियोगप्रकरण्डे दश्रेमिग्यते सोऽपि जिधा विभक्रस्ाङृखतौयो भागोऽपराड इत्यजान्याथेद ee aaa: इति भिधा farmers: ठतोयो भोगोऽवराङू ट ति मलम् । श्रय विषनभागेश्तद्धां विभक्र्य gaat भागोऽपराङ्- RMIT । तथाच गोभिलः 1 qalw: Wet Se सभ्याः प्रदरं तथा I श्रा ठतौयादपराहः सायाख ततः परम् ॥ दति ।
अच gaze प्रति साङ्धप्रहरपरिमितं दिनभागं yaiw, age प्ररपरिमितं were, age’ ठतोयप्रहरषमातिपयेमत- मङ्धपहरपरिमितमपराङम्, AGE WATS खायाकमाडङरित्यथेः, cfa चतुधा feewe ठतोयो aritcare दति मतम् । अच समविभागः पञ्चधा विभक्रस्याकखत््या भागोऽपराङ् इृत्यपरमपि मतम् । तज श्रतपथञ्चुतिः । “श्रादित्थस्छेव सम्बे तवः ख यद- बोदेव्यय वसन्तो यदा सङ्गवोऽय Twt यदा मध्यन्दिोऽच वर्षा यदापराश्ञोऽय शरदे वास्तमेत्धय हेमन्त दूति | |
एवं पञ्चद शसुहत्तसभ्नितश्छ दिवसस्य पञ्चधा विभागे fearae जिसुह्कन्तयरिमिताः प्रालरादथः यश्च काला भवन्ति ww यद्चपि Coreg Tener eae VATS AR TAT AA ATT ATA aaa मध्यन्दिनविषेः गेषण्डततथा पञ्चधा विभागः श्रयते, तथापि प्रात- ufzfatea: क्ममिराकाञ्चितसखकाखलपरि माशल्ञापकतयोपजोग्व- मानः सर्व॑कम॑सम्बन्थितां खभते । save जिबुहृन्तपरिमाणव- यवः पञ्चधा विभागः साधारष्सेभेव इष्यते । तथाच प्रभासखण्डे |
tt we |] आडकालनि्ेयप्रकरवम्। ५७१
मुह्ध्ेजितयं प्रातस्तावानेव च VPA: | TABPAZET: ख्वादपराषोऽपि तादृशः | सायाकख्विसुत्ताऽव सवेकमेवदिष्कुतः ॥ दति । अतएव तत्काखविद्दितकमंमाजोपथोगितामसख विमामस्साह पराश्ररः | | | सेखाखत्ययारित्यान्सुह्तोख्थ एव ठु । प्रातस्तु स सखतः Tt ATER: स पञ्चमः FF बङ्गव स्तिसुकन्त ऽष मध्याकरलन्छमः खतः ॥ ततसखयो genig ऋपराश्ो विज्जियते ४ पञ्चमोऽय दिनो यः ख arare इतिः खतः. + यद्यदेतेषु विदितं तन्तत्कुणोडिववणः a इति । ` उठीयम्तनख्छ भाखकाष्डलख रेखावतूप्रकाश्रमागप्रयमोपलग्ध- नयोग्यो भानः लेखाः, “आदित्यात् wate । ware रेखापगत्यारित्योदयात्. WOE ये चयो GEA Tae TT भवनम्तौल्युके भवति | 7 am हि खन्दपुराणे | लेखाम्रल्ययादिल्ये निमुष्टन्तत्थिते तु वैं । प्रास्त स्तः काणो ATES: स पञ्चमः ॥ इति। च्यदेतेषु प्रातरादिकाशेषु कं विदितं wate यथोक्ेषु कुर्यजा दि त्यथः | HY TAHT AA परवाक-म्याापराङ-साया- (६) aa दति ee |
WOR चतुग्वगं चिन्तामयौ परिथेषखद्धे कालनिवंये [२९ अ०।
कानां wer विविच्यन्ते । प्रातःखङ्गवयोरेकेक एव ae इति खते- वि विक्मेवातः पूर्वाहादिकाखकसश्पा एवोश्यम्ते | aw दिधारर्विभामे WSUS दाद श्रनिरौ खणटकणादारम्वाषटममुहन्पूरवाद्धंसमा- तिपम्यन्तः पूर्वाः, जिधा विभागे tearm पश्चमसुषट- नलावसानावधिः, चतुद्धां विभागे तत॒ एवारण्य wasdedqta- पादपएर वाङ्कवमािपय्येनतः, पश्चभा विभागे द्वदथादारभ्व षणसुष्टन्तै परिभितख्छ area पूर्वालवं वक्रव्यं । तदा fe यौगिकौः aft परिकसख्य पूर्वाग्रष्दश्ताथौ वाच्यः, स च तदिरदधमध्याखादिसंश्चा- गवदद्धो वक्ुमुचितः। थद्यपि दिनाचख्च वण्माकन्तख प्रातःसङ्गवात्म- कसं्नादवाविरोधोऽकि, wart म॒ योमविरोधौति न पूवा खन्ना निवेग्रपरिपन्वितां प्रतिपद्यते | इति चहूर्विधपूर्वाषविषेकः ।
अथ MITA: | for विभागे दिवश्च aerequrguadt मध्याविडित- कमेप्रथोगपर्बाप्तो He: । श्रगत्या चाज विरद्धसंश्चाम्तर निवेशो- पन्बुपेयः । विधा विभागे nagaicres द ्मसुद्कर्तावसानाव- धिमेष्याङ्कः, wigt विभागे षष्सुह्न्तेटतोयपादौ्राद्भादारभ्च दश्रमसुहलत्तेदितौयपादपूर्वाद्धेवमा्भिपर््यन्तः, पञ्चधा विभागे a अष्टमुहटन्तादारभ्च द श्मसुष्टकसमातिपय्यैन्भः |
दति चतुर्विधमध्याविवेकः ।
९९ He |] आडक्षालनिगेयप्रकरदम् | | ५७४
WITT ALT: | for ferisengetirnugizros पञिमसण्धयारम्भपय्यै- ग्लो ऽपराङ्ः, जिधा विभागे anrengenteros पथिमसन्ध्या- arr: gl विभागे दश्रमसुहृन्तदितोयपादोन्राद्भादारण् दाद शसुद्न्ताधपादावसामपय्येन्ः, पञ्चधा विभागे दश्रमसुह्कांदा- TI दाद शमुह्र्तावसानपस्येग्नः | इति wafauracrefaaa: ।
अय सायाहइकल्याः॥ दविधा जिधा वा विभागे तत्काशविहितकर्मप्योगपर्ाप्तोऽकम- धावधिः, चतुद्भधां विभागे दश्मसुहन्तादारग्य खर्म्यास्तमयावधिः, पञ्चधा विभागे witergeuicros gute: arene: | इति सायाञविषेकः |
एते च yaiwreet वच्छमाणविनियोगानतिकरभेण चयाखामं याद्या, प्रश्ररतारतम्यक्रमेण वा, थो यं काखमपेच्छ Ee: स तस्मात् मरशस्तः। महावधिवचनेन हि महतः Aree पूर्वा प्रमिते तरेक- देशख्यापि प्रमितमेव yates, यथा दिमवत्ङ्ुहरादारभ्य yaay- द्षौखो जखप्रवाइविगेषस् apa प्रमिते प्रमितमेव aS Ma Te: प्वाहेकदे शद्छापि गङ्गालम्, कथमन्यथा गङ्गायां खानं gatz- पराके पिल यश्चमाचरेत्” इति विहितस्य तदेकदे शऽनुष्टाने विडि- afeta: | gay केचित् समुदाचेकदेशयोः साधारणः TET: | यदुक्रमाचार्थैः |
५98 चतुव्बगंचिन्तामौ ofctewe कालमि्यये [te wet
fat च खसुदाये च तोयशब्टो चयोाश्ते । संखनिद्रग्यरूपलात् सृक्रवाक्तत्यदं तथा ॥ इति | अतोऽवाश्भरावधिवचनश् महावधिव्नप्रमितपूवहेकरेश्रनि- anna वा खामिधेयस्यातिप्रन्रस्तप्रतिपादनयरतवेन था अर्थवत awe, WITT महावधिवकनानामाबयक्ष-वाधौ wat अतो- ऽवाग््रावधिव्मनं प्रशरखतरत्वाथेमिति fasted ।
चय FTTH: ॥ सकन्द-वायुपुराण्योः | कु यज गोपतिगाभिः कान तपति we । ख काशः कुतपो नेयः तज दन्तं मराफलणम् ॥
"कुः एयिवौ, at, .गोपतिः ah, "गोभिः qata: करैः, ‘are समां, यस्मिन् खणे ‘auf oat करोति, ख कालः” कुतपसंश्चके शेयः, तदनेन Hare निवचनं तं “निरूपितः कुतपो- ऽथमखाविति । षवेच्छाथाखहोचार्दिवसमध्य एव हि qe: wat wert तपति, अतो दिवसमध्ः कुतपः इत्येवमसौ निरद्धारितो मवति, ख च बु्न्परिमितोऽपि खण्यत्वमनुखन्धायोपचारटश्या खए्नब्टे- vite: | Sm हि वायुपुराण एव |
Aen सुशम्तालवमादधः |
स काशः gaat wa: पिदण्णं द्मशयम् ॥ दति । WTS |
seigent विख्याता दश पश्च च सवेदा ।
१९ अ ।] आडकालनिवयप्रकरखम् | yoy
चाष्टमो FEM यः स काशः कुतपः खतः ॥ खद्पाजादिकं तु कुतपद शकं मध्याक्कवाक्यख्िततात् wert मश्व्धमिति मध्याङ्कप्रसङ्गादिषश्ेव लिख्यते | काखिकापुराणे | ब्राह्मणः कम्बलो गावो ङ्प्याम्यतिययोऽपि च । तिला दभोाख weret वेते Qa: Wa: ॥ प्रभासखण्डेऽपि | मध्याः SIV तथा Aarne: | SY दर्भासिला गावो cifewares: खतः ॥ पाप कुस्सितमित्याडस्तस्य सन्तापकारिणः | श्र्टाबेव यतश्शस्मात् gaa इति fara: ॥ कौौतकौनां तु “तथान्यः कालकम्बश इति पटितं, इति कुतपः! अथेतेषामपराङ्ादिकालानां पावंणादिश्रद्धेष विनियोगः कथ्यते | तत्र श्ातातप-हारौतौ । MATE TAS waka मध्वतः | Tae TITTY तु प्रातटद्धिनिमित्षकम् ॥ मनुरप्याह | yale देविकं ओआद्धमपराक्ञे तु पार्वणम् | एकोदिष्टग्त॒ were प्रातदेद्धिभिमिन्तकम् ॥ आह ARGU: | इएक्तपचस्य yale wae कुय्यादिषचशः । ` BUTT तु Chew ग Tay ॥ इति ।
५०६ चतुग्बेगं चिन्तामणौ परिदचेषसद्डे कालनि्दये [१९ qe)
अच शक्तपके पूर्वाक्ञाकगेतक्ुतपपूर्वाद्धे एव पारवंशभमेकोदिष्टं वा AZAR | BUTE च WET Baws एव पावंणमेकोदिष्टं WETTIG | एतश्च वचनं Was Hawes पूर्वाद्कमेकोदिष्टे त पराद्धे प्रापयितु, वेपरौत्येन fe galeracrwat: TTBS विष्यम्मरादेव प्राप्तेः । श्रथ वा NTA तत्यखे विदितं Sf आद्धमुपलच्छ yaier विधौयते, शष्णपखेतयमेन पेटक पलच्छापराङ इति। एवञ्च विध्यन्तराविरोधेन बत्धाङ्गतौ मध्या्कापराङे विधौ बाधितौ न भविव्यतः। तचापराक्ख ताव- दिभियोगो विविच्यते | शातातपः | SITE VHT WIG तम्मकौ्तितम् । STS fara त्र दानं प्रशस्यते ॥ इति । थत्पिष्डपिटयश्ानुष्टानरहितानग्निककटठेकं स्लो-शृद्रादिकैकं दगशेश्राद्धं तावत् दिधा विभक्स्यापरा्ापरो भागः कुतपोन्तराद्धा- दारभ्व यथालाभं गाद्मः, wines TATE कुतपव्या्तियुक्रकुह्ह- ग्रहणस्यापि श्रमावास्वादेधनिषेये दर्भितलात्, यत्पुनः साभ्रिककरैकं पिष्डपिटयच्चानुष्ठानयुक्रानप्निककटेकञ्च wag, ay “श्रमावा- स्यायामपरा़े पिष्डपिटयश्चेन eral ति कर्यसूबकारोक्रापराशका- लानुेयपिष्डपिटयज्चानुष्टानोन्तर कालत्वविधेस्तदनुसारेर्व विधा farmers: ठतोयो भागो यथालाभमासन्ध्यं org: | तथाचाह मनुः | । पिष्डान्वाहा्यकं ae Ste रानि wea | वारस्य ठतोयां गे मातिसन्ध्यासमौपतः ॥ इति ।
Ut अर || आआडकासनियोयप्रकरयम् ।. yoo
तथा । freon नित्ये विप्रयनश्रशयेऽप्निमान् | पिष्डान्वादागेकं ste कुरव्वाकासानुमासिकम् ॥ इति । न रेतदक्रथम् | पिदरवन्न्त् fetal तर्पणस्न्तु योऽप्निमान् | पिष्डान्वाहाय्यैक gaiq आङ्कमिन्डुख्ये खदा ॥ इति म्यपुराणएवकवमात् पञ्चमहायन्ञाग्तण्डंततपेए-पिरयश्चान- मस्पैमेवाग्वाहर्यकखच न पिष्डपिटयश्चानन्तय्येमिति। न aca रोधेनापराशरश्एमिति | चत आह शौगाशिः। wert कर्म fda वेश्वदेवं तु साभ्निकः। faway ततः कुर्य्या ततो ऽग्वाहाय्येकं बुधः ॥ इति । अतः पिष्छपिटवन्नादूंमनुेवस् दगेश्ाङ्-पिढ्यश्नममाघ्यलु- सारेष् नातिषन्ध्यासमौपपय्थेन्तो वासरदतौ्यां शो गादयः | दति पराककालविनियागः।
अथ पुर्वाद्खविनियोगः। तज “yale द विक श्राद्धमिति रेविकश्ाद्धाङ्गणते पूर्वा वक्त SAAT EPA WITT । तजर च “aay yaw ति विधि्दिजकटेकामश्राद्धविषय एव न पुनः शद्रकटेकामओ- इ विषयोऽपौति कञ्िभ्िञ्धिकाय । स हि मन्यते उभवकक्रकाम- आद्धविषयत्वश्य एकजापराडस्यात्यन्तिकं बाधं wary तू पाकं
विनिविश्रमागखछ एकज नित्यलमन्यज पालिकलमिति वेषम्बमापदयते। 73
४५७८ चतु्मेगं चिग्तामयो परि रेषखब्डे कालनिये [१९ wel
तथाहि दिजामश्राद्धे तावदाप्तिरेभरिकोऽपराश्ञः शूद्रामश्राद्ध चप- देशिकः, ay दिजामथराद्धे पूरवाोपदेणोभवन्नतिदे्ादवलोधस्छेना- तिदेशरिकस्ापराङिकस्ात्यमतबाधं wet पूर्वाक्ष निवेशयत्, शद्राम- AF द्रपदे रान्तरेण ASTI SIS शिकख्छापराहश् Niwa बाधं wer निवेशयेत् wat teed । कथं पुनदिंजामश्राद्धे श्रपराहस्ताति- देशिकः शुद्रामश्राद्धे studies इति । उच्यते gery पार्वणं ब्राह्मणभोजनात्मकं नित्यन्तद्धिजरूपकटेविषयमेव न शद्रकटैवि- षय, तस्य ब्राह्मएभोजनात्कश्राङ्कनिषेभेन नित्यमेवामसाद्ूविधा- नाज्िषेधं बाधितापि यदि त्र पक्वाश्नविधिरपि निविशेत तदा श द्र विषये निषेधबाधापेशो दिजविषये facies इति वेषम्बमापद्यते | तदेवं ब्राद्मणभोजनात्मकं यन्मुख्यं पावें तद्धिजरूपकटविषथं नित्यं च । अ्रनित्यन्तु दिजानां पाकासम्भवादि निमिन्तविडितमामअाद्धघ्च | तचाच् सुमनः | पाकाभावेऽधिकारः ख्याद्िप्रादोनां नराधिप | अपन्ञोकानां महाबाहो विदेश्रगमनादिभिः। खदा चेव तु शुद्राणणमामभ्राद्ं विदुवैधाः॥ SNA: | a | Mat देश-काशानां fag aqufea | आमश्राद्धं fer: are शुद्रेण तु षदेव fe 4 अचेताः । | आपद्यनग्नौ MS च ex-gay तथा | आ्रमभराद्धं दिजः कायं ux: gates हि i
९९ ख|] WRAP ATCA | ४०९
तौ पाकाषाम्थं खति निमित, च््-सग्बेयडा भोहुरभावे | तथा । | | खौ UX: VITA आतकर्मणि साप्य | आमादं खटा Halen wien तु ॥ ‘ware’ सयं पवतोत्यपन्नोक cays: | waaay: | याव्छानाभिसंथक्रः डससन्ाद्निरयापि वा | WANE AT कुर्ख्वाद्धस्तेऽ्नौ करणं भवेत् ॥ हारोतः | आङ्धवित्रि दिजातोनामामओाद्कं प्रकोर्तितं | अमावाख्छादि निवतं मास-संवत्धरादृते ॥ "मास-संवत्सरादूत इति मासिकं सांवत्छरिकष्च वजेयिला वि- भिरिव्यथैः । एवच्च eater: प्रङताबुपदिष्समाना धर्मा ब्राह्णभोजनात्मकख्य नित्थस्येवोपदे शतो भविहुमरेन्ति afar दिजकटेकामओ्आङ्कख्वापि नित्यामित्धसंयोगविरोधात् । यया we तावुपदिश्वमाना दौशषौयादयो धर्मां नित्थस्येवायिष्टोमसंस्छस्छ व्यो तिष्टोमख्छ उपदेश्तो भवन्ति गानित्यश्यातिराबादिषंख्स्यापि, यथा mae: सोमद्रव्यसाध्यस्य नित्यस्यैव च्योतिष्टोमस्य ना- जित्धस्छ फशचमससाध्यस्यापि किग्बतिदेश्त एव भवन्ति । wa- खानिन्ये दिजकटेकामशादे तश्यातिदेशत एवायमपराहः शुद्राम- आदधे लनेमिभ्िकलेन नित्थलादुपदेश्रत एवापराश इत्धौपदे भिकः (९) aaa’ खयं waft we |
४८० चतुग चिन्तामौ ufciase कालनियंये [१९ Ge |
yaiwan ay ay विकश्यते, दिजाम्रश्ाद्धे नातिदेश्रिकलान्त बाधते, अतखायं पूर्वाकविधिङूभयच waaay नित्थोऽन्यन पाचिक- इत्येवं fafiteerguien: शजेकमेव विषयमायथिलमोहते | स चान्याय्यविकण्यड्खं श्द्राममाद्धं Vice fearerargaa वि- श्रपयति, एवश्च सति | MOTB BY कुतपः ससुदाइतः | श्आमपाजेण wea faret दष्समकथयम् ॥
इति यच्छातातपवचने पूर्वाक्विदद्धापराकद गेना" तदपि गृद्धा मश्राद्धं afew दिजामश्राद्धं प्रति नोयमानं समाहितं भवति, वच- नद्येदमजापराशाुवादकं चाधारणेगेव वदनेनाजाणपराङ्लाभात् । ARTHAS कुतपोनलराद्धेन् प्रति प्रदेऽपराके, दिजाम- arg पूर्वा इति । |
इति पूर्वाकविभिधथोगः ।
अथ मध्याहविनियोमः।
ब च “wate तु मध्वा इत्यव ae wera कटोपकमाः पञ्च सुदत्त एकोदिर्काखनेगोषदिष्टास्तवापि gad wera कुतपे आ्राद्धारग्भं Targa |
तदुक्तं FATT |
ATS SHAT ARI HET भाखर । ACTIN HAA विजविश्धते ४ (९) yale युडमबराृदद्रगनिति कर ।
९९ खर || अडकालनिवंयप्रकर बम् | ५८१
यथा कुतपे आद्धारम्भो विशिष्टस्षथा Tif ee समाभिरपौत्याड गोतमः । प्रारभ्य कुतपे are water रोरिएार्वुधः, विधिश्चो fafwarera <ifed तु न खेत ॥ ‘fear waar get, न ख्ये दित्येतदपि रौहिशाग्तःस- माप्रा न रोहिणातिक्रममिवेधा्थे तद्यपि मध्यालेनापरा- इत्येन च AYA! अतएव ARIAS खुतयात्प्रश्टति सुहन्तै- VERS आद्भाङ्गत्वसुक्र | सुहर्तात्कुतपादष्ये HET । Henig शेतत्छधाभवनमियथते ॥ इति । BUTTS: खधाशष्दवतः TATSARTS Wwe काशो न पुनः खाहाशब्दवतो Shane aeatarge चेति तयोर पूर्वा-प्रातःकालयोरेव विधानात् ।
दति मध्याङविनियोगः। `
अच प्रातःकालविनियोगः। तच “प्रातदद्धिमिमिष्छकमित्ययं प्रातःकाखविधिने पुच्जग्धनि- मिन्तकटद्धिशराद्धविषयः। तथाहि पुच्जग्धङूपे निमिते सति विधा- Tea जग््गद्यानियतकाणलात् तस्धानियतकाख- लमेवावसौयते। नतु निमिग्सविहितमपि द्धं वैश्वानरीयाबत्छकाखं जति fa ated, उत्कषंकारणशाभावादिति जागनौरि, न लद्खा- शौ चसुत्कर्षंकारणं, न हि वैश्वागरौये्टिराश्ौ चदोषनिदत्यर्थसुत्क-
४५ षर meee चिन्तामणौ ufcituwa कालनियेये [tt We |
wefan, fry प्रयोजमविरोधात् | अथोच्यते | दानं ufaaet होमः खाध्यायः flea «| Rafeesfaerataratesta निवन्त॑येत् ॥ रत्यादि गिषेधानुरोधादुत्कषे इति । तज “GW भाते आदं कु्थादिति नैमित्तिक विधे्विंभेषश्राखतलेम(९ निषेधवाधकलात्, af इसकाणलेनाख्खा श्रौ चमिल्येवंपरो TITTY: | तज तावच्छङ्क-लिखितौ | पिता faarawaa तयेव प्रपितामहः | WITT प्रजायन्ते वदश्वँदयन्ति च | तस्मात दिवः ge: पिदिणां पुष्छवद्धमः ॥ ्रादित्यपुराणणेऽपि | zarq पितरथैव qa जाते दिणन्धरां । आयान्ति तस्मा्तद हः TS पूज्यश्च सवेदा ॥ तज दद्यात्सुवणेन्त् als गान्तुरगं तथा | कन Aq AWY VITA Vy ॥ WTA SATE | जाते च gare पिदरणणमामोदात्पुष्छं acetcfe । faqet ‘anita’ अतिशयेन इधीनत्यन्तेः, ‘qe’ पावन, STATS: GATS इत्धथेः | अच पुश्नजग्मादिदिवखस्या शौ चद् षितत्वाभावान्तत्काख एव जगा
र ण्यक
(९) बिरेववाक्धत्येनेति we |
wr अर |] आजकालनिखयप्रकरणम् | ५८३
fafa ag कर्यं नाशौ चोकलरकालं प्रतयत्कषंणोयं। aw यदपि शङ्खा दिवचने तद हःखमग्रमपि पुष्यमिति प्रतिभाति, तथापि गिश्डनाण च्छदा त् yaata वेदितय्य। तथाच WITT: | प्ाङ्गाङोच्छेदात् SANTT-Taraia Haley नाद्याग्तु हिमाया- माग्ैचमिति | Sa जातकर्म, पुख्छार्याः' गड़-तिश-तेश-गो--हिरष्य- वस -धान्धादिदानानि | मनुरप्याह | परङ्गाभिवद्धनात् पुंसो sane विभौयत इति । 'वद्धने' Sz’ | जैमिनिरपि । aay feud नालं तावल्ञाभ्येति सूतकम् | fae नाले ततः पद्यात् aaa तु विधौयते i इति । विष्णुधमीन्तरे । sfquargt wel arg वे पुल्लजन्यमनि। आ शौ चोपरमे काय्यमववा मियतात्मभिः ॥ TERA: | एु्जग्मन्यानानिकसेनात्पुष्छं तद दसन जातकमेमश्राद्धं कुर्यात् पाजाणि सरहिरष्ानि दद्यान्तेन तावत्प्रातःकाणशब्ररुद्धिकाशापेच्ा | तथाचाजिः। | | पूवा वे भवेदुद्धिविंभा ज्मनिमिशकं |
use चतुन्बैगेचिन्तामओौ परिश्ेवलष्डे wrefay [१९ wet
Gerais gala wg तात्कालिकं बधः ॥ प्रलापतिरपि |
anat दिनल्ायामाश्नौचं wat नाखच्छेदात्पवेव ATE |
एतच्च नेमिन्तिकलाद्राज्ावपि aia |
यथाइ ATS: |
राजौ खानं न wala तथा are राजिषु । गणो द्ाइ-संकान्ति-याजान्ति-परखयेषु च ॥
दानं नेमिभ्िकं fe carafe न दुखति। पुच्चजम्मनि थाजायां waar दश्तमच्यम् ॥ इति |
एतच्च तत्काणसूतकान्तरनिमिन्नाश्चौचसन्निपातेनापि कर्तव्यं ।
तदाह प्रजापतिः |
खतके तु समुत्पन्नं Gury यदा भवेत् | ayaa Wie: पूवां भ्रौ चेन aie ॥
"कन्तुः MATRA, RAAT तु पूरेप्रत्तजग्माग्रौवनिटन्तौ सत्यां कर्तां wet wana: | यदि पुनरेतत्काले दिज-दग्य- कन्नद्यसन्पन्तिवश्रादाश्नौ STATS न हतं स्मात् तदा दूतक- निटन्तौ कस्थिंखिदिने प्रातःका एव are | नमु सकालात्परिधष्ट- मिदं किमिति कालान्तरे ata, न ुपरागादिनिमि्नगिबन्ध- माजि कर्माणि तत्कालातिक्रमेऽपि क्रियन्ते। सत्यमेवं । इदं तु ae नाक्किथते ।
तथाच विष्णुधमन्तरे |
अव्छिशनाद्यां aa ae वे qwernfi |
Xe खर ।] आडकाशनि्वेयप्रश्रयम् । ५८४
श्राग्नौचोपरमे काममथवा निवतात्ममिः ॥ इति | न्वाशौयोपरमोऽप्यस्य कालः, स तु नाखच्छेदपू्कालेऽवमव- जिबन्धने इत्येतत् कुतः, बेजवापवचनाद्रूमः । लग्मनोऽनन्तर काय्यै जातकमे यथाविधि | देवादतौतकाशं चेदत ते सूतके भवेत् ॥ इति । दति प्रातःकाशविनिधोगः |
wa निषिद्काशः। तच SAAT | श्माकेकश्यपरित्यागो TTY सूतके | ओते कमेषि aera खातः शद्धिमवाग्रुथात् ॥ राडसूतकादम्यसिन् TAR खाने आद्धादि कमे न Hala, Wei त॒ ew-yeararfwrerfe शाला we एव कुर्यात् इत्यपराकैः। ख fe जग्भाश्चौखे राञजयस्चन्ाकंमोचात्पूवैकासे च खत्कग्रब्दप्रयो- गोऽलि ceria arenas | न्वे लेवं areet) ‘gaa wate, सर्वकर्मपरित्ागः क्षयः, ख च “Twice दशेनमिति कान्धकर्माखि विदाये- व्यधेः । तजर प्रथमनग्थाख्याने जका-मरणाग्रौ चयो रिंतोयग्याख्याने जन्माग्रौचे WE न कन्लेव्यमिति सिद्धं भवति, awry ेत- पिष्डकरियाग्तिरिक्रकमेविषयः। तथाच पेठोनसिः। दानं प्रतिग्रहो होमः खाध्याथः fawn च ।
74
५९ चतुत्य गंचिन्तामयो परिगेषखब्दे mafiay [१९ wet
तरेतपिष्डकरियावजेमा शौ चं fatwa ॥ इति $ सनु-श्ातातपौ । राजौ Brea वोत रासो Ati fe ar! सन्ध्ययोरुभयोर्वापि gal चेव तिरोहिते ॥ इलि। -रखांसि य्छाञ्चरण्ि वा बखवन्ति भवन्तो ति राश्ववोत्युच्यते, तस्यान्त Tat: आद्धमवषष्यते । पवांपरयोः सन्ध्ययोरपि ग BUY AE | | -खन्ध्ययो मामन्तु यान्नवसक्य् आ । -उदयात्माक्षमो सन्ध्या मुहन्तदयमुच्यते । -सायंषन्ध्या चिटिका अस्तादुपरि wea: ॥ इति । “सुरः चेव तिरोष्दित इति यदुक्त तस्छन्ध्यासमोपकाशस्ोपल- अण, तेनास्तमयसन्ध्याखमोपेाऽपि काशो wat | तदनेन प्रातः- काशविरितं पूव॑सन्ध्या- तत्मो पकाणयोः rem हद्धिशाद्धं गिषिष्यते, अपराजविहितश्च wae पञ्चिमसन्ध्या-तत्समोषकालयोः rem बि- विध्यते, मध्यमसग्ध्या-तत्छमोप्कस्शयोष्ठ कुतपत्वाम करिभ्िषेधः 4 स्कन्दपुराणे | उपषन्ध्यं न gaia facet कथञ्चन । ख. कालखासुरः vim: श्राद्धं लज विवजेयेत् ॥ अनेन सन्ध्यासामौोयनिषेधेन सायंकालान्पूवे ATTICA TAS रसमर्थे प्रति सन्ध्यासमौपव्यतिरि कः धायंकालां णोऽनुज्ञानो भवति। यत्तु ।
साया स्िुहन्तस्त सवंकमंबदिष्कुतः |
११ we |] आडकालनिखयप्रकर | yre
uf प्रभाषखण्डवशन, चतूर्थे प्रहरे प्रापे WE यः कुरूते aT । आरासुर तद्धवेष्क्राद दत्ता च गरक AAT ॥ इति कौधायनवचनम्, दिवसख्ाष्टमे भागे मन्दोश्ते दिवाकरे | argt aRaq are पिदणां नोपतिष्ठते ॥ इति हारौतवचनं तत्छायंका खार्धुवेमेव खद्धारम्म-ख्मातिलम्ये ufa | CANTE व्याघ्रपात् ! विभिन्नः अद्ूयोपेतः सम्बक्याभगियोजकः(र । TATA HUNG: Ra: प्राभ्रोत्यमुत्तमम् ॥. इति, । राजि-सन्ध्या-तत्समोपकाशनिषेधस्यापवाद माइ विष्णुः + सन्ध्या-राव्याने awa ae खल fare: | तयोरपि च ane यरि स्याद्राङद् शनम् ॥ cia t "राद गें" चन्दर-सूयापरागः | दति fafagare:
अथ पिण्डदाने निष्कलः तच FUR: | श्रयमदितये श्राद्धं विषुवदितये तथा + थगादिषु च स्वांख पि नवेपशादूते ॥
(x) पाचप्रयाजक इति we |
yx चतुग्यगं जिन्तामयौ ufciwee कालनि्यंये [१९ ae |
एतेषु wey we “पिष्डनिरवंपण्टादते" पिष्डरानेन विना, कन्तव्यमिति Sta: | WATTS | अयनदितये arg विषुवदितये तथा । संक्रान्तिवु च कन्त्यं पिष्डनि्वंपलादृते ॥ aurea शतोया्यां नवम्यां arias तु । Wg कायश्च शङ्ञा्थां संकान्तिविधिना ae: ॥ अरज संकान्तिष्नित्यनेनेवायनादौनामपि लाभे पुनस्तदभिधानं तत्काखृतसख पिष्डदानस्तातिमिन्दितिलद्मोतना्े + संकषान्तिविधि- मेत्यनेन पिष्डटागराद्ित्य्ुक । “Aurea कतोयाशामित्यादिकं श्वं orgies “युगादिषु च सवाखिति पुशष्छदथात् | MEU “Teale आङूमित्यादिमन्छपुराशोक्रक्लोको (९) . पटिलोक्न । waterat भाद्रषरे Ara च्दचयेऽइनि । wg का पायसेन द किशायमवच्च तत् ॥ Gat च ओजिथोऽभ्बेति मेहं वेद् विद्ग्रिवित् | तिनेकेन तु कन्व ag विषवदु्लमं ॥ “विषुवदु्तममिति विषुवश्राद्धादुकमं ओष्ठं ओजियाभ्वागमभ- निमिन्तकमपि srg प्रायः पाठादपिष्डमेव भविरिमदंति | TUITE | धुगारदिवु मायाश्च विषुवल्यबने तथा ।
(र) श्ञोकदयमिवि ae |
६९ we |) आडकालनिकेयप्रकर खम् | use
भरणोषु च gaia पिष्डनिवंपणं ल हि ॥ Hae भाद्रपरापरपश्चजयोदभ्ोमधिरृत्य देवौ पुराणे ।
awrite महतौ पूजा कर्तव्या पिदररेवते।
we पिष्डप्रदाननत् sequel विव्णेयेत् ॥
ATTY भाद्रपडापरपशजयोदश्चामपि, “पिदेवत खे" मघा- Wel जाते सति, ‘Au श्राद्धा flew कर्त्या, स तु कां Vege जोवतूप्रयमपु्रखेत् भवेत् तरिं ww ag वेन् पिष्डप्रदानं वजेयेत् पिष्डरदितं arg’ कु्यादिव्ययेः। ‘aequt- त्यनेन मघाकाशिकस्य Wate Nana तदु मयसमवायकालिकष्य च frre व्येष्टपुलविनाश्कललषणो दोषः सूचितः |
तथाच महाभारते |
स्कान्तावुपवासेन पारणेन च भारत।
मथाथां पिष्डटानेन wis: get विनश्छति ॥ इति। श्योतिःपराश्ररे ।
विवाहे विहिते मासां स्खजेदूद्धै cna fe) ।
सपिण्डे पिष्डनिर्वापं ate षडेव fei
WATTS: |
महाखये गथाओआद्धे मावापिचोः qacefa | wea कस्यापि are खपिष्डोकरणे तथा | हतोदाहोऽपि gaia पिष्डनिववैपणं खदा ॥ इति।
(९) ननेयद्ादश्नेव हीति we |
१९० चतुम्बेगं चिन्तामडौ पररिद्ेषखद्दे कालमि्ये [२९ wer
ेच्छातातपः४) | पिष्डनि्वांपरडितं यन्त॒ arg’ विधोयते । खधावाचगलोपोऽज विकिरस्ह न eet अशयव्य-दकिणा-खस्ति-सौननस्यं ययाविधि ॥ इति पिष्डटाने fafagare:'
अथ प्रेतक्ियासु fafaqare: |
MATE गाग्यैः । प्र्यचश्रवसंख्कारे fear नेव विश्नोधयेत् | आशौलमष्ये कियते पुनः संख्कारकमे चेत् । श्रोधनोयं दिनं तजर यथासम्भवमेव तत् ॥ अगौ चविनिटत्तौ चेत्पुनः संख्कियते टतः | ates दिनं awd संवत्छरार्यदि ॥ प्रेतकार्याणि gala ओष्ठं तभोन्तरायणं | हष्ापचखच तजा पि ary fered ॥ xu fe द्विविधः प्रेतसंस्कारः, एकः प्रत्थचशरौरस्य, शरोौरपरति- हृते रपरः। तज प्रत्यशश्ररोरषंस्कारे शएभाग्ररभदिनपरोखामवकाशः। भरतिरुतिषंसकारख् तु नयः कालाः, आशौचमध्ये, eet, संवस्छराददिखेति। तजाशौ चमध्ये प्रतिृतिसंस्कारः सति सम्भवे वच्छमाएतिथि-गच्चजादिवजिते काले विधेधः। यदा वाग्नौ चाददिः
(१) र्ड शातातप इति qe | |
am,
१९ Ge 4 माडकाखनिवेयप्रकरयम् | wer
wagraa प्रतिशतिषस्कारस्तदानौं qweyaTerarterqaanre- MUTA BA । संब्छराहदिरपि यमाणे atau शश्ोध- नोय एव are: | किन्तु तजोक्रायकर-हृष्यपचौ सन्पा्चमानौगु्ो- नवरो भवतः | दिनख्यदिनं तु सवं वनेनोयं। ATES: | मन्दायां भागेवदिने चतुरेश्छां जिपुष्करे । तज WE Ala गरो पुच्न-धनखयात् ॥ प्रतिपत् षष्टो एकाद भो च "नन्दा" । .भागेवदिनं" इएकवाखरः। Wf AT THAT ATH -विश्राखोक्नरावाद़ा -पूर्वाभाद्रपदास्या- fa नचजाणि ‘fagencrfe । आद्धग्रब्दनाच Rafwar faafwar । aaifeaa मध्ये दुष्टतमान्याइ स एव | एकादश्वान्तु मन्दायां सिनोवाख्ां शगोदिने | MIA Wart छन्तिकासु जिपुष्कर ॥ we ag न शरवो तेत्यतुषङ्गः | सिनोवाश्यां अगोदिंन इति सम्बन्धः | महाभारते | मचजेण न Bala aay जातो VIBE: | न प्रोष्ठपदयोः Ara तथाग्नेये च भारत । ` वाङ्णेषु च सर्वैवु प्रत्यरौ च विवजयेत् ॥ अन्भनखचमज आद्धकन्तुः, ्रोहपदयोः' भाद्रपदाहयोः, “Way wir, "वारुणानि, आद्रा -व्येष्टा-मूलानि, TTT Ea चतुर्दशं जयो विशश्च प्रत्यरिः" |
WER चतु्॑गं चिन्तामणे परिशेषणद्डे काजनि्बये [१९ qo)
ष्योतिःपराशरः। | साधारण-भरुवोगरे मेने च न wat मुख्यां । प्रेतक्रिया कथित् जिपुष्रे थमलथिष्ष्छे च ॥ साधारणं" क्निका-बिजाखे, safe owcrwd Tiwary, ‘sufw पूर्वाज्रयं भरणौ aa च, 'मेजाणि' सग-किनानुराधा- रेवत्यः, “जिपुष्कराष्युक्षानि, "यमलधिष्चछ' धनिहा, “ब्दग-चिच-
ates चेलयुक्षलात् । वाराहपुराणे | चलर्था्टमगे wR wien च विवर्णेयेत् |
Rawal व्यतोपाते svat परिषे तथा ॥
करणे विष्टिसंत्ते च शनेद्रदिने तथा ।
watzet fade sears तथा ॥ उत्पन्तिमचन्र THAR विंग्रञ्चेति “MATT TS? । BUG काश्यपः |
भरणष्ाद्रा मघाक्षेवा ze feacarfa च ।
मरतरुत्येषु दुष्टानि धनिष्टाचच्च पञ्चकं ॥
फास्तानो दितथं रौ दिष्यलुराधा-पुनवेद् |
दे ्राषाढ़ विशाखा च तानि दिचरण्णानि च।
एतानि किञ्चित् दुष्टानि वजेयेक्छति aut ॥ तदेवमेतेष प्रेतहृत्यमा चप्रतिषेधे ATR कचिदपवादमाइ मो भिलः |
मन्दायां इकवारे च watt fang |
एकाद शादप्र्ति नैको दिष्टं निषिष्वते ॥
Re Ge ||] आडकालनिययप्रकरयम् । ` wer
“जिजग््ानि' अनग्छताराचयम्।
वेजवापः। WAS VTA प्रापे त्ेकादगेऽहनि | नखच्-तिथि-वारादि steered न किञ्चन ॥ युग-मन्वादि-सक्ाभ्ति-दे प्रतक्रिया यदि । देवादापतिता aw नचचादि न शोधयेत् ॥
दति प्रेतक्रियासु निषिद्धकाशः।
अयेद्ा नौमिदं विचाय्यते।
किं सपिष्डीकरणो्तरकाशिकानि ग्हताहापरपलामावास्या- का-व्यतौपात-संक्रागयपराग-मरु-यग-कण्पादि-गलच्छायादिकाख- युक्तानि आद्धानि प्रतिकाखभ्भि्न्ते न वेति। तदये मिदं चिगते। किं काशयुक्षानि वाक्ानि कमौत्यन्तिविधयः उतोत्पनने कमेणि काला- ख्धगु एविधय इति |
तज SASH श्राह । `
यद्यपि गुणविधौ भावार्थं विधिर्वाक्याथेविधिख्चापद्ते तथापि विषे विधिश्क्रिषंकमाल्षाचवाख गुणविधय एवेति न कमभेद - मापादथयन्ि, तेन ॒कर्डेकधादयुगप्गाविष्वपि safety कालेषु कचिरेकस्मिन् कालेऽनुष्टानं a wife, इुतस्छ॒युगपड्भाविषु एथगसुष्टानमिति काखसमवाे सद्शटेकमेव Bis HHA! ग हि
TSS णानुरोधेन HUTT SMM, सायंप्रातरादिकालानुरोधेन 15
५९४ चतुन्वैगं चिन्तामणौ परिेषखष्टे कालनियंये [२९ ae!
इहो माटन्तिस्त॒॒तत्कालावच्छिलजोवनरूपनिमिन्ताटृन्तेरिति । तद- युक्षम् । यच हि शद्धोत्यत्तिसन्निधिर सि तच Teeny are तत्म- त्यमिन्ञानात् गणमाज्विधिभेवति । अरज तु श्रद्धोत्पत्यभावादुदग- यमादिविशिष्टविधौ गौरवाद्यदोषः। श्द्धोत्पन्तिकश्पनायां लु सवज विशिष्टविधिणलोपेम क्चिहुणद्भेदः स्यात् । तेन विशिष्टविधित्गत् प्रतिकालं आद्धभेदः, निमित्तवराच्चोपरागादौनां तद्भेदे स्यष्टो az: | अतस्तत्कालागमने तन्तच्छ्राद्धमतुष्टेयमिति far wert कालस्य समवाये भिमिन्तसमवाये च सन्दिष्यते, किं तदा तन्तत्का- लिकानां तन्तजिमित्तकानाश्च ओआद्धानां मध्ये किञ्चिदेकमेवानु- Baa, उत खर्वाणि एक्, यदा तन्त्ेेवेति | ware शिवदन्तः। नैकः आद्धदयं Haq समानेऽहनि कुबचित् | दति हारौतवचमात् किश्चिदेकमेवेति । शङ्गधरादयस्ाङः Faq । एककाले गताद्धनां area इयोः | TAT श्रपणं शला ङु्याचछराद्धं एयक् एक् ॥ qane श्तचख्यादौ दितौयस्य ततः पुमः | दतौयस्य ततः कुर्य्यात्छल्िपातेव्वयं क्रमः ॥ दति waar समानेऽहनि भिन्ननिमिन्तानामनेकेषां आद्धानां विधानात् एकादशाहादौ च मानामिमिक्लानां प्रेतओ्आद्धानां विधा- नात् । उदाइतनिषेधस्त अङयारग्यमाणेकमिमिन्तश्राद्धाटन्ि- विषयः | ममूदा इतविश्रेषवचनविषयव्यति रिकविषयो भवतु । are
१९ अ |] MRR AIT ALA | १५९५
मासिकादिव्यतपातादिश्राद्धकाशसमवाये न श्राद्धागुष्टानमिति, म, भिल्लनिमिष्नकथ्ाद्धेऽपि गिषेधमरटन्त argtucare wasnt ठड्धिओआद्धाभावप्रसक्गात् । ततख्याचारबाधस्तद्ानिरिकविषय दति चेत् । न । Brg सूये आद्धाभावमप्रसङ्गात् पूर्व्वालारबाधः स्यात् । agfafomfara इति Sq) न । भिननिमित्तेकका- खिकश्राद्धविभौनामप्यस्तितयेन बाधप्रसङ्गात् । तामि सामान्यवद- लानि श्राचारख् दुबेल इति बाधो भवलिति चेत्। न । उटाइत- वच्षनविषयव्यतिरिकविषयले बङवचमाचारबाधौ स्वातां, मूलब्धतशरु- त्यन्तरकश्पना च भवेत् । श्रख्दुक्रविषयते तु न बाधौ, नापि श्रुति- कल्पना, न्यायमूलल्वात्। आद्धदयानुष्टाने विहितङ्तपादिकालबाध- प्रसङ्गात् । युगपदमुष्टाने तु “एकञ्िन् क्रियमाणे तु नानाकमं समा- चरेदित्यादौनां कमेमध्ये कर्मान्तरालुष्टाननिषेधकवचनानां बाधः स्यात्, प्रयोगविधिना च विलम्बनिषेधः। तेन सर्वाश््प्यनुष्टेयामि इति fea एयगिति विष्णुधर्माभिमतः wet गद्यते ।
य्न देश-काख-करसेकधा दि विेषदहाभावेमाप्नेयादियागाङ्गाां प्रयाजादीनां तन्लमनुष्टानमुक्र, तदेकप्रयोगविधिग्टहोतेच्वङ्गव्वेवो- चितं, ग तु ware प्रधानेग्येव | यस्त॒ कान्वापर्वाथेमनुष्टितयोदंगै- पूणेमाखयोः fared परसङ्गं उक्षः, सोऽपि weed angfer: | aaa श्याप्रेयादिखमुदायौ कान्यापूर्वाथी तावेव मिन्थापूर्वायी उत्प- न्तिवाक्ये तदैक्यावगमात् | यस्त॒ तजर भेदव्यवदहारः स कामरूपनि- मिन्तरूपोपाधिखम्बन्धनिबन्धनप्रतो तिकाखब्यवखाभेटाश्रयो न agq- भदा्रयः, WAATY वास्तवोऽधिकारभेदात्। अतञ्चायमो पाधिको-
wed agenifwnraat परिगरेषखब्डे कासनिवंये [१९ ae
ऽष्यपूवेमेदेाऽमुनिष्पादनौय इति भेदशचष्ये विचारितः । wa TABS ते न, WH HAT । काम्वा- ूर्वाथमरु्टिताभ्वामेव दभे-पूेमासाभ्ां नित्यायुष्टानखिद्धौ न फृथगनुष्टानं क्रियते, fra त॒ क्मष्णन्यापूवखान्येना सिद्धेसदर्थमन्य- ख्याप्यनुष्टानमिति | तदथं । कमेमेदेऽपि दे श-काल-कर्ंकल्य खडानुष्टानेन खवेकम सिद्धे्ेगपदेव सर्वापूवे निष्यक्तिर्नायते । ब गद्यते fe तदा विषः, इदं निष्यन्लभेदमिति । धागभेदेऽपि Sate तन्त्रानुष्टानस्य साज्नाखे ऽज्युपगतला । खप्रनदोतरणभि- बषेणामेध्यप्रतिमन््रणेष चेवभित्य्र चुगपदनेकामेष्यद शेनरूपनिमि- कसमवाये प्रतिनिमिन्तवद्ं “anata चचुरिव्येतनग्मन्छजपरूप- जेमिन्तिकाढन्तौ प्राप्तायां विग्ेप्रदणाभावात् सष्ृश्नेमित्तिकालुष्टा- afafa waren स्थितं । wa: श्राद्धनिमिश्नसमवाये काशसमवाये श देरोकये ae Va च विगेषग्रहणाभावासन्तेण कन्तव्यमिति wiser, एवश्च खद्धान्तिनिमित्तकममावास्यानिमिश्लक व्तोपातनिमिन्वकं saat अद्धानि vee afte इति eee लुर्ात् ॥ दति areaaaraface: |
अथ वेश्रदेवकाणशमिणेयः | तच तदुपथोगितथा वैशवदेवपाकविचारः क्रियते, किं वैशवदेवादयचे आद्धाषेेक एव पाकः, उत frm इति । तशर तावत्पश्चमहा- यज्ञान्तगेतस्च नित्यश्राद्धख्य वेश्वदेवादेखेक एव पाकः, ्राग्वाहिकख
१९ अर I] माडकारनियेयप्रकर खम् | ५९७
पाकख्ताग्वदमरुलोयमानाशनिष्याद्यसवे कर्माथैतात् । श्रश्नौ विषेश लेकादध्ाहात् ya वेश्वदेवादयेव नास्तोति तदानीं तेन नवश्राद्धे पाकेक्यानेषपाश्द्धेव मासि, taremf ay wey बश्वदेवख पा- काभन्भरेरेवानुष्टाने, “एको दिटेऽखगरेषं तु AN: मुत्ड्चेत्” इति देवलेन नवश्राद्सं्के्वेको दिष्टेवु सर्वेस्यायन्ञगेषस्य ब्राह्यफेभ्यो देय- लविधागात् । प्रेतज्राद्धेषु चेतश्ञवलवं वच्छते ।-रमावास्ाग्राद्धविशति- ऋतेवु॒सांवस्छरादिषु प्रहतिनिषयेनैव fra शत्यमावास्ताओ्रा्काचं पाके संश्रयः । तज कर््ोपाथ्यायो वैश्वदेवार्थात् पाकाद्धिन्नेन sre areata yee war वैश्वदेवा्थेनेव पाकेन कार्यमिति fegr- MBM | तज AS AAA ATS लरपचचहेतुदू षणं ्राद्धकश्पे SAF | wg कर्कोपाध्यायेन खसिद्धाग्तद्ेत्रकः एथक्पाकस्यावचनादिति ख होदानोमसिद्धलेन Tae, face’ निर्व॑पेत् पाकं वैश्वदेवार्थमेव च | Suda ग fai न दारे वैश्वदेविकम् ॥
इति खौगाङिवचनेन एयक्पाकस्यामिधानात् । भ्रज यदपि पूर्वाह्धं एकमेव पाकसुभयाथे भिवेपेदिव्यपि प्रतिभाति, तथापि उन्तरा- Fa wave: श्णष्टौक्रियते, “वेश्वदेवं न पिश्यैमिति। वैश्वदेवा- खनित्यहोमाथं wad वेश्वदेवं तत् न fie दगरेयाद्धा्येश्च न भवति । न तु नित्यश्राद्धायेमपि म भवति श्रन्वहमनुष्टोयमानानां देव-पिट-शत-मगुग्योपपदानां यञ्चानामेकपाकषाधनत्मिति मिश्च थात्, दशेाङ्धाथे पकमन्नं दाशं तदे्वदेवाथे न भवति, Twa च दश्ाद्ेतिकनयताकतवाजित्य-नेमिन्िक-कान्बान्येकोदिष्टाग्नानि
५९८ चतुग त्िन्तामओो परिशेषखण्डे काशनिदये [१९ we |
आङ्धानि श्यन्ते, वेश्वदेव शब्देन तयजश्च-पिदयश्च-मनुव्ययश्चा- अणुपलच्छन्ते । कथं Waa सतोऽन्यायेशदड्ा शअधिष्टाग- खख्णयापि विना कारणं विनियुक्तं विजियोगानश्युपगमात् | सत्थं । न त्वजान्यायेस्य सतोऽन्यायेलमाशङधितं निषिद्धं वा, किन्त निर्वापया- कथोसतग्ताश्रङ्धा fret, अन्यार्थश्च सतोऽप्यन्यज प्रसङ्गिता चेति । तज प्रसङ्गगरङ्धा च प्रत्यासन्लकालानां क्ेणामेकषाध्यत्योपपन्लौ साधमोपादानखाघवादिति। रच “न टदा वश्वदेविकमिति यल्लो- गाङिवचनेकदेेगोक्षं तदे देवस्य आ्राद्धात् पूवे मध्ये aqua क्रियमाणे सत्येव वेदितव्य, न तु तदुन्तरकाणलमपौति, यत आइ aerate: | पिदपाका्षमुद्धव्य वैश्वदेवं करोति यः | आसुरं तदभवेच्छराद्धं पिदण्णं मोपतिष्ठते ॥ इति ।
ATCA, न नवदाय WHT होमः RA, WITTY समुदायादेकरेगरचोद्ध रमेव | मेवं । र्न हि पिदरपाकशरब्येन खदङ्कख्पितपिद्रदेवत्यलावस्थः पाकोऽभिधोयते, तद व्वाचचोद्धरणलेक- देस, तरेवत्धता प्रच्थावममेव न विभागमाज। तेवत्यता TTS ूैदेवतासम्बन्धापमयने सत्येवेपपद्चते | श्रतः पिदरेवताभ्बाऽपनथम- एवायसुद्करतिना प्रतिपाद्यते । स चायं निर्वापकालौनं feeder aq पाकं करिव्यामौत्थेवं विधानुषन्धानरूपं सङ्कण्पविगेषं बाधित ag Wa तक्ये TTT, न ठ्तरकालमपि, न हि पि wafer NS तत आच्छेदः प्रक, ETT निष्यक्वात् । fe निष्यश्ञमनिष्यन्नं we कन्तु । मनु न gat निष्यक्लमनिष्शनं
१९ Wei] WIAA TINCT | ५९९
क्रियते इति, किं afe waren इत्युच्यते । मेवं । नाश्रकासम्भ- वात् । अन्येदेवतोरेशेगोद्धरणं नाश्कमिति चेत् । न । avert देवतासम्बन्धमाजपरत्वेन पूर्वदेवतासम्बन्धनाश्कले प्रमाणाभावात् | मनु पूर्वसम्बन्धनाश्रमन्नरेणोक्तरसम्बन्धासिद्धः पूर्वमाश्रकत्वमतुमौ- यते सम्बन्धद यस्येकज विरोधात्, वचनोपदिष्ट weet नाश्क- इति 1 मेवम् । तदु हेगेन त्यव्यमानत्वमेव हि तदेवव्यलं, तच्च त्या- गनिष्यश्यु्तरकाशमेव भत्वा विनष्ट, wa: किमा च्छदेन विनाश्वं किशचोद्त्यवादष्छाभिप्रायः । गन्वेवं प्रतिमाद्यधिष्ठाठदेवतोर गेन त्यक्रस्यापि द्यस्य त्थागोक्षरकालमेव देवतासम्बन्धो wer विनष्टः, ततश्च तट्रव्यस्य प्रतिग्टहोतत्वेन तदपषारे देवस्ापहाररोषो न स्यात् । मेवम् । यन्तावन्नित्यं प्रतिमाथुपभोग्यल्ाय xe त्यक्तं तज तहे वत्यतलस्योपभोगफलकलवाद्चावदु पभोगम विनाश्रात् । विनाशे हि निमित्षनिदटनतर्गेमिन्तिकानुदटृत्निदुटा स्यात् । यत्त॒ परिषमाप्नोप- भोगं द्रव्यं तज देवखन्तासुपशचणो शत्य निर्माख्यवद् यदणनिषेधोऽस्ठ, अतः आद्धोश्लरकाशं पाकस्य पिटरसम्नन्धो त्वा विनष्ट इति कमा- च्छेदो विनाश्रयेत्, tary आआद्धगेषे area पिटसम्बन्धः को विनाश्यः छपयुक्षशेषे पलधणग्त एवासौ । न चायं तदवस्छो गिवत्तेमम- देति । श्रथ कस्मात्पिदपाकगेषादु द्भ्य विभच्येति न व्याख्यायते । न वरदधुत्येत्यानथंक्धा दि्युक्षमाथमेव | श्रतोऽजानारग्भ एव पिये मा- रग्धापरिसमात वा, यः पिषथेपाकात् wage वेश्वदेवं करोति तख तच्छराद्धमासुरम्भवेदिति TITS: | away | यदथ यदुपकसर्प्यते age TA WS दौयमानं यत्किञ्चिलौ किकमष्युपतं मन्य-
१०. चतुव्ब्गचिन्तामयौ परिग्ेवखण्ये कालनिदेये [१९ ae!
मानाः warn श्रपि ve कमेणोधक्रतां मन्यन्ते, किमुत यत् fra? देवता वोपकस्प्यते तसन् प्रागेव aR दीवमाने। यदा तु तस्म दश्वा अन्यस दौयते न तदा कञ्चिदुपइतवमयक्नां वा मन्यते | wy श्राद्धोन्तरकाले आद्भार्थख्या पि प्रश्वदेवे विभिवोगः । तथाच पेठौनसिः। arg faaa विधिवदेश्वदेवादिकं ततः | gay fret ततोदद्याद्धन्तकारादिकं तथा ॥ इति ।
अचाद्यततःगरब्देन पूरवक्षोकाचौष्ेतुवेगोश्यते। eaten”) आद्धा- वशिष्टादन्नादिल्युष्यते । तेनायमथेः, यतः aT greys पिदपाका- magia वैश्वदेवे क्रियमाणे तच्क्राद्धमाखुरं erat: कार- weg fade ततस्तच्छ्राद्धावशिष्टादनात् किञ्चिदादाय वैश्व- देवादिकं कुर्यादित्ययथेः। न चाचान्लस्याप्रह्टतलेन तच्छब्दपराम- uid are) पिदपाकात्मुद्खतयेत्यसिन् प्वं्ोकेऽननपरकमात् | afafed च aiarear पराग्डश्ते। न चोपन्यासेन सन्निधिरिति नियमः, afgafatis सन्निधिरित्यभ्वुपगमात् । श्रचादिशरब्देन सवेमन्नसाध्यं Fara कमे गदते, तेन गमित्यश्नाद्भमपि आद्धोपव- क्रात्पाकशेषात्कन्तवयं | तदेवं यदि ब्राह्मणविसष्णेनान्ते वैश्वदेवं कुर्यात् तदा आद्धार्थनेव पाकेन, यदा तु वच्छमाणप्रकारेण ब्राह्म एविखजनात् प्राचो मकाशचयान्यतमकाले वैश्वदेवं कुर्यात् तदा एथ- कूपाकेनेति। oa खतिचद्धिकाकारः “fart गनिर्वपेत्पाकमि- त्यादि “न दाशे चेश्वदे विकमिव्येवं शौगाशिवचनं पठिता दर्आङ्धा्ै
(९) दितौयतवःद्रन्दनेख्थंः |
न
१९ wei] BIKA ATTRA | १०१
faanae तेऽपि arg न वेश्वदेवाथे भवतोति च वाख्यायेतदभि- मह शेखराङ्ध विषयमिति चाभिधायाज sage, afin डि दशेशराद्धातप्रागेवं वेशदेवविधानेन आङ्कान्ते आङ्धशिष्टेन वेशदेवा- योगादिति । स एष न्यायल्तद्धिवखिताथेविपरौोतमेवायं साधयति, उन्तरकाशं वेश्वदेवाभावे आद्धगेषसाध्यप्रसक्रिविरहाभिषेधागुपपन्तेः। yaare एवाय निषेध इति शाभ्चिकामग्निकविषय एवाथं श्यादिति। wa ॒प्रसह्भावाज्निषेधविधित्मानुपपन्तावपि afe नित्थारुवादः स्वा दिल्युश्यते तदा तावदमुवादलमानयेकधं चेति टोषदयं प्रस्थे । वैषम्बश्च श्रयं हि साग्निकविषयोभवम् पूवंकालोगसुष्रकालोगश्च वेश्वदेवमाश्रयते। तजर पूवंकाश्लौने गिषेधविधिः उन्रकालोगे जिषेधासुवाद इति । अतो ब्राह्मणएविखजेनात्प्रासौनेषु कालेषु वि- हितस्य वै देवस श्राद्धेन सह wae निषेधवज्गाकिवचनं षाग्नि- arin farang | wg मन्यते “arg निवेश्य विधिवत् वेश्वदेवा- दिकं ततः” varetat आद्धगेषेण वेश्वदेवादिकन्तब्यता विधायकानां वचनानां दशेओ्राङ्विष्टतिश्वतेषु प्रतिसांवन्छरादिकेषु आद्धेषु fa- am, “न am बैश्वदेविकमित्यारेस्त दग्रंखराद्ध एव निवेश्र इति, स एवं प्रतिबोड्धव्यः, सवं vad सामान्यविधयो द जेशाद्मेवारग्बा- यन्ते न कथिदनारमभ्यवादोऽस्ति, we वा सोऽपि, तथापि “neat वा दिडक्लादिति न्यायेन यश्य पणेमयो ज॒षभेवतो तिवम्सस्व we तिगामिलनियमाहगेश्राङ्क एव fate) श्रयो श्येतारग्वाधोतविङ- दधर्मावरद्धायां sect श्रनारण्यवादस्य विकृतौ निवेश दति, तज्ञ,
yawn विषयव्यवस्वा श्ररग्याधोतविरोधय्य weeny | अतो- 76
६०२ चतुव्वैगं चिन्तामडौ परिथेवल्डे कालनिर्यये [११ Ge |
ऽजायं द भरशराद्धविषयो विधिरयं नेति म वक्रयं । ` पिष्डदामात्प्राक् पाकभेदे खत्यन्तर | श्रातुरेभ्यः प्ररोणेभ्यो बालेग्यो वञ्च दौोयते + quad न तत् दुर्य्याच्छ्राङ्धाथं यश्च पच्यते ॥ तथ । | गद्यानि -िष्रर-देवेभ्यो चतय ब्रह्मचारिणे | पिदरपाको न दातव्यो यावत्मिष्डाश्न निवपेत् ॥ MIATA | -गटह्यपाकादलिङ्ूत्व fray पिढयभ्चिवम् 1 am frenas यत्तेग्ोऽये तन्निवेदयेत् ॥ aya: wer, ‘afar we वैश्वदेवः, पिदरयजियं" ay fuusfuzay, ‘fade’ समाप्य, ततः' तदनन्तर, श्राद्धा निरं यदन्नं तत्, ‘May’ आराद्धो श्ठे्यः, श्रये" ya, "निवेदयेत्" दात्, WaT ALATA AY दद्यात् | इति वैश्वदेवपाकमिषेयः।
श्रथ Waal वेश्वदेवकालनियैयः क्रियते । तच तावदनभ्रिकेन आद्धात्प tata: कर्तव्यो ग वेति संगथे पू्वषच्ः, ayzavtd gaifefa वेश्वदेवविधिनेवानप्निककदरकख वेश्वदेवस्य afafaare कन्तव्यतायां माघ्रायां ओद्भात्पवंकाखेऽपि पाकौ कर्तव्यता प्रात्रैव । यस्त॒ weird प्रवेकाणतायाः अरतिष्रेधः |
नि
९९ Se] आअडकाजनिगेयप्रकर णम् | gee
प्रतिवासरिको शमः श्राद्धादौ भ्रियते यदि देवौ wa ग गन्ति कव्यानि वितरस्तथा ॥ <i | we दद्धगौतमषतः प्रतिषेधः । fresrgauee तु वैश्वदेवं करोति यः। अतं anaes feaut नोपतिष्ठते ॥ इति । ख तु ages वैश्वदेवस्य पू्वंकालमनुषाने बेदितन्बः, म तु षाकान्तरेणाष्यतुष्टाने | अतएव वेश्वरेवे रतेऽगेषसेव आ्आद्धानरेतामाइ वशिष्ठः । वैश्वदेवमरलेव श्राद्धं ङुवांदनभ्निकः । शो किकाद्मौ ते He: fret मोपतिष्ठते ॥ इति । द्र्ितश्चास्मिशनेवात्यं “mgrareggaene पेढोनसिवच- गम् । न UTM EAE वैशवदेवानुषटा- we fata, अद्धपफकास्छसुद्कत्येत्यचोद्धरतेविंमागमातामिधाः- यकल्वं मन्यमानस्यापि मते “arg faa विधिवदित्यादिक्चनप्र- तिपादितओ्राद्ध्रेवकन्तेव्यताविरोधापन्तेः। अतोऽमर्मिकस्व पाकान्तरेर TEES await न Bahay प्रतिषिद्धोऽनसतेनापि aia: | उच्यते। ययः श्राद्धोत्तरकाले आद गरेषेणान्नेन वैश्वदेवस्य विडित- लात् MENA TEES भेन कन्त व्यताया मिषेधास्तदन्यकाल- विषया व्याख्यायन्ते, तथा शरद्धातपूवंकाले Tyre ater निषि- इलान्तदन्यकाशविषया safe ते aren: । तथाचानग्भिकेन आ द्धोष्तरकालं आद्धपाकेनापि वेश्वदेवः कर्वः, seas तु न कदा चिच्छाद्भपाकेन किन्त cates, श्राद्धाय तु सर्वया न
९१०8 चलुम्बं गेचिन्तामणो परि रेषखष्धे कालनिवेये [२९ ° ।
aa एवेति । मनु सवषां कर्तव्यतानिषेधानां आद्धमध्वकालिक- चैश्वरे विकविषयत्वे तदेकविषयत्वेऽनग्निकै क विषयत्वे च were मापद्यते | तथाहि कियासामान्याचिप्तमास्याताभिधेयसद्याकिन्न- माख्यातामिदहितं वा शाभ्निकानभ्धिकविग्रेषदयव्यापककटेसामान्वमम्- प्रिककदैङूप एषेकसिण्विशेषे व्यवस्यते, साभिककटेकख्छ वैश्वदेवस्य परवंकाणतनियभमेन मध्यकाखलाभावादिति ककसङ्ोचः। केवशवेश्च- देवश्रब्दावगतस् पूर्वमध्यकालौमानेकतरशवदे व कियाग्यक्तिव्धापकख wy देवङ्पक्रिधासामान्यस्य मध्यकालो गवेशचदेवन्धल्वेक विषयत्वे कियास- GIy: | श्रतएव काशसङाच इति सङ्ोचजयमापद्यते। fay एवं सति ` साभ्रिककरंकस्य वेश्वदेवस्य श्राद्धपाकसाध्यता न fata, पूरवं- कालता निषेधवाक्यस्य चानध्निकेक विषयत्वे कदरेसङोचः स्यादिति | अजामिभौोयते । vad तावदिचार्थते, कि श्राद्धात्पूै वेश्वदेवशोमो ग कर्तव्य Tee निषेधः क्रिवासामान्याशिक्तिकणसामान्यलनिवांहा्थ “आद्कपाकादुद्धतय A कर्य दति वाक्यान्तरेण सहेकवाक्छतया आद्धपाकेन न ane tad साग्निकानभिकेक विषयत्वेन ग्थाख्येयः, उत THAT TUT वेश्वदेवखरूपमाजनिषेधतथानभ्निकं कविषय- त्वेनेति, तजर | नैरपेच्यात् श्ुतत्यागादिधेधाम्तरसंकमात् । आन्थेक्धप्रसङ्गाख भान्येनास्येकवाक्ता ॥ न वास्याः Vaan wire Tera: | पूवेकाखोपदे शेन बाधितत्वात् प्रतोयते ॥ अन्योन्या्रयदोषोऽज प्रस्येतान्वये सुटः ।
` चै
१९ Ge |] आङकालनिकयप्रकर म् | १०५
अन्यया स्ञेकवाक्य वे तच्चापि प्रमितेऽन्वये ॥
भ च भाव्येकवाक्धतवप्रतिखन्धानतोऽन्वयः ।
योग्यः कण्ुसुषन्यस्य दोषजातं विजानता ॥
भ च प्रत्यखविधिना कण्ष्यस्यानुग्रहो मतः |
wey हि करैखामान्यं निषेधं बाधते श्रुतम् ॥
चैश्वदेवसरूप निषेधेनाण्युपपद्यमाने वाकं वाक्यान्तरेण सहे कवाक्य-
तामपेखते, वाक्यारमपि तथा, एकवाक्यत्वे च श्रुतवैश्वदे वखरूप- निषेधपरत्वहानेग ओआद्धपाकसाध्यतानिषेधविधिः ae । एवश्च सत्यानथक्धमपि एकपाककन्तव्यता निषेधकेरेव शताथलादित्याचन्लो- ara: | दितीयादयस्तु eral एव tar, अतः आद्धात्पवै वेश्व- देवो न कन व्य cae निषेधसावदनभ्भिकनेवाश्यते। खद्धपाककन्षं- व्यता निषेधास्त॒ खें साभ्रिकमनभ्रिकञ्चाञ्रवन्ते। तजाभ्निकं प्रति आदू gaara iar ayuda निषिद्धलादमभ्निकं मध्यमकाले तैश्वदेव- aera, साभ्रिकन्ु ware कर्तं । अतो न aioe: खंकोचटोषाः | wafiengaare तु तेषां संकोचे वचनाद एव । अतोऽनभ्निकेन eter आद्धात्यूवेकाखे वेशवदेवो न कर्मव्यः, मध्यो- सर कालता नियमविधिभिर्यनभ्निकेकविषयेस्तश्य ware Pyar निवस्भिंतः। ग चेवं सति निषेधस्वागथक्धं वाच्यं । wit श्रुतलवादस्वेति | तदेवं यर कटठेखामान्याग्वयवादिनापि वाक्धान्तरै- कवाक्धता न जग्धा, कतस्तजागग्निकरूपेक विगेवाग्वयवादौ ताम-
मवाखति | WEA वेश्वरेवकरैव्यता तू ब्रह्माण्डपुराणे ।
१०६ चतुरग्गंचिन्तामङोौ परिद्ेषख्छे कारनि्ये [१९ wet
वैश्वादेवाङतौरग्रावर्वाक् ब्राह्मएभोजमात् | जडङयाद्भूतयज्नादि WE WAT तु संरूतम् ॥ दति , “र्वाक् ब्राह्मणएभोजनादित्यनेना्मौ करणागन्तर वशवदेवाङतौ - जडया दिल्ुक्ं | “ag कला अूतयश्चारि सखतमित्धनेन wrens आद्भान्ते कर्तव्यतोक्ेति शलार्थादेश्वदेवानन्तरमेव बखिषरण कार्य- मिति दर्भिलमिति खतिशदङिकाकारः । अयमेकोऽगधिकतैश्वदरेवख्छ काखः | दितौयोऽपि भविग्यत्पुराे | fara aaa विधिवडइशिं दद्यार् विधानतः ॥ ued ततः ङु््यात्पखा इच शवाक्नम् & afameatsfi ada Teas | अभ्निदग्धेतिमन्नेष मो afettgw® । जानोडि तं बलिं वोर आद्धकमेकि ater car अनेन विकिरसंशिकवशिपरदागागन्तर खशिवाचगात्पुवे वेश्व- देवं कुया दि तयुं भवति । अयं दिनौयः काखः । दतौयोऽपि खतिपुराणादावुक्रः । AWE ममुः । ` च्छेवणन्त् तन्तिषेत् यावदिप्रा विसजिताः | ततो गुदबलिङकुर्या दिति wat wafer: ॥ we मेधातियिषृता याख्योच्यते। party fay यहुव्यधि- करणएपाचशग्रं Fat च पतितमनश्ञं THM तावत् मान्यं याबद्गाद्यण न निक्करान्ताः, ततो frase agate श्रनन्तरं वेश-
(१) यतरिच्िपेद्बुध श्ति we |
१९ we |] MISA Asc | १०७
देवहोमान्वाहिकातिश्यादिभोजनश्च ane यलिश्रब्दस्य प्रद शेनायै- त्वात् Wal लाः तयश्च एव afemea प्रसिद्धतरः, तत्परौ wa: आद्धाप्ाक् न विरुध्यत इति a चेतदाच्ं fax क्मषि नन्तरं वेश्वदेवे wT कथं त्म्ये कर्मान्तरस्य करणं यथेतत्- मरवचु्निमग्धितेषु ब्राहमेषु श्राद्धमहशनेव सायं प्रातरौमकरणं न विरुध्यते । एवमेव सदाग्निकख्य वेश्वदेवहोमस्याथन्भराकरणं भ विङ्- WA एव । WAT ATH ससुक्छव्यमाणे तदाचुत्कषेनयात् तयज्ञा- मन्तरा एव पदार्था SMM भार्वाश्चोऽपि वैश्वदेवादय दति । श्रचो- च्यते, यदि ओआद्धाश्मामेश्वदेवहोमः कियते ततः श्राद्धं ततो बशि- हरणं तदा देवयश्च-श्तथन्नौ व्यवधोयेतां, तथाच ^ शवदेवं प्रकुरवोत भो तिकं बलिमेव चेत्धादिवचनप्रतिपाथमानस्तयोरव्यवदितपौर्वा- पर्यात्मकः क्तः कमो बाध्येत । तदन्तापकषेनयोऽपि हि क्तपक्रमा- बाधायेवाओ्रौयते, शअ्रतस्तदबाधाय तदन्तोत्कषाऽपि कचिदाश्रय- णोयः। न रेव खति तदाचुल्कषेनियमविरोधः, यच इहि परवैस्यो- wae तदौययोः कम-काशथोवाधसजासौ नियमः। न च ङृतेऽपि अआद्धेऽनुष्टौयमाने वेश्वदेवे तदौययोः क्रम-कालयोबाधः। तस्माल्र्व- AMANITA ओआद्धोन्तरकाशिकमिति, समाप्ता च भेधातियि- कृता व्याख्या । श्रयमेवाधौ मद्छपुराणे | उच्छेषणन्त् afaeurafam विसषजिताः | वैश्वदेवं ततः gatfean frente ॥ दति | भविव्यत्यराणे |
१०८ चतु व्वगंचिन्तामडौ ufcitwag कालमिये [१६९ ae |
VT AE महाबाहो ब्राह्मणां fares च । वैश्वदेवादिकं कमे ततः कुर्या्ञराधिप ॥
WIRE |
arg थदा पिदभ्वस्छ दातुमिच्छति मानवः |
वैश्वदेवं ततः ङुर््याजिटन्ते शराङ्धकमेखि ॥ दति । आइ stata: |
arg fran विधिवदेश्वरेवारिकं ततः ।
gaufeet ततो ददथाद्धन्तकारारिकं ततः ॥ इति । आ्रङ्कसमाप्तौ माकंष्डेयः |
ततो निव्यक्रियाङुयाद्धोजये् तथयातिचोम् ।
ततस्हदनं yaa ae सल्थादिभिनेरः ॥
“जिल्क्रियां' वेश्वदेवहोम-बलिहरश-नित्यशराङ्धादिरूपां। तरेव मनगभ्रिकटेकख्य वेश्वदेवस्य wag कालाः । एकोऽग्रौकरशानम्भरः, man विकिरादुपरि, दतौयो ब्राह्मणएविसजेनात्पञ्चादिति ।
दत्यनग्निककटकवेश्वदे वकाखनिथः |
अथ साभ्िककदकस्य वैश्वदेवस्य कालनिखैयः।
WAAR EA Bera aaa किग्बूत एव आदधे, यतः आद्भत्पूवै पिष्डपिदवश्नो विहितस्तस्मादपि gd वेश्वदेवः |
तथाच देवः ।
अद्यते वेश्वदेवे तु खालोपाकः प्रकौ कितः | way पिण्डयन्नान्त aoe विधौयते a
वि
१२ qe] आाडकरालनिगंयपकरयम्। १०९
अच wean कर्माणि areata तानि पिष्डपिदटयश्चादन्यानि रहत एव वैश्वदेवे fram, पिण्ड- पिदयशचस्त॒ ea taza पञ्चादपराङ़े करियते | पिटयश्चख द्धात्पूवसुक्रो ममुमा | farany निवेत्यं विप्रञ्चद्रचयेऽभिमाम् | पिष्डान्वाहाय्यैकं are कव्या ख्आसानुमासिकम् ॥ इति । अमुमेवार्थं weary लौगािः। wala कमं fader वैश्वदेवञ्च साभ्रिकः। पिष्डयज्चं ततः gaiwatsarerda बधः ॥ इति । "पान्तः अन्यन्वाधानं, शश्रन्वाहायेकं' TATE) मनु पचा पिष्डपिदयश्चयो्मष्ये विधानादेव वैश्वदेवस्य सा्िककर्टकलावग- मात् किमथे साग्िकयदएं, न, पशादिस्थालौपाक-पिषण्डपिटयश्च- कन्तुनिंरभ्रिकस् freed) श्रतस्तेनाप्यनभ्रिकाग्तर -तत्पू्वप्रकरणे- maa कालेषु ayes: कर्तव्यः | गोभिलेनापि “पिश्चस्य awe- यनस्य awe Wy ga सरव॑प्रकारण्यापि wager वेश्वदेव CEN श्रुतावपि साभ्निकस्वादामेव वैश्वदेवः श्रुयते, “नाङतस्यास्नोयुर्नातं दद्युरिति । साभ्िकस्यापि ओआराद्धविश्रेषे पञा- देव वैश्वदेवः | तथाच परिशिष्टे। waa पावंणश्राद्धे एकोदिष्टे तथेव च । अग्रतो वेश्वदेवः स्यात् पञ्चारे कादगरेऽदमि ॥
अज पवंग्रहणशमनेकदेवत्यश्राद्धोपलच्णाये। ततश्ेकाद शादइ- 77
qr चतुव्वेगंचिन्तामणौ परिशेषखद्डे arafae [22 Ge!
afafiag आद्धेषु साभ्निकस्व पूर्वमेव वेश्वदेवः। एकादशाहिक एव तु पश्चादिति जियः | तदाह शालङ्धायनः। आद्धात्मागेव gala वैेश्वदेवन्तु afin: | एकाद शराहिकं gat तन्तु ea विधोयते ॥ दति साभ्निककटे कवेश्वदेवकालनिणयः ॥
अथ भूतयन्नादिकालनिणैयः। तज ककौपाध्यायो मन्यते । यदैव वेश्वदेवस्तदेव तदनन्तर भत- यश्चसश्को बलिः । यस्तु “ततो ग्टहवशिङ्कुयांदिति मनुना आद्धान्ते बलिरुक्ः, स तु वास्हदेवताग्यः न गतयन्नस्छ | अतएव arye- बिसभ्नैनमभिधायाह पारस्करः | विष्ट्ज्य बलिदानेन पूजयेदहदेवताः । इति । WATTS | देव वैश्वदेवस्तदेव तदनन्तरं ग्तयज्नोऽपि न कदाचिदपि वेश्च देव-ग्तयश्नयो्मध्ये कर्माम्तरानुष्टानेन व्यवधानं कन्तव्यं श्रव्यवधान- वचनात् | तथाहि | देवयश्चः Wa: पूर्वै गतयन्नस्तया परः । एति । तया | देषेभ्यस्ह॒ ताद न्नाच्छेषाद्भूतबलिं हरेत् । इति । यत् पुमः Wawa Fas WAI aT वचनं तदेश्वदेवा-
`
१९ अर I] आडकाशनिगयप्रकर खम् | ९९२१
मनतरमेव WATH तेऽपि आद्धाङ्तया तावश्माजस्य पुनरनुष्ठानं कक्मग्यमिल्येवं परं । यदपि पूरवेृते वेश्वदेवे agra BYTE तदपि वेश्वदेवकाशच एव हतस्यापि गटहबलेः शओ्राद्धाङ्गतयेव तावन्मा- जस्य पुमः करणायेमिति | तदेतद लुपपन्ञं aware: Geass श्राद्धाङ्गत्विरो धात् | श्रथ संयोगषटयक्कवदे कस्योभयायता न विरुध्यत दति मन्यसे, तज्ञ, Mee: श्राद्भाङ्गतापादकख्यादग्रेनास्ंयोग- ए्रयक्कष्या सिद्धेः । श्रय कर्माग्सरमेवेदं प्रकरणापादितश्राद्भाङ्गभावं विधौयते wae, तदपि न, पुरुषार्थेख्येव च ग्तयज्नख वे श्वरेव- वत्मत्यमिनश्चानात्। sara “वैश्वदेवं ततः ङुर्यादित्यजापि आ्राद्धाङ्ग- तया वश्वदेवान्तर विधेः wey: । न देतथुब्धते, गौ रवात् । MATS विधौ fe लाघवं प्रत्यमिन्नालु्ेति गणः । रतो वचनाव्यवधान्- मपि तथाविधमभ्युपेयं । वचनञ्च खतिचद्धिकाकारेण दितम् । वैश्वदेवाङतौरप्राववागृब्राह्मणएभोजनात् । .. जङयाद्ूतयन्नादि WE Bat तु तद्भबेत् ॥ इति ।
न साजाडङतिमाचश्रवणादेशवदेवाङ्गब शिशरणं पात्कन्तव्यमिति मन्तव्ये, GUUS WINS आद्धामन्तरकाले विधानात् | wa एव “aged veaia Aa बखिभमेव रेति श्राद्धपरकरष्ड एव मश्सेनानयोर्गेर न्तयैमुक्कं |
दति गतयश्नादिकालनिण्यः।
१९९ चतुव्वेगंचिन्तामडो परि्ेषखष्डे कालनि्ेये [१२ खर |
aq नित्यश्राडकालनियेयः |
भूतयन्चादिप्रकरणएनिर्णौतं नित्यमपि og किथिदिगेवाभि- धामाय पुनः प्रस्रयते |
तज ATH: |
ततो नित्यक्रियाङ्कु्याद्धोजयेच्च तथातियौन् । ततस्तदन्नं Bala सर स्छत्यादिमिनेरः ॥
way तेन argaarea, “नित्यक्रियां” werarat । sat नि- व्यश्राद्धमपि तेनेव ana) श्रय वा fare एवक्पाकेन कायै तस्य आद्धात्मकल्वेग WETS पाकस्य एथकूप्रयु क्रिसम्भवात् | अतएव नित्यश्राद्धमधिषत्य माकंण्डेयपुराणोऽभि हितं, “एथक्पाकेन aa इति । wer: दरशरादिश्राद्धपाकात्पृथक्पाकेन नित्यश्राद AR, अरन्ये सेतन्नेत्याङः, टरणादिओराद्धाथपाकगशरेषेण नित्धश्राद्ूमपि कन्व्यमित्यथेः | एतश्च शआ्राद्धाम्तरे छते सत्धनियतं ।
यदुक्रं तचेव |
नित्यक्रियां पिद्ण्णञ्च केचिदिच्छन्ति area: | a पिदण्णां तथेवान्ये शेषं पूवंवदाचरेत् ॥
‘fequi’, “निद्यकरियांः निद्यश्राद्भ । wa च नित्यश्राद्ध विकस्य aa व्यवसा, श्रमावास्यादिसाधारणकालिकेषु श्राद्धेषु तथा नाम्दौ- मुखतो यशराद्धेषु च नित्याङ्ूदेवतानामिष्टला्मसक्गसिद्धतया मित्य- ag न ane, सांवत्छरिकेकोदिष्टादिषु तु सर्वासां मित्यश्राद्धा- दिदेवताभामिष्टलमियमाभावान्निन्यश्राद् मवश्ठं कन्त्यं । शरेष' ्ैश्वदेवादिकं, "पूर्ववदाचरेत्" नियमेनेव कुयादित्य्थः |
^ ऋ.
१२ Ge |] भडङ्ालनिखयप्रकरणम् | ९१३
AEM AAT | नित्यश्राद्धं न Bala प्रसङ्गाद्यतच्र सिद्धति । ्राद्धान्तरे तेऽन्य नित्यलान्तन्न हापयेत् ॥
दति ओोमशाराजाभिराज-श्ोमदादेवौयसमस्तकरणाौश्वर- सकणशविद्याविशारद-श्रोेमाद्भिविरचिते चतुव चिन्तामणौ परिगरेषखण्डे कालनिणंये ओरद्धकालनिणेयः ॥
चथ चयेादभेऽध्यायः।
प |
अथ प्रतिपत्प््डतिक्रमेण पुणयतिथयः | aa तावत् Tear प्रतिपत् |
पद्मपुराणे | aa मासि aearet gar प्रतिपदा पुरा! तस्यां यस्तपनं TET खानङ्कुर्यान्नरोत्तमः ॥ म तस्य दुरितङ्किच्चिन्नाधयो व्याधयो मृप। भवन्ति Gauge तस्यां खानं समाचरेत् ॥ दिव्यनौराजनं तद्धि सवेरोगविनाश्रकम् | गो-महिग्यादि यत्किञ्चिन्न wea: ॥ चुणेवस्तादिभिः सर्वेस्तोरणा धस्ततो नयेत् | ब्राह्मणानां तथा Als] कुर्यात्कुरङ्ुलोद र ॥ faa एताः पुरा भरोक्रास्तिथयः कुरमन्दन | कार्सिकाश्वयुञे मासि चेरे वापि तथा मप ॥
भविव्यत्पुराणे | तिथीनां प्रवरा यस्माद्र समुदा इता | प्रतिपादिता यदा पूवं प्रतिपन्तेन चोच्यते ॥ तिखो Gat: पुरा प्रोक्रास्िथयः कुरुनन्दन । कार्तिके afar मासि चेजे मासि च भारत। खानं दानं शतगुणं कात्तिके था तिथिभवेत् ॥ afufaer च इत्वा च प्रतिपद्यपि भारत |
१२ |e |] एरति यिनिणेयप्रकर खम् | ९१९१५
हविषा स्वधान्यानि प्राप्रुयादमितं धनम् ॥
वाराहे | कार्तिके सितपच्वादौ तिथौ तु कुसुमांग्टकेः। याजार्थां aw राजौ श्यात्कायां चेष्टसखाय at वासोभिरशतेः पथ्य TTA ब्रह्मणः पदम् ॥
ब्रह्मपुराणे । कार्तिके save तु विधानं दितयं हि तत् | नारौनिराजमं प्रातः सायं मक्गलमाशिका ॥ अथ चेत् प्रतिपत् खण्पा नारौ मिराजनं भवेत् | दितौयायां तदा gata सायं मक्गलमाणिका॥
भविखयत्पुराणे | mag यदि वा प्रातः प्रतिपर्लटिकादयम् | तस्यां MUI काय्य सायं मङ्गलमाणिका ॥ तथाच देवोपुराणे।
प्रात्वां यदि waa प्रतिपदरिका xa । दितोयायां तदा कुर्य्यात् सायं मङ्गलमालिका ॥ shart यदा दँ मारौनौराजनं भवेत् । मारणं तज वेध्यव्यं देशे दुभिंचमेव च ॥ AMA श्रक्तपश्षादावमावास्याघटौदयम् | दे श्भङ्गभयान्नेव कुर्यात् ageafear® ॥
(x) agua इत्यादिः मङ्ुलमालिके्यन्तः पाठः क-चिषितपुस्तक्
afer |
६२६ चतुव्वेगचिन्तामखौ परि शेषलद्धे कालनिर्थंये [२ qe
AGI | aaa ATS त प्रथमेऽहनि सत्यवान् | fargq श्ङ्करस्त जयं लेभे च पार्व॑तौ ॥ ततोऽ श्डरो दुःखो गौरौ नित्यसुखोषिता । तसातं WHA प्रभाते AW मानवैः ॥ तसिन्डूते जयो य॑स्य तस्य Gage: WW | पराजयो विर्द्धखच लाभनाशकरो भवेत् ॥ श्रोतव्यं गौोत-वा्ादि wafer: erga: | farang भोक्ष्यं प्रशसेर्वान्धवेः सह ॥ vat निशायां ade शय्याख्ानं सुशोभनम् | गन्धैः पु्येस्तथा वस्तेदिव्यरनेरलङ्कतम् ॥ दौपमालापरिचिक्ं तथा धूपेन धूपितम् | दयिताभिख सहितेर्नया खा च भवेलिश्रा | waaay संपूज्या दिज-सम्बस्पि-वान्धवाः ॥ पद्मपुराणे | प्रतिपदि च ब्रह्माणं ayia: प्रदौपकेः | वासाभिरश्तेः पूज्य गच्छेट्वे ब्रह्मणः पदं ॥ Tay: पुष्येनेवे व॑सतेस्तत् स्थामं WTA: | तस्यां प्रतिषदायानु स ART: पदम् ॥ महापुष्छा तिथिरियं बखिराञ्यप्रव्तिनो | ब्रह्मणो हि भिया नित्यं बालेयो परिकौत्तिता ॥ ATAU पूजयेद्योऽस्यामात्मानश्च विगरेषतः |
१९ य. |] पण्यतिचिनगिबेप्रकर यम् | ६१९७
ख थाति परमं शानं विष्डोरमिततेजसः ti बामनपुराणे। afa प्रति जिविक्रम sare). वौरप्रतिपदा नाम तव भावौ ayes: । तज नां भरादूंश ततो इष्टाः खखदुताः 2 पुष्य-धूपप्ररानेन अ्यिथन्ति तत्वतः८*) । ater geam भविष्ठति दिवामिश्रम् ॥ sfa पुश्यप्रतिपत् |
अथ पुण्यदितौया |
लच देवोपुराणे । उमां शिवं wary दितौयायां तु पूजयेत् । इविब्यमन्ं Ray देयं nearest तया ॥ 7a SHS THANG प्रकाग्ता स्कन्दपुराणे । आशिने मासि वे gar दितोया शटकपश्चजा । दानं प्रदक्तमेतस्याममम्तफलमुच्यते ५ लिङ्गपुराणे | afaa च दितौयायां शक्तायां प्रतिपूजनम् 1 यो भ दुर्थादिमण्यन्ति भ्रातरः सप्चजब््मगाः ॥ HOTU | ` ङरस्यतौ faararat विधिवददिधिपूजनम् ।
(१) wae इति we | 78
९६८ चतुष्वेगचिन्तामबौ परि्रेषखद्दे काशनि्येये [९२अ०।
द्त्वा नक्र समश्रौयाल्लभते श्तिमोख्िताम् ॥ विधिः ब्रह्मा । OTT ATT ब्र्मपरकरणोकषेनान्येग TTS वा wre |
इति qafaater |
ae GE
अथ पुण्यदृतौया | दतोधायां यजेदेवं श्रहरेण समन्वितं | सुगन्धयुष्य-धूपेश्च TAM सुमाछिना ॥ अरर Sat मासः प्रङतः । पद्मपुराणे | वेश्राखमासे AGA तोया Wares | RATATAT घा तु खान-दानादिकमेसु ॥ भविष्योन्तरे | था वेषा Gage ame तु महातिचिः। Baral साचा शोके गौर्वाणेरमिवन्दिता ॥ यत्कििरोयते दानं aa वा यदि वा aw, तत् सवेमशयं यस्मान्तेनेथमच्या BAT ॥ अवशेन समायुक्षा तोया था fasta: । बुधश्रवणसंयुक्ता eater यदि nat | aat खागोपवासाद्यमचयं परिकोन्तितम् ॥ तया । बारिदानं प्रशस्तं स्याश्मोदकानां तथेव च |
९९ ue |] पएखतिथिनि्बंयप्रकरयम् । ११.
वैशाखे मासि राजेश ठतो याथाश्च चन्दनम् ॥ देयमिति sia: |
गङापूपाञ्च TAA मासि भाद्रपदे तचा |
qed वै दतौया्यां वामदेवख्छ Tae ॥
are मासि कतौयायां awe शवणख्छ च |
दानं ओथस्कर राजन् BUTE पुरषस्य च ॥
तेन gat वाश्यमाना कतया रोदहिणौयुता |
विग्रेषाद्बुभसथक्षा तदा सा समहत्फला ॥
इति पुष्यहतौया |
अथ पुणचतुर्थो |
वराषपुराणे | चत्यान्तु गणेशस्य पावेत्याख्च विशेषतः | पूजा RATATAT | देवौपुराणे । गेगरे ATTA श्डुका दिविभावनम् | qaut विन्ननाशाय सवेकामप्रबिद्धये ॥ Vase दमनकेरियं पूजा । भविख्यत्पुराणे | frat श्ना ger राजन् wet चिविधा मता | arfa भाद्रपदे wat शिवा शोकेषु पूजिता ॥
६२०
चतुर्वगं चिन्तामजौ परिेमखण्ये arate [९२ खण ।
त्यां खान्य टानश्च उववाखो gre | भवेत्छसगु षितं प्रसादादन्तिने गुप #
तस्यां तु Oe wee एरजयन्ति wet सिवः । गृुड-लवण-पूपेख शं श्व्रमेव च ॥
ताः सर्वाः खभमाः wa fare तु मोदनात् | कन्यका तु विशेषे विधिनानेन year ॥
माषे मासि तथा Wat या Way AEG | Sar शा wife faa शान्तिं gates ae खाभ-दानादिकं कमं भवेग्ाहसख्िकं स्तम् | विशेषतः ख्ियो राजन् पूजयनधो गुरं नप । गृड-शवए-छतेर्वीर सुभगाः श्यः कुरूदड ॥
यदा शक्रवत्ण्यम्तु वारो भौमस्य वै भवेत् | तदा सा सुखदा Hat ger नामेति sities । खान-दानादिकं कमे ates ॥ इति ,
धमः |
aqut भरणौयोगः शनैश्चरदिने चदि । AHI ममं रेवं मुच्यते सवं किजषिवेः ॥ इति queef ।
१९ अर ।] पदतिचि गिडंयप्रथरयम् | {RV
अथ पुख्पष्बम्मी | भविग्त्पुराणे । पञ्चमो <faat राजन् मामानन्दप्रवद्धनो | पञ्चम्यां खापयन्तोह भागान् चोरेण ये नराः । तेषां ge प्रयच्छन्ति अभयं प्राएरशणम् ॥ ब्रह्मपुराणे | ara पञ्चम्यां चेजे मासि इएभानना | ओरौ विष्णुलोकाग्मानुखधं wera Awana ॥ Tart Gans यस्तं wat gefa | एषा Sree reat विष्णुलोकगतिप्ररा s भविश्वल्पुराणे | Bh जनादंगे WS पञ्चम्यां भावनान्सतः | पूजयेग्धनसादेवौ खुरो विट पसंयां ॥ पिचुमहं पलाशानि खापयेद्धवनान्तरे । पूजयिला मरो देवौ न सर्परभवभाप्रथात् ॥ mae मासि पञ्चम्यां ware गराथिप। दारख्योभवतो Be गोमयेन विषोख्वचछाः ॥ पूजयेदिधिषद्धोर दधि-दुर्वादुरः शैः | गन्ध-पुष्योपहारेख ब्राह्मशानाश्च Te: ॥ चे त्यां पूजयन्तोह नागान् भद्िपुरःबराः। म तेषां weet बोर भवं भवति ख कचित् ॥ तया भाद्रपदे मासि wat Ayearfea: |
६२२ चतुन्धर्गचिन्तामयो परि ेवखण्डे कासनिवये [२३ घ,।
समाशिख्य गरो नागान् शक्त रृष्णा दि वणकः । पूणयेद्भन्ध-युष्येख सर्पिगेग्गख-पायसेः ॥ त्य तुष्टाः प्रयागधादए पञ्लगास्तचकादयः । आ CHARA HS ग भयं खपंतो भवेत् ॥ भवि्यत्युराणे | पुष्या भाद्रपदे प्रोक्ता Weal नगपञ्चमो | खन्दपुराणे | Wat मार्मभिरे Ger श्रावणे मा च पञ्चमो । खाभ-दाैरडफला नागणोकप्रदायिनो ॥ बाराइपुराणे । ATURE Arana च fae | पञ्चम्यां ङुन्दङसमैः पूजा steal Wage ॥ इति quagat | TA पुण्यषष्ौ | ब्रह्मुपुराणे | जातः स्कन्दश्च Tea Karat चेजनामनि । सेनापल्येऽभिषिक्रञ्च देवानां ब्रह्मण खयम् | जितर्वास्तारकं त्थं ate शर्या विभेद च ॥ तस्मात् wie विधिना सखकन्दो aves: सुगन्धिभिः । दौपाणङ्ार-वस्ाल-कुष्चटेः पूज्य एव हि । उकुकषटकोडनके ष्टा -चामर-द पणेः ॥
१३ अ |] एरखतिधिभिययप्रकरयम् | । ४६,
सर्वासु इक्ञवष्टोज्ित्यवधेयमिति | भविग्यत्पुराणे | ae भाद्रपरे मासि षष्ठौ तु भरतषंभ। खान-टागादिकं सवंमस्यामखयसुच्यते ॥ व्वा wera राजम् विगेषात्काक्तिके नृप । छष्णा-दएक्तासु मियतो ब्रह्मलारो समाहितः ॥ qeat फलागशगो यस्त॒ मक्राहारो भविष्यति | CW चासुब सोऽत्यथं wat enfaguenc | Treyyat Ante @ rey लभतेऽचिरात् ॥ तया | wel ACIS WAN TTI च | येयं भाद्रपदे मासि षष्ठौ श्याद्रत्षंभ ॥ दयं TT पापदरा श्वा wre wer गप | खान-दानादिकं किञ्चित् सम्मशयसुच्यते ॥ येऽस्यां पश्यन्ति गाङ्गेयं दशिशापथवासिनम् | ब्रह्महत्यादि पापेष्ठ सुच्यते नाज संशयः ॥ vet तश्यां wer aay afta सदैव हि । feat दचिणामाशां गला यः agarfaa: | पूजयेेवदे वेशं स गच्छेव्छान्तिमन्दिरम् ॥ जिःकछला दकिणामाग्ाङ्गलेत्यक्े विग््यो्रतो गच्छतामेतत्फलं | भविग्यत्पुराणे | था षष्ठौ शक्तपखश्य arise इरिपिया |
4२७ अतु गजं बिन्धामणयौ परि वखब्धे कषालनि्येये [९९ qe |
awaetfa सा ख्याता wet WR ware: ॥ दति gest |
अथ पुणयसत्तमौ ।
भवि्त्पुराणे |
qaqa यः खम्बक् सपषम्यां कू्मम्ेत् |
gm fawaty सम्मा्नोतौष्ठितं फलम् ॥
मासि भाद्पदे WaT सप्तमो या गण्णधिप ।
अ्रपराजितेति किद्याता महापातकनाभिनो ४
यातु मागेशिरे मासि ware तु सप्तमौ |
मन्दा खा कथिता बौर शर्वानन्दकरौ शभा ।
खान-दानादिकं wa तस्यामख्यसुच्यते ॥ तथा |
नन्दा ALIA Wal सत्तम्ानम्ददायिनो |
जयन्तौ नाम घा प्रोक्रा TA WIE खता ॥ AAT |
यस्यां मन्न्तरस्ादौ रथारूढो दिवाकरः ।
माणमासस्य सप्तम्यां सा तस्माद्रयवत्तमो |
इत्येषा कथिता बौर Tas बक्तमो परा ।
महासप्तमौ विख्याता महापातकनाग्िनौ ॥ विष्णः |
(x) सन्वबमिति खं।
ie
१९ Ge |] पिणछतिष्विनियेय प्रकर यम् | ९२५
स ग्येयहणतुखा तु श्क्षा माघस्य सप्तमो ।
अङ णोदयवेखायां वर्यां खानं महाफलम् ॥ तथा ।
माजमासच्य सप्रम्यासुदयत्येड भाखर |
विधिव ङ खानं महापातकनाशनम् ॥
माचमाससिते पशे सप्तमो कोटिभास्करा ।
कुर्बात्ञानाधेदानाभ्यामायरारोग्यसन्पदः ॥ भविश्वत्पुराशे ।
area सप्तम्वां रविवार भवेद्यदि ।
सप्तमो विजया नाम तज cH महापलम् ॥ भविबत्पुराणे |
WAITS GH गच्च पञ्चतारकम् । रोडिष्छश्चेषा-इस-पुख्-मघाः |
Wars तु सप्तम्यां न्नं सवितुभेवेत् । -.
WY पारैतु देवेश तदा खा भद्रतां बेत् ।
खपनं ay देवस तेम कथितं बुधैः ॥
इत्येषा कथिता वोर भद्रा नामेति सप्तमो ।
याङ्खपोख नरो भौङब्रह्मशोकमवाघ्रुयात् ॥ “सवितुनेखषं' wa, तस प्रथमपादयोग इति ! तचा | |
WATS तु सप्तम्यां Te तु करो भवेत् ।
AWG महापुण्या शक्तमो पापनाशिनो #
79
{Re चतुब्यैगं चिन्तामयौ ofctwee arefay [29 ae
ret सम्पश्य देवें चिचरभातुं दिवाकरम् । PATHS TA नाज संश्रवः ¶ यसो पवां कुरूते तस्यां नियतमानसः | स्वेपापविश्द्धात्मा wets मरौयते ॥ WATS तु saat यदा awa रविः | AIHA तदा स्याद्धि सप्तमौ भास्करभिया a खानं दानं जपो Wa: पिट-देवादिपूजनम् | wa कोटिगु्ं परोक्तं भाख्करस्स वचो यथा ॥ ्रदिव्यपुराणे | रेवतो Tia सत्तमौ Grew | रेवतो यज anerarfzafess भवेत् ॥ दति quanat |
अव TUE! ` तच विष्णुः ।
greet बुधोपेता चेजमासि चिताष्टमौ | meg विधिवत् शातला वाजपेयफलं wiry ॥ श्रश्ोकेरषधेदुगों अश्रोककशिकां faa | चेमे माशि सिताष्टन्वां ये पिवन्ति पुनर्वसौ अशोकब्धाष्टकलिकां ग ते शोकमवाभरुथः ¢ arama शिवाभोष्टं मधुमासससुद्धवम् | पिवामि शोकसन्तप्रा^ मामशोकं सदा aes
(१) afaq णोक्षखन्तप्तमिति दिवोयाग्तोऽपि wet बर्तते |
~ भे
१२ अ |] एख्खतिचिनिखवप्रकर म् | ९२७
इति Weer: | कचित् इराभोष्टेति पाटः | भविग्यत्पुराणे । पौषे बुधाष्टमौ रज्ञा महाभद्रा महाफला । = AYTSATS महादेव उवाच | पौषे मासि वदा देवि श्द्ञाषटम्बां बुधो भवेत् । तदासा तु AWG मरामद्रेति RAT | vet चाभ जपो शोमसखर्पंणं विप्रभोजनम् | मत्रौतये शतं देवि waarefen भवेत् ॥ wfewet खानं तथा दानमिति ae: | vere खटा देवि पज्याऽहं विधिवन्नरः | गन्ध-पुष्योपहारेख ब्राह्मणशनाश्च TIS: ॥ we मासि चदा देवि wet चमदेवतम् | Tat जायते पुष्य । यमखोकलात् "थमरेवतं' ATS | तदा तुषा AWTS जयन्तौ चाष्टमौ खता | तस्यां खानं तथा eri जपोशोमसख तपकम् | wi atfere देवि छतं भवति शक्छघ्रः ॥ भविश्योग्लरे | सिंशगेऽकं fe रोहिष्ठां यदा शण्लाष्टमौ भवेत् । तस्छामभ्बचेनं घौर रन्ति पापं Feo # वाराहपुराणे |
९२९८ चनुवैगं चिन्तामणौ परिेषखद्धे erase [२९ च्य° ।
Wasa तु माषस्य दथाद्धौभ्राय यो wea t संवत्सरहृत पापं तत्खणादेव gufa i क्चित्न्यया पद्यते | ara मासि सिताष्टम्यां खशिलं aimee । ME च ये गराः Fa खः सन्ततिभागिनः ॥ वैात्रपद्चगोजाय साद्ुत्यप्रवराय S| अपुत्राय area afer ature ॥ इति जलमन्ः । ` अन केचिराङः। mye: ag ज्म्ोद्धोश्रदख वखवतार- व्वारेवलस्याणुपपन्तेः। ग च वाच्यं वखवतारत्वेऽपि तख wire घतः सकणशजग पिदरतलवावगमाहशिणणमुखः wae gate, खनि यत्यपुर शकारेण प्रतो शिष्टाचारविरोधप्रसङ्गयत् | ज्राह्म्णे Crate a: करोत्थौ डंदेडहिकम् | ख ताङ्गतिमवाभ्नोति ce ata परज च ॥ इत्यादिमा मरौग्यादिभि्ग्राह्मणएष्य चज्ियोदधंरेडहिकागुष्टान- प्रतिषेधात् देवत्वपुरस्कारेालुटक्तौ ग शिष्टाचार विरोधः, gaa च शिष्टाचारः ब्राह्मणा af भोभ्रखछ are gater इति az- यक्त, “भौश्नवमेण इति मन्लवकंपग्यालोचनया चन्निबलपुरस्कारा- वगमात् “वर्मान्तं चये प्रोक्रभिति शङ्खु्मरण्टात् | ara मासि सिताष्टम्यां afee awa | (९) ang तिप्रवराय चेति रघुगन्द्गमट्ाचाग्येटतः WS! | (२) wet ates वभ्मिे इति कर |
"
ta र|] पएखतिचिनिदयप्रकरबम् | १२९
इति विधिवाकषधादप्येवमेवावगम्यते | न लाप्राप्त एव Same वर्म शब्दो विधोयते इति are efweame धाठपालादिशब्टानामपि विधाननिषेधदख्छ वतदन्य्न्नियविषयतेति area. खन्ना ज्राह्मणरूपकढे विगरेषनिषेधाद्धोग्मभराद्धविषयलमिति यदि तरिं वेप रोत्यप्रसङ्गः। ग ere fatwe चेव प्राष्यपेख्यादिकश्पोपपन्तौ भोभ्रमाद्धे बराद्मणष्या्यधिकार इति are) विकख्यभयादेव aw, “श्रतुयाजेषु ये यजामह करोतौतिवत् पथयैदासा्रयणात्। firet- चारञ्च नियतो ग विद्यते, विद्चमामलेऽपि बाध्यते “श्रुति-खतिवि- हितो ध्मखदशामे शिष्टाचारः प्रमाणमिति वशिष्टस्मरणात् |
सङ्गते भारे कन्यां eure विशिय्यते | WEA साष्टका गाम शाकेनापि भ हापयेत् ॥ ब्ह्माष्डपुराणे ।
WITT: परतश्च ष्टकासिखः, एष्णपचे पूर्वा Bx, प्राजा- पत्या दितौया, वेश्वदेवौ eater, saver शाकैः, दितीया मिः, waren पूपैः । |
fracwe ।
arateacaeg पूर्वां मध्यानुशष्डिता | षयुः खरषन्वटकासिसखः सपुव्यादिष्वनुक्रमात् ॥ आश्वलायनः | हेमन्त-शिभिरयोखतूर्णमपरप्ाणमष्टमोष्वष्टका इति देवता- इति। WAT तु ।
4३० चतुग चिन्तामयो परिग्ेषखब्डे arate [२९ we!
Gen पौणमाश्यो इादश्राष्टकाः दादशामावाख्छा इति । "अष्टका इति छष्याहम्य इत्यथः । महाभारते |
अष्टकासु च यदश्त ACTA HAT |
afagwearaat परिप्रष्णा सिताष्टमौ ।
ret गिथमकर्तारो न स्यः खष्डितसन्पदः ॥ ‘afagw:’ बुधः ।
इति पुष्खाष्टमो |
अव पुण्या नवमौ | 3 वाराषपुराशे । | मवम्यां fe खदा gen गौरो देवौ समाधिना । वरदा सवंशोकस्य भविव्यति म संश्रयः ॥ के चित्वाश्िनश्टक्तमवमो गटहोतययेल्याञ्ः। “eter चेव tsa TART TTA तयेति भविच्वत्पुराणे प्रा्रख्छश्रुतेरिति । तदयुक्रम् | WIAA फलाधिक्यमवगम्यते म तु मवम विेषपरत्व, शदो खे प्रमाणाभावात् | देवौपषुराणे । मवरम्यां पूजयेदेवौ मडहामदहिषमर्दि्नौ | छुङुमागुर्-कपूर -धूपाज-ष्वज-तपेदेः । दमने्मङ्पजेख विजयाख्छं पदं waz ॥
(१) gra द-कपूंर-महद्ग-ष्वन-तपयरिति we |
™
९१ Gel] एरेतिचिनिरवप्रकरणम् | {Rr
WSUS । ` Sunes चर भद्रकालौ महाबला | यो गिनोनान्तु सर्वासामाधिपत्ये निषेविता ॥ तस्माश्ां पूजयेच सोपवासो faafare: । ` fafwtdfefiniet watg wate च ॥ STITT | आश्चिने नवमौ an wet atfere कलम् । तचा । आश्विनस्य तु ASS गवमौ VATA | जायते कोटिगुणितं दानं wet नराधिप ॥ TTS Haat यः Aine समाहितः | QUENT AAA TTS शभते फम् ॥ पद्मपुराणे | कार्तिके नवमौ प्रक्षा पिदरण्णासुत्छवाय च । Tat खान इतं TH WANES भवेत् ॥ इति ger भवनो ।
अथ पण्या SWAT | WSU शक्र श्रमो संवत्सरमुखो खता । wet खानं प्रदुर्त area fanaa: ॥ ब्राह्म | aye मासि सिते wa दश्मौ wade | (९) चजनवभ्यां garafata we
qRR uqaifantaal परि ेषखब्छे कालनिवये [२९ wet
हरते दग्र पापानि तस्माहशरा सता ।
तस्तं खानं प्रुर्वोत दागेव विशेषतः ॥ दशपापान्याइ मनुः |
पारग्यमनतद्धेव पेशन्यश्चा पि ate: |
Regnery वाङ्मयं स्वात् चतुविंधम् ॥
अदन्तानाञ्ुपादानं fear चेवाविधानतः |
परदारोपसेवा च काथिकं जिविधं .खतम् ५
पर द्रग्येव्वमिध्यान मनसानिष्टचिग्तनम् |
वितथाभिभिवेश्रख्च चिविधं कमे array 1 भविष्ये ।
He श्दक्तद शम्यां च भवेद्भौमदिनं यदि ।
Har दस्तचसंयुक्ा सर्वपापहरा fata: ॥ विष्णधरमन्तर |
दशम्यां ware च ae मासि कुजे दिने |
गङ्गावतीर्णा हस्तं TAIT WAT ॥
CA Vows Tat दश्रपापदरा सेव गङ्गाखानाग्मङ्गख- दिनसयुक्ा सर्वपापररेत्यथः । “प्रशस्ता तु WAS इत्यस्यानन्तरमेवं पद्यते, “देवा दशशरा WaT” |
गङ्गाखाने Ware: श्यादस्िन्योगे ea: | Ed दशपापानि गङ्गा तज भ GTA: |) शघुपापचयथाच द्रष्टव्यः ग तु गुरूपापपरिच्रधः, तदधिषयगुड- प्रायसिन्तविष्यानयेक्यप्रसङ्गात् |
^,
१३ Ges] एरतिधिनिखयप्रकर यम् |
तथाच गौतमः । एमांसि गुरूणि waft ब्रह्माण्डपुराणे | BMRA तु मासस्य TWAT WTI | तस्यां तारि gaat wat wean इति पुष्यदश्मो |
अथ पुण्येकादभौ |
TUTE |
एकादश्यान्त॒ नक्तेन भरः कुर्ययाद्चया विधि ।
मागेशोषद्क्तपच्चादारभ्याष्दं विल्चकः ॥
तद्त्रतं धनमद श्रेष्ठः रतं विन्त प्रयच्छति ।
TR ब्रह्मा ददौ भरौतस्तिथिमेकादशौं प्रभुः ॥
तस्यामनग्निपक्ाग्रो यो भवेन्ियतः ste: |
तस्यासौ धनदो देवः तुष्टो वित्तं प्रयच्छति ॥ SAAT |
Gagatent शक्ता सुपुण्ठा पापनाथिनौ | विष्णुधमीत्तरे |
एकादश्यां ward यदै वे पुमर्वसु |
नाजा खा विजया ख्याता तिथौमामुन्तमा fate: ॥
यो ददाति विशप्रसं यञ्च संवत्छरं तया |
उपवासपरस्तस्यां Tagen खतम् ॥ 80
ERR
gue uqaufanaat परिप्रेषखद्दे कालनियंये [६३ ee |
तस्यां अगत्यतिदवः सवदेवेश्वरो हरिः |
प्रयाव्याष् तमायान्तं तेनानन्फलं उतम् ॥
एकादण्यां सिते पके Gad यज सन्तम |
तिथौ. भवति खा ster faq पाप्रनाभिनो a
तस्यामाराश्च गोविन्दं जमतामोश्वरेरम् |
सप्तजग्महतात्पाफन्मष्यते नाज संशयः ॥
यद्चोपवासं कुरुते तस्यां खतो हि aaa: |
सद॑पापविभिमु्तो frente महोयते ॥
दानं यदौयते किञ्चित् git जनाद नम् |
होमो वा करियते wat खयं कथितं एखम् ५
इति पुष्छेकादश्रौ । अथ FURST ।
वाराहपुराणे. |
एकादश्ाुपवसन् पच्चयोरुभयोरपि |
Seat योऽचेयेदिष्णमनन्तफणभाग्भवेत् ॥ ब्रह्मपुराणे ।
दाभ्यं WHIT WRT ZT । विषते
दादभौषु च यदत्तं Garg च fave: |
श्रवणेन तु, युका तजापि दिजसत्तमाः ॥
(१) awa इति Ge |
™
RR we |] पण्यतिचि निणयप्रकर खम् | १३५
विशेषाद्बुधयुक्रास शक्तपक्ासु eet”) | भाग्येसंयता चेन दाद भो स्याग्महाफला ॥ भाग्ये" पुवाफास्गनो । | WHIM तु वैश्राखे We तु खातिसंयता | AeA च तथाषाढे मूखोपेता च swe ॥ वैष्णवे" शरावे मासि | तथा भाद्रपदे मासि AAV तु संयता | आश्विनेकादग्नौ Ger भवत्याजचसंयुता ॥ “श्राजके' पूर्वाभाद्रपदा | काति Catto अशग्यफणदायिका । faa: मागंभरौर्षे शक्तेकादश्चासुपोषितो seat भगवन्तं वासदेवमर्थेत् वसख-गन्ध-पुष्य-धूप-दौप-गेवे्ेवंशि-बाह्मणएतपरेः wag रला पापेन पूतो भवति, थावण्लोवं एला शरेतद्यौप- मवाप्नोति, उभयपचचे दाद शोत्येवं संवत्धरेख सरगंणोकं प्राप्रोति, arama विष्णुलोकं | गार्डपुराणे । मासि भाद्रपदे श्क्षा BST सा महाफला | फणं दन्त-डतानाञ्च तसां SITY भवेत् ॥ विष्णुधमे | माथा खमतोतायां वफ तु संयुता । arent या भवेत्कव्णा परोक्षा सा तिलदादभौ॥
(x) विग्रेषादुबुधसंयक्ता sare एगस्तथेति क ° |
dad चतुव्बैगे चिन्तामणौ vitae कालनि्ये [शद् ae
तिजैः खानं तिलेरामः तपेणश्च तिलोदकैः | दीपञ्च तिखतेलेन तथा देयं तिशोदकम् । faery देया विपरभ्यस्तसिन्ञहनि पायिव ॥ FAG WAT ATA भासि प्रलापते | एकादश्यां शष्णपर्े सोपवासो frafece: | दादश््ां षर्तिशारार war पापेः प्रमुच्यते ॥ तिशोदन्तों तिखस्लायो तिखशोमो feeiteat । free तिखदाता च षट्तिलाः पापनाश्रगाः # sae षर्तिलाम् रत्वा सर्वपापेः प्रसुश्यते । जौ णि व्षैसदसाणि aes मरोयते ॥ UGC ।
पश्चागनसखौ गृस-्धमिपु्लौ
मजे रविः स्याद्यदि wae ।
खमामिधाना करभेए SAT
तिथिव्येतौपात इति प्रयोगः ॥
afag गो-ग्डमि-डहिरण्य-वस्त-
दानेन wa प्रविहाय पापं।
सुरत्वमिग््रलममामयत्व
मत्याधिपत्य' जभते ATs: ॥
"पञ्चाननः fae: खमामिधानाः पारणमिधाना, ‘fafa’ दादौ, “करभे ₹स्तनश्जेण | दति पुण्या area | (x) तिलदाता तिलभोक्ठेति we |
RR Ge |] पर्यतिधिनिगेयप्रकरणम् | {eo
अथ GWA । स्कन्दपुराणे | चेजे जयोद्ौ Ger तस्यां que फलम् । पद्मपुराणे |
Ue VA जयोटश्यां खानं दानं समाचरेत् | फलं TTS तस्य कमणा Twa नरः ॥ तथा | चेजे ्क्गजयोटन्सां मदनं चन्पकात्मकम् | हत्वा सपूञ्य यन्नेन वोजयेद्व्यजनेन तु । ततः सन्धुचितः कामः पुश्च-पौचसण्डद्धिदः ॥ देवौपुराणे । कामदेवस्वथोदण्सां पूजमोयो यथाविधि | रतिपनौखमायुक्रः श्रशोकगुणण्डषितः ॥ कुम्भेन सितवस्ले वा लेख्या वस्व-फलादिभिः | खण्ड-श्कंर नेषे्ेः सौभाग्यमतुलं लभेत् ॥ MATS दमनकपूलेत्यवधेयम् | ब्रह्म पुराणे | चयोदश्छां यथाकामं कामः Tere जने, | च्योतिःशास्ले | BUTE जयोदभ्वां warfare: करे रविः। थदा तदा गजच्छाया श्राद्धे पुश्येरवा्यते ॥ दति पुष्यनयोदश्रो |
qe aqeatrntaat परिध्ेषसद्डे erates (236)
अथ पु्यश्रतुदं शौ ।
ATT GATS | | <a सितचतुरश्यां भवेत् काममङोत्छवः | जगुशटितोक्ििमिखज गोत-वाद्यादि ferret ॥ भगवान् BHA कामः पुक्न-पौच्चसग्डद्धिदः ॥ चे सितचतुदेभ्यां यः खायाच्छिवखन्निधौ | गङ्गायाश्च विशेषेण स न प्रेतोऽभिनायते A चेजशृष्णचतुदश्ठां श्रङ्गारकदिमं यदि | पिशाचत्वं gat ergyrTat खलाभ-मोजनात् ॥
ब्रह्मपुराणे | आषाढे मासि wastes शिवं ayy मानवः | सवेपापविनिमुकः सवंखण्यदमाभ्ुयात् ॥
मच्यपुराणे । ्राराधिते AVR च च्वनाकारासु यष्टिषु । ततः Baraat रमन्तं wright ॥ छता दभमयश्चेव वारिधानौखमन्वितम् | धूप-दोपादिभिः५ देवमोखितं काममाश्रुयात् ॥ लिङ्गपुराणे | ठशिके ware च या पाषाणएवतुदं ग्नौ | TARTANA नक्तं पाषाणभवणेः ॥ पाषाणकार पिष्टकेरित्यथैः | (र) एष्य-धुपादिभिरिति we |
१३ qe |] एख्छतियिनियवप्रक्ञरयम्। {de
ग्राह्ये । कार्तिके भौमवारेण fear were । तद्छामाराधितः खाणयेच्छच्छिवपुर WAT ॥ स्कन्दपुराणे । SF चतुरं शौ रक्ता श्रावश-प्रो्टपादथोः | माघस्य या BUT wat बडबला fe ary मद्छपुराणे | at कांचित्छरितं प्राप्य wena aay | या पुबथाति aat तु गिवतस्तपेयेद्यमम् ॥ यमाय धमेराजाय WITT चान्तकाय च। TASTY कालाय wares च ॥ NTRS दण्डाय प्रेताधिपाय पाशिने। भदुम्बराय घोराय चिषगुाय ते. नमः ॥ wane freien दात् wreatwenrsely | VATE पापं तत्क्षणादेव नश्छति ॥ - देवोपुराणे । तथा हष्डजयोदब्छं weary पिढरतर्पणम् | भोमाह इति माश्छातिश्रयं दशरेयति । सर्वासु च चलुदंशोषु नदोगखे खातो धर्मराजं पूजयिला पापेभ्यः पूतो भवति ।
दूति पुण्यचतुद्नो ।
९४० चतुष्वं चिन्तामणौ परिशेषखष्डे काजनियंये [29 eel
अथ पुरपोणेमासौ | wav: | माघे मासि तु wera पौणेमास्यासुपोषितः। | ब्राह्मरेभ्बस्तिलान् TAT सवपापः प्रसुच्यते ॥ अरज दानं पौणमास्यां विधौयते प्रधानत्वात् । ततखार्याश्तु- दं्वासुपवासः | विष्णुधभभोग्तरे । पौणंमासौषु सवषु मधचंसहितासु च । दभ्तानामिह दानानां फलं TMG भवेत् ॥ महतौ पौणेमासौ at यक्ता पू्न्दुना गुरौ । वैशाखो काभ्िकौ माघो पूरफिमा तु महाफला ॥ खन्दपुराणे | यस्यां पूर्णेन्दुना थोगं थाति जौवो महाबणः | पोणेमासौति सा जेया aergal दिजोत्तम | खानं दानं तथा जग्यमनम्भफखदं WAT ॥ ख्योतिःशाखे । sian सहितौ यस्यां दिवि शष््र-डस्यतौ | पौणंमास तु महतौ परोक्ता संवत्सरेण सा | तस्यां दागोपवासाद्यमकयं परिकौनिंतम् ॥ ATMS TAG तस्मात्पञ्चदओे रविः | yfdar Haat तु मच्छष्दा fe ar fafa:
(2) दिति we |
१९ अ. |] पखखतिधिनिबेयपक्षरयम् |
CAT च गङ्गायां ways नेमिषे तथा । महाशब्दतियौ खानं दामं आद्धमनन्तकम् ॥ CR गरः शरभो चेव प्राजापत्ये रविस्तथा | पूिमा ब्ये्मासख् मराच्येषठोति ati ॥ ` शेषः Aer, ‘array’ Theat । पद्मपुराणे । आग्रेयं डि यदा खचरं कार्निक्यां तु भवेत् कचित् | महती सा farfirsfer शागदानादिषुत्तमा ॥ ‘mae wien । यदा ured WATS तदा त्यां feat कचित् | तिथिः af ager ऋषिभिः oftatfiar ॥ 'धाम्बम्डशं' भरण्टौ | प्राजापत्यः यदा we frat तस्यां नराधिप | सा महाकाज्िको ster देवानामपि दुखेभा ॥ भ्राजापत्यम्दकं रोददिएौ | मन्दे TH गुरौ वापि aay च fee | जोष्येतानि च warfe खयं प्रोक्तानि ayer ॥ अजाश्वमेधिकं GS खातद्ध भवतो नृप । दानमच्यतां याति faret ate तथा ॥ छृत्तिका-राद्दिणौ-याम्बयक्ा या कार्भिकौ भवेत् | सा महाकान्तिको प्रोक्ता देवानामपि zea ॥
ब्रह्म पुराणे | 81
९६४९
१७२् चतुग चिग्तामयौ ufctawa कालनिये [र ae!
Gur महाका्निकौ खाष्नोगेग्दौ रुभ्िकासु ख । मघाशयोख नोवेन्दोमेहामाभोति कष्यते ॥ श्यो fat: re । Seve wer सौरिः fae च गुरु-चन्रमाः | VBE HATS स्वाग्धहामाच्ौति खा खता ॥ शालग्रामे मददाच्येष्टहृता पुंसां महाफला | ayrat चेव वेश्राौ eet वे पुदषोष्ममे ॥ आषाढौ वे कनखले केदारे wast तणा । महाभाद्रौ Aang कुलायामेव चाश्विनौ # पुष्करे कान्तिकौ कान्यङुणे सानेश्रिरो तथा । अयोध्यायां महापौषौ रताः खः सुमहाफलाः | महामाचतौ प्रथागे तु नेमिषे फाल्गुनो नथा ॥ सिङ्गपुराखे | | आशिन utdaret च wanted निति । कौमुदी सा समाख्याता काया Stefi ॥ कौसुर्थां qorawent xara खितं । guafifan: saceniace भवेत् & arena पौणेसासौ च wer erefrerfert | Hear फाश्सनिका डा च Her खोकविष्धथे ॥ वाराहषुराणे | फार्गने पौदंमाखां त् दटवासदिखासिनो । नेया खा फाश्गनो लोके कार्यां लोकसद्धद्कये # इति पुष्छपूणिमा |
९९ Ge || पुष्यति धिभि्ंवण्कारयम् | ९७९
अथ पुण्यामावास्या | शातातपः | अमावाख्चा भवेद्धारे थदा अमिसुतश्च वै | जाङ्वोखानमाजेर गोसस्तफलं समेत ॥ महाभारते | अरमा KA तथा भौमे agar यदा भवेत् । THe TC नाम सुथेपवेश्रताभिक ॥ विष्णुपुराणे | wararer wet मेब-विन्ाखा-खदयो निनो | mig पिदश तराप्रोत्यद्वार्विकौ ॥ wifey “विश्ाखा-खातियोगिनोति we: । ‘ae? अतुराधा | अनावाख्ा यडा TH रौद्रं वा पुनर्वसौ । इादभाब्यो तरा त्ति प्रयान्ति पितरोऽ्चिताः ॥ CW आद्रा । वाखवाजेकपादचं feet कक्तिमिच्छता | वाङणे Weer देवानामपि दुभा | ‘area? धनिष्ठा, अनेकपादं" पूम्येभाद्पहा, "वारं wafer, “Weer पूर्वाभाद्रपदा । माधासिते पञ्चदशो serfs दुपेलि ati वदि area । "शेव are: ख परः परिदश म दगयङक्ोमं प watt ॥
९४४ चतुष्वैगं चिन्तामयौ परिश्ेषख्ये कालनि्वेये [९९ ae
‘ATES’ शततारका | इति Terararear |
[णि
अथ नाना FUT |
AAT HATS | प्रतिपद्यपि gor तु षष्ठां whet awe a! भवि्त्पुराणे । WATS ठतौषाथां चलु्यां चेव भारत | हृष्णपचे च पञ्चम्यां खातः fare ॥ WATS | Want ar यदि at aut eet वा सत्तमौ वथा | रविवारेण seat तिथिः पुष्यतमा खता ॥ सौरपुराणे | सोपवासखतदेष्यामष्टम्यां च सुरेश्वर | wg पूजयते नित्यं ae तुब्यति WET: ॥ अष्टम्याश्च Watt थः शिवं शंसितत्रतः | मुसुखः पूजये जित्य ख wicifud we ॥ वाराहपुराणे । ्रष्टम्यां च Weal राचघादिप्रपूजनं | गवम्यां माटयागन्तु TERT जनादेनं ॥
पौव-माचाष्टमौ Te चे मासि watewt |
+
१९ We |] wufafufraarecaz |
काञ्िकौ पौणेमासौ च दादर कौन्तितोष्लरा ॥ ‘SUT ATTN । खन्दपुराखे | SY WHAT इादश्ौ च तथाविधा । चतुर्थौ पौणंमाखौ च fey पुष्छतमा खता ॥ उपवासादेव | पौणमाख्याममावाख्ामटम्यामष्टकासु च | चतुदंश्सां छतं खानमष्टम्वां शिवसजिधौ ॥ ATH: | एकादशं fat we gad थदि ana | दइादश्णां वा यटाग्रेषपापश्चयकरं सतं ॥ व्यासः | Wa वा थदि-वा wa चतुय वा wad । ` भौमवारेण युष्यासौ सोमवारे कुड्कयैया ti अमा वे ोमवारेण रविवारेण सक्तमौ | चतुर्थौ भौमवारेण agreed फं ॥ शङ्कुः । | अमावाश्वा तु सोमेन सप्तमौ भागमा सड । चतुर्थौ मिपुचेए बुधवारेण चाष्टमौ ॥ चतख्स्तिथयः Gar: qe: खखयेषहणादिभिः । सवंमख्यमजोक्ं खाम-टान-जपारिकं ॥ शातातपः ।
q8¢
अतुव्यंगजिष्लाभयो बरिशचेषलब्दे wrefrae
अमावास्ा सोमवारे Qa च Twat |
श्रङ्गारकदिने प्रापे चतुर्थौ वा Vaeut A
लज थः कुर्ते कमं wa वा यदि वाष्डभं |
वष्टिवषेषरश्लाशि ant तत्फलमस्मते ॥ ब्रह्माष्छपुशाके |
दुगौत्छवस्छ नवमो विष्णुख्वापमदादशो |
वद्धिश्वाक्गवष्टो च मर्थो माथवन्नमौ(९ ॥ विष्णुः |
पञ्चदशौ पौणंमासौो पञ्चमो दादशौदयं ॥
संवत्धरमयुष्ानः सतत विजितेष्धिवः |
qua way qivitel च मच्डलति ॥ शिङ्गपुराणे |
meet चिते पचे माधे areata निभि )
SITUA Ws: पौंमास्ां were: # faarare: |
ufeaguzener fetter a नियः सता ।
कतौया तु भवान्याख चतुर्थौ तच्छुतख्छ च ।
भावानां पद्चमो TAT वौ ओष्ठा गुद तु ॥
सप्तमौ ANT परोक्षा दुर्गाया Weal खता |
मादर्टां svat मोक्षा दध्मो बादकः खला ti
एकादघ्ौ षोएान्तु दादौ wafer: |
(x) माघमासस्य सप्तमोति क ० |
नि
[९९ ० ।
५.९ अ |] पष्छतिचिनिखयप्रकादरयम् | १९७
योदश waye farsa चतुद नो ॥ पोंमासौ तथा भातुख्तिथौनाद्खुकलमा खता | अमावाख्धा सवैरेव पिश्ये कमेष्युदाइता ॥ दूति ओमरहाराजाधिराज-ओ्ओमरहादेवोयसमस्तकरणाधौश्वर- सकलशविद्या विश्रारद-ओओ्ेमाद्धि विरचिते चतुवेगै- चिन्तामशौ परिेषखष्डे arafade प्रतिपडादिपुष्छतिथथः ti
[ qes |
अथ VASAT: |
अथ नघ्षचयुक्ततिथिनिखेयः | खन्दपुराणे | प्राजापत्य्संयुक्षा WU नभसि चाष्टमौ । सुह्ननेमपि ay sitar सा महाफला ॥ अवणदादश्यामण्येवमेव | ang | RIM RACY शत्रा पुश्तमा Wari नतु सा तेन संयु्ा तावत्येव प्रशस्छते ॥ इति । अन्यच तु यावता Ha GEN समाप्येत तावति Ae गचजादियक्रापेखणोया TER TET । कृन्तिकादिभरण्छन्तं वारा बा tirana नेते संयोगमाजेण पुनण्ति सकखां fate ॥ इति । Swe ब्रह्वेवक्ं । पूष्वेभागस्िथेयेः स्वादुखयोगान्वितो भवेत् | सा तिचिः खकला ger मानो wow संयुता ॥ aaa तिष्ठते ब्रहस्तावत्काशः wwe | qm-yatfan wa तस्यां mane भवेत् ॥ इति गखचयुक्तिचिनिणेयः । (१) रविसाकमिति we ग०।
९४ ख° |] यगादिनिेयप्करणम्।
अथ युगादिनिणेयः। स्छन्दपुराण-भविख्त्यराण्योः । गव्यां शक्रपचस्य कान्तिके निरगात्कतं । राधे सितदरतौयायां चेता वे समपद्यत ॥ दभ तु माघमासस्य ASH दापरं युगं, कलिः शृष्णजयोटश्यां ara मासि fara: | यगादयः सता हेता दस्याच्चयकारकाः ॥ मागरखण्ड़ | श्रधमा WU राजेश युगाद्याः Frere: | यासां संकौत्तेमेनापि Stat पापसञ्चयः ॥ मवम का्तिके wat ठतौया माधवे fear t अमावास्या ATS च नभस्ये च Watayt ॥ जेता-शत-कलौनान्त दापरस्योदयः क्रमात् । ara दाने जपे eta fara पिदरत्पणे | SAMA SIRTTY: FRAT महाफलाः ॥ ‘area’ jure, “सिता शक्ता, "तपस्ये" are | मद्छपुराशे | वैशाखस्य SATA या नवमो AAAS तु | पञ्चदश्वपि माघस्य नभस्ये च wate | य॒गादयः खता हेता दत्तस्याचयकारकाः ॥ देवलः । `
दयोया रोद्दिणौयक्ा वैशाखस्य सिता तुया। 82
१४९
६५० चतुव्वेगं चिन्तामणौ पररि ेषखग्डे कालनियये
मघाभिः सददिता wer नभसे तु जयोदभो ।
युगादयः खता येता दन्तस्याच्यकारकाः ॥ विष्णुपुराए-भविय्यत्पुराणयोः |
Tae च माघे" Tay रष्णपकच्चपदमनुषच्यते |
वैशाखमासस्य तु या तौया मवम्यसौ कार्तिकश्क्तपदे | नभस्यमाससश्य तु WUT जयोदशो पञ्चदशो च माधे॥ एता यगाद्याः कथिताः पुराणे शरमन्तपुष्यास्तिथयश्चतसखः |
श्रत एव नारदौोयपुराणे |
दे शकते देष wt तु युगाद्याः कवयो विदुः ।
Ta पूव्वङिके ay BA चेवापराङिके ॥
ब्रह्मपुराणे |
माघस्य पौणंमासौ युगादि रिलयुक्ं | वैशाखे Taree ठतौयायां हतं युगं । कार्तिको LAT त॒ जेता च नवमेऽहनि ॥ श्रथ भाद्रपदे रष्णजयोदश्यान्तु दयापर |
माचे तु पौणंमास्याश्च घोरं कलियुगं तथा ॥ ances तिथयो य॒गाद्यास्तेन विश्रुताः ।
फलं द त्-डतानाञ्च श्रनन्तं परिकन्तितं #
तया |
[९8 Ge |
१४ we |] यगादिनिबयप्रकरयम् | ६५९
एताखतसखलस्िथयो युगाघा- दत ङतश्चाख्यमाश्ट विन्द्यात् | ut युगे वषेश्तेन oe युगादिकाले दिवसेन ara’) ॥ भविग्यत्पुराणे | वेग्राखस्य SNA था समा कृतयुगेन ठु । नवमो athe या तु चेतायगसमा तु सा॥ WHIM TWA ठु दापरेण Wat a A | माघे पञ्चदशो राजन् कशिकाखसमा तुसा॥ कचित्तु कलछिकालादिरुच्यत इति पाठः | एताञख्तस्तो THK युगानां प्रभवाः इभाः | युगादयस्ह He Aaa: पूवख्रिभिः ॥ उपवासस्तपोदानं आद्ध शोमो HTT | यदा तु क्रियते किञ्चित् स्वँ कोटिगुणं भवेत् ॥ “हतयुगेन समेति समयेऽपि तयुगे प्रत्यहं क्रियमाणेन कमेणा mage भवति तावदस्यामेकस्ामेव तिथाविल्ययेः | WIS | यदा चन्र Bag यदा तिग्य-शृरस्यतौ | एकराशौ) समेग्यन्ति प्रवेच्छति तदा रतं ॥ अच केचिदाहः |
(१) agafafa qe | (२) र्कराच इति Ge |
९१२ चतुन्बेगंचिनामकौ परि्ेषख्डे कालनिदेये [११ ख,
म गवादि ग्न्दवदेशाखादिशरब्धा जप्रावधवा्ाः किन्त सौरशा- नमासवचना इति प्रागुक्त, तथा सति वेश्राखस्य हितात् उभवचापि तियिद्धेधात् तज युगादिदयप्रसक्तिः, तथा सति wre इति oft सञ्चाममतुपपन्न, wna सति सौरवाख्माखविनिगमनारथे^ ry केचिदाहः । चाद्रमाससमाश्रया^९ यगादिरनुष्टानाहां पिद्रकावे- प्रधानलात् चगादौभां पिढकार्थेऽपि चाश्रमासप्रारम्मात् |
TSM |
आष्दिके पिदकार्थं च awarxae: wa: इति। सितासितपचव्यपदेर पकद्याह्मकलत्वात् चाश्मासाश्रवतेव ध्यते | किञ्च । माघासिते पदौ कटाचि- दुपेति योगं घदि वारणेन | wau काशः स परः पिष MWe प शभ्यतेऽसौ ॥
दति wet: “चासौ वेश्राख्यामावाख्ा रोरिश्यां समपथत" दति श्रुतेः चाश््रमाखषगता एव युगादयः समवगम्बन्ते(९) म हि मक रादित्धे aa श्तभिषायोगोऽमावासख्यायां सम्भवति, तथाते हि रविमण्डलान्तनिंवेशाचन्द्रस्य रविसंधुक्लात् श्भिमौऽपि मकरगा- मिता स्यात्, तथा सति शतभिषायोगो न श्यात् कुम्भसम्नन्िवात्
(९) स्ौरचानग््रमासविभागायंमिति we | (२) चाद्मानमासासख्येति Ke | (श) चाग्रमासगताया खव तियेर्युगादित्वमवमम्बत द्रति we |
हि
१९ ° |] यमादिनिशय प्रकर कम् | १५९
तद्याः, ङुन्भादित्ये रवि-चश्मसोरेकराशिवभ्तिले वारणएयोगोऽनु- बन्धेयः, तथा wey शष्डजयोद्रौति विगिष्टथुगादौ चाक wed दशेति, नेवं aft युगादिषृत्कषेसक्तिः, पिटकाय्यैपरतया सौरमासागोशराया सिथेरथुगा दिलेनोत्कवेप्रसक्तः । उत्कषेः काशटद्धौ स्यादुपाकमेादिकमेषं | अरमिषेकादिटङ्कोनां न arnt य॒गादरिषु ॥ दति निषेधात् । swat सत्यपि चुगादिदिते चेव पिढका- चाङ्गलात् fae: सौरमानता “तियिदंवकायायिवद्लोे चाश्रमसौोया पिदकायोाभिमता ऊष्वेमगयाजेख्चरग्तौत्यपरः are: पिद्र्णामिति वचनात् तत्पूवेकालसम्बस्धिपिढका्थीत्कषौ भारुपपनञः, तेन ङ्ुन्भा- दिराभरिगतर विमासेऽपि माघादिलाभादमावाखादितियौनां युगा- दिलं सौरमासगतानान्तु देवकं wet are इति आद्धका- शामिधानपर भवति | विष्णुः | - एतानि आद्धकालानि faarare प्रजापतिः । इति । .. तज युगादि चदय तथाच यददणमाघसित इत्यादि तत्चाश्र- मासगतय॒गादिप्रतिपादमपर व्याख्यातं, TIT “त्र एव कालः षदर- wary Get धगादिलवात्युख्यतरो नवजयो गात्पुष्छतम ईति | we | | | | दशदरास् नोत्कषंञतुम्बेपि युगादिषु । SURAT NCE षादितः ॥ दति Vote, तदसन्भूलवादुपश्चदएलादुपेखशौयमिति। श्रज
que aqadtamaat ufedwwa कालनि्वंये [ee qe
पण्डितपरितोषता qavafafyaaweqead, Weare एव wa वेश्राखादिव्यपदेश्भागिता तज च ate शब्दप्रृन्तिरिति, ताव्पवंमेव निरा्तं |
यन्तु पिदरकायप्रधानलाद्युगादौनां पिटकार्येऽपि ware: खतसद्गतयुगा दियणमिति, तश्च, सौरे we fren विधि- रिव्युक्रा परोक्ष । न च पिरका प्राधान्यं युगादिषु देव-पिढरकार्च- खम्बन्थिलात् । तचयाचोक्ं । “श्रनन्तपु्यास्ििथयद्चतस्द्ति। तथा व्यासः। “चान-दानादिकं सवे यगादावच्चयं भवेत्” इति । न च सितासितपचमेव तावच्चाश्रस्य, सौरोऽपि तस्भवात् |
ay “माचासिते पञ्चदभौत्युदाइत न तेन चाश्रमासादिगता- मावाख्यादिका तिचियेगादिरिव्युष्यते, far चाग्रे मासे गचज- युका सिनोवाखो पिददर्तये भवतोति न तु योऽयं are: पिदर- वभः ख यगादिमेघापरपक्चादिव्वभावात्। माघे WHAT EAT चुगा- दिञचान्दरेपि सा तिथियुगादिरिति चेत् । नेवं । सौर-वाशख्माखवि- निगमद्ेतोरभावात्। न चोभयनापि aries, wre इति परिख- SMTA: | म च शआराद्ूकालाभिप्रायेणेतदचन, “चतस युगादय इति वाष्टका ब्रौहि-यवपाकादिति वचनाथुगादयखचतसखस्तियय इति गम्यते, तथापि का चुगादिरिव्युच्यते शौरमासगतेति, श्रन्यवो- wee: erg’) न च पिट काथ त्कषौ वचनादिति मन्तव्य, वचना-
(१) यवः येयः काल इति ख ° | (२) खग्यायु त्कबेः स्यादिति we |
™~
28 We |] युगादिनिगेयप्रकरयम् | ६५५
भावान्तत्कषौ य॒गादिख्िति तिथयञ्च सवेथोत्कषं प्रतिषेधन्ति, ठषा- दिराशिगतर विभागे दशशरादितिथिपृञ्यलापदे श्ात्^९ । GIFT | दश्रास मोत्कषेः Wee युगादिषु । उपाकमे-महाषष्टयोद्धेतदुकं टषादितः ॥ दूति उत्कषंमिषेधाच्च । “परः कालः पिदण्णमिति परशब्दः ओेष्ठतावचनः न तु पूरव्वैकालगतकायौत्कषेप्रतिपादकः। नचवा' दशहराखिति THATS, वचनात् समस्तश्रास्लवित्परिग्रहाद्ूलोप- MAAS) Ty शाङ्खःधर वयास्थामं नेतदेदिकं वचन येनाविचारितसु- पाददौमहे, तस्मात् सकलजनप्रसिद्यानुग ्ादनुष्टामादराच्च सौरमा- सगतेव युगादिरूपा देया, न चाद्मासगता, न fe मिथुनादिघे प्रएक्तादश्मो दशहरा garfea चासितपञ्चदश्ौ श्रमावास्या दति विधानेऽपि अदधते, तस्मात् सौरमासगता य॒गादिरिति सिदधान्तः। वयन्तु ग्रमः यद्यपि ्ैग्राखादिग्रब्दाख्ाश्रमासवचना एवेति मास- mera निरूपित, तदापि प्रागुदाइतयुगोत्कषं निषेधकवचनपयालो- चनप्रसिद्यानुगण्छानुष्टानादराथं सौरमासगतेव य॒गादिर्याद्येति ।
दति युगादिनिेयः |
(९) दश्हरादितिधिपुब्बेत्वो पदेश्रादिति we |
१५९ चतुव्व॑मेचिन्तामडो परिशेषखण्डे arate
™
अथ युगान्ताः। ब्रह्मपुराणे | que सिंहसक्राग्यामन्तः तयग तु । अरय ट िकसक्राग्धाममस्तेतायुगश्च तु ॥ Hag ठषसंक्राग्धां aang संया) । तथा तु Gaara: कलियुग तु ॥ आ्रदित्धपुराणे | fears रेवतौ यजन गमनश्चेव राशिषु, ुगाग्मदिवसं विद्धि तजन टदानमनन्तकं ॥ awe विषुवे चेव सौम्ये वा मिहिरो afe | क्तम श्एक्त-ृष्णा वा युगा दिवसं विदुः ॥ “सौम्ये वेतयुद गयनं । ब्रह्मपुराणे | गाधेषु WAG ओआआद्ध मचयसुच्यते | पद्मपुराणे | धुगादिषु area खान-दान-जपादिक |
[९8 qe|
यत्किञ्चित् क्रियते तस्य sare: फलसािणः ॥
मनुः | avenfud दामं भवेदत्तं युगादिषु | कमे ओआद्धादिकष्चेव तथा मन्वम्तरादिषु॥ इति yar: |
(१) aga इति we |
१४ Ge |] नामायु गध्भगिगेयप्रकर णम् | ६५७
अथ नानायुगधमीः | AMARA: | afaq शौचमाचारः प्रतिकालं विभिद्यते | लानाधमेः प्रवर्तन्ते मानवानां युगे य॒गे ॥ मनुः । wal कृतयुगे धमाः जेतायां eat परे । अन्ये कलियुगे wet युगकासानुरूपतः ॥ तपः परं तयुगे जेतायां ज्ागसुत्तमं | दापरे यश्चमेवाडराममेव कलौ यगे ॥ तपः" waparnraurfe, “wr ध्यानं | महाभारते | तपः पर तयुगे जेतायां ज्ञानमुत्तमं | हापरे यश्नमेवाङदोनमेव कलौ गे ॥ तथा | तपः पर BATT चतायां ज्ञानमुच्यते | द्वापरे यश्नमेवाङः कणौ दानं दया दमः ॥ इस्तिः | ॥ तपोधभेः तयुगे ara जेतायुगे रतं | इापरे erat: the: तिथे दानं दया दमः i ‘fora’ कलिः | शिक्गपुराणे |
ध्यानं पर तयुगे Sarat ज्ञानमुच्यते, 83
१५८ चरुष्व॑गं चिन्तामडो परिश्येषखद्डे कालनिखंये [२९ a!
रटन्तं दापरे युद्धं दानमेव कलौ युगे ॥ शिवपुराणे |
ध्यानं पर शतयगे Sarat दइवमक्रिया ।
अहिंसा परे ta wet शवीद्छवः खतः # इति ॥ तथा ।
ध्यानं परं तयुगे Sarat शिङ्गपूजनं |
दापरेऽध्ययनं तिये महादेवस कोशेन ॥ तथा |
ध्यानं परं wrest Sarat यजनं तथा ।
दइापरे छिक्गपूजा च कणो गश्ङ्ूर कौ न्नेन ॥ विष्णुध्नान्तरे ।
ज्ञानं पर शतयुगे जेतायाश्च तपः पर ।
दापरे च तथा यज्जः प्रतिष्ठा च कौ य॒गे ॥ मनु-ष्दस्यतौ |
क्ते यदब्दाद्धमेः खात् ततचेतायाग्हतजयात् |
द्वापरे तु जिपकेण कलशावद्ा तु तद्भवेत् ॥ ब्रह्माण्डपुराणे |
जेतायामाग्डिकोधरमौ परे नासिकः खतः |
यथाग्रक्ति चरम् AIST प्रायालकलखौ ॥ विष्णपुराणए-ब्रह्माण्डपुराणएयोः |
ama द श्रभिर्वर्ः बेताथां wats तु ।
(र) wa इति we |
“=
|
ee
१९९ Ge |] भा मायुगधम्मेनिगेयगप्रक्र खम् | que
दायरे AH ATV MTT तत्कलौ ॥ खछन्दपुराणे | गद्या were देवः जेतायां भगवान् रविः । TUT भगवान् विष्णुः wet देवोमहेश्वरः ॥ वेरापुराणे | शृते माराय WE: aera | अेतायां यज्ञरूपेण WETAY दापरे ॥ RATT । wa जेता दापरञ्च कथिरित्येषु केश्वः | मानावर्णामिधाकारो नानेव विधिनेच्यते ॥ Bt इक्त्ल्र्बाङजेटिणो Tena: | VUTMATIT ताल्ाच्विभ्वदण्ड-कमण्डशम् ॥ मनुब्यास्त॒ तदा शान्ता गिर्वेराः BW: समाः | UN तपसा रेवं समेन च दमेन च ॥ इंसानुवशौ वेक्ुष्टो वयौयोगेश्वरोऽमखः | ईरः पुरुषोऽव्यक्रः परमात्मेति गोयते ॥ जेतायां रक्रवशाऽसौ चतुबांङस्तिमेखलः | हिरण्छकेशस्वय्यात्मा सक्लवादुपलक्णः ॥ तं तदा मनुजा रेवं सवंदेवमयं इरि | यजन्ति विद्या य्या धर्मिष्ठा ब्रद्रावादिभमः ॥ विष्णयन्ञः एत्चिगभेः सदेव उर्क्रमः | इषाकपिजैयतञ्च उरगाय cata ॥
९९५ was चिन्तामौ tase कालनिर्धये [१७ we,
दापरे भगवाम् रामः पोतवाशा भिजायधेः । श्रौवत्छादि भिरङ्ेख लचणेरुपख चितः ॥ तं तथां qed त्था महाराओपणल्शं | यजन्ति वेद-तन्ताभ्यां परं भिज्नाखवी भप 0 HA वासुदेवाय ममः संकषंशाय च । प्र्ुखायामिरशद्धाय ठुग्ं भगवते ममः ॥ नारायणाय GIT पुरुषाय महात्मने | विशरेश्वराय विश्वाय सवग्तात्मने ममः ॥ इति द्वापर sate स्तुवन्ति जगदौश्वर । नानातन्लविधानेन कलावपि यथा wT ॥ छष्णवशे विषा wa साङ्गे पाङ्गाखपाषैदम् | यज्ञैः संकतेनप्रायेर्यजग्ति fe सुमेधसः ॥ एवं युगानुरूपेए भगवान्यगवत्तिभिः । मलुजेरिष्यते राजंन्ेधसामौश्वरो इरिः # अपराजितण्च्छायाम्। ` सोमं वामेन wes दशिणेन रविं वदेत् । afe इद यमध्ये यो वासुदेवं प्रकोतयेत् ॥ श्रादिमून्तिदिंजेः ञ्यः ओेतवणेः छते युगे । ` संकर्षणो वदत्येवं लाङ्गलं सुषलं तथा ॥ THA: प्रपूथ्येत चतायां उचजातिभिः। meet erat yet ae: शरधतुधंरः ॥ Taqwa: पोतवासाः भिस्न्नानप्ररायकः |
wee . MATIN aR aT ATA । . ` qr
कलौ ua firegre: wad शद्रजातिभिः ॥ . WUT TWAT चमे VE करदये । ` जासयन्न खिद विन्न vasa विनाश्रयेत् ॥ अपराजितष्च्छायाम्। चटम्बेदादि विभेदेन हतादियगमेदतः । विप्रादिवणेभेदेन wags: ॥ ब्रह्मा पितामहखेव विरिचिः कमलासनः । ` wae इति ater ae: परमेष्ठिनः ॥ ` पुस्तकं शाशस्जञ्च war चेव कमण्डलुः | रहए wah: शते तु सखदायिनो ॥ Say ₹वाङख कणंकुण्डलमण्डितः | मालायुक्रः QUAN मांखलाङ्गः सकेश्कः ॥ तप्तकाञ्चमवएभो रनहारोञ्वलद्युतिः । केयर कटकम्रायः स्वाभरणग्डषितः ॥ कऋषयद्ाजिताः कार्या देवतानाश्च wesw | चतुर्वेद समायुक्रो ब्रह्मा स्यात् सवेशरान्तिदः ॥ दकिणधःकरक्रमादायधानि वेदितव्यानि | सिद्धा्ेश्च्छायाम् | पुसकाच-सवो-ङ्खण्डो रते Ae wage:
(१) पुस्तकात्तौ खवं कुण्डो छते ब्रह्मा wage: इति we) पक्त काच्तुकुणडो छते ब्रह्मा चतुवाड्श्वतुमुख इति ग० । पाठदयमपि न समौचौन विमाति।
९६२ चतुव्ब गं चिन्तामणौ परिपेषखब्डे कालनियंये [२७ ee) |
ब्रह्मनामा च खडम्वेदप्रधामः yore fast: ॥ | कमणाचौ wares Geng पितामहः | Saree चतूर््वदप्रधानः qe fer: ॥ अपराजितष्च्छायाम्। ` कमण्डलु चाच VAY TAH तथा | पितामहो भवेश्भून्तिसेतायां सुखदाचिनो ॥ सिद्धायष्ष्छायाम् | संपूव्धो दापरे वैश्वेविं रि धिः शएक्षसामछत्(९ । श्रशसज TINY GF FS धारयम् ॥ श्र-खुवौ FURY FUT च कमशासनः | कलावयवैमुख्याऽसौ wae: प्रपूच्यते ॥ ATH । अर्द्ध करे दके खक् तस्योपरि sear | वामे ठु पुलकं WA AUG कमण्डलुः | कमणासनं करे तु श्यात् शवंवणेसुखप्रदः ॥ विष्णुधमं न्तरे | पुष्करन्त हते सेव्यं Sarat नैमिषं तथा । RL तु FCAT कलौ गङ्गां समाश्रयेत् ॥ WONT: ॥ छते तु मानवो धर्मः रतायां गौतमस्य च । दवापरे शाङ्कलिखितः कलौ पाराशरः wa: ॥
(१) शुकजदधवभ्ददिति ख०। (२) wre खतिरिति we |
n=
१९ °|] भानायगधम्भेनिखयप्रकरणम्। ९१
कालोन्तरपविन्ारोहणप्रकरण्े यगभेदेन पविषद्रग्या्छमिहि- तानि | | हृते मणिमयं कायं चेतायां Paar । पदं इापरे सं Airey कलौ हितम् | यतिभिमांनस art दागवं arene हितम् ॥
इति मानायुगधर्माः | 1
अथ युगभेदेन वर्ज्यानि |
तच शातातपः |
BIEN BAIT Frat गराममुत्सेत् |
दापरे हखमेकन्तु कन्तारन्तु Tet युगे ॥
ते ware पतति at wits तु ।
इवापरे तन्लमादाय कलौ पतति RAT ॥ कचित्वन्यथा पाठः दवापरे aagerd |
दति anion वर्व्धानि |
अथ कलियुगधम्भाः । महाभारते | wet नमः fares मन्तरेशानेन शङ्करम् | सरत्कालं सभश्वच्य सवपापः प्रञु्यते ॥
g¢e चतुम्बेगं चिन्तामणौ ufctuea कालनिखंये [reg
सर्वावस्थां गते वापि युक्तो वा सर्वपातकैः | wel ममः शिवायेति gaat स कशो नरः ॥ श्ायेनापि ममस्कारः प्रकरः TITUS | संसारदोषसन्धानमुदिष्टो न करः कलौ ॥ तथा | | सदा तं यजते यस्त॒ age सुनिपुङ्गव । fay वा खण्डिले वापि कौतुकं विधिपूर्वकम् यगदोषं विनिजित्य रुद्रलोके प्रमोदते ॥ लिङ्गपुराणे | कलौ Mat महादेवः श्रङ्रो नौललोहितः | प्रकाशते प्रतिष्ठां धर्मस्य fawareta: ॥ चे तं विप्रास सेवन्ते येन केनापि wer | कछिटोषं fafafie प्रयान्ति परमं पदम् ॥ व्यासः । ध्यायम्ते यजन्य्नेस्तेतायां दापरेऽचंयन् | यदाप्नोति तदाप्नोति wet wel केशवम् ॥ भागवते | कलौ सभाजयग्धार््यां eT: सारभागिनः । यज सद्ौत्तनेनैव सवंखाथौऽमिखभ्धते ॥ “सदो तेनेन' इरिसद्गो त्तमेनेत्ययः | न छतः War लाभो देहिनां anaarfae यतो विन्देत परमां शान्तिं mata date: ॥
~
१७ °|] मागादगधन्भनि्ंयप्रकरथम् ।
अग्निषुराणे | | मालि भेयसकरः नां विष्णोराराधनमाग्भे । युगेऽख्िन् तामसे चोरे यश्च-बेद विवजिते ॥ सर्वो ताराधनं राजन् eyes wet युगे । अदभ्यश्थे इरि भशवा इते वर्षेत गप । विधानेन फलं लेभे चअहोराबात्कशाविति ॥ तथा । कलौ कञिनखध्वंसं waren इरिम् | stan मरा fraps’ wer चथा हरिः « धश्योस्कवेमतोवा(९ तु प्राग्नोति पुरषः कलौ । खर्पायासेन WANTS ARIE कलौ । धन्ये कौ भवेदिप्रा अण्पङ्ञगेर्महत्खलम् ॥ विष्णधर्मेन्तिरे । देवतावेश्रपूवांणि भगराणि कलौ युगे । SHUT ACUTE: खनेखो कमभौ पुभिः॥
इति कजिधगधर्माः |
(x) अतौत्वेति प्रयोग षेः | 84
९८४
|
| ded waenitenmat ufitweas कालनिंये [yee
अथ कलियुगवर््यानि |
आ्आदिव्यपुराशे । यस्ठ॒कार््तथुगो wat ग aie: कलौ युगे । "कान्तः" कतयुगसम्बन्धो । तथा नियोगं प्रश्ल्योक्रम् । अयं कातेयुगो धर्मो aie: कणौ गे । FATS ABI WITTY कमण्डलोः ॥ गोजाग्माढसपिष्डाञ्च विवाहो गोवधस्तथा । गराश्वमेधो मदश्च कलौ wey दिजातिभिः # तथा | | अढायाः TACATY व्येष्ठां शं गोवधन्तथा । कलौ पञ्च न कुर्वत wears कमण्डलुम् ॥ WIT | देवराच्च gaat गोवधश्च कमण्डलुम् । seat पौरवं मेधं कलौ पश्च विवयेत् ॥ तथा । यथानियोगं धर्म्याणां नहि धेन्वा बधोऽपि च। तथोद्धार विभागोऽपि नेवं सम्भरति ane ॥ श्रादित्यपुराणे। WIT: WHAT: GT: सासुद्विकमुपश्रुतिः। उपयारितमादेशाः सम्भवन्ति कणौ कचित् ॥ as
wo मानाय॒गधम्भनिकंयप्रकरयम् । ९६७
तस्मान्तस्माचलाभेन काय्यं पञ्च म कारयेत् | तथा धरमसमावेश्रादन्यान्यपि कलौ युगे ॥ वश्यानि |
विहितान्बपि कर्माणि ध्मेलोपभयादुधेः(९) | समयेन निटन्तानि साच्छभावात् कलौ युगे ॥ विधवायां प्रजात्पन्तौ देवरद्य नियोजनम् | बाखिकाच्तयोन्यास्ह मरेशान्येन safe: i कन्यानामसवर््ानां विवाद दिजन्मभिः | श्राततायिद्दिजाग्याण्शं wags हिंसनम् ॥ farerat तु नौयातुः शोधितस्यापि aye: | water च सर्वेषां कमण्डलु विधारणम् ॥ महाप्रस्धानगमनं गोषंश्ञत्निखच गोसवे | सौजामश्यामपि GUTTA च BE: ॥ अग्रि डोचहवण्याख लेडोलो ढापरिग्दः। वानप्रखाञ्रमद्यापि want विधिशोदितः॥ ATA AAAI GATE ST तथा | म्रायञिन्तविधामश्च विप्राणं मरणाग्तिकम् ॥ संसगेदोषस्तेषाञ्च महापातकनिव्कृतिः | वरातिथिपिदभ्यञ्च पथ्युपाकरणक्रिया ॥ TMT TAA परिग्रहः | सवर्णान्याङ्गगादुष्टः sai: शओोधितेरपि ।
(९) कमभोगमयाद्वधेरिति ग° |
des waaafentaat षरि्ेषखद्दे arefesy (२४ अ,|
श्रयोनौ sae oe परित्यागो गुरुख्िखः ® परोहेश्ात्मसनधाम Sears वजेनम् | प्रतिमाभ्ववेनायाय AEN सधमंकः ॥ अिसद्चथनादुष्वंमङ्गस्पशरे गमेव च | | सौमिचं चैव विप्राणां सोमविक्षयणं तथा । | वड्मक्रानप्रेनाश्ञदरण्ठं CTA: ॥ एतानि खोकगु्यथे कलेरादौ महात्मभिः । | निवस्तितानि विदद्धिषयेवखापूवेक qu: । | समयया पि साधूनां प्रमाणं बेदवद्भवेत् ॥ BITTY । सवंन्चसमयः ware Saree गमु कणियगे यदब्येनदाक्याष्याहाराथे geri वा । भश लावहृष्टा्थै, असुष्ठानारपथोगितया तदणयोवबोधख प्रयोजमल्वानुप- TH: । MUTT, वैरूप्यापक्तेः । उच्यते । तदावधाचाकसुष्टानेऽपि भेदप्रछछतिश्चानादयुपयो गितया दृष्टा्वाददोषः । अन्यया ब्राञ्जख शाजद्यादिवाकव्धाध्ययनममपि भ ख्यात् । चदा राजद्यादौ धा गतिः चैवेहापि । feed वदता कखिथुगवजेनद्धत्यन्तराप्रामा- ष्मसुच्यते । श्रध्ययमविधिद्ृष्टायेलाभावाश्न तावद प्रामाश्वं wa- | भारवदचापि fastafiagesufcaverfanery । श्र्वयमविधि- इृष्टार्थलाभावखेत्प्ररतं किमायातमिति |
दति कजियुगवर्थानि |
"ऋ
९४ अर |] मण्वन्तरादिप्रकरयम् | ९९८
अज मन्वन्तरादयः | मद्छपुराणात् | WUHAN दादौ कान्तिकख तु । चेजद्ध तु तोया चा तथा WITS च ॥ TANG लमावाख्या Taree तचा | आवणस्ाष्टमौ Ba तयाषादृख्छ पुरिमा ॥ WNT तु CHa AWTS Bat | कालिक एाश्गुनो SH et weet aa’) मन्वनराटथयैता दण्तस्ाश्यकारिकाः ॥ चानं रागं जपेाषहोमः लाध्यायः पिद्रतर्पणं | सर्वंमेवाचयं fear इतं मन्बमरादिषु ॥ WUHAN श्वाः War एव। qe आवणामावाख्या भाद्रपदशष्याष्टमौ चुगादिरिति प्रतिपादितं | wate | आश्धिने दश्रमौ sar आवणे कारविकौ तचा | मन्वन्तरादयो शेता THVT: ॥ भनुः | eqanfed दानं wig युगादिषु | कमे आङ्कारिकश्चैव तथा मन्वन्शरादिषु & दूति मन्वन्तरादयः |
(१) सतेति we |
१७० चनुव्यग चिन्तामसौ परि गेषखब्डे कायनि्खये [२४ We;
अथ RTS: |
तच भागरखवण्डे |
अथ कूपादयो राजन् कथ्यन्ते तिथयः WaT: ।
यासु ag wa afa: पिद्णामच्चया भवेत् ॥
चे्दक्तमतिपदि ane: पुराभवत् |
तस्यां श्दक्तब्रयोदश्वामुटरानः समजायत ॥
Hag नारसिंहाख्यः wurat प्रतिपद्यग्डल् |
अथ हृष्णजयोदश्सां गौ रोकण्योऽणकस्प्यत ॥
वे श्राखस्य ठतौयायां warat नोखखोहितः ।
चतुदंभ्यान्तु Warat प्रत्नो गारूडाभिधः ॥
wary ठतौया्यां हष्णायासुदपद्यत । `
मारेश्वरखतटेभ्ां BUT समागमत् ॥
व्यषठश्रक्दरतोया्यां महाटेवस्य सम्भवः |
पौण्मास्यानतु wea ath प्रवदते नृप ॥
SUI उतौयायामाग्रेयः समगच्छत |
तस्यां तस्येव शष्णायां सोमकल्पः समापतत् ॥
रावणे wargeat रौरवः waa |
तस्येव BUT मानवः प्रत्यपद्यत ॥
षष्टो प्रोष्ठपदे wa प्राण प्राणधिपोऽभवत् |
शितेतरायां weary ve तत्पुरुषाभिधः(\) ॥
SCAN सप्तम्यां Raat तु ।
(९) तव्एडवाङ्यः इति we |
Re we I) कर्पादिप्रकरयम् | ९७१
हृष्णायामपि tau: प्रविवेश विश्राग्पते ॥ काञ्तिकस्य सिते षष्ठयां कल्यः कन्दपेसचञ्न्नकः | असितायां पुगजेश्ने जच्ो कर्णस्य करपना ॥ मागें ATTY कल्पः सद्योऽभ्यपद्यत | असितायाञ्च साविजौकख्यः प्रारम्भमभ्यगात् ॥ पौषे दश्रम्यां श्रक्ञायामौ श्रानः भ्रादुराख ₹ । असितायामघोरस्च कण्यस्यापक्रमोऽभवत् ॥ एकादश्वाग्तु श्रक्ताथां माधे व्यानः प्रजश्चिवान् । तस्यामेव तमिख्लायां वाराहः प्राप गतये ॥ सारखतस्छ wet शक्त्यां फाश्गबस्य तु । ृष्णायामपि वैराज विरराज महामनाः ॥ दूति जिंश्रदमो कण्पास्तिथयः परमेष्ठिनः | sical तिययस्विष्टाः श्रक्ताः पुश्यतमा मताः | ay We शते Guarana fanaa ti मद्यपुराणे। । | mgt यदिनादर्वाक् कण्पद्यादिः प्रकौर्निता । area ढतौयायां शष्णायां फाल्गमस्य च ॥ पञ्चमो SAAT तस्येवागधा तथापरा | Vawter माषे arena तु सप्तमो i नवमो ATTA WAT: संस्मराम्यद्९) | कल्पानामादयोद्येता दन्तस्याच्यकारिकाः ॥
(१) सप्त वाराः स्ञराम्यहमिति ae |
९०९ चतुवयैमं चिन्तामडौ ufcteae कावनिखंये (४ we
अच नधा" अमावाख्ला, ANTS SANT, WAR Fale, चेजेपञ्चमो, चेजामावाख्ेति wai aaveltewt, afi
GHA, ATM नवमो GAT: इएक्ताः | इति कण्यादयः |
अथ व्यतौपातः। तजर याञ्जवख्क्यः | शतमिन्दुदये दानं सरखन्तु feral | विषुवे quares व्यतौपाते लनन्तकं ॥ वाराहपुराणे | दरं ward दानं तच्छतत्नं ferret । wan ve संक्रान्तौ wan विषुवे तथा ॥ युगादौ तच्छतगुणं अयने तच्छताइतं | WATS AAW तच्छतन्न CATS | saga व्यतौपाते दानं बेद विदे विदुः ॥ re तग, वयतो पातोऽच विष्कुम्भादियोगे षु सप्तद ्ोवोमः। अस्योत्पन्तिमाह गालवः । चन्द्रा वंयोनेयमवौलणजातमून्तिः कालानलदयुतिनिभः पुरुषोऽतिरोद्रः | अस््ोद्यतो भुवि aig निरौच्छमाणः ariaasefata च व्यतिपातयोगः॥ we सोत्यम्ति-भमण-पतमसमयेषु पतनानन्तरं च क्रियमाकं खान-रान-श्राङ्धादिकं महाफख भवति |
भे
Vee |] ALTA aT TTC | १७९
तदाड याश्चवष्कयः । उत्पन्लौ wae कोटिगुणं भमणनाङिकायाग्तु । शरवद गितं पतने जप-दानाद्चचयं पतिते ॥ जसिंहपुराणे । फलं Weng भ्रमणे कोरिरच्यते | पतने दश्रकोखखस्तु पतिते दक्मश्यं ॥ खत्पश्चादिमानश्च ञ्योतिःशास्ते | fanfa दियतोत्यतौ भमणे चेकविंशति । पतने zuma पतिते सक्तनाडिकाः ॥ SEAT Wart वथतोपातो दितः) अवशाशि-धनिष्ठाद्रां गामदेवतमस्तके | यदयमा रविवारेष्च wate: ख उच्यते ४ ‘agai? Weal । "मस्तकं" प्रथमचरणः | aaa इति arate: प्रत्येकं wre । केचिन् मस्तकं anfie इति area । “war श्रमावास्ञा, यदे तेवु गचकेष्वादित्यवार ब॒ भवति तदा स एष योगो व्यतौपातसश्चो भवति । शाखान्तरे | cere गर-ऋमिषएुलौ मेषे रविः wrefe ware । पाश्ामिधाना करमेण युका तिचिब्येतोपात इतो ata: ॥ असिम् fe गो-गमि-डिरण्य-वख-
{७8 चतुन्वमचिन्तामयो ufcitese arf (१४ qe!
दानेन wa प्रविहाय पापम् | खुरलमिद्रलमनामयत्वम् मर्त्याधिपत्थं खभते मनुयः ॥ पञ्चाननः fie.) गुर-भिपुन्लौ' टदस्पत्यज्गारको । चार मिधाना' cent | aa? हस्तगं | इति व्यतोपातः |
अथ वेषटति-व्यतीपातौ । तज गः । क्रान्तिसाम्यसषमयः समोरितः BATMAN BAe: | तज दक-डत-जप्त-पूजनम् कोटिकोटिगुणमाह aria: ॥ WAT: Gare: क्राभ्तिसाम्ये कुतपकाले इयं सम्भवति। :
व्यतौपाते वे्टतिः a तज सङ्का न्तिसाम्यलचशयतो पास गच्डो- MATTE क्रमात्, MFT भयोगेषु सम्भवोऽस्ति, jure वु इक्योगादारभ्व क्रमात् WHA पञ्चयोगेषु सम्भवः । अरर व्यतोपाते WE कन्तव्यमित्याहइ पितामहः | अरमावाख्ा-व्यतौपात-पौरंमास्यष्टकासु च | विदाम् आङ्कमजुर्वाशः प्रायचचिन्तोयते तु खदति अच प्रायचिन्तोयत इति वचनं श्राद्श्यावश्वकतां गमति | TACT च उश्रघरिकाभ्यः wares एकसकप्तत्यधिकभ्रत- Tay सम्भाव्यते | |
ˆ
१.४ ख० |] अतोपातमियेवप्रङ्रम् | 4०५
तथाच fare ज्यातिषि। गण्डोन्तराद्धेव्यतिपातसम्भवः शक्तादिको वैदिकखम्भवो भवेत् । WET पञ्चखपरेषु चेष्यते एवं इयं तत्सुकतेकलाधकम् ॥ विष्छः | ava च व्यतोपाते दसलमचचरद्धवेत् | भारदाजः । व्यतौषराते वेष्टते च दग्स्याक्तो न विद्यते | व्यतोपाते fade ख fe qe: प्रकोर्तितः ॥ खूलमकारेख प्रसिद्ध सपतविश्रतितमो थोगो वेत इति । इति वेष्टति-व्यतौपातौ ।
अथ प्रकीणेपुख्धकाशः |
तच विष्णुः । अमावाख्या-व्यतोपातौ TET चन्-सूर्यंयोः । मन्वादयो युगादिख संकरान्त्वेशतिस्तथा ॥ fered दिनच्छिद्रमवमद्च तथापरम् | tour विषुवथुग्भं षड््ौ तिशुखं तथा ॥ चतो विष्णुपद्यख पुच्जन्धादि चापरम् | ्रादिल्यादिग्रहाणघ्च Tee: सद सङ्गमः ॥ fava: पुष्छकालाऽयं व्योतिर्विद्धिविंशारिभिः।
(eq चतुव्मचिन्तामयौ परि्धेषखष्डे काखनिवेये [१8 qe}
तज दानादिकं इवादात्ममः पुष्टद्धये ॥ दिगक्यखरणसुक्र पद्मपुराणे |
डौ तिश्यन्तावेकवारे यस्मिन् खः स्वादिन्यः | वसिष्ठः |
एकस्मिन् सावे लद्कि तिधौनां जितयं यदा ।
वदा दिमखयः प्रोक्स्तज साहसिकं फलम् ॥ दिनख्छिद्रशकएमाइ wT: |
faug-fafe-atreteral ufiaae: |
खदु गरौ feraftexearatt are aia: #
अष्याः, ‘frag? करणं, कर ण-तिथि-योग-गख्वाशामने श्रादौ परवंकाशल-सोमग्रदणतुष्छे, स च दिनच्छिद्रसंन्न इति ।
काललमानमपि स VATE |
Safeare: कथितस्ियि-शत्याधंटौदयम् | भाग-वङ्धिपलोयेतं तद्ध-त्वपलेयैतं #
ae: वोड्ग्रभियैकं नाडिकाद्वितयं यतौ । केदादि समयः प्रोक्तो दाजेऽनन्तफखप्रदः ॥
‘efa’ करणं । भागाः" wet) ‘aga’ जयः । "भं" नभं । ‘wert पश्चविं्रतिः। “यतिः anni arene तिथि-कर- शथयोराद्यन्ते घटिकादयं श्रष्टजिंश्तपशानि quae: | awe तु पञ्च विंशरतिपलेथुक् घटिकादथं । योगस्यापि षोडशभिः ween चरिकाडथमिति | अवमखचणसुकत विष्णुना ।
१४ we |] प्रकौयंप्णकालनियवप्रकरयम् | ९१७०
तिथिभयं quent वारः स्यादवमं हि तैत् | जिवारस्पुक्रिचिथंभ जिदिनस्पकरदु च्यते ॥ ay दिगयावमयोरिथाम् भेदः । aw तिचिद्धयावसाने वारावसानं स दिनच्यः। aw तियिदयेऽपि वारागुटस्तिः सोऽवम- इति । विषुवादौनि संक्षाज्तिनिण्येऽपि दभितानि। पद्मपुराणे | मन्दे वाश गरौ वापिं वारेखवेतेषु च fey । ओोष्ठेतानि च warfa खयं प्रोक्ानि myer ॥ अश्वमेधाधिकं TU WA तु भवेन्नप | दानमश्यतां याति पिदण्शं तपेणं तथा ti ‘Se werfe श्राग्रेय-याम्य-प्राजापल्यानि । माच्छे । दा ग्टगशभ्रिरे wa wit Git रहस्यतिः | तिष्टन्ति a fafa: ger weer परिगौथते ॥ WA । एकादश््यमावाश्चा पूशिमा way च | बे्टतिख व्यतौपातो भद्रा चावमवासरः ॥ धग-मन्वादयस्ते घ्युरिन्दुपवेषमानकाः | क्राज्तिसाम्यं दिनच््डद्रं गदशन्भगमस्तथा ॥ waa राशिनख्बगमनम् | Sahara | व्यतौपातो विष्णुदिनं rentfrge तथा ।
९७८ चतुव्बगंचिन्तामणौ ufciwes काजनि्येये [२४ qe!
काज्तिसोम्बममावाख्ा gee वेष्टतिरख्तथा ॥ संक्रान्तिश्च दिनच्छिदं तिचिटद्धिरिगखयः | दत्यादिपुष्छकाखस्त होम-दानारिकमेखः ॥ VERTU | UE UK-GUNag FACTIVA MAT | विषुवश्च अतौपातः षड़शौ तिसुखं तथा ॥ fenfrexrie warfrifa विष्णपदं पुनः | इति are: समाख्यातः dat पुष्छविवद्धेनः ॥ असिन्दानानि दन्तानि खान-शोम-शर्पांशि च | अनन्तफशदानि स्युः जगे-मोखपरदान्यपि ॥ वन्: | अमावास्या-संक्रान्ति-व्यतौपात-विषुवायन-षड़्ग्ौ तिञुख-विव्- वादि वै्टतिग्रइकान् स एव पुष्छकाखः | आदित्यपुराणे | षणे षडग्नोतौ च चष्ड-सूर्यग्रहे तथा | गादौ वैते रेव र्तं भवति चाक्यम् ॥ तथा । | तियय प्रवच्छामि? arg दन्तं महाफलम् | ग्रहोपरागे dart गमने चेव राशिषु ॥ fafet त चतुरदश्यां wert सप्तमोषु च।
(२) arfegera इति qe | (a) प्रवच्छन्त Kad पाठः खमोचौने मवितुमहेति |
~
१९ Ge || प्रको यंसका खनिलंयप्रक रथम् |
बड़ श्े तिसुखे पवंश्थने द चिशो्सरे | स्कामि नित्यं भक्तानां विगेषाकतु प्रकौर्तिताः ॥ तिचिषु दशगुणं वदन्ति दानम् warfare त्वयनावसाने । qui far ग्रहोपरागे विषुवति ered युगान्ते ॥ शातातपः | अयनेषु तु यदन्त षडशोतिुखेषु च । चण्द-सधौपरागे ख दन्तं भवति चाक्यम् ॥ fracwe । मरच्छब्दप्रयच्या घा या च सोपपदा fate | अमावाख्चासमा नेया टदानाष्वयनकमख इ Ty: | यदा विष्टिब्येतौपातो भानुवारे संयुतः । पद्मकं भाम AT अयमा शतु युष्म् ॥ यदा weet Slant भारुवारस्तथेव च । पद्मकं नाम ATTY चतुगुणं ॥ fenrarg यदा we: शभ्तिकादख च EKA: | ख योगः wat नाम पुष्करेष्वपि दुणेभः ॥ दति प्रकौणेपुष्छकाखः |
qe चतुग्बेगं चिन्तामकौ ufcitewe काणनिर्वये [२७ qe!
अथ निमित्तामुरोधेन सदा पुख्यकालः | विष्णुधमौग्षर ।
काणः waist faite: पाचं स्वंसुटाइतम् |
अवाप्तख्य प्रदाने तु माच काया विषारण्ण |
तदेव दानकाशब्ठ यदोभयुपस्वितम् ¢ तया ।
म काखनियमो दिष्टो टौोयमाने प्रतिश्रये ।
तदेव SMAI यदा पान्धसमागमः ॥
म हि are प्रतोखेत जखन्दातुं ठषाण्विते । अन्लोदकं खदा देवमित्याइ भगवान् मतुः ॥ Tee |
sgreat गां ea कालादि म विषारथेत् ।
कालः स एव गरणे यदा वै fagat तु गौः॥ व्यासः |
श्रासजनग्हत्युमा देया गौः Tat तु पूर्वत् ।
तदभावे च गौरेव गरकोद्धारणणय वै ॥
तदा यदि न शक्रोति दाठ्वेतरण्णौतुगां।
श्रक्रोऽन्योऽरक्ररा दत्वा BA थात् सतस्य च ॥ वाराषपुराणे ।
व्यतोपातोऽय संक्रान्तिस्तथेव ग्रहणं रवेः ।
पुष्छकाशास्तथा सवं थदा श्टत्युरूपख्ितः |
तदा गो-ग्-डिरष्याटि दन्तमचयतामियात् ॥
१९४ अ |] निमित्तानुयेषेन सदाएष्णक्रासनिववप्रकरयम् | €<2,
ayeaya दानं qa चेव म दृष्यते | दूति व्यासङ्धतिवर्नविग्रेषः(९ श्राख्ावरद्धे विषये vada, SAAT TATE: बमं समं । विष्णधमेन्तरे | अच्छिशमाद्यां यन्तं ge जते fasten: | संस्कारेषु च पुश तद्वयं Atha ॥ विष्णुपुराणे | यदा वा जायते fad fern श्रद्भासमन्वितं। तदेव दामकालः श्यारयततोऽमिष्यं हि जौवितं ॥ दूति निमिन्लानुरेाषेम खदा पुष्यकालः |
अथ तिथिविशेषेख व्यानि | अथय WaT Ae । TH ATH | सिंहादित्ये शष्णपरे चतुरा चब्दरद शेनम् | मिश्ाभिदूषणं Jere तसमात्पश्ेल तं तदा ॥ दूति चतुर्थो वच्य |
अथ सत्तमौवश्यानि | भविययत्पुराण्ठे | (९) इति ासद्तिवचनादिगेष इति ae | 86
९८२ , चतुर्गंचिन्तामडौ परिधेषखके कावनिर्यये [९९ ae
सम्या म UNS Herel न धारयेत् । म चापामलकः खानं म कुयात् कथं गरः । सप्तम्यां नेव Hala ता्पाजेण भोजनम् ॥ qu: | निम्बस्य wav तेलं तिशेसपेणमश्जनम् | सप्तम्यां नेव gata ताम्नपाजेण भोजनम् | दति सप्तमोवब्धानि।
अथ WaT ART । तच मतुः । साविश्ान् शान्तिषोमांख् कुयात्यवेसु नित्यशः | सावि्ाः' सखविददेवताकाः। afagy Wa गायनो मन्तः, WAY द्रव्यं | यदाह शङ्खः | श्रान्तिकामस्त॒ WITT aaa: चिः । "शान्ति धर्मेशे हिकानिष्टनिटन्तिः । वश्यानि तु विष्णुपुराणे दशितामि। चतुदेश्यष्टमौ चेव श्रमावास्या च पूफिमा | पर्वाष्येतानि राजेन रविसङ्कान्तिरेव च । तेल-स्तो-मां संसम्भो गो पर्वखेतेषु मो भवेत् ॥ दति । ‘fran इति वचनात् wea कन्व्योऽयं ea, we च साविज्रहोमस्य wtf: फलं |
~
te अ |] पन्बीनुङेयप्रकषरणं | दृष्टे
विष्णः | पवेखवश्यं तिणलहोमान् छयादखङ्तस्तष्ठदेवमाचारसेवौ VT | कात्यायनः | पौणंमासौममावास्यां अधः erat विपौयते । श्रनाडिताग्मेरण्येष पञादग्र विभोयते ॥ “अनाडहिताभ्निः" स्मार्ताग्रिमान् | TTR: | fearfeara werfs गोपायति am चन्रमा स्तस्मादमावास्या- निश्रायां साघोयसोमात्ममोगत्तिमिच्छत् । प्रायत्यत्रह्मशय्येकालेन च जायया Beat राजिं सूर्याचन्रमसो वखतः | साधोयसो ait ‘aft’ Tat षट्जि्रकमते काव्यायनस्तौ च । मासे नभव्यमावादश्या दभा यादयो गवः खतः | श्रयातयामास्ते दर्भां मियोच्धाख्च पुमः पुमः इति ॥ तथाच काल्यायनेनामावास्ायां TAS विधायोक्रम् । पिद्र-देवजपाथं च वासमादथ्ादिति। तया | | ते fea नियोक्रव्या देवे fay च कमंणि | इति, तस्मात्पिजादिकार्याथं कुशा याद्या एव | मरौचिना तु श्रावणणमावाख्यायां दभीपाद्ानञुक्रम् | मासे मभस्यमावाख्या तस्यां दभाचखयो मतः । श्रयातयामास्ते दर्भां विनियोख्याः पुनः पुनः ॥
६८४ चतुर्ववगं चिन्तामणौ परिग्रेवखब्छे कालनिर्खये [१8 अ०।
यख्वमावाख्यायां ङु शच्छद निषेधः स वरकरव्यतिरिक्बिषयः | इति पर्वानु्ठेयम् |
अथ Vaasa fa | तच बोधायनः । wg च माधोयोत, म मांसमन्नोयात्, न च ख्ियसुपेयात्, vag fe रखः-पिश्राचव्यभिचारिवन्नितम्बिनो ति | विष्डः | wag भ दएमपि fea | पेटोनसिः | न पवस तलं Ut मेयुमं मांसमिन्युपेयात् | ‘stay उपयुश्चौत | विष्णुपुराणे बतुदं ञादिपञ्चपर्वाश्चभिधायोक्नम् | तेखस्त्ौमांसभोमो यः पर्वैखेतेषु व पुमाम् । वि्मूचरभोजर्मं नाम प्रयाति मरकं नृप ॥ मनुः | USA TM: पौ एंमास्यरकसंकमः | एषु सखौ-तेश-मांसानि दन्तकाष्ठानि वजेयेत् ॥ पञ्चदश्यां Wears च विश्रारदः | तैलं मांसं ववा य च(* area विव्ेयेत् ॥ WTA: |
(१) ‘wate श््नौसंसगेमिन्धः |
५०४ ae] | पर्व्यवज्यानि | । ॐ
तैलं मांसं agit Haag ववेयेत् |
एतेष्वल्् वसति पुष्यकालेषु नित्य्रः ॥
waa areata ware |
भगे मांसे et RB मित्य wig तिष्ठति ॥ SEMATAT: |
दन्तकाष्टममावाख्यां मेथनं च TATA |
इमि ange तस्य तेखग्रदणमष्टमो ॥ थमः |
आसप्तमं कुशं win शिरोऽभ्यङ्गाचतुदगो |
मांसाशने पञ्चदशो AANA तथाष्टमौ ॥ मखछपुराणे |
feafa वौरुधो यस्त॒ वोरुक्छस्थे निश्राकरे |
पजं वा पातयत्येषां ब्रह्मदत्यां स विन्दति a "वोर्तख्े' वनस्यतिगते | पेठीनसिः।
अमावस्यायां म feanq” क्ुशांख समिधस्तथा |
सवेनावश्िते सोमे हिसा्यां ब्रह्महा भवेत् ॥ afecararerat a fterfefa we: पिच्ादिकाय्याधं
Qu ग्राद्या एषेति vaiqeanena दितम् ।
तचा ।
(१९) भामाबास्यायां इरितानि दिन््ादिति ख०-ग °-चिडह्ितदु्तक- पाठः, परन्वयं ग समोचोनः।
९१८१ ~ चतुव्॑ग॑चिन्तामयौ परिशेवखण्डे कावनि्ंये [ee qo!
सायं सन्ध्यां wey तिखपिष्टं तथेव ख । श्रमावास्तां न सेवेत राजौ मैयुन-भोजने ॥ खतिसमुखयात् | सायं स्ध्यां पराञ्च परभोजन-मेथुने | au मांसं शिलापिष्टममावास्यां विवजेयेत् ॥ सुय्येच्छच्षगते सोमे परान्नं यो हि weed | तस्य मासगत पुण्य यस्यां तस्य तद्भवेत् | अमावास्यासु सर्वासु aI न धारयेत् ॥ दति पवेकर्व्यानि। `
चथ कालविशेषेण नानावर्ज्धानि। स्कन्दपुराणे |
शिरः-कपाखमाग्लाणि मख-च्म-तिखां स्तथा |
एतानि क्रमशो नित्यम्टम्यादिषु वजयेत् ॥ .
“शिरः मारिकेलं । कपालम् श्रलावु । “aT? परोलोफलं | "नखं" निष्पावाः । ‘aa’ age: “तिलाः aria, इति दद्रा ayaa |
चतु विं ्रतिमते व्त्तराद्धंमेवं प्यते | यदौच्छेदूद्धगमममष्टम्यादिषु THAT |
are: |
Yea SATS पकद्यचतुरं्रौ | aa सन्निहितं पापं तेखे मांसे भगे ato
#
१8 we |] कालविशेषे भानावष्लानि | ९८९
अज केचिदाङः। वष्यादिषु कमाकेलादौनां निषेधः | वष्यां तेलमनायुश्यमषटम्यां पिभितं तथा । कामभोगचतुरंश्वाममावास्ां STAT ॥ इति स्मरणात् । ततखान्य्न तेशादौ दोषाभाव इति | तदयुक्तं । अन्यापि तैशादिमिषेधात् | त्र मतुः | मांसाशने पञ्चदग्नौ तेलाभ्यङ्गे चतुदश । WEA याम्यधर्मषु व्वलन्तमपि पातयेत् ॥ TTR: ATT | awa wadet wararet च Aen) इति । षट् जिश्रकमते | सङ्काग्धां पञ्चदश्यां च weet आद्धवासरे | aa संपौडयेन्नेव म qterfa रिस्यते ॥ faerafatay तिथ्यन्तर प्रस्तावे afi: | व्यासोऽपि। तेखश्च म स्शेदाम-टचादौम् केदयेज्ञ च । पचादौ च रवौ went रिक्षायां च तथा तिथौ ॥ चतुरश्यष्टमौ चेव श्रमावास्या च पूर्णिमा | व्व्ान्येतानि पवांणि रविद्कान्तिरेव च ॥ तेश-स्लो-मांससम्भोगोौ wate यो भवेत् | विण्ुजभोजनं नाम प्रथाति नरक मुप ॥ टृस्यतिः |
९८८ चतुग चिन्तामयो uicavee atafree (२७ qt
WATT ETE न्ति-कवुद्व्ट मषु च । ATTRA स्यात्तेख -सखो -मांससेकगात् ॥ पुराणात् | कुह- पनु -सद्धा न्ति-चतरे EAT aI TaN E Waal तस्मादजापि तेलादि निषेधे सिद्धे fate fAiqaaaa त्रैलादिविश्रेषनिषेधो दोषविशरेषाथेः। अच च aTa- च्छया दितिचिकालं तेखादि निषेधः, म तु षष्ादिसम्बन्धादहो- राजादि प्रमाणाभावात् | वामनपुराणे | मन्दासु नाभ्वङ्गसुपाचरेत avg रिकासु जयासु मांसम् | qetg योषित्परिवजेनोया भद्राणि शर्वाणि अमारभेत ॥ माभ्यज्गमक म चं wae चौरश्च शक्रे च कुजे च मांस | qug atat म समाचरेत Wag wife aca कुर्यात् ॥ चिजासु रस्ते RAS च Ae चौर विश्राखा-प्रतिपश्ु वश्ये | मूले qi भाद्रषदाख मांबम् यो पिग्मघा-हतन्तिकसोसरासु ॥ यतुदे्वष्टमो- दशे-पौणेमासखकंसङ्माः |
“
९४ qo |] काकविषोषेश नानावर्व्नानि । ६८९
एषु स्लो-तेल-मांसानि दम्भका विवजेयेत् ॥ रेवलः | wat wit weary विश्रारद | तेलं मांसं व्यवायञ्च चुरञ्च परिवजेयेत् ॥ यमः । | यथा सिताखष्टमोषु ्ताडेन्दुचये तथा । तेलाभ्यङ्गं चौ रकमे स्वौ सङ्गश्च विवजेयेत् ॥ वारापुराणे | [र चतुदेश्यां तथाष्टम्यां पञ्चदश्यां च पवंसु । denise भोगं योषितश्च विवजेयेत् ॥ म aq मोदकञ्चापि न निशायां तु गोमयम् । गोमूजञ्च प्रदोषे च ग्टञोयाट् बुद्धिमान्नरः ॥ निशायामपि शडदुद्काग्यामिति सम्बध्यते । श्रय चादृष्टकर्मा- waa निगश्रायां गरहएनिषेधः । स्कान्दे । | खानश्चेव महादानं arerd पिढत्ैणम् | प्रथमेऽब्दे म Hala महागुरुनिपातने ॥ माण्डव्यः | खतिवेध-जातकाल्लप्राश्न-याचा-प्रतिमाचंः | रविभवनख्े काय्य जोवे न कायौ faareg ॥ भवियत्पुराएे । | aa faut निवतेन्ते कियाः सवाः श्भादिकाः। 87
&६< °
चतुव्वेगं चिन्तामयो offre काशमि्ये [es ae!
विवाइ-्रतवन्धादि -चुड़ा-संसकार दौ चणम् ॥
यश्चो ग्टद्दप्रमबेशख प्रतिष्टा देव-गग्ताम् |
पुष्यामि थानि कर्माणि म स्यः सुते जगत्पतौ ॥ दति काशविगेषेण नामावव्धोनि।
चथ छौरकर्मनिषिदधकालः |
तच व्याश. |
चौरे शनेञ्रादित्य-भौ मादोराचमेव च ।
तथा प्रतिपदं रिकं तिथिश्च परिवजयेत् ॥ UGC ।
ALAM ACURA AL MATa
न चातसुप्रगमनां्ररकग्दषितानाम् । सन्ध्या-निशाकं-कुज-सौ रदिनेश्वराणम्
ait fea भवति wie न चापि fata इति॥
ATH: |
अष्टमो च तया wet नवमौ च चतुदश | छुरकमंणि वर्यां च पवेसन्धिस्तथेव च ॥ इति चौरकमंणि fafigare: |
अथ पमु कमः र निषिडकासः |
मरोचिः।
froma gra faery तथेव च । सायं मुक्वतेव wae रषितस् च |
१४ Ge!) मांसवव्लननिशयपरकरथम् | der
धाजायद्धोतस्यापि अश्रुकमो णि वजेयेत् ॥ दति seprafafagarer: |
अथ मांसवजंनकालः | मन्दिपुराणठे शश्चरवचनं i
थदि नाम चतुदंश्धां षदा मांसं विवजैयेत् | वजैयेद यने Fel शतसखगेमतिनेरः ॥ चतुर्थो चाष्टमो चेव दादभ्नौ च चतुर्दशो । तया TEM चार्य्याः षड्शो तिञ्ुखानि ख ॥ संक्रमं चापि सूर्यस्य विषुवे चापि afta | atarg विरतो म्यौ याति खगे दिनचयं ॥ श्रथवाश्वयुजं मासं वजेयेन्मां खभक्ं | ASAT TS लभेताश्वयुजान्नरः ॥ मांसभोजनसगधागात् पुरूषः श्ठद्धमानसः | यो नरः कार्तिके मासे मासन्तु परिवजंयेत् । संवत्छरख्च शभते Ge मांसविवजंनात् ॥
दूति मांसविवजेनकाणः |
अथ waa विहित-निषिद्कालः। तजर ददः । प्रदोषपञिमौ यामौ बेदाग्यासखरतो मयेत् | यामदयं श्यामस्त ABPLATA Rey ॥ श्रख-सिखितौ |
dex uqaufentaant परिेषखष्डे srefrse [१8 a
जयाणां वर्शानां Gacy जागरणम् । प्रचेताः | न सन्ध्यायां न चायने | श्रङ्किराः। मोख्छिष्टो न feat सुपात् सन्ध्ययोने च anf! व्यासः | | न दिवा प्रखपेष्नातु न पूर्वापरराश्रयोः।
परिश्रान्तः gat खपेदित्यथैः |
गौतमः ।
्रपरराजमधोत्य पुनने संविशेत् |
ITA: ।
are gaa प्रतिबुध्य खाध्यायमावत््यै न प्रतिखंविेदिति। STR: |
मिथनोग्धय भ च तया ae eat राजिं wala |
। मनुः | न निशान्ते परिश्रान्तो ब्रद्माघौत्य पुनः खपेत् । tfa waa निषिद्धकालः।
अथ टन्तधावनकालनिर्णयः | AM काल्यायनः। उत्थाय नेभे negra र चिश्डतवा समाहितः | परिजप्य च HRW भकयेद॒न्तधावनम् ॥
१९ ° |] द्न्तधावगक्षालनिशंयप्रकर शं | 4९३
wage Bil वैः प्रजाः पद्रः-वद्नि च ।
ब्रह्म Tat च मेधा तन्नो धेडि वनस्पते ॥ दति मन्तः | व्यासः ।
Wee प्रातरत्थाय भकयेदन्तधावनम् |
श्राद्धे Us च नियमान्नाद्यात् प्रोषितभ्ेका ॥ व्यासः |
शराद्धे wafer चेव विवाहे मुखदूषिते।
ब्रते चेवोपवासे च व्जयेदन्तधावने ॥ wav: |
्रद्यति्यौ नवम्याञ्च शये चद््रमसस्तथा |
श्रादित्धवार-श्रा भौ चे वजेयेदन्तधावनम् ॥ कात्यायमः |
प्रतिपदहगे ely नवम्याञ्च विशेषतः |
दन्तानां काष्ठसंयोगो दहत्यासप्तमं कुलम् ॥ व्यासः |
म्रतिपह् शे-षष्ठोभु नवम्यां दन्तधावनम् |
परेम पत्रकाष्टेस्त॒ जिङ्ोकेखं सदेव a ॥ ग्यतोपात-संक्रान्ति-नन्दा-पवेसु दन्तकाष्ठनिषेधः कालविग्रेषेण
मानावज्पभरस्तावे दशितः | अलाभे दन्तकाष्टानां निषिद्धायां तथा तिथौ | sat दाद् गरगण्डषेविंदष्या दन्तधावनम् ॥
१९४ चतुव्येगं चिन्तामो परिग्येषखद्डे काशनि्वेये [ts we!
कचिन्ूत्तरा द्भेवं पठन्ति | अपां दाद् ्गष्डुषेः Gaal शोधयेन्यखं । तथा । SRA खानवेलायां भचयेदन्तधावने | निराशास्तस्य गच्छन्ति देवताः पितरस्तथा ti पालाशमासनं यानं दन्तकाष्टञ्च पादुके | aad TIAA सवेमाश्वत्यमेव च ॥ मध्याङ्कख्लानविषयमेतत् प्रातःखाने विधानात् । STE पराशरः | दन्तान् पूर्व॑मधो ai प्रातः feds ate । araguget We शोते न शरदि सतः । qere wea Ya Warela तु त्यजेत् | इति दन्तधावनकालनिणएेयः |
अथ सन्याकालनिरेयः।
तच गौतमः | तिष्त्पूवेमासौतोन्तरां सज्ञ्यो तिषो दभेमादाग्यतः | सञ्ज्योतिषः काले प्रारम्भः ग्योतिरन्तरदभेनाजिरृन्निरित्य्थः। संवतः |
प्रावः सन्ध्यां सनदन्रामुपासोत यथाविधि | श्रय ब्राह्मणएपरच्च कर्माभिधायोक्त । श्नातातपः |
९४ we |] सन्थाकालनिखयप्रकरयं | fey
aqeut तु यः vat सादिश्ां चेव पञिमां । नोपासोत दिजः घन्ध्यां स ष्टो ब्राह्मणः सतः ॥ यो गियाश्ञवल्क्यः । सायं सण्ध्यासुपासोत मास्तगे भोदते रवौ | व्ासः | qa तमसि ara पाद्ौशक्रियान्वितः। बहिः सश्ध्यासुपासौत ङशपाणिः समाहितः ॥ कचिन्त् सूर्यऽस्ताचणसंप्रापे दति प्राठः । मनुः | पवेसण्ध्यां जपन् तिषठेत्साविजौमाकंद शेनात् | ufgat तु समासौमः सम्यगचविभावनात् ॥ ` UTA: | जपनल्लासौत साविलों प्रह्धगातारकोद यात् | सन्ध्यां प्राक् प्रातरेवं हि तिष्ेदाश्येद श्रमात् ॥ अहोराणस्य यः स्विः सूर्ध-नचजवजिंतः | सा ठू सन्ध्या समाख्याता खषिभिस्तत्वदभिंभिः ॥ दति sar “तज षन्ध्यासुपासोतेतयु्ः तत्पवेद शरितवचमनिचय- पर्यालोचनयेवं व्याख्येय, पूवंसन्ध्योपा स्तिः सयेद शेनावधिका पथिम- सन्ध्योपास्तिनेचजद शेनावधिकेति | श्रुतिः : एवं विद्वान् सायं प्रातख सण्ध्यासुपास्त इति | अच सायंगरब्देन YAM एव सग्ध्याकालो VB | यदातु।
९९ द चतु्वैगं चिन्तामणौ परिग्ेषखष्डे कालनिर्खये (१४.
नचखचदशंनात् सन्ध्या सायं तत्यरतः खितः | तत्परा रजनो Hat तच धर्माज्विवजयेत् ॥ दति वचनात् मच्चद शनोष्वैकालस्य सायंद्नब्दनोपाद्टानं तदा पूव वचनपर्यालोचमया कथ्चिूथेकाखातिक्रम एव वेदितव्यः | यो गियाश्ञवख्क्यः | Bla-get तु सततं दिवसानां यथाक्रमं | सन्ध्या YRUATIY BIS Sgt ममा WaT ॥ विष्ण॒पुराण्णत् । सवैकालमुपस्थानं सन्ध्यायाः पार्थिवेग्यते | अन्यन सूत काशौचविभ्रमातुरभौतितः ॥ पुस्यः | सन्ध्यामिष्टिं चर् Wa यावष्ञोवं समाचरेत् | म त्यजल्सृतक्षे वापि त्यजन् गच्छेदधोगतिं ॥ एवं विधे सति व्यवख्छामार | @aa wae चेव सन्ध्याकमं न समग्धजेत् | मनसोच्ारयेग्छन्लान् प्राणायामग्टते दिजः ॥ एवश्च यानि इखूतकादौ सन्ध्या निषेधपराणि वचनानि तानि सन्धप्रयोगमिटृत्तिपराणौ ति मन्तव्यं, अश्जलिप्रङेपदच उचार्यमाशयेव साविश्चा कायेः। तथाच पेठौनसिः। खतके त् साविश्या्जलिं परचिप्य म्रद करिणं war खं ध्यायन्नमस्र्वोत।
दति सन्ध्याकालनिणेयः |
Ee ——_— ae च =
Rew ` सन्थाकालवर्यानि | ६९७
अथ सन्धयाक्रालवर्ज्यानि । TATE मनुः | चत्वारोमानि कमांणि सन्ध्यायां परिवजेयेत् । आहाराश्जाबते वाधि: गभीरौद्रब मैथुनात् ! fagrat जाचतेऽखच्ोः खाध्यावादायुषः चयः ॥ इृद्धमनुः | श्राहारं Het निद्र सन्ध्याकाले विवजयेत् | कमं चाध्ययमं वापि तथा दाम-प्रतियरौ ॥ आहाराष्ायते व्याधिः गभौ dicey मेयनात् t सखपनात्स्यादलष्छौ कः कर्म चेवाज निष्फलं ॥ waa मरकं याति दाता नाभ्नोति aaa | प्रतियाहो भबेत्पापौ awry सन्ध्यां विवजेयेत् । दातावे aca याति awraret निमव्जति a दति सन्ध्याकालवर्ज्यानि |
अथ राचिकरणोयवर्ज्यानि । राजौ दानं न ane कदाचिदपि केनचित् ॥ हरन्ति राखसा यस्मात् THERE ॥ विश्रेषतो fata a न शुभं कमं शर्मणे | अतोऽपि वजेयेद्राश्चो दानादिषु महानिश्राम् ॥ देवखः |
राङदगेन-संक्रान्ति-विवाहात्यय-द्धिषु | 88
€९<
“चे
चनुवगेचिन्तामणौ परि शरेषख्डे कालनिर्खये
श्रन्नदानादिकं कुया न्जिभि काम्यत्रतेषु ख ॥ वसिष्ठः |
ग्रहणोदार-संक्रान्ति-प्राणान्ति-प्रसवेषु च |
दानं नैमित्तिकं शेयं राचावपि तदिष्यते ॥ धाचादाविति पाटः।
ag विवाहे याजायां तथा पुस्तकवाचने ।
दानान्येतानि शस्तानि creat देवालये तथा ॥ महाभारते |
राजौ दानं न शंसन्ति विमा त्वयनदच्िष्णं |
विद्यां कन्यां दिजसरेष्ठा दौपमन्नं प्रतियम् ॥ विष्एधमीन्तरे |
पूजनश्चातियोनाश्च पन्धानामपि पूजनं ।
तच राचौ तथा ज्ञेयं गवासुक्रञ्च पूजनं ॥ माक्तेण्डेयपुराणे |
महानिशा तु विन्ेया मध्यस्थं Were |
खानं तच न gala काम्य-नेमिन्तिकादृते ॥ विश्वामिचः।
महानिशालं विज्ञेयं राजौ मध्यमयामयोः।
नेमित्तिकं तदा कुयाजित्यन्त 4 मनागपि ॥ कचित् न तु काम्य मनागपोति पाठः। भविष्यत्पुराणे |
राजौ Sli न Hala टानं चेव fanaa: |
[१४ se)
२७ We || राजिकरयोयवन्योनि।
जेमिन्तिकं त् gala खानं ary राजिषु ॥ योदा द-संक्राम्ति-याचाति- प्रसवेषु TY wae चेतिहासस्य राजो टानं प्रशस्यते ॥ दति ! विवाद-त्रत-सक्ान्ति-प्रति्टा-खूत्-जग्मसु । तथोपराग-पातादौ खाने दाने faut wT ॥ ‘aq, गर्भाधानं, “पातः व्तोपातः | पुचजग्मनि GSH च तया संक्रमणे TA: । रादोख SIG खानं प्रशस्तं नान्यया निभि ॥ तथा | | qarnta aweat wat द्तमचयम् | दति राजिकरण्णोयवच्धांमि।
अच तुष्यथासेवनकालः |
तच व्याः | मध्यन्दिन उषःकाले WETS च सवेदा | चतष्यथं न सेवेत उभे सन्ध्ये तथेव च ॥ मनुः | मध्यन्दिनेऽद्धराचे च WE Yat a सामिषं। सन्ध्ययोरुभयोख्ेव म सेवेत चतुष्ययं ॥ BUY कालविग्रेषावलोकनोयानवलोकनोयानि | BUTT: | ओचिय सुभगं are श्रभ्निमभ्चिवितं तथा।
Gee
eo अतुन्वमेचिन्तामबौ परि्ेषख्डे कालनिेवे [४ च्व ० ।
प्रातरुत्थाय यः पण्छेदापर्भ्चः स प्रमुच्यते ॥ वेयात्रपादः |
afd सुभगं गाञ्च श्रग्रिमग्मिचितं ae
यः पण्येदायतप्राख WIA: स प्रमुच्यते ॥ कात्यायनः ।
रोचनं चन्दनं हेम ay cad मणिं |
गुरुमभ्भिं तथा सयं प्रातः पण्सेत् समाडितः ॥
लोकेऽसिकाङ्गलान्यष्टौ ब्राह्मो गौ डतात्रनः ।
fexe सर्पिरादित्य श्रापो राजा तथाष्टमः |
एतानि सततं पण्चेन्नमस्येच्च समाडितः ॥
यत्नमिष्टाख्लरं खजं श्रतायुर्धामिकान् wee: |
च्ानसिद्धांस्तपःसिद्धान् ger पापात् प्रमुच्यते ॥
शरग्निचित्कपिला सजो राजा भिचमेषहोदधिः।
दुष्टमाजाः पुनग्धेव तस्मात् पश्येत नित्यशः ॥
पापिष्ठं दुभेगं मन्तं न्मसुत्मसनासिकं |
WARTS यः TUNA ॥
दति कालविशेषेणावलो कनो यानवलोकनौयामि |
चरथ नदौनां रजःकालमिसयः | TA ATK! | fxara afta: सवां भवन्ति हि रजखलाः । sue ततः खानं वर्षादौ मववारिणा ॥ का्यायनः।
ze qe) मदीना रभःकाशमिगयः। ७०९
मासदय आवणादौ सवां नद्यो रजखलाः |
तासु खानं न Bala वजंयिलवा समुद्रगाः ॥ तया ।
नभो नभस्यथोमेध्ये सवां मद्यो रजखलाः |
arg ara न gata देवषि-पिढतपंणं ॥
धनुःषस्ा्यष्टौ च गति्यांसां न विद्यते ।
न ता नदौगश्ब्दवदहा wera परिकौन्तिताः ॥
सिंद-ककंटथोमेभ्ये सवां नद्यो रजस्वखाः |
न खानादौनि कर्माणि arg gata मानवः॥ यो गियाश्चवहक्धः |
अर्राद्याख्ललागता ह्यापो नद्याः प्रथमवेगिकाः |
प्रलोभिताख केनापि arg तौयादिनिःङ्ताः ॥ काचित्वयिमा इति पाठः । तोयः जशावतारण्मागंः | तथाच WTAE |
अरजा गावो महिव्यख ब्राह्म्य wefan: |
दश्रराजेण इष्यन्ति शमिष्ठञ्च नवोदकम् ॥ UMA: |
aaatefa भगवान् दशिणाश्ाविन्डषणठः |
तावद्रेतोवहा नद्यो वजेयिता तु west ॥
प्रथमे ane देवि अदं गङ्गा TET |
सर्वां रषटवहा ae: करतोया: प्रको भ्तिंताः(९ ॥
(१) करतायाम्बवादिनौति we |
७० चतुव्यगं चिन्तामडो पटिेषख्डे काजनिवये [२० we)
कात्यायनः । प्राटरकाले महानदः सन्ति मित्थं रजखलाः | सतुर्यऽरनि ata शद्धा भवति जाङवो ॥ आदित्यदु दिता गङ्गा Ga च खरस्वतो । रजसा नाभिग्डयन्ते ये चान्ये Aaya: ॥ श्रादिव्यद् हिता गङ्गा TINT च सरसखतो | श्रपय षितपापास्ते मदौ सिः पिबन्ति ये ॥ गङ्गा च यवुमाचेव अजा च सरख्तो | रजसा नाभिग्डयन्ते शोणखापि मदाशृदः ४ कालिन्दौ गोमतौ गर्गा पविजा देवनिर्मिता । सामान्याद्ुटयो गाश्च रजो नाभिभवत्यतः ॥ गङ्गा धर्म॑द्रवौ Tal युमा च सरस्वतौ | अन्तगेतरजोयोगाः सर्वाद्ेष्वपि चामलाः ॥
निगमः | प्रतिखलोतोरजोयोगो रण्याजणल निवेशनं | गङ्गायां नेव gate सदि धरमद्रवः-खयं ॥ याः शोषमुपगच्छम्ति aH कुसरितो भुवि। तासु खानं न Bala प्राट्षेश्ाखद गनात् ॥
कात्यायनः | याः magenta we कुसरितो भुवि। तासु wefa न ख्ायादपूं दश्रवासरे ॥ ककंटादौ THES गौतमौ वासर जयं |
` चै
९९ Ge |] गदौनां रजःकालनिलंयः | oR
wR सतौ fea: शररयुनेमंदा तथा ॥ उपाकमेणि Vet कानां ब्रह्मवादिनः | पिपासवस्त॒ गच्छन्ति afwerg शरोरिणः ॥ विच्छन्दांसि च सर्वाणि aware दिवौकसः | जलाथिनोऽथ पितरो मरोच्याधास्तयषयः ॥ समागमस्ठ Tt तास्ते व्रदयोऽमणः | गूनं सवे चयं याति किसुतेकं मदौरजः ॥ उपाकर्मणि Vet परेतस्लाने तथेव च । चन्द्र-सू्यग्रहे चेव रजोदोषो न विद्ते ॥ खधुन्यम्भःसमानि स्यः सर्वां्ेनभांसि wae | कूपस्ान्यपि MARTTI माच संग्रयः ॥ "सधनो" गङ्गा । wang प्रचि मिष्टं चादूध्वंमिति खितं | प्रवाइवेगेन समं पुराणं सततं भुवि ॥ इति नदौनां रजःकालनिणयः |
अथाश्वत्ध-सागरस्यर्शस्पशंकालः। अशवत्य-खागरौ सेव्यौ न weal कदाचन | कालवारे Yq पूरवे SHC पवंणि qq ॥
wifey मन्दवारे इति पाटः । दत्यश्वत्थ-सागरस्यर्शास्येकाखः ।
७०8 चतु्वव॑गंविन्तामणौ ufeteee safes [१० we!
अथ ल्ानकालनिशयः |
तच कात्यायनः |
aurefa तया प्रातनिंत्यं खायादतद्धितः |
अ्रव्यन्तमणिनः कायो नवच््छिद्रसमन्वितः ॥
waa feast प्रातः खानं पिश्रोधनम् ।
भ्रातः चानं प्रशसन्ति दृष्टादृष्टकरं fe तत् ॥ वेयात्रपादः |
प्रातः ङ्केपतः खानं शौ चार्थन्त् तदिव्यते ।
wag विधिनिष्याश्चं मध्या तु सविस्तरम् ॥
प्रातःच्ायौो भवेन्नित्यं मध्यखायौ भवेतदा |
सप्तजनग्मशतं पापं fade व्यपोहति ॥
उषस्यषसि GATT चद्र-सयेग्रहे तथा |
प्राजापत्येन तन्तुं नष्णमुदिते रवौ ॥ चतूर्विश्रतिमते |
उषष्यषसि wag सन्ध्यायामुदिते रवौ ।
प्राजापत्ये AHS महापातकनाशनम् ॥
प्रातर्मध्याशयोः खानं वानप्रश्य-ग्टरस्छयोः ।
यतेखििषवणं प्रोक्तं सहन्त ब्रह्मचारिणः ॥ योगियाश्चकल्क्धः |
ga सन्ध्ये तु alae arg ररहाभितेः |
fagafa च arg खातव्य च तपद्िना ॥ व्यासः ।
१४ qe |] खआानमकालनि्वंयप्रकर बम् | ७०६
दादश्णां SUITS ठ म खातव्यं VTE प्भसन्तानमिच्छ द्विधग-धान्यपरेरपि ॥ दशमो TWAT BAIT जयोदश्ौ | दितौयोभयनाशराय खाने चेताजि aay & कचित्ततो यपादोऽन्यया पद्यते ““ठतौया भन्तेनाशरायेति । वशिष्ठः | भ्रतिपद्यनपत्यः खाकतोवायां कपत्यकः । दशम्यामधमः(९) शाने wa इन्ति wate ॥ ख एव । दश्रमौ नवमौ चेव ठतौया च जयोदभ्ौ | प्रतिपच विगेषेण खाये तास्त विवनेयेत् ॥ we fina | aa खानं म Hala मातापिषोख् जौवतोः। मवम्याञ्च न चेच निमिन्ाग्तरसम्भवः ॥ aa: | za खानं न gala मातापिजोष्ड staat: । Gu: कुवंनिराषष्टे मातापिशोख्ठ जो वितं । कुर्यादन्यतमेऽतौते रागस्ते दिवाकरे a गगे-जावाखो । अयोदभ्यां ठतौयायां दशम्यां चेव सर्वशः | (१) दशम्यामधम इति ख | (2) ब bs aafa ae |
७य्ब् चतुव्यमेचिन्तामखौ परि्ेषखद्धे कालनि्येये [ese
शद्र-विटकजिधाः art qrete: कटाचम ॥ WATT | भोगाय क्रिथते यन्तु ert यादच्छिकं गरः । तन्निषिद्धं दभभ्यादौ fra afta aa a -STaTSY | क्रियते वा न वा ay श्राखलयन्धणया विना । मणव्यपोहनफलं खानं यादूच्छिकन्त् चत् ॥ तत् म gaia दतौया्ां चतुदंश्ां तथा तिथौ | शाश्वतो तिमण्विच्छन् द ग्रम्यामपि पण्डितः ॥ तथा । नित्यं न wot काम्यं नेमिन्तिकञ्च त् | दश्म्यामपि aia न तु यादूख्छिकं कचित् ॥ बौधायनः | विना तु सततखानं न qrarewaty च । वशिष्ठ-पेढौनसो | पुखजग्मनि सद्धाभधां ag rast aa) नित्यं arg ave तिथिदोषो न विद्यते ॥ वजये दित्यनुष्लावापस्तम्बः | अस्तमिते च खाने | पराशरः । ` दिवाकरकरैः पूतं दिवा खानं mea | same निभि खानं ceive garg ॥
२४ अ |] खानकालनिवं यप्रकरयन् |
यथा शानश्च zy gee awe दिवा । सोमश्यापि तथा राणौ खानं पूतं विधौयते ॥ अप्रशस्तं निगि खानं TET दशनात् | पराग्भसि तवेवान्येनाभिरस्छं कथञ्चन ॥ afae: | | पुखजन्ध्रणि aH च तथा शंक्रमणे रवेः | राशो देने खानं प्रशस्तं नान्यया ff ॥ व्यासः । चानं दानं जपः WTF अनन्तं राड शेने | आस्रौ राजिरन्ध्र तस्मा्ां परिवजेयेत् ॥ तथा । राजौ खानं न gata रामश्चैव विशेषतः | भेमिसिकन्तु gata खानं दानश्च राजिषु # पराशरः । उपरागे परं शानं स्ते दिन अदां | महानिशा तु विज्नेया wae प्रडरदयम् ॥ प्रदोष-पञ्चिमौ यामौ दिमवत् कम चाचरेत् | दिवा aqred तोयं wet aden तत् ॥ राजिखाने ठु dara ्ञायादयाऽमशसन्िधौ | उच्छिष्टा्ुपघातादौ खानं नेमिन्षिकं इतम् । चन्दर-सूयापरागे च तथेव यदसूतके ॥ मनुः ।
ee8
७०८ चतु्ंगेचिग्तामयो परिपेगखद्डे ालनि्ेये [९७ ee,
भ सानमाचरेदरुक्रा नातुरो न म्ानिभि । भ वासोभिः swore नाविश्चाते versa ॥
‘vata न faaerra निषेधः तस्व भोजनानग्नरप्राथ- भावात्। भापि शाण्डाशस्य्रेजिमित्तस्य “angst: waft तिहे- दिति वचनविरोधप्रसङ्गात् विभिप्राप्तनिषेधासम्भवस्य Aenay- arate cfiaary | तस्मादा ख्किकखामनिषेधोऽवं, ्रातु- TS तु सवेदा वारुणखामनिषेधः | “aw अ्रमवरतं ।
ग खाथादु खषेऽतोते माङ्गख्ानि निवत्ये च ।
WAY Gea पूजयिलेष्टदेवतां ॥ माकंष्डेयः ।
अहा मिगश्रालवं fase राजौ मध्यमयामयौः |
नैमिन्तिकं तदा कुर्यात् काम्यं ग च मनागपि ॥ कचिन्ित्यन्तु न मनागपोति पाठः!
sary वचमानित्यं खानं कथञिदतिक्रान्तखकालं महानि- श्रावं राभावपि wae, भ तु क्मेणो खोप इति गम्यते ।
महामिश्रा तु विज्ञेया मध्यश्यं vere | खानं तजर न कुवत काम्य-नेमित्तिकादृते ॥
अच काम्बश्ब्देन GET खानमुष्यते, पूर्ववाक्ये तु थादृच्छिव- मिव्यविरोधः |
fearfers: |
महामिश्र तु fader राजौ मध्यमयामयोः। tat खानं न् gala काम्यमाचममन्रिवाम् ॥
१४ ae |] शानकाशनि्यंयप्रकर कम् | ७०९
अच काम्यं यादूख्छिकममिमतं | आचमनस्यापि न afafaae प्रतिषेधः । ` तज्र Te मूजोश्चारे महाराभौ कुर्याशचाचमनं बुधः । पायचिन्तौयते विप्रः परायिन्तादधेमहति ॥ quer: | रव्यज्कारश्नेवरि शानं कुवन्ति ये गराः | व्याधिमिसे न पौद्यन्ते aa: केसरिणो यथा ॥ ` अपरञ्च श्यते | ससुद्रमवगाइयेत भान्यजावगाइयते | Teen: | Tay Tas व्यतोपाते च Aya | अमावास्यां नटो खानं पुनात्यासप्तमं कुलम् ॥ अष्टमौ रेवतौयोगे तथा चेरावतेऽ्सि | WAY समनुप्राय IY कथनं Gwe ॥ wat Wem Ter दे विकायास्तथाभ्भसि । चेजद्क्तयोदश्ां यः खायाख्छिवसन्निधौ | म प्रेतलमवाभ्नोति गक्गायान्त॒ fata: ॥ थमः । श्रा्यामे यथा VI wet च चतुद्रो | Weert खानम्त् Tas तयेव च ॥ सज्निहत्याममावास्यां प्रभासे च तथा पुमः |
ere aqeatanteat afctwee wrafiae [२० ges
Syed गरः GTA सुष्यते सव्पैकिखविषेः ॥ que: | ase तु wa दशम्यां weg’ | | LUMA गङ्गा वेन WIT WAT | आषा खरयूयोगे आवण्छां षतत तथा B यमः | | प्रौष्टपदस्य माघश्य शक्ता था ख watewt | vet खाला वितस्त्यां at: we: nga ॥ यदौच्छेदिपुलान् भोगान् चज्-सयेग्रचोपमाम् । प्रातःख्ायौ भवेजित्यं मासौ दौ माघ्र-फारागौ ॥ HASTA तु खततं मासौ दौ तु च wey । देवान् faqs eres सुष्यते सम्ब किरिषिवेः ॥ बाखसरमको दद्धो नर-नारौ-नपुखकाः । शाला माज wR MS प्ाप्रुवन्तौ ष्ठित फलम् ॥ माचमासे रटनधापः किञ्चिदभ्युदिते दवौ । WEE वा GUT वा कं पतन्तं TAT ॥ प्रासादा यज सौवर्णा खियञ्चाषडरसोपमाः | तच ते यान्ति wert ये माजे TTT ॥ संयतः पयि गच्छेत मौनौ पेशन्यवजिंतः | यरौच्छेदिपुखाम् भोगान् चण्र-सयापमान् शुभान् ॥ माध-फासानयोमेष्ये मातःच्ाबो षदा भवेत् अप्राटतश्ररोरस्ठ यः कष्टं खानमाचरेत् |
Qe ee |] weramrafraarrencey | Ore
पदे पदेऽशवमेधस्व GS प्राप्रोति मानवः ॥
far पितामहैः साद्ध बड़ मातामरैस्तया |
एकविधङ्ुथेः ag भोगान् yar यथेश्ठितान् ।
माघमासाम्भसि खाला विष्णशोकं स गच्छति ॥ नार दौयपुराणात् |
सस्ते माघमासे तु तपस्तिजमवज्ञभे |
ऋोश्रभ्ति waarcife ससुद्धतदिवाकरे ॥
gala: शवंपापानि भिविधानि न संशयः |
agate fe यानि ख्वस्तौतरकमेहतानि च ॥
Saat माचमासस्त TTT: प्रकोितः |
देवैखेनः परिचितं arene wag वे ॥
अतः पिजं हि जलं अरोवाधघौ घना शरनम् |
नड्वलेष तु म Wray कौपेऽग्मोजचरिते तथा ।
म सुखाल्लभ्यते Ta We HB wad | तथा ATTA: ।
यज MMe ओखसोऽपि मनो विशः |
ATS अवते तज SAMBA वाप्यते ॥ तस्मात् |
खातो वद्धि 4 सेवेत warat वा ares |
शेवेतापि fe tart न श्रौता कथञ्चन ॥
सरिग्तोयं महावेगं गवङुमखितं तथा |
वायुना तादित राजौ गङ्गाखानफलं उतम् ॥
७९ र
“
चतु्यर्गचिन्तामयो ufetese wef [१४ अ'।
माघमासे वरारोहे wei वे fears | माघच्ायो ate: स्वाहुगे तिने प्ति o तजास्ि aaa शोके किञ्षिषं भेव शोधयेत् । अरचिप्रवेशादधिकं माघख्ानं वरानने ॥
विष्णुः । दे वे YATE वा प्रारभ्य खानमाशरेत् | पुष्धान्यहानि fin ance दिवाकरे ॥
दति खानकालनिणेयः |
अथ उष्थोदकस्रानकालनिखैयः |
तच शङ्खः ।
खानस्य वद्कितनेन तथेव परवारिण |
श्रोरश्रद्धिर्विश्चेया म तु खानफलं शमेत् ॥ यो गियाज्नवख्क्धः 1
खभावदूषिताद्धिख उद्धुताभिख मानवः |
उष्णाभिराचरम् ara न विष्ुद्यति मानवः |
ठया दष्णोदकख्ानं टधा जाप्यमवेदि कम् ॥ षट्जिंश्धतात् |
श्रापः खभावतो मेध्या विगरेषादभ्चितापिताः।
तेन am: प्रशंसन्ति ख्ागमुष्णेन वारिणा ॥ यमः |
श्राप एव सदा पृज्यास्तासां बह्किर्विंशोधकः |
९४ qe) उब्योदकखागकालनिबेयप्रकरगम् | ‘ORR
तस्मात् VAT कालेषु SUT: पावनं सतम् ॥ अगोष्णटकनिषेधः काम्य-नित्य-नेमिन्तिकविषयः, fafirg लद्रातिरिकविषयः | तथा गाग्यैः । ` कुय्यानेमिन्तिकं खानं were: काम्यमेव च । नित्यं यादूच्छिकद्चेव यथारुचि समाचरेत् ॥ क्रियाकानमण्णुष्णोदकेन म काय्येम् | तथाच व्यासः | कियाखानं विना ङुर्यादुष्णोदक-परोद केः | तथा खातख arate फलं किञ्चिद्िजक्मनः ॥ ay विशेषमाह यमः | नित्यं नेमिन्निकद्चेव कियामङ्गलकर्ष्णम् | तौर्याभाने तु कन्लव्यसुष्णोद क-परोदकेः ॥ आतुरस्य तु सवदोष्णोदकल्ञाममेव । aware स एव । आदिव्यकिरशेः पूतं पुनः पूतन्त afar । WMA TTS HRM श्टतोदकम् ॥ ` शोताद्धिखाभिषिष्योष्णं मग््रसस्कारयोगतः । . ग्छहेऽपि wet खानं तदिना न फलं लमेत् ॥ जते कानि सडको अणे चब्दर-सयेयोः ।. ` TERIA चेव भ ायादुष्णवारिण्ण ॥
TEA: | 90
७६४ चतुव्वेग चिन्तामदौ परिजरेषखद्छे काथनि्ंये (१४ च|
द्धानां भारुवारे च सन्धां Tews । आरोग्य-पुल्ल-मिषा्थौ न खाथादुष्डवारिष्टा ॥ पौरंमास्यां तथा दँ यः खायादुष्छवारिष्छा | स गोदत्याङूतं पापं प्राप्रोतौड भम संगः प
इत्यष्णोदकचानकालनिषथः |
चअथामलकसल्रानकाशनिगीयः |
तज wee: | तग्त्यामखक विंष्णुरेकादभ्ां दिभरवतः | ग्यासः । गओ्रोकामः सव॑दा खानं कुरवो तामखकोनैरः | सप्तमौ Waites ware विवजषेत् ॥ अचर केचिदाहः पर्वाजामावास्तेति । दाइ व्यासः | RATATAT: गवम्योख सक्तम्यां च विगेषतः। धाचोफलानि यन्नेन दूरतः परिव्णेयेत् ॥ "धानो Greet | वौर्यहानिं प्रजाहानिं यश्चोहानि veda च | करोति fart seq तस्माद्ध विषजेेत् ॥ तदयुक्रम् । ओओकामवाक्येन सप्तमौ -नवमौ-पवेकाशयति रि काले wart विदितं, श्रमावाख्यादिवाक्यानाममागाखादिब
९8 ei] सआामलकख्ानकालनिकंयप्रकरयम् | ९१४
fasuftercra प्रतिषिद्धं, अतो नित्यविषयला शोपसंहारः | योगियाश्नवदवधः | धानौकलेन म OAT सप्तमौ-नवमोषु च । यः Gare Tae तेज Wess Gar: ॥ wafaward | सप्तम्याश्च गवम्याच्च TET At रविवासरे | TRG च खानमामखकेख्खणेत् ¢ ऋतुः । वटौ wales amity जयोदभौम् | ETAT रविवारे च खानमामलकेखणेत् ॥ यदा लेकादश्ां भदित्थवारण्तदा विष्णुतुश्चथंमामशकेः खायादेव | WATKAT Teta वट्जिशग्मते | तखत्यामशके विष्णरेकादग्धां विगरेषतः। इति ॥ मं चादिव्यवारे आमखकल्ञागनिषेधारेकाटण्यामामलकसान- विधेवांरान्तरविषयता, एकादश्यामामलकसानविधेरादित्यवारा- मलकचाननिषेधद्छ तिच्यन्नरविषयताया waar) कथन्तर्हि fata: उच्यते । निषेधो रागमराप्षच्छानविषयः विधिपराप्रविषयते विकण्पापन्तेः तस्य चान्याग्यवात्। तस्रादादिष्यवारस्येकादस्यां अमखकचखान का्चमिति सिद्धम् | दत्यामखकख्ानकाशमिणेयः |
ert चतुगैगे चिन्तामयौ परिग्रेषखब्डे aratray [१8 1a अथ तिखलखानविहित-निषिद्काखौ |
तज इदस्य तिः सवंकारं faa: खानं qe व्यासोऽत्रवौकूजिः । wefan | तथा सपतम्यमावाख्या-खङ्ान्ति-दख्रिषु । धन-पुच्च-कशचाथों तिलपिष्टं म संस्युगेत् ॥ दूति तिशख्ागविडित-निषेधकाखो ।
अथाभ्यङ्गविदहित-निषिदकालौ | तज ATH: | श्रपुष्टिः कान्तिरण्पायुरधनो सौभाग्यवजितः | निर्धनेऽन्नपतिथेव arteparwec: ॥ श्रादिल्यादिषु वारेषु ययाक्रमेणाभ्वक्ते फल विशेषो Sa: | व्यो तिःपराशरः | सन्तापः कान्तिरख्पायधेनं निधनता तथा | श्रनारोग्यं सवंकामा अभ्यङ्गाद्भास्करादिषु ॥ यः सदा कुरुतेऽभ्वङ्ग WMA तु वासरान्। MATE: खाद्यावदन्धोऽकंगन्दनः ॥ बौधायनः | श्रष्टम्यां च चतुद्श्तां नवम्याञ्च विगरेषतः | भिरोऽग्यङ्गं वजेवत्त॒ पवष्छपि तथेव च ॥ इत्यभ्यज्गविहित-मिषिद्धकालौ |
ee OEE
पै
९७ qe |] तेकाभ्य्ादिकालनिदेयप्रकरथम् | exe
अथ तै लाभ्यङ्गादिकालनिशयः | तच कात्यायनः | पाच्ाटौ च रवौ वध्यां रिक्रायां च तथा तिथौ | aang waft: परिरौयते ॥ ay तिलोद्धवं. aa म तु कुसुस्भादिप्रभवमिति ae विकार- इति ufefrafa:, arg पाणिजिरते निष्यः तेलश्रब्दो नान्य दभिधातुं शक्रोति । केचिदाङः सपिप्राश्द्धवसेदान्यसेहवायकरेल- शब्दस्तचापि प्रयोगादिति | any | केवलख deme तिश- विकारान्यवाचकलाभावात् | यन्त वातिंकष्टता खे तैलमिति तेख- प्रत्ययो विदितः, स Qwarwarea: अ्रतसौतेलमेरण्डनेशमित्यादि | तथाचाय॒र्वेदप्रफेतारख्रक-हारौत-सभ्रुत-पाराशराप्रिवे्-जाठक- णादयो 4 खेहमासं केवलेन तेलग्रब्देनामिदधति तिशविकार एव area इति । ग च तिखविकारवचनवे पिश्याकादिव्वपि तैल- शरब्दप्रटन्तेखेख निषेधे तज्िषेधोऽपि प्रसञ्यत इति वाच्यम् । aw- शब्दस्य GB निरूढलात् यथा Wem: पड एव freeads न तु मष्टूकादौ | च्छ कचित्केवखतेखश ब्दस्य खेहान्तरेऽपि प्रयोगः स सादृश्यादु पपः | अतएवाः शब्दविदः | निष्यशसहुणस्थोऽच तेलमितरेव्वपि | याति तसमात् तिश्लविकार एव Sweet म तु खेदमाजमिति। वध्यां Aenea ety च पर्व॑सु | सप्तभ्यां म gate मवम्यां प्रतिपद्यपि ॥
॥ + ङ
अष्टम्याश्च चतुटश्वाममावाख्वां fava: |
रजोऽभ्यपगमे काले भजन् WaT ATTA ॥ `
त्या |
उपोषितस्य ब्रतिनः शकश नापितैः | तावच्छरौ सिष्ठते Ter यावन्तेखं म eye ॥ TERE हते ्ाश्-शिरोरुइनिव्तेे | म Qala मरः रेषे तेशखाने विधौयते ॥ भविष्यत्पुराणे । erat dqrte fava भार्या विनष्यति | TAM: | Aaa’ AAU न भौमे नो agrait वेष्टौ विषटि-षष्ठवोः । पवंखष्टम्याश्च Ae: स इष्टः MATHER वासरे Gat: ॥ aa: पञ्चमो दग्रमो चेव ठतौया च भयोदग्नौ । एकादश fetter च पश्योर्भयोरपि 8 श्रभ्यश्जम-स्यशरमायेौऽज ae मिषेवते | चतुणां त्य SE खाद्धनापत्य-बखायुषाम् ॥ याज्ञवल्क्य, | पञ्चमो दग्रमौ चेव पूणिमा च चयोदश्नौ | तोया चेव uae मरः खसुपसेवते ॥
चतुन्ेमे चिन्तामओौ षरिदेवख्दे कावनिखंये [yew
8 अ० |] तै लाभ्यद्धादिकाशनि्व॑वप्रवरदम् | ७१९
अभ्यङ्गात् VMAs भका तयेव च । चतुणां तस्य इद्धः याद्कनापत्थ-बशावषाम् ॥ चो गियाश्चवख्कधः | दशम्यां तैशमस््ठा यः चाथादविदक्णः | चलारि ae नश्छन्ति रायः प्रश्ना Cate ॥ मोराप्रतिपदं wel ae font fafa तथा । तेलेगाभ्यश्चयेधस्छ waft: ay Tat ॥ पश्चदग्यां wadet सप्तम्यां रविद्धुमे । इदो सप्तमौ vey Awan विवजयेत् ॥ अथोदभ्यां ठतोयायां प्रतिपलवमौ दये | तैलाभ्यङ्गं म gala geal भवम विना ॥ अच कासु तिथिषु तेखाभ्यक्रो विदितः प्रतिषिद्धख, तच केचि- दाङर्बिधिः पक्षतेशविषयः निषेधरलपक्षनेशविषथः | तदु wefan | सथे-श्ठक्रारिवारेषु निषिद्धा तिचिष्वपि, wat वा चदि वाखाने पक्षलेशं ग cath | नवन्वां ठमयोरपि निषेधः ““कुयुवां नवमो विनेति वचनादिति, तदथुक्ष, भिषेधस्व रागपराप्ततेलाग्यङ्गविषयलात् विहिततेशाभ्य्- विषयत विकण्पमसङ्गात् । न च विधिधास्ात्तैलमाचप्रापतादपक्त- तेशर्ूपविगेष निषेधाश्च fre इति arent) “खे जामद करण ्याप्येव वे सप्तद भः प्रणापतिरथे च यजने न्वायत इति वाक्यात् स्वंय By प्राप्तावनुथाजादेरपि विगरेषमिषेधान्िषेधषणे विकख्याभावप्रस-
७० चतु्यैगं चिन्तामौ परि धेवखद्धे कालनिर्यये [१९ ee!
ङ्गात् तज च यः परिहारः सोऽापौत्यटोषः। रागप्राप्तविधिप्राप भयविषयते च॒ निषेधद्येकज शास्ान्तरबाध्वसापेश्ो निषेधः शरन facte इति विधिवेषम्यं प्रसव्यते । a च विधिवेषम्बपरिहाराध faftornea प्रतिषे इति वाच्यम् । शास्लान्तरबाधं विना गिषेधर समवे तद्बाधस्यासुपपन्तेः। तस्मान्निषेधो रागपरा प्ततेखविषयख च सर्वतेशनिषेधप्राप्तौ ““खये-शक्रादिवारेष्वितिवाक्येल निषेधो ग wade इति क्रियते, तस्माद पकं ad विहिततेखाभ्वङ्गे उपारेव- मिति बद्धम् |
हस्तिः |
सद्काग्यां रविवारे च षष्ट्यां भौमदिने तचा । इव्या्तरगतं Ae ग दुव्यति कटाचम् ॥
ay केचिदा; “कदाचनेत्यमान्यस्मिश्लपि fafagare xa- MUA तेखस्यादुषटलसुच्यते Tye वेय्यापत्तेरिति | aa! धरि wifanta fatigare उन्यान्तरगतसछ awarges किव चितं स्यात्तदा उम्तराद्धनेव तस्षद्धेः पूरवाद्धेवे यथ्थं प्रसज्यते, पूवा. AUIS “कदाचनेत्येतावग््राजानुवादलनशयुक्षम् । तसात् AT गवादिषु द्रव्यान्तरगत Ae कदाचिदपि म दुग्तोत्यसाषेः। अतः सङ्काग्या दिचतुषटय एव TAMAS तेखस्तरादु त्वे मान्ति सिद्ध मित्यन्ये। acai सवे सिम्काले द्रव्याग्भरगतस्छ तेष वचनाकरेणादुटलाभिधानात्। सद्काग्या दियदणख्छ वा HA: शरेनायेलात् खद्ाग्धादावपि न cafe किञुतान्यजेति ।
ATE प्रचेताः |
९.० अ |] मेथगकालनिगेयप्रकरयम् |
सार्ेपङ्गन्भतेखश्च sae पुष्यवासितम् |
अन्यद्रव्ययत ad ग cats कदाचन ॥ थमः |
एतश्च सार्षपं ae GAS पुष्यवासितम् |
म दोषः पक्रतैलेषु खामाश्वङ्गेषु नित्यशः ॥ कात्यायनः |
aye विद्यते खानं इद्धि-पवीत्वेषु च ।
खेमा जसमायुक्रं were भ्रविभिययते ॥
इति तेलभ्वज्गादिकालनिषंयः।
अथ तिलतपंणनिषिदकालः। सप्तम्यां रविवारे च zy जग्दिने तथा | अत्य -पुच्-कशनार्यौ म डुर्यान्तिखतपेणम् ॥ कचित् ्टडोति पाठः! पच्चयो रुभयो राजम् सक्नम्यां fate सन्ध्ययोः । fam-qu-newral तिलान् पञ्चस वजेयेत् ॥ दति विलतपेणनिषिद्ूकालः |
अथ मैथुनकालनिशेयः | तच STHTSR: | | वोडग्रतेनिश्ाः wat तिन् यन्मा संवित् ।
WNT पर्वंश्माधाख्चतसस्त BIT ॥ 91
ORR चतुग ग॑चिन्तामडौ ifciqeee कालनिर्वये [yee
एवं गच्छंख्वियं चामां aa मृखद्च व्यत् । सुख इन्दौ सषटत्युजं wee जनयेत्युमान् । यथाकामौ भवेद्वापि Glut AAC! ¢ रजोट गरेनप्रटति ‘aten निशाः", “सों”, “wea: mia काखः, तस्मिन् युग्मासु warg राजिषु, “संविश्चेत्" गच्छेत् रि पुजा । wart लयुब्भासु | यदाह मनुः | यग्मासु gut जायन्ते खियोऽयग्भास राजिषु । तस्माचुग्मा पुत्रार्थो संविशरेदान्लेवे fad ॥ शङ्खः । चतौ SFE: Tet धावत् षोडन्रमं दिमं। यग्म Ta जायन्ते सलियोऽयुग्माघ राजिषु ॥ थम्पमाखपि SHAT प्रशस्ता | थदाद्ापस्तम्बः। चतर्थोप्रशत्याषोडग्रसु SATCU Fat । प्रभापतिः। श्रय श्र्टतुगमभे इत्धुपदिशति | व्यासः | राजौ weet ge: श्यादश्पायु्धमवजितः | पञ्चम्यां पुत्निणो नारो seat Gay मध्वमः ॥ शप्तम्यामप्रजा योषिदष्टम्यामोश्वरः पुमान् । मवम्यां सुभा नारो दश्वा प्रवरः सुतः a
१.४ अ |] मैयगकालनिश्यप्रकर बम् | Ore
एकादश्यामधमां खौ दादश्छां पुरुषोक्तमः। अयोदश्चां War पापा वणेषडूरकारिशौ। जायते सवेदुष्टा स्वौ दुःख-शओोक-भयप्रदा ॥ WHIM: WAY: स्यादात्मषेदो TAA: | प्रजायते चतुभ्ां गणाधेजंगतः पतिः ४ TAGS महाभागा सा TMNT वा। जायते पञ्चदणश्ान्तु TTT पतित्रता ॥ विघया-शक्षणसम्णे सत्यवादौ fraface: | आञ्रयः Gat षोड्श्ां जायते पुमाम् ॥ निश्राय डिवसनिषेधः | अरत श्राइतुः श्ङ्ख-शिखितौ | a fer aa त्रनेत् ata ्रख्वौर्याश्च दिवा aaa अ्रर्पायषसख तस्ात्परिवजेयेत् | ष्योतिः शास्ते | श्रश्पायरश्पवोया वा ज्ञी वोवाप्यच जायते t एवं azarae गमौ दिवामेथनसम्भवः ॥ अनतावष्येत॑त् | यदाहापस्तम्नः। ग्टडमेधिनां ब्रतमरन्यसंवेश्रष्टतौ ब्रह्मचार्येव celta | अष्टमो चतुद्रो Gwar श्रमावादख्या रविसंकाम्तिखेति पञ्च पवाणि पर्वामृषठेवप्रसताषे दर्चितानि। तच ब्रहचार्खव fad मोपे- area: |
SRB चतुर्ग चिन्तामडौ परिरेषखष्े कालनि ये [१४ च, |
पेढौनसिः । तुमुपासोत afwata पर्वाणि aid पुमां खमुपपादयेत्। मनुः ।
खतुकालाभिगामो स्वात् खदारनिरतः safe: | was ब्रजेचेनां न wat रतिकाम्यया ॥ वसिष्ठोऽपि | तुकाशाभिगामौ श्यात् was | WIEN कालान्तरोपलच्णाथं | मनुः | श्रमावाखामष्टमो्च पौणंमासों wesay | mE भवेजित्यमप्यतौ सखातकोदिजः ॥ अज्रामावास्यासाहचया दष्टमो-चतुरंश्तोः Tee नयतौ । विष्णुः । नाष्टमो-चतुदं ्ो-पञ्चद ग्ौषु स्ियसुपेयात् ग ag yale दला तुषन्ध्ययोः | शिवरद्ये | दिवा जन्मदिने चेव न डुर्यानूमेयमं ब्रतौ | श्राद्ध द्वा च भुक्ता च श्रेयोऽ्यो म च पर्व॑सु ॥ सौरपुराणे | UREA पञ्चदशो अ्रमावास्वा चतुद । ब्रह्मलारो भवेजित्यं wae च विशेषतः ॥ वाराहपुराणे वेष्णवं प्रहत्य वराइ उवाच |
”
Xs qe || मेधमक्षासनिकंप्करणम्। ORY.
वष्टयष्टमोममावास्यामुभे पे went | aay नेव सेवेत arene मम frat ॥ तथा । अष्टम्याञ्च Wewt ष्यञ्च दादश मप । अमावास्यां पञ्चदशो मेयनं यो ग॒ गच्छति । fran म weg मम शोकं हि गच्छति ॥ “श्राद्याद्चतख इति रजोदशेनादारण्य चतस्ोराचौ व॑जेयेत् । तथाच पेठौमसिः। प्रथमे न fetta a ठतोये म wad श्राहयेत | श्रन्ये वाहः | खानादारभ्व चतस्लो वजेयेत्, पूवे तस्याः Wiehe गम- स्यापि निषिद्धलादिति । तदयुक्र । स्येनिषेधाद्धि स्यभ्ाम्रल्य- वायः गमममिषेषे तु तस्मादपोति weer | अतएव रजसला- स्पशं गमने च भिन्नं प्रायचित्तमाखातं | wa: खाभाविकः atat राच्यः षोडश खताः | चतुभिरितरेः agate: खट् विगतैः ॥ इति मनुवचनविरोधाच्च arrest गरिंतराश्चसम्भवात् | तथाच कात्यायनः | THEE चतुर्थेऽङ्क खानाच्छुद्धिमवाप्रुयात् | | “र्वाक् writer रायः सम्भवन्ति शेषा ब्रह्महत्या सोणा यस्मिन्मासि wie यस्तावाञ णायते सोऽभिश्रस्तः” इत्यादि भिर्वाक्धेगंहाश्रवणात् । तस्माद्रजोदगेनादारभ्य चतस्ोव््था; |
ord aquafantaat परि ेधख्दे arate [१९ च|
देवलेन तु तिलोरा्रयोव्यां इत्युक्त | श्रशद्धदिवरेष्वेतां fund चदि wa | श्रायुः प्रजा च धमेख्च तस्य पुंसः waa | wafers दारान् पुष्थितामृपरिवजयेत् ॥ ae fara सम्भव cae । हारौतेनापि aquat राचौ गर्भाधानसुकरं | Tesla कातायां यग्माखु वा गर्भाधानवदुपेतं ब्रह्न गमं सन्दधाति | avg fare: स च व्यवसितः चतलूर्थऽहमि रजोनिशृत्तौ विधिवेपरौत्ये त निषेधः | ava गोभिलः | azauat भवति उपरतश्रोणिता तदा शम्वकाशः। तथाच मनुः | रजस्युपरते साध्यो खानेन St रसला | साध्यौ" गभाधानादिकमेयोग्या | मनुः । नोपगच्छेत्ममन्सोऽपि ख्ियमान्तेवद् ग्ने | रजषाभिङ्गतां नारो नरस्य छुपगच्छतः । परज्ञा तेजोयशख्चचुरायञैव प्रौयते ॥ at विख्ेवतस्तस्य रजसा समभिभुतां | ne णच्छोयेश्चकचुरायख परिवद्धेते ॥ Cae: |
१ ख. 1] मै यगकालनिययप्रकर बम् | ७२७
wugi दिवसेष्बेतां Sard अदि wa | श्रायः WT WAG तस्छ पुंसः Hea । तस्मात् fare चाण्डा पुष्यितां परिवजेयेत् a श्राद्याखच तच्च इत्युपलचणं vara ्रयोरष्यामपि निषिद्धलात्। तथाच मनुः | आसामाद्याञख्तन्लस्छ॒ निन्दितिकादश्णौ तथा | जयोदभ्नौ च गेषाः श्यः WW दश्राजयः ॥ अरचेकादभौ -बयोरश्टाटतोमे पचस | तचा । मिग््ाखाद्याखु चान्यासु स्ियोराजिषु वर्जयेत् | ब्रह्मचार्येव भवति यज AIAN वसेत् ॥ ‘frag श्राद्याख्चतख wart योदश च एतासु uy अन्यासु अ्रनिन्दिताखपि यायु कासुचिद्राजिषु स्कियोवजेयेत्, राजिदय एव स्तियोऽभिगच्छैदि त्ययः | देवखः | ATG द्वाद श्राह श्ादेषोक्रा VTA | दगष्टौ षट् च गेषाशां विधोयन्तेऽनुपूवंशरः ॥ एतेष्वपि ae पूवं वयित्वा रजस्वलां | wat qrat ततो भायां समेयः पुकारणत् ॥ Cy ब्राह्म्यादोनां इादभ्ादिशतुधारशवरनं ब्त्वामिप्रायं, ग खतुकालामिपरायं, “wa: ्ञाभाविकः wtet राचः वोड्ग्र सताः” इति मनसुवच्नविरोधात् | “sogt कालतः सुश्च इन्दा-
exc uqaatantant ofitwey कालनिखये [१२४ ae! विति wave सति मघा-मूले विहाय गच्छन् wewan 7 सश्चनयेदित्ययेः | ग्योतिःशास्वे | पिशं पौष्णं नेकेतस्षापि fase व्यक्ता नारं gree: प्रसलां । पुष्टां शमां पुजकामोडहि गच्छन् VAIS पुजमाप्नोति सम्यक् ॥ fact तु सङ्गतः पिश्ये पौष्णो वा नेष्छतेऽय वा । यः समुत्पद्यते गौ न सच्ेमो गशेयुतः ॥ एुमान्विंतिवषेखेतपु्वोड्ग्रवषेया | fan सङ्गच्छते maine xe रजस्यपि ॥ Teg खादग्रापत्यं तयोनयनाब्दथोः पुनः | रोग्यल्याथरधन्धो वा गर्भौ भवति नेव वा ॥ SAT तु गमने क्रममाह देवः | यौगपथे तु तौर्थानां विप्रादि क्रमशो प्रजेत् | रचणायेमपुजां वा ग्रणक्रमश्नोऽपि वा ॥ "तीथ" तुः, तथौ गपदये, वणेक्रमेण विवाशक्रमे वा गच्छेद- gat वा gaara: | कश्पः | यौगप तु तीर्थानां विवाहक्रमश्रो जेत् | रच्णथेमपुचां वा गहणक्रमशोऽपि वा ॥ इति॥ अरज TRUMAN? ख्छत् ्रहणक्रमः, एतच तुगमनमावश्छक |
a=;
१४ ae |] मि चगाजनिडेयप्रशचर वम् | eRe
ETS यमः | eqararg योभार्यो सन्निधौ नोपगच्छति । घोरायां भूणदल्यायां युण्यते नाच ae: ॥
पराग्ररः | aware योभार्या सन्निधौ नोपगच्छति | GNA चोर ब्रह्मेति तथोच्यते ॥
बौधायमः। meray यो भाथा खज्निधौ नोपगच्छति । faacee तं मासं तस्मिन् tafe शेरते ॥ तथा | चौ णि ववाछह्मतौ चो भाग्यं नानुगव्छति | स तुष्य ब्रह्महत्याया Ties ॥ देवः | थः खदारागृतुकाताम् सन्निधौ नोपगच्छति । भूषहत्धामवान्नोति ग्भमाक्िषिनाग्डलो ॥ सक्िधानेऽप्यश्रक्रख न दोषः |
तथाच VITAL | यः खदारानतुाताम् SS: सन्नोपगच्छति । भूशत्थामवाभ्रोति प्रजां wat विनाश्छ सः ॥
अज्र केचिदाहः |
एतदजातपु्रविषयं “जायमानो वे ब्रा्मणएस्िभिखेणवान् जायते
au विभ्यो any देवेभ्यः प्रजया fia: कं एष वा- 92
eRe चनुन्ेगं चिन्तामयौ ufcitvesd wrafrdd (se:
अनृणो यः पुतो यज्वा AMT वा” TaN: Zatagwia: दमेनेव चरिताथैलवात् | SHY कूमेपूराणे | खतुकालाभिगामो स्यात् यावत्पुच्चोऽभिजायते । ननु पुक्ान्तरोत्पन्निविधायिकाणयस्ति श्रुतिः “euret पुराना Vea, सत्यं, थदौयं विधायिका खात् किन्त बपत्प्रगंसाषा aa लाः नेतदजातयपुक्नविषयम् | एष्टव्या sea: Ter धथ्ेकोऽपि गयां जेत् । यजेत वाश्वमेधेन गोलं वा एषसु्सजेत् ॥ इत्यादि मिव चनेबेषपु बाञ्रयणात् कूमपुराएवचमस्व FAA तुका एव यावद्गभेखम्भवो भवति तावदङ्गन्तव्यं मभेखम्धवे १ गन्तव्यमिति | गभेसम्भवचिक्ानि Bet दभरितामि | सद्योग्टोतगभांयाः अमोम्लामिः पिपासा afta oF श्रोणितयोर सुबन्धः स्फुरणएश्च योनेरिति | तुकारगमनञ्च स्तो णामप्यावश्कं | SHAT च या नारो भत्तारं नोपगच्छति | तां याममध्ये विख्याय aunty विवासयेत् ॥ तथा “यथा कामौत्यनेन शरनृतावपि स्ौणामिच्छागतिकरः गच्छेदिति विधोयते | गौतमः |
खत वु पेयात्छवेच वा प्रतिषिद्कवजे ।
भै
९.१ qi] मैथगकालमियंयप्रकरखम् | ORL
aa: । wecarasfaraa पुसा काये wera: । सदेव Waa स््ोणाममिमतं fe तत् ॥ aa बौधायनवचनं | wat नोपेति योभार्थामनृतौ वोपगच्छति | तुष्यमाङस्तयोदरौषमयोनौ यख सिश्चति i ततृस्ौणामिच्छाभावे बेदितव्यं | अज केचिदाड्ः | वा शब्दो तुगमने वेकशिकमाह aay गच्छतोऽपि स्तलोरक्षण- सामथ्ये यस्यासाटतावेव गच्छेदिति, तथाच Bream: “स्ियोरच्छा- यतः war इति, तदयुक्तं, यदि सौणामिच्छायां सत्यामपि मं गमनं तदा “यथा कामौ भवेदिति विर्ध्यते, वा शब्दः ूरीक्तान्- तुगमनापेखया, 28 wea हेत्वशात् aren, “atut वरमतु- सखारन्नित्येतत्पर्याशोखनयाप्येवमेवावगम्यते | तथाच तेन्तिरौयके इग्द्र सिय mete । ता WHat वर sere विया प्रजां वन्दामहे काम- माविजनितोः सम्भवामेति तस्मादृविया faa: प्रजां विन्दन्ते का ममाविजमितोः सम्भवन्ति वरा इन्त ह्यासामिति। ware वशिष्ठः । श्रपि च काठकेवेचनेरविंश्चायते, aft मः श्वोविशनिग्यमाणान् पतिभिः संयत इति सखोणभिष्दन्तो वरः | | शतु विग्ेषेए गमने काशविगरेव उक्तः wate ।
ORR चतुम्मेग fers परि थेषखण्डे arate [१४ च, |
YURI तस्यान्ते ततः TEENS | सेवेत कामतः कामं हेमन्ते शिशिरेऽपि ख 1 wet wager we “परेवषम्त-्रर दो मासि गोन नद्ाचथयोरिति | यिच wertwar arate | TTT: । परबचनयुक्रोवषा-रदौ मैथुनं Bae । एतच समाटक् विषयं | अतएव शौनकः | अधौयोत समादटृन्तो ब्ह्मचारिकल्पेभ थथा न्धायमितर भायोपेयोत्येकऽपत्धं प्राजापर्धं तदिति । तत्" जायोपथोगनाकमा प्राजापत्यमित्य्धः | दति मेचमकालगिर्शयः |
अथ पुंसवनकालः। कलच धान्नवच्वयः | गर्भाधानग्तौ Ge: खवनं खन्दनात् पुरा । परामाभेदशनात्पुंखवनाख्थं कमं काय्यैमिल्यरथः । थमः | | श्होतगर्भायां प्रथमे मासि fete and वा acy ya rene चन्रमा om: स्यादिति | greute च tanta दर्भिताभि।
११ अर I) अगवङेामगकालनिययप्रकरयम् | १
Vays अवणः पुमवेसुन्टेगभिराखथा Fa: | पुंसं्चितेषु कार्थष्वेतानि शभानि धभिष्धानि # ‘fava गख्जाणि | स्पतिः | पसवन स्यन्दति शिशाविति | इति पुसवनकाशः |
अथानवलोभनकालः। TE: | mie स्एुटतान्ञानेऽभिषेकः aati: ।
विष्णुः ।
गभंख स्फुटताश्चागेऽभिषेकः कम ।
सोमः |
चतुर्थं गभेखखणं |
आश्लाथनग्टद्मपरि षष्टे |
चतुथं ऽनवलोभनं ।
rary |
अथ पुखवनानवशोभने करोति माशि दितौये कतौये ar परा खन्दत इति पूस्येमाश्पणे चथा gar Tele चन्रमा यकः खात् |
इत्यनवखोभगकाञ्ः |
Geet ED
eRe चतुव्वैगं चिग्तामौ परिेबखष्डे काकनिखंये [१8 qe
अथय MAA ATTRA: ।
तच wtf: | wala गभेमासे Tari कारयेत् LEIS Tare wafer आपस्तम्बः ।
TAMA प्रथमे गर्भं qa मासि । वेजवापः | श्रय सौोमग्नोन्ञयन मासि चतुथं पञ्चमे षष्टे वा | सोमः | ae सोमन्तोश्नयनं | साद्ायमग्रद्य ।
सप्तमे मासि प्रथमे गभं सौमन्तोज्ञयनं। ठहस्पतिः। सोमा षष्ठेऽष्टमे मासि | विष्णुः | qesea मासि सौमन्तोन्ञयने | शङ्खुः-याज्नवख्क्यौ । षष्ठेऽष्टमे वा stam: | श्नौनकः। तुचं गभमासे सोमग्तो जयनं षष्टाष्टमयो्वां पूथ्जैमाणपरे वदा
Ga ASAT चन्द्रमा GH: स्यात् ।
पंनचचाणि पुसवनकाखप्रस्तावे दभरितानि | गोभिद्ः ।
भै
१४ °|} सोमन्तो्रयगकाशनियंयप्रकरवम् | ७६५
ay Samad प्रथमे गर्भं चतुर्थं मासि wea वा । शङ्खः | गभेस्यन्दने सौमन्तोश्भयनं यावदा न प्रसवः। ee fa: mre | सोमन्तोयनं gatas qsvasta वा । qaaend we बशिमिसखवश्णो किते ॥
मासे षष्ठेऽष्टमे वा बशिनि तदधिषपे wast tees Gaara नरभवनमनवां श्ोदये कामिनौगां | | काय्यै Serra जिदश्रपतिगरौ wet ater वा कूरः केगदर-जिकोण-व्यय-निधनवदहिगम॑पुष्टं करोति i गभेपुष्चारि शब्दार्थाः प्रासादाद्यारम्भकासे zfitat: 1° एतच्च सौमन्तोज्ञयनं चेजसंस्कारपर सष्टदेव काथ, यदाद शारीतः।
सषृत्सत्छतसस्काराः Tria दिजस्वियः |
यं यं गभे wee स गभैः det भवेत् ॥ गभेखंसकारपखे तू प्रतिगभमावन्तनौयं | तथाच विष्णुः । | सोमन्तोज्ञयनं कमं म॒ सौ संस्कार इश्यते | गेचिद्रभसख संखकाराद्रभे गमं प्रथुश्जते ॥ WEG: प्रसवे तु सत्यत्रत श्राह |
सो यदाऽशतसोमन्ता wees कथञ्चन |
ग्डरोतपुजा विधिवत् पुमः संस्कारमरति ॥
दति सोमन्तोश्नयमकाशः |
eRe चनुमैविनलामगौ ufctuas wefasr® (ise
अथ जातकर्मकालः।
तजस शङ्खः । जाते जातकमं | विष्णुः ॥ जाते वे दारके तु जातकं | विष्णुः । WEA जातकमे च । व्लोकविष्णुः | जातकमे ततः कुर्यात् Ww जाते षयोदितं । 'ययोदितंः सखग्टद्योक, ततः" खानानन्नर | तथाच संवतः | जाते पुनते पितुः खानं सचेखमत् विधौयते | ममुः | प्राङ्नामिवद्धात् पुंखो जातकर्म fatter इति | “नामिवद्धमं' नामिच्छेदम। WTA: | पराक् नाभिच्डेदात् संस्कार-पुख्धार्थान् कुर्वन्ति हिन्नायामा- अौचमिति । ‘SN’ जातके, 'पुख्ा्थाः' दानानि | वैलवापः। जन्धगोऽनन्तर काये भातकमे यथाविषधि।
eee] जातकम्मेकाशनियंयप्रगरयम् | exe
देवादतौतकाणश्चेदतौते BAR भवेत्-दति ॥ एतश्ाग्रौ चमष्टेऽपि काय्य | यराइ प्रजापतिः 1
आशौचे तु समुत्पन्ने yarn यदा भवेत् ।
कन्तस्तात्काशिकौ whe: पूर्वाश्ौ चेन प्ररष्यति # व्योतिःप्राख्ते।
श्दु-भरुव-चर-चिप्रभेषु वारचये He) ।
गुरौ श्रकेऽषवा केने जतकम च नाम च #
‘agi चिचरानुराधा ब्टगश्रिर sere UTES] च । “चराणि' युनवंसु-खाति-अ्रवए-धनिष्टा-ग्तभिषाः । ‘forfe warfien- युग्थाः af नचजाणि । tag प्रासादाद्यारस्काले cf: |
इति जादककमेकाखः |
अय THATUATS: |
WH WIHT: | दश्रम्याङुत्थाष्व ब्राह्मणाम् भोजयित्वा पिता ara ata: विष्णुपुराणे ।
arg माम कुरते पितेव दशमेऽइनमि | सोमः । दशम्यां पकाश्नामकरणं । विष्णः |
(x) वारचयेऽपि चेति qo | 93
eR aqaatanat परिेषखद्डे कालनि्ेये «(ye
आ शौचव्यपगमने नामधेयं | शङ्कुः | saute तु व्यतिक्रान्ते नामकम विधौयते) याश्चवस्क्य-टदस्पतो | अहन्येकादशे नाम | धमः | नामधेयं TMT seat वाश कारयेत् | Ge तिथौ gad वा age वा गण्णविते ॥ इति) aa च पितुः कथश्धिन्नामकरणायोग्यतये कारयेदिति farted! अरत एव Wy: | सुशदेवता-नचजामिसम्नद्ध पिता ङु्यादन्धो वा gueg एति। पितुः कयञ्चिद योग्यत्वे श्रभावे वा gag: gaiq, न तु aia सद्भावे प्राग्दभितविष्णएवचनविरोधप्रसङ्गात् । अच केचित् कारके कुर्यादिति व्याचच्ते, तदयक्त, शक्षणायां कारणाभावात् | “पिते कुर्यादिति वचनविरोधस्यापि परिपूरितलात्, खचणातख संकोश् युक्तत्वात् | भविष्यत्पुराणे । नामधेयं द ग्यान्तु केचिदिच्छन्ति पार्थिव । द्वादश्यां परराभौ वा मासे पूर्णं तथापरे | आदं शानि तथा aaa मनौ षिएः ॥ ग्ह्मपरिण्िष्टे | | जमनादग्रराजे YS WATTS AGT वा नामकरणं |
re ख. |] निम्कमजकालनियंयप्रकरयम् । ` eRe
अज च खग्टद्यानुसारेण Baal, येषां तु त्र काणविग्रेषो गोक्ष- स्तेषां विकस्य एव । तच तज पूवकालासम्भवेऽणन्तरोन्तरो UTE: | ब्धो तिःगास्वे | खदु -परुव-चर-किप्र-भेष्वेषामुदयेऽपि वा | गुरौ LRAT BR जातके च नाम च ॥ सहदादो नि गचजाणि जातकमेकाले प्रद्चितानि। awed: माखादाश्यारम्भकाले दितः
इति नामकरणकाखः |
अथ निष्करमणकालः।
त वारापुरषे। `
दादगेऽहनि awe शिशोर्निक्रमणं ग्हात् । शङ्खलिखितौ | अत Sq एरतौये मासि निक्रमणिका। याश्चवल्कध- TEVA |
मासे wae ane शिग्रो निक्रमणं गदात् | तज किं का््यमित्याकाङ्घायामाइ लौगाक्िः । wala व्द्धंमासे दशनमादित्धस्य | चमः । |
TATA WK मासि BAe दशनं | विष्णः |
Sd
exe चतुव्वेगं चिन्तामो परि गेषखण्डे कालनिकंये [२० qe!
विति wae afi मघा-मूले विहाय गच्छन् wea युजं WHA LATA: | ष्धोतिःशास्ते | पिच्यं पौष्णं नेकेतश्चापि fave त्यक्ता नारो grag: प्रसन्नां | पुष्टां शमां पुचकामोडहि गच्छन् VAIS पुजमाभ्रो ति सम्यक् ॥ स्तियां तु सङ्गतः fa पौष्णे वा नेतेऽय वा । थः समुत्पद्यते गौ न सचेमो गणयतः ॥ एुमान्वशरतिवषेयेत्पुंवोड्श्रववेया । स्लिया सङ्गच्छते mane ne रजस्यपि ॥ Teg सयाइगरापत्यं तयोन्युनाब्टयोः पुमः | रोग्यश्पायरधन्यो वा गर्भौ भवति नेव वा ॥ SAUNT तु गमने क्रममा देवशः | यौगप ठ् aratat विप्रादि क्रमशो ब्रजेत् | रकणायेमपुजां वा ग्रहणक्रमश्नोऽपि वा ॥ MP खतः, तद्यौ गपद्े, वणेकमेए विवाहकरमेश वा गच्छेद- gut वा पूवेमित्धयेः | कश्यपः | यौगपद्ये तु तौर्थानां विवाहक्रमश्रो ब्रजेत् | रच्णाथंमपुचां वा ग्हणएक्रमशोऽपि वा ॥ इति ॥ अज UU: खतु गरहणक्रमः, एतच तुगमनमावश्छक |
९४ खअ० |] मि नखावनिगेयप्रशरयम् | eRe
तथाच यमः | waaay योभाया सज्ञिधौ नोपगच्छति | घोरायां yuwerat gerd माच ae: ॥ QUIT: | तुखाताश्च योभाया afeat नोपगच्छति । VAG चोर ब्रह्मेति तथोच्यते ॥ बौधायमः। | तुक्ञातान्तु यो भाया सज्िधौ मोपगच्छति । fracas तं मासं तस्मिन् रेतसि Ba ॥ तचा | चो पि वर्षा्तुभतो चो भाग्यो नाजुगच्छति । ख लुं ब्रह्महत्याया STITT ॥ देवलः | थः सख्दारानृत्खाताम् सन्निधौ नोपगच्छति | भूषदत्यामवाप्रोति गभेमािविनाण्लो ॥ सज्निधानेऽप्यश्रक्नस्य न दोषः | तथाच WMA | यः खदारानतखातान् SS: समनो पगच्छति । भूखरत्थामवाभ्नोति प्रजां प्राप्तां विनाश्य सः ॥ a4 केचिदाश्ः | एतदजातपुजविषयं “जायमानो वे ब्राह्मणएस्विभिष्छेएवाम् जायते
aga wfrat यशेन रेवेभ्वः प्रजया fara: क एव वा- 92
|, चतुव्वेगं चिन्ताममौ परि येषखद्े कालनि्ंये ` [२७ ख०।
अनृणो यः पु्ो यज्वा ब्रह्मचारो वा” Laer: श्रुतेरेकपुश्ोत्पा- दनेनेव चरिताथेलवात् | SHY RATT | खतुकालाभिगामो स्यात् यावत्पु्ोऽभिणायते । मतु पुच्रान्तरोत्पन्तिविधायिका्यस्ति श्रुतिः “दशास्यां पुजाना- धेरोति, सत्यं, यदौयं विधायिका स्यात् किन्त बहृपत्यप्रशंसार्था | न्वे are: नेतदजातयपुक्चविषयम् । एष्टव्या बहवः Tar धद्येकोऽपि गयां waz । यजेत वाश्वमेधेन AS वा TGA ॥ दत्ादि भिवंचनेबवङपु बाञ्जयणात् कूमेपुराणएवचवनश्य Bae: | तुका एव थावद्गभेषम्भवो भवति तावङ्गन्तव्यं गभंसम्भवे भ गन्तव्यमिति । गभेसम्भवचिक्ानि सुश्रुते दभ्ितानि। सद्ोग्टहोतगभांयाः अमोम्लानिः पिपासा सव्िथिखयन्दनं शाक ओरोणितयोरनुबन्धः स्फरणञ्च योनेरिति | त् कालगममञ्च स्तो णामप्यावश्यकं | त्खाता च या नारौ wet मोपगच्छति | तां याममध्ये विख्याप्य भूणन्नोन्तु विवासयेत् ॥ तया “चथा कामौल्यनेन श्रनतावपि खोणामिच्छालतिक्रमेष गच्छेदिति विधोयते | गौतमः | तावु पेयात्सवं् वा प्रतिषिद्कवजँ ।
१४ अर।] मेथगकाङमियं यप्रकरखम् | ORL
fae: । रतु कालेऽभिगममं पुंसा कायै प्रयन्नतः | सदेव पर्ववजेश्च सो णामभिमतं हि तत् ॥ यत्त॒ बौधायगवचनं | तौ मोपेति योभार्यामनतौ वोपगच्छति | तुख्धमाङस्तयोटीषमयोनो ay सिश्चति ॥ ततृस्ोणामिच्छाभावे afer | अज केचिदाहः । वा weet त् गमने वैकश्पिकमाह तत गच्छतोऽपि सखोरचषण- साम्यं यस्यासाटतावेव गच्छेदिति, तथाच Ven: “स्ियोरच्या- धतः wer इति, तदयुक्तं, यदि सख्ोणमिच्छायां सत्धामपि 4 गमनं तदा "यया कामौ भवेदिति विध्यते, वा शब्दः पररोक्तान्- ATAU, देधे चार्थेन हेत्वशात् व्यवस्था, “alut वरमतु- स्मरन्नित्येतत्पर्याष्लोखनयाप्येवमेवा वगम्यते । तथाच तेन्तिरोयके दृश््र स्ियख sete | ता waa at टेएवामहा लिया प्रजां विन्दामहे काम- माविजनितोः सम्भवामेति तस्मादुलिया faa: प्रजां विन्दन्ते का ममाविज्जनितोः सम्भवन्ति वरा av द्यासामिति। तथाच वशिष्ठः । श्रपि च काठटरकवेचनेरविंश्चायते, श्रपि नः श्वोविजनियमाणान् पतिभिः संयत इति स्नोणमिष्रदन्तो वरः | तु विशरेषेण गमने काशविगेष om: wade ।
ORR wyenifenrrat afcituwa काशनिर्वेवे [१२४ ख|
Ta तस्यान्ते ततः TEA | सेबेत कामतः कामं VaR शिशिरेऽपि च॥ Tet पवाद्धेमन्यथा प्यते “परेव - ग्रदो्मासि ate नदाचयोरिति | यिच wetqar व्यवस्यति | आपस्तम्बः | प्वचगयक्तोवर्वा-शरदौ Hea वजेवेत् | एतच समाद विषयं | अतएव श्रौ नकः । अ्धौयोत warent ब्रह्मशारिकण्पेन यथा न्यायमितरे भायोपेयोत्येकऽपत्यं प्राजापत्यं तदिति | तत्' जायोपयोगभाश्मा प्राजापव्यमित्यर्थः | दति मेथकाशगिषंयः।
अथ पुंसवनकालः | तच धाश्चवख्वधः | गर्भाधानब्डतौ पुंसः सवनं स्यन्दनात् पुरा । पराम्गभेचलनात्पुखवनास्यं कमे काय्येमित्ययेः। थमः | ग्यहौतगर्भायां प्रथमे मासि दितौषे eared वा थदहः qa veya चन्द्रमा am: स्लादिति। gree च canta दभ्ितानि।
१ | च
११ अर ।] अगवकमनकाकनिययप्रकर वम् | exe
CAS अवणः पुगवशुम्देगशिराखशया Fe: | पुंसंञ्चितेषु कार्थ्येतानि शएभानि भिष्थधानि # “भिष्छाजिः wearfe | zea: | पुसवनं श्यन्दति शिशाविति | दति पुंखवमकाशः |
अथानवलोभनकषासः | ay" | mie स्फुटताश्ञानेऽभिषेकः परिकौर्तितः |
विष्णः ।
भख स्फटताज्ञानेऽभिषेकः कमं ।
सोमः |
चतुर्थं गभेलणं |
आश्खायनशटह्यपरिणिष्टे |
चतुर्थं STARA |
वैजवापग्टद्यं ।
अय पुसवनानवशोभने करोति माशि दितौये wala at पुरा खन्दत इति पूम्मेमाणपके थथा पुंसा गखचेण चन्रमा यकः श्यात् |
इत्धयनवललोभभका्ः |
| 1
७३8 चतुव्यैगंचिन्तामजौ परिगेवखष्डे कालनिखंये [ys we)
अथ सोमन्तोलयनकालः |
तच लौगाक्चिः | Sara MATA सौमनं कारयेत् WETS TATE पवि वा। श्रापस्तम्बः |
VaR प्रथमे गभं चतुर्थे मासि | वेजवापः | श्रय सोमन्तोल्ञयमं मासि चतुथं पञ्चमे षष्टे वा । सोमः | Ge सौोमन्तोज्ञयन | URNA |
सप्तमे मासि प्रथमे गभं सौमम्तोज्ञयनं | ठहस्यतिः। सौमा षष्ठेऽष्टमे मासि | विष्णुः | qesea मासि सौमन्तोश्यनं | शङ्खः-याज्ञवरुकधौ । षष्ठेऽष्टमे वा stam: | श्रौ मकः। WAG MATS सौ मन्तोल्नयनं षष्ठाषटमयोवां Gaareqe al
पुंसा मचजेण चन्द्रमा युक्रः स्यात् |
पुंनचजाणि पुखवमकाखप्रस्तावे दभितानि | गोभिः |
१४ अ०।] लोमन्तोत्रयमकालनि्ययप्रकरवम् | ७९५
श्रय Saad प्रथमे गर्भं चतुथं मासि षष्ठेऽष्टमे वा । शङ्कुः | MAUNA सोमग्तोश्नयनं यावदा न प्रसवः। ष्यो fa: re | aia Salas षषठेऽष्टमेऽपि वा । GaAs TR बलिभिस्ववलो किंते ॥ मासे षष्ठेऽष्टमे वा बलिनि तदधिपे wast Gere Gaara नरभवननवांश्नोदये कामिनौ्नां | | काय्यै Shree जिदश्रपतिगरौ txt कोणगे वा कूरः केग्-चिको ए-व्यय-निधनबहिगेभयुष्टं करोति ॥ गभेपुश्चादिशब्टा्याः प्रासादाद्ारम्भकाले दर्जिताः 1° एतच्च TAHT शेजसंस्कार पचे GRIT का, TATE हारौतः। AWGN: मौमन्तेम दिजस्वियः | यं यं गभे प्रसूयन्ते स गभः संस्कृतो भवेत् ॥ गभेसंस्कारपशे तु परतिगभमावन्तेनौयं। तथाच विष्णः | TAMA कमं न स्तौ संस्कार इष्यते | afte संस्कारा ङ्गे गमं प्रथश्चते ॥ अतसोमन्तायाः प्रसवे तु सत्यव्रत श्राह | सनो यदाऽशतसोमन्ता Wea Rey | werrgar विधिवत् पुनः संस्कारमरति ॥ इति सोमग्तोन्नयमकालः |
ord चतुत्वनलामनो ufcquam कालनियेये [१२७ ae
अथ जातकमेकालः |
तजच शङ्खः | भाते जातक | विष्णुः । जाते वै दारके तु जातकमं | विष्णुः । सश्चते जातकमे च । स्तोकविष्णुः |
जातकं ततः कूर्यात् पुरे जाते थयोदितं | 'धयोदितं' Sete, (ततः शखानानन्नर | तथाच STH: |
लाते ge पितुः wrt खचेखन्तु विधौयते । मनुः | | प्राङ्गाभिवद्धवात् पुंषो जतकम विधौयत इति ।
'लाजिवद्धन' नाभिच्छेदम।
WTA: |
aa माभिच्छेदात् संस्कार-पुख्तार्थान् कुवन्ति हिजायामा- ौचमिति |
Seay’ sana, 'पुष्ार्थाः' दामानि |
वेजवापः।
लग्मनोऽनम्तर कायें जातकमे यथाविधि |
१७ We i] जातकम्मकासनिकंय प्करवम् । exe
देवादतौतकाणधेदतौते GAR भवेत्-दति ॥ एतश्चाश्रौ चमष्येऽपि कायं | यदाह प्रजापतिः ।
श्र शौचे तु समुत्पन्ने Qua यदा भवेत् ।
कनस्तात्काखिकौ wie: पूर्वाशौचेन एष्यति ॥ गयो तिःश्ास्वे।
गदु -भुव-चर-किपरभेष वारये TTR ।
गुरौ waa केने आतकमे च भाम च ॥
“दू नि" चिचानुराधा aati उन्लराजयं रोहिणो च । "चराणि युनवंसु-खाति-वणए-धनिष्ठा-ग्रतमिषाः । “चिप्रारि' werfien- ger: । भाजि मखचनाणि । ag प्रासादाद्यारम्भकासे दर्धितः।
इति जातवककर्मेकाखः |
अय नामकर खयकाद्यः।
अज्र WIHT: | दश्म्यादुत्थाष ब्राह्मणाम् भोजयिता पिता नाम करोवि। विष्णुपुराणे ।
ततस्र माम axa पितेव दश्रभेऽशमि | सोमः । दशम्यां मकाश्नामकरणं । विष्णुः ।
(१) वार्जयेऽपि चेति qe | 98
य
er aquatanaal ofitiweaarafrar (१४ अर |
श्राौचव्यपगमने नामधेयं । शङ्खः | santa तु व्यतिक्रान्ते नामकम विभौयते। याश्चवरकध-ट दस्यतो | QAR TS नाम | यमः | नामधेयं TMT Tat वाख्य कारयेत् । पुषे fret gat वा नकन वा गणान्विते ॥ इति ) aa च पितुः कथश्िन्लामकरणशायोग्यते कारयेदिति विधौयते। श्रत एव शङ्खः । ब्ुशदेवता-नचजा मिसम्बद्धं पिता gaizat वा gueg इति। पितुः कथञ्चिदयोग्धत्वे अ्रभावे वा guy: कुर्यात्, न तु ate सद्भावे प्राग्दभितविष्णवचनविरोधप्रसङ्गात् | श्रच केचित् “कारयेत् कुर्यादिति व्याचचते, तदयक्, लचणायां कारणाभावात् । “पितेव कुर्यादिति वव्नदिरोधस्यापि परिपूरितलात्, weary संकोचख aware | भविच्यत्पुराणे । नामधेयं दश्म्यान्त् केचिदिच्छन्ति पाथिव । द्वादशं परराजौ वा मासे पूं तथापरे | ्रङदेश्राङनि तया aca मनो षिः ॥ ग््यपरिशिष्टे | जननाद् शरान YS TATA संवल्छरे वा मामकरणं |
xe we |] निम्कूमक्षानियं यप्रकरवम्। ` ७३६
अच च खग्टद्यानुसारेणए Bazar, येषां तु तच काशविगेषो atw- स्तेषां frre एव । तच तज पूवेकालासम्भबेऽणुन्तरोत्तरो UTE: । UG RC i खदु -भुव-चर-चिप्र-भेव्वेषासुदयेऽपि वा । TT WRT BT जातके ख माम च ॥ waretfa गचजाणि जातकमेकाले प्रद्चितानि। केन्धग्रष्दा्थं म्राघादाद्यारम्भकाले दितः
दति नामकरणकाखः |
अथ निष्कमणकालः।
तच वाराहपुराणे ।
दादभेऽहनि aay शिगशोनिक्रमणं ग्रहात् | शङ्खलिखितौ | अत Se ठतौये मासि निक्रमणिका । याश्चवरूक्ध- ठरस्पतो |
मासे चतुर्थं ae शिश्नो निक्रमणं गदात् | तज किं कार्ैमित्याकाङ्कायामाड लोगाक्धिः। SANA AGATA CUAAT SATS | थमः | |
ततसतृतौये Hea मासि Te दशनं | विष्णः |
ope wachifrnrat ufctewe safes [९४ Ge 1
eae ararfeara zat | Ty: | चतुथे मासि ana बालस्यादित्यदर्जंनं | धमः | चतूर्थे मासि ane finitexe cia | अरभापि खग्टद्मानुसारेर व्यवखा । येषान्त् VB काशविश्रेषो भ शूयते तेः wa एते काला विकश्पेलोपादेयाः। तच्रापि प RMIT सत्युष्तरकाशग्रडफम् |
दति frenawanre: ॥
अयानननप्राश्नकाललः | तच विष्णु-खोम-शञ्ख-ररस्पति-यान्नवस्क्धाः | षष्टेऽलप्रा शनं मासि यदेष्टं मङ्गलं कुले । यमः | ततोौऽन्ञप्राग्नं मासि षषे कायं यथाविधि । WR वाथ Ae WE मङ्गलं कुले ॥ witarfa: | षष्टे मासेऽक्प्रानं जातेषु दन्तेषु वा पूं वा संवत्सरे प्राश्न- मद्धसंबत्छर इत्येके | My नामकरण्वत्खग्टद्यातुसारेण व्थवस्था वेदितव्या | देत्यन्प्राश्गकालः |
१४ we |] क्यंवेधकालगिर्ययप्ररयम् | eer
अथ कयोबेधकालः। ग्योतिःशास्ते | कार्तिके पौषमासे वा SY फाल्नकेऽपि वा । क्बेधं प्रशंसन्ति weave इभे दिने ॥ पगे शमे eR सखे शोषोदथेऽपि वा । दिगच्द्-्तोपात-विष्टि-वै्टतिवजिंते | शिग्रोरजातदन्तस्य मातुरुत्सङ्गसर्षिएः | सौ चिका वेधयेत्कर्णौ qe fewer ॥ इति | इस्ताश्चिनो-खाति-पुगवेसौ च | तिेन्दु-चिज्ा-हरि-रेवतोषु | RAR गृ र्-श्रक्रवारे कणौ तु बेध्यावमरेद्यणपगरे ॥ ‘sag: हस्प तिः | तया । पुखिऽलुराधा अवरे च मेजे पौष्णादितौ लाब्दसवासवाकं । wata बेधादिङजो भवन्ति गो पोद्यते जातु firm: कट्ाचित् ॥ इख्यत्यकंदिने इतं wmf श्यादाद्रंता कणयोः सौरे बन्धविभिश्जता श्रवणयोः षष्टे सते Tale दति कणबेधकाखः ॥
४२ चतुव्वंगंचिन्ामबौ gfciwas कालनि्जये [२४ aes
अय चुड़ाकम्मेकालः | तजर सोमः | 3 सवत्छरे चूडाकरण । विष्णुः | Baas शृडाकरणं । जौगासिः। दतौयवषेष्छ यिष्ठे गते चृडां कारयेत् | इहस्यतिः | चुडाकमो जिवार्विके | वेजवापः। जिवधं चुड़ाकरणम् | पारस्करः । - ETS चड़ाकरणं ठतोये वाऽपरतिते । मनुः |
qerae दिणातोनां सवषामेव wea: | प्रथमेऽब्दे sate वा ara श्रुतिचोदनात् ॥ साञ्चायण्टद्य | Saat VTA तोये वा ad | यमः | ततः सेवत्छरे sa चुडाकममे विधोयते | दितौये वा aaa वा ava श्रुतिचोदनात् ॥ शङ्ख-लिखितौ ।
१४ अर |] चङाकरखकालनिखेयप्रकर म् | ©
eat ad चुड़ाकमो पञ्चमेऽपि वा |
TYAS |
TITAN TITAS |
आश्वलायनग्रद्ये ।
ठतौये वं चोखं यथाक्लधम' वा ।
लोगािः।
शद्धपच्ष् CUTS VAY वा चुड़ाकरणम् |
वैजवापग्रद्ये |
उदगयने श्रापू्येमाणपक्े TITY चृडाक् |
आश्चशायनग्रद्ये |
उदगयने WYAAUTS Hee मचे TITRA ।
आपस्तम्बः |
arate sata वँ चौलं पुम्व॑साविति |
व्यासः | | श्राञ्रिनं अवणं सातौ feat ge-gada | धनिष्टा-रेवतो-च्येष्टा-्टग-दस्तषु कारयेत् | वार-नखजयोगेवु Wey करणेषु च ॥ इस्तजय म्टगशिरः अवणजयश्च पुख्याञिनौो-ख-ग्रभभानि पुनर्वसौ च | चौरे तु कर्णणि दितान्युदयक्षणे च युक्तानि चोड्पतिना यदि श्रस्ततारा ॥
विषयविग्रेषः सं नने शेयः |
७99 | चतुव्धर्गचिन्तामणौ पररिेवखण्छे कालनि्ये [१२९ ast
तथाच ब्योतिःग्राख्छे । TUT ब्राह्मणएसब्डते च बन्धस्य मोखे क्रतु-दोचणे च | विवाहकाले सटत-स्धूतके च॒ सर्वषु Te चरके तेषु ॥ Ay ATTY | दति चड़ाकरणकालः ॥
अथ चड़ाकम्पेनिषिद्धकालः | व्यासः | wee न तु HANA यस्मिन् जातो भवेन्नरः | न प्रोष्ठपदयोः काय्यै नेवाग्रेयेषु भारत | दारुणेषु च सर्वेष दुषतारन्तु वजेयेत् ॥ ` वारं शनेशरादित्य-भौमानां राचिभेव च। fafa प्रतिपदं fot विष्टि्चेव विवजेयेत् ॥ दति चड़ाकमंनिषिद्धकालः |
अथ विद्यारम्भकालः | तज माकंष्डेयः | प्राते तु WER वं श्रपरसुके जनादन | way प्रतिपदद्धैव वजैविला तथाष्टमं ॥
qe qe i] उपगयनकालनियय प्रक्रम् | ७8१
font पञ्चदशोषेव सौरि-भौमदिभं तथा | एवं छुमिथिते काले विधारम्भन्तु कारयेत् ॥ पूजयिला इरि eat देवों चापि सरस्तोम् | खविध्ाख्बकारांख खां विद्याश्च विशेषतः ॥ ततः प्र्त्यनध्यायान् वजेनोयान् विवजेयेत् । ` अष्टमौदितयं चेव wera च दिनजयं | TINNY CRU wa राञङ्जटशेने | व्यतेते चायहोरासुखकापाते तथेव च ॥ इति | दति विद्यारम्भकाखः | अथोपनयनकषाखः | अच सौगाञ्िः | सप्तमे वर्षं ब्रा्मणएस्योपनयन, मवमे राजन्ध्येकादगे वेश्यस्य | बोधायनः । मर्भादिषंख्या वर्षाणं तदष्टमेषु ब्राह्मञुपनयेत्, तद् धिके च राजन्य, तस्माद धिकेषु च वेश्ठं । शङ्ख-शिखितौ | गर्भाष्टमे ब्राह्मणएसुपमयेत् राजन्यमेकादये Wen वेश्म् | पेठोनसिः | WIA ब्रा्मणसुपनयेत् गर्भाष्टमे वा, ग्भकादप्रे राजन्यं MATS AW गर्भषोडग्र वा | rae: |
94
०8६ चतुम्बगं चिन्तामखौ परिेवखद्धे कालनिवंये २७ ae!
wa waft गर्भाधानादिमिः deat गर्भाष्टमे वं उपनयमादौ भवति । मनु-शंखो | गर्भाष्टमेषु gar ब्राह्मणस्योपनायनं। एकादशे wae awe cet खतं ॥ विष्णुः | ग्भाष्टमाष्दे Bala ब्राह्मणस्योपमायनं | मभभश्येकादओरे राज्ञो We sen fawn विश्वामिज-याश्वख्क्यौ | गभांष्टमेऽष्टमे वाब्दे ब्राह्मणएस्योपनायनं | राश्चामेकादगे शेके विशामेके quad ॥ उपनयनं ब्राह्मणस्य गभेरहणाद्ारभ्य जग्धतो वाष्टमे ववं कार्य, एकेन ae ana इति aa तस्िन्नेकादशे दादश इत्यथः, एके त्वा- सायां मन्यन्ते, ययाङ्लं उपनयनं कार्यमित्यथः, wa Ad awe’, कुशखित्या ग्भाष्टमादिव्यवस्थां afar, wa केचिद् पमायन- शब्देनेहोपनयनमभिधोयत दत्याङः, तदयुक्ष, उपनयनविषयपरथो- जकब्यापारस्योपमायनश्रब्दवाच्यलात् लच्णायाश्च कारणाभावात् | अत एवा Fe: | गर्भाष्टमे वधं वसन्ते ATEN श्रात्मानसुपनाययेत। waren खजिथो DY wet वेश्योवर्षासु । तस्मादु पनायनादु पनयनमपि विधोयते | स्पतिः |
१९ we || उपमयगकालनियं प्रकरणम् | ese
गर्भाष्टमेऽग्दे विप्रस्य wares तथा। ` वेश्यस्छ Wer वं काथं मौ श्चौभिबन्धमं ॥ उपनथनं प्रहृत्य शङ्ख-णिखितौ | दिजातौनां वस्नो dhe: शरदितिकालः | वसन्तोयोश्रः शरदिति तवो वर्ण नुपूर््ण | STR | वसन्ते ब्राह्मणसुपनयेत् TR राजन्यं शरदि sui । तथा माचादयः पञ्च मासा उपनयने ग्राह्याः | तथाच श्योतिःश्राख्े । माघादिष तु मारेष् मौश्नौ पञ्चसु शस्यते । एतच वणेजयसाधारणं, तज्ञ युकं, तजेव । SIM: दएभदोऽग्रजानां योद्मोगपाणश्च शरदिशाच्च | जतस्य बन्धं यदिवाखिलानां माघादयः पञ्च भवन्ति मासाः ॥ एतच्च शवं वर्षु तु विषयं | यत उक्र THAT | यटि मासविगरेषेण सवेश्येष्ठस्य पुजक | उपनौतस्य fare sy wet च ॥ यजः शाखिनां सवेत ॒एवोपमयनं gaa नियमा्थला- द्युक्षं । ध्मेभाखे |
ose चतुव्वमं चिन्तामणौ परि देब कालजिदंये [२४ eel
चेजे वैश्राखे वसन्ते च । तथाच श्रुतिः | aug aay वासन्तिका. यदा मौन-मेषयो्वेखम्भः | तथाच च्योतिःश्राखे। vam दिराग्िदियभासुभोगात् ayaa: स्युः भिभिरो वसन्तः । सौश्रख वषां च श्र तदत् हेमन्तनाशा कणितोऽज वष्टः ॥ wa” मकरः | | बोधायनः | मौोन-मेषयोर्भंष-टषभयोर्वा वघण्तः | काम्योपनयमकालमाह गौतमः । नवमे पञ्चमे वा काम्यं गर्भादिष्ह्या वर्षाणं | एतश्च ब्राह्यएविषयं | | यदाहाङक्गिराः। ब्रह्मवचेसकामस्य THAKSIN | श्रायुःकामस्य मवमे काथं मौ श्जौ निबन्धनं ॥ मनुः | बरह्वचेसकामस्य कायै विप्र पञ्चमे | रजिथ-बेश्योस् काम्यापनयनगकाणमाहाङ्किराः | ae तया Wet च UH उद्धिबलायषोः। twadig faa wea च Wet ॥
es Get] उपरनयगकाषनिरंयप्रकरकम् | ope
fur हष्यादि विषयचेष्टा । we yates क्रम आआदरणौयः ।
लया ae. ।
राज्ञो बलार्थिनः षष्ठे वे शच्येहाधिनेाऽ्टमे | STIR: | TY काम्याः, सप्तमे ब्रह्मवचेखकामे, WER Want, waa तेजःकामं, दशमे WHEAT, एकादगरे इद्दियकामं, दादगे प- कामं, एतश्च वणेजयसाधारणं तदुपमयनानन्तरमस्य विधाना दित्युक्त ACTS | तदयं 1 ब्रह्मवचै्कामखत्यारिपूवेप्रद शितिमगङ्गिर- खोवेचनविरोधात्तस्मात् अरचाद्विधिदयमनाह्मणविष्सुन्तरग्त वि- धिचतुष्टयं बाधकाभावार्क्णेषयसाधारशमिति ze | श्योतिःशास्ले | wave युव्य-धनिष्टयोख पौष्णाश्चि-सौम्यादिति-विष्णुभेषु । we तिथौ waaay युक कायौ दिजानां क्रतबन्ध-मोखौ ॥ TEA सुतो ATs: श्रशधरात्मजः । BVA खग्यजःसामायवेष्णमधिपाः क्रमात् ॥ श्ाखाध्पि बिनि tra तु मौश्ौ- बन्धस्तटोयदि वसेऽथ सुखाप्तये च । अस्मिम् वलेन रहिते तु पुमदिंजानां स्यादफंसङ्धरदइति wach खश्चाः ॥ quel व्याख्यातः प्राषादाद्यारम्मकाशलनिशपणे |
eve चतु्यैगेचिन्तामयो परिगरेषखब्डे कानि [२४ qe)
इस्तचरये waft अरतवन्धराशिवलेन wre feat मौच्धौ- बन्धः सरभवेदमसख्च कियारोनः(९ | भवेकरूरेजेदधः पापः पाष्डु-य्ामयान्वितः । मूखैः इक्रादिभोगेषु करमेणोदयवन्तिवु ॥ षटूमेहत्मवरधौः GTS: स्यादौ ङितो श्टगसुतेऽतिखखो धनौ च । अध्यापकः wired रविजेऽगधसेवो राजोपजोव्यडिमरोचिषि कर्कटश्चे ॥ श्रस्ास््जोवो निपुणोवेश्वटन्तिस्ठ जायते | कण्टकस्थायिमि Setar अतबन्धने ॥ गुरौ WR गते TR गव-पञ्चमवन्तिनि । चन्द्र-शक्रा रगे सर्वे सववेद भवेशरः # सकता रगे तप्नोविषयात् साचाद्भवेगरसद्रोहौ । विद्यार्थो भओौलसंयुक्रः षषेऽष्टमगे व्यसुः शरभ्रिनि ॥ नोवे साक निगुणो विन्नः कूरः सौरेाग्धग्ापि सौम्यः | भानोः Ga माभाषः स्या- च्ठक्रनटुः सौम्यवत्छवेदा A”) ॥ TART |
(१) werta cafe: क्रियाहोन xen पाठः सन्यग्वस्मष्कव्यादज्ं- एस्तकेष TAHA खव वत्तते परन्वयं Va न पर्िडः।
(a) avin द्रल्ादिः aaa मे दइयन्तः पाठः GEIGER परिगुद्त्वेन न सम्यक् परिग्राधितः।
१४ we |] अगध्यायकालनिगेयप्रकर यम् | ५९
we WRG शके निरे चेव भास्करे । RHA MIMI ATI WATT ॥ राओेः प्रथमभागस्वितः gar “निरश्रः" । जयोदगो वतुष्कञ्च सक्तम्यादिब्रयं तथा | चतुर्थं काकिनौ प्रोक्ता श्रष्टाबेते were: ॥ द्युपमयनविहित-गिषेधकालौ ।
अथोपनयनगोशकालाः | तजर मनुः | श्रा षोड़गादग्राह्मणस्य सा विच्नौ नातिवन्तैते | श्रा दाविंश्रात् चजवन्धोरा चतुर्विश्रतेर्विंशः ॥ आ्राङ्यमभिविधौ । आह व्यासः | श्रौ पनायमिकः काणः परः षोडश्रवर्िंकः | इाविंश्तिपरोऽन्यः स्याच्चतुविंश्रतिमः परः ॥ अवन्तिमिदहिरोऽपि | इन्दःसुपदाच्रवदथ समुदाय उपनयन | ब्राह्मणस्य गायश्योपनयमं तस्याद्ैकस्मिन् पादेऽष्टाचराणि | एवं च समुदाये षोडशे वषं पूणं उपनयनं | एतच्चाभिविधौ उपपद्यते । ्रस्यायतिक्रमे पातिल्यं यन्तदाह यमः | सावि्ोपतिता are: परिशार्याः wera: |
OyR चतुग चिन्तामदो ofcitweay कालनिरयेये [१७ च,।
TTR: । श्रा षोड्शाद्रावि्रा्चतर्विश्राख वन्धरात् | ब्रह्म चज-विशां are उपनायनिकः परः ॥ अरत Hel पतन्येते सर्वधमेवहिष्कृताः | साविन्ोपतिता ब्राह्या आात्यस्तोमाद्ताः कमात् ॥ श्रङ्ख-शिखितौ | श्रा षोड्शादुब्राह्मणएस्यागतोतः कालो भवति at दाविंशाद्रा- अन्यस्य आ चतुर्विं रादेश्छस्यातो मिग्करान्तकालाः पतन्तौति Ble | पूरवेपूवौष्सरकाशातिक्रमेषु पतिता भवन्ति ब्राह्याः। शङ्खः | घोड़शाब्दानि fara राजन्सय दिविश्रतिः | विंश्रतिः weet च dere परिक न्विता | नातिवर्तत साविजो श्रत od fara ॥ विन्नातव्यास्लयोऽप्येते ययाकाशलमसंख्ताः | साविनौपतिता aren: खवेधमेवहिष्कताः ॥ गौतमः । BW IMTS Tae श्रा दाविश्रात् wwe श्रा चतुरविश्ाच्च वेश्यस्य । बौधायनः | आ षोड्श्राददाविंशाञ्वतु विंशादमव्यवः | पेढोनसिः | दा विंश्-वोङ़्र-चतुर्विश्रतिखेत्यतोता विरदूकाखा भवनि |
१० a |] अनध्यायनिययप्रकर यम् | ९०५४
ब्राह्मण-खजियविश्ाभेदकाणो व्याख्यातः |
यमः | | श्रा वोड्शात् तथा वर्षाद्ाद्मणएस्याशताक्मनः | साविभौ मातिवन्तंत श्रत wee गिवन्तते ॥ श्रा afin चजियस्य जिषटुप्च्छन्दो निवन | अत Hed Walaa यथाकालमसंस्कताः | साविजौपतिता त्रात्या भवनधार्यविगर्दिंताः ॥
्रत्युपनयनगौ शकालः |
अथानध्यायनिशेयः | तचानध्यायाध्ययने दोषमाह लिखितः। faxreatfa विप्राणं येऽनध्यायाः प्रकौर्तिताः। fara: खव ति ay ब्राह्मणेन यद जितम् ॥ तत्काले तस्य cafe रियं ay यग्रोबलम् | स्वमादाय गच्छम्ति वजेयग्तो ध्थितं फलम् ॥ शङ्खः | दिद्ेष्वेवावतिष्टन्ति ये केचित्पुरुषाद्यः | तचस्था घ्रन्ति तद्य ब्राह्मणएस्याल्पमेधसः ॥ तत्काले तस्य रासि भिय ब्रह्म यश्रोबलं | सवंमादाय गच्छन्ति येऽनध्यायेष्वधौयते ॥ हारोतः |
fexrearfa विप्राणां येऽनध्यायाः प्रकौन्तिताः। ५
eye चतुव्वेगं चिन्तामणौ परिशोषखण्डे arate = [ce ae)
fafa रा्सा्तेषु तस्मादेतानि वजेयेत् ॥ विष्णुः | aR HATA न॒ फणप्रदम् तजनानध्यायेऽध्ययने- नायुषः परियो गृर्-गिव्ययोख तस्रादनध्यायान् वजेयेत् । दन््-नारदसंवादटे। अनध्यायेष्वधौयानान् शक्र किं न इनिग्छसि । AGUA SUA AYA ब्रह्मदूषकाः ॥ अनध्यायेष्बधोयन्ते म ते यान्ति खवेदिकं | wat: खगे नग गच्छन्ति कि नारद न ते इताः॥ यमः | िद्राण्षाङरिंजातौनां अनध्यायान् मनो षिण; | fara: खवति ब्रह्म ब्राह्मणेन यद् जितं ॥ श्रायः प्रजां Wat कृतमित्यकृतश्च तत् | अमध्यायेव्वभ्यसता तेन ब्रह्म इतन्तया ॥ तथा | अनध्यायेष्वध्ययने प्रज्ञामायुः प्रजां स्तियः। ma Vi भरियन्तेजो निहृन्तति यमः खयं ॥ मनग्त्रवो येचयभयादिन्द्रो agqu इन्ति च । ब्रह्मराच्चसतां याति aca न पुमभेबेत् ॥ आयुरस्य निङृग्तामि प्रजां मेधां wre | य उच्छिष्टाः प्रवद्म्ति खाध्यायान् बाप्यधोयते ॥ अष्टमो दनदृपाध्यायं भियं इन्ति went ।
१९ अ ।] व्नध्यायनिययप्रकरयम् | ७५५
रन्ति पञ्चटश्मे मेधां तस्मात् पवाणि avez ॥ प्रजापतौ हि तिष्ठति सव विधाः quay । तस्माद्मोर्थंकामो वा नेताः Gay कोश्वेयेत् ॥ मनुः । अमावाख्छा गुरुं न्ति भियं रन्ति चतुर्नौ । ब्रह्मा्टमो -aTwarear agra: stave ॥ ata: । अ्रमावास्यायाघ्चाहोराणं FE वा यदा इदे AAAS तदा द्मह- ATTA: | हारोतः। nfrag चतुहंश्ामषटन्यां पवंणोद्ेयोः | ओओऽमध्यायेऽय wat माधोयोत कथञ्चन ॥ RIN च । | WISE सत्यथ राजावनध्यायः एकानध्याययग्योषु त्वपर राजे मानध्यायः श्रनध्यावयग्मात् पूवं दि गात्परराजे चेत्के । पारस्करः । | वाते wararerarfafa | सवानध्याये थुनिश्रमित्धनुकलौ यान्चवश्कयः | qaqa चतुरेष्सां seat Usa | aaafag ya वा arte faze ar ‘TBA चन्दर-सूथ परागे | अज च fecrerarfearetcrarat fae: | ,
oud aqaataniaat ufcaqweay arate [१४ अ ० ।
तथाच मनुः | प्रतिग्द्य दिजो विद्वानेको डिष्टश्छ केतन । हं न कोन्ञयेद्ब्र् रा होरन्यभ सूतके ॥ थावदेकदिष्टसन्धौ गन्धोलेपञ्च तिष्टति | fave विद्षोदेरे तावद्ब्रह्म न कौन्तथेत् ॥ धूप-चन्दग-गन्धादि यावन्ति ति तावदनध्यायः, "केतनं" निम- ग्ण, एकमुदिश्य एकोद्दिष्टं । Ty: । खपाथ्याये राजनि ख ओओजिये «aa सब्रह्मचारिणि शरा Hat: राद शने श्रकरध्वजप्रपतने श्राचार्थं च aa Fara) गौतमः । श्रकाशिकनिधात-्कम्प-रा द गेगो स्का पातेव VACANT + Waar अरममध्यायमाडः | ‘equfay want वसम्नादोनां सन्धिषु प्रतिपत्सु । तथाच रामायणे रामं प्रति इमुमदाश्यं | सा सखभावेन तन्वङ्गी त्ददियोगाचख कर्षिता 1 भ्रतिपत्याटग्रोलस्य विद्येव तनुताङ्गता a द्नोकगोतमः। mare च योदर््ा weed प्रतिपत्सु च । अमावासख्या्टकायस्े सश्च्ययोरुभयोरपि | अलावाश्याप्रतिपदि fer विद्या vei ॥
te ae |] वअनध्यायनिर्वयप्रकरणम् | ५७
meget: सन्धिः “श्राष्डिक", तद्धक्ं Hizey चुनिश्मगध्याय इत्यथः (१ तथाच्च वशिष्ठः | फशान्यापसिखा मच्छा Vereen भवेत् | प्रतिग्णद्यायनध्यायः WATT: ब्राह्मणः War: ॥ एतचेकोदिषटव्यतिरिक्रविषयं तज पूीदाइतमरुवचनेम जिरा- अविधानात् | ` गौतमः । ्आाद्धिनामकाशिकं भोक्षं प्रतियदौढणं च श्रहृताश्नच्ाद् - योगे च ततखाकाशिकाशोराच्रयो विंकश्पः | WIM | गवश्राद्धमुक्तौ तु श्रज्ञजरणएपयेग्तं | मनुः | प्राणि वा यदि वाप्राणि यत्किञ्िष्काद्धिकं भवेत् | वदाखश्वाप्यनध्यायः पाण्यास्याः fe दिजाः war: ii ग्रातातपः | पञ्चदश्यां चत्दंश्यामष्टकाख् AWE | प्रदोषे च जरधोदश्यामष्टम्ां प्रतिपद्यपि ॥ पुरात् | मेधाकामसख्योटण्यां wwiga eer | खपतम्धाकत प्रदोषे तु न सरे्ापि aha ॥
(९) अथाग्द्किशब्दव्थास्थानेन yi खाब्दिक्रन्दघटितः कथित् पाठः पतितः प्रतिभाति,
७५८ चुम्बं चिन्तामणौ परिेवखद्धे arefray [११ च|
प्रजापतिः |
ष्टो च दादशौ चेव श्रद्धराजोगनाङिकाः।
प्रदोषे न त्घोयोत eater गवनाडिकाः ॥ शअरदराचचरिकायां Aare: भवनाडिका निश्रायामिति sa
‘gate’ भिशाप्रयमप्ररे |
न ~
गौतमः।
निश्रायां चतुसुहन्त' ।
एतच्च जथोद शो विषयं |
तथाचोगश्रनाः ।
जयोदग्यां प्रयमांखतुयामान् गाधौयोतेति ।
दशः | प्ररोषपञिमौ यामौ वेदाभ्वाखरतो नयेत् । AACS श्यानस्ठ ब्रह्मग्डयाय Reza ॥
आपस्तम्बः ।
आवष्धां पोरंमाख्यां श्र्याथसुपारत्य मासग््मदोषे माभौवौतेति। उदयेऽस्तमये वापि मुडन्तजयगामि यत् | भेदितं तदहोराजं श्रनध्याथविदोविदुरिति ॥
साम्बविषथमेतत् | दिनाकेकमुहशनं या या fafa: चथगामिनौ । जिसुह््ताधिका छेषा या तिथिदैद्धिगामिनौ । wea तियिवद्ग्रा्च विपरौोतमयोदये ॥
इति वचनात् |
१९ Ge |] समध्यायनिवेयप्रकर शम् | eye
afecis: afeen यावद्धेदितमाडिकाः | तावदेव बनध्यायोन तख्िश्रदिनान्तरे ॥ उपवास-व्रतादौनां तिचौनाडङस्तयेव ते | waa पवेराजेषु मवमाडिष् देने ॥ ATH FAUT स्यात् सप्तमो च Batra | MSTA स्याचेद ध्येयं WII ॥ नापोयोतेत्यनुटत्तौ wy: | अष्टम्यां प्रदोष इति । पेठोनसिः। WIS सवासु चाष्टमौषु नक्रमनध्यायोऽष्टकावजै | पुराणात् | महामवमो sent च माघसासस्य सप्तमौ | प्रपठन्तं तथा ष्ण ya विद्या विनाश्येत् ॥ नसिदपुराणत् | महामवभ्यां weet भरष्यामपि चेव हि | तथाकच्यढतोयायां fire नाध्वा पयेदुधः । माघमासे तु सप्तम्यां रथाख्ायान्तु वजेयेत् ॥ महानवमो' WATAMATTS महादाद गोः arranges | स्व्यन्तरे | भाद्रपदे मघा-भरष्छोरनध्यायः सश्रवण्योरेकादशगे -दादश्णोख श्राषाढौ-कानतिको-फाश्गनोसमोपस्थदितौयाख च श्रपरपचान्त तचा दितौयायां च |
=
ege चनुव्येगेचिन्धामणौ परि शेवखष्ये कालमनिर्ये [coe
गाधौयोतेत्यनतुढन्तौ गौतमः । का्निकौै-फाशगन्याषाढठौपौंमासो प्रतिचिराजमित्धचैः(१)। श्र्टका शब्दन ्क्राकमाङ्गग्बलसप्तम्या दि चिराजसुपलच्छने TUSK ATMA AAMAS: | चेढौगसिः | Tien: BN भवाल्तिखलोऽष्टका मागैशरिरःप्रटतय इत्येव । श्रो नकस्तु । हेमन्त-शिश्रिरयोखदुणमपरपङाणामष्टमौष्वष्टका TATE | मनुः | |
TENS त्वहोराजग्हतवन्नाख च राजिषु | मारदोधे |
waa faqa चेव waa बोधने इरेः ।
श्रनध्यायस्त॒ Ariat wafer य॒गादिष् ॥ मन्ादयो युगादयश्च तज्जिणेये दिताः |
निश्रादयं दिवा रातौ संक्रमे दिवषदयं |
अनध्यायं प्रङर्वोत यावत्छोपपदा fate: ॥ तया |
सिता ae दितौया तु आाश्धिने दश्रमो fear |
चतुर्थो SSM ATA एताः सोपपदाः War: ॥ श्यरमित्यनुटन्तौ थाश्ञवश्कधः |
(९) Sewerenta was गौतमेक्तः पाठः लिपिकषरप्रमादात् प्रहित
दइत्नुमौयते |
१९४ Go |] अगध्यायकालनिणयप्रकरणम्। ७११
उपाकमंणि wet खश्ाखाश्रोजिये za दति । RAT | वेद समापने प्रथमशन््यास् तद होरान्न परेधुरनध्यायः, दितोया- दिखन्ध्यासु qo Uf काण्डोपक्रमणे वामादरकस्य काण्डसमापने वापिटरकस्य मनुखग्रहृतौनाञ्च देवानां Maye कपय पितेश्तण्डलेरा- समासेन वानध्यायेम, तथौषधिवनस्पतिमूलफले्यस्काण्डमुपायं Fala थस्य AAU कुवोत न तदररधौयौतोपाकरणए-समापनयोख | मनुः | यथाग्ाखन्तु छलेवमुसरग eat वहिः | विरमेत् परिणो राजिं यद्वाप्येकमहभिं्रम् | उपाकमेफि wet Pars चपणं रतमिति ॥ उभयतोदिवसा राजिः परिणो, एतेषां पर्षाणां खग्टह्यातुसा- रेण व्यवस्था । मतुः | विशत् सनितव्षेष महोष्णामाश्च संज्ञवे । आकालिकममध्यायमेतेषु मनुर ब्रवत् ॥ एतेषु विद्यदादिषु प्रतयेकमाकालिकं मिभित्तकालाद्ारण्च शरपरेयुयोवत् स एव कालस्तावदनध्याय Teh | wy विथुदादिचये वषाभ्योऽन्यजर सन्ध्याकालेऽनध्यायः । चदाइ स एव | एतानश्वुदिताभ् faery यद्ा प्रादुष्कृताभ्निषु ।
तदा विन्बादनध्यायं wait चाभदगेने ॥ 96
ef aqeafanaal afcives कालनि्ेये [९२४ qe!
श्रादुष्करण' वि्रणं, तेन न सन्ध्याकालखदण्णा | श्राकारिकेत्यनुशत्तौ गौतमः | |
स्तमयिन्नुवषे विद्युतश्च प्रादुष्कताभ्रिषु उस्कायां च aeration एवामध्यायः |
यदाहापस्तम्बः |
उस्कावामम्भुत्पाति च खवाखां विद्यानामाकालिकः।
मनुः |
शोरोरुपदरते यामे संजासे चाग्निकारिते | श्राकालिकमनध्यायं विन्द्ात्छवंहुतेष च ॥
“श्रदुतेषु" रुधिरवषेषु |
यथाह वशिष्ठः |
दिक्पवतानां दादाखेदभङ्गप्पातेषुपल-सभिर-पांवर्षेष्या का- लिक । एतत् प्रबखपां श्ट विषयम् |
A MASI TIAA HTT AAA AT SHAT ATS |
WYRE |
्रन्धुत्पाते चाकाखदृष्टौ चाकालिकोऽनध्याथः |
शङ्खः |
निधोत-ग्धमिवेगोखकापात-दिग्दाहइ-पांश्द-ग्रो णित-मांसाखि-
क-खदधिलाज-गौरवरषेषु खख्ययनं कलाग्बश्जनाक्र्टवान्तअमद्ःखपरद शनेष्वेको दिष्टद्तकम्डतकेष्वाद्यं wafyd wat ब्राह्मगमनेष्चादौनि दत्वानुन्नाप्याधोयोरन्।
वि्युदादिचयथोगपञ्चे त शअहमनध्णयः |
९8 अर] अनध्यायकालनियेयप्रकरणम् | दह्
तथाच जिरा्मित्यनुदटन्तौ गौतमः वषेविधुत्खनयिल्ुसजिपात इति । एतदषाकालादन्यच् | यदाहापस्तम्बः | विदुत्खमयिलुष्टिव्वपत्ते ay सन्निपातेषु अहमनध्यायः धावद्भूमियुदकेत्येके) एकेन erat चेतेषामाकाणम् | अज भरद्वाजोऽपि | श्रन्ुत्पाते Uae यामेऽनध्ययनं भवेत् | आकालिकं Array वियत् स्तनयितुके ॥ पेटोनसिः। एकादशा Ya Taare वञ्जपतनादाचवायमरणत् सूर्याचच्मसो रुपश्चवात्केतुद शेन-निर्घात-श्मिषसनोदकेव्येकस्मिन् fart) ओओजियमरणे सन्ध्याख्तमिते करकापतने नोललोहित- प्रादुभवि च। यदा तु वासव खन्ध्यायां वि्युतृलमितघ्च तदा सब्योतिर- मध्यायः | तथाच मनुः प्रादुष्कृतेष्वभ्निषु तु विद्युत्स्मितनिखने । सब्थोतिः स्यादनध्यायः षे राजौ यथा दिवा ॥ प्रातःसन्ध्यायां निमित्तोत्पादे ven ति्यावदूथस्तावदेवानध्या-
(१) यावद्ुभूमिरतनुदकेखेक इति we |
७६8 aetna परि ग्ेषखब्डे कालनियये [२४ a!
यो दिषैवेत्यथः । श्रपरस्यां तु थावन्ञख्जारि तावदेव । ‘Se at, यथा दिवानध्यायसथा राचावपोत्यथेः |
wea: स्लमिते विग्ेषमाद |
सायंसन्ध्यास्तनिते राजौ नाधौयोरन्, प्रातःसन्ध्यास्तमिते ARTA |
श्रापस्तम्बः |
सन्धौ घमसलनिते wat खप्रपयन्तं विदुल्युषसि यावता वा ष्णा रोहिणो वा स्पते शरन्याप्रासादिजानोयादेतस्िन् काले विद्योतमानायां सप्रदोषमदइरनध्यायोऽकोऽपरराजे समचिल्लनाद्धरा- जादिव्धेके गवाञ्चावरोधा इति |
"सन्धो" श्रहोराचसन्धिलकितकाले, "चनस्तनितेः ena’,
~
राजिममन्तरां नाधौयोत खभ्रपय्येन्तं' खप्राग्तं यावत्, TATE
त्वानादिव्यथेः | ‘safe उषस्यपरराजे, "विद्योतमानाधां विद्युति, अथवा श्रम्याख्यप्रासपरिभिते देशे खिता गौः wear लोडिता बा खपेते यदा तदा प्रदोषदितमदरनध्यायोऽक्रोऽपरराजे स्तमयिवुना गजिंतेन मिमिन्तेम सप्रदोषमहरनध्याय cee” | निर्घातादिषु वर्षाखाकालिकोऽनध्यायो मनुनोक्रः। निघाते मिचलमने ञ्योतिषां चोपसजेने | एतानाकालिकान् विन्द्याद् मध्यायानृतावपि ॥
(९) खखापर्तम्बयन्यादु ङतः पाठः तद्यास्यापाठश्च अदश्रानुरूप णव मुडितः, word न सम्यक् परिखडत्वेन प्रतिभाति,
|
28 Ge |] अनध्यायकाशनिगेयप्रकरयम् | ` ७६५
जिधातःः श्रान्तरिचोष्वनिविशरेषः, “ज्यो तिषासुपसजेनं' सूया wane: परिवेषः, ग्रश्यद्धादि वा । UNITE: | सन्ध्यागजितनिर्घातश्धकम्पो खानिपातने | . समाप्य वेद चुनिश्मारण्छकमधौत्य च ॥ ्युनिश' wets) ततसख्चाकालशिकाहोरा चयोर विकरूपः। यत्त॒ मनुवचनं | शक्रध्वजनिपाते च उखकापाते तथेव च | श्रनध्यायस्लिराजन्त् wf तथेवच ॥ दति । ` तद् खा -विद्युतोः सहभावे वेदितं, उस्करा-विद्युत्छमासे चिरा, “कणोश्रबेऽनिले राजौ दिवा पांएसमूहने। एतौ वर््यावनध्यायावध्या- OM: TIGA? | कणेमन्तरेण अवणणखम्भवादतिशयोऽज विवकितः, दिवा वातसमूहन दूति वा पाठः| याश्चवस्कधः | रं प्रेतेष्वनध्यायः गिव्यलिग्गुरु-बन्धषु | गुर्रजाचाथाम मुख्यः तजर दशाहविधानात्, “जिराजमाञ्ज- Tits sree संस्थिते सति"। बन्वोजासपिण्डा ग्राह्याः सपिण्डेषु द शाहविधानात् | | भिव्यलिंगादिषु वसिष्टेनाहोराजसुक्क | श्रा चायपुन्नगिव्यभार्याखहोराजग्टलिगयो मिसम्बदधेषु | श्रयोमिसम्बद्धाः' मातलादयः। श्रहोराजमित्यनुखत्तौ गोभिणः |
odd agatfentaat uiciaee कालनियेये [१४ ee:
सब्रह्मचारिणि प्रेते प्रेते मिपताविति | सत्यन्तरे श्वागुगमनपरिषरणेषु चकोर श्वदशंने चाशोराच। यमः । a गजिंते नास्तमिते तथा चटचटायिते | न चन्द्राकौपरागे तु न राजव्यसने तथा | समानविथे च शते तथा सब्रह्मचारिणि । श्वादौनामध्येढमध्यगमनेन गौतमेनानध्ययनसुक्कं | RAT गमने पुमरपसदनं मङ्लसप-मण्ड्क-मार्जाराणां ¶धर- मुपवासो विप्रस्य प्राणायामो waaay चेतरेषां आअश्रानाध्ययने चेवं येन केनचिदन्तरा गमने शृते उपसदनं कायं | 'डपसदनं' पाणिना पाणिञुपसग्रद्यत्यादिना यत्मल्यदं विदितं पुनस्तदेव are, श्वाद्यम्तरागमने शिव्योपाध्याययोरू्यहसुपवासाः avaret भवतोऽपि चिराजमेव | तथाच VITA: | G-TTATY- AIM L-VI-AHA- TAHT ASAT AAT RATT AT- मानामम्तरा गमने जिराजुपवासः दश्च विभिवसेदित्य॒क्षलात्। तथाच अहमनध्यायः | ऋधदसुपवासासमर्थे तु वसिष्ठ श्राह | माजार-मङुल-व्याघ्राणं वहोरा्मचाभोजनमिति प्रत उप- वासः मार्जारान्तरगमने तं प्राश्य अहमु पवसेत् | MINT, चाण्डालादिव्यवाये षण्मासमनध्ययनमा | चण्डाल-खपाक-ग्र शस्य च TASTY WATT इत्थगुवकौत |
१७ We |] अमध्यायकालनिशय प्रकर बम् | ego
इस्तिव्याघ्रयो खवन्तरा गमने खंवत्छरमनध्याय LATS स एव। दि wat संवत्छरो व्याघ्रसथेव च । STAC: | पश्चादिगमनेनाहोराजमनध्ययनमाह | पषए- AUPA-AYH- UY. माजार. मूषकः | हतेऽकरे AYU श्रक्रपाते तयोश्छरये ४ शक्रपातोष्छयकालख पुय दशितः | पुराणात् | मामि भाद्रपदे राजन् शक्रयष्टिप्रवन्नेनं । उत्थापनं प्रसिद्धं यत् तदानध्याय ख्यते ॥ मनुः | पष्ट-मण्डक-माजांर-्च-सप-गङुलाद्भिः । अन्तरा गममे विष्यादनध्यायमह्भिंशरं ॥ अन्ये TW: | | RUTH HSIN: मण्डूकाद्नतरागमने सति दिमदितयं fara राजौ Sarena: | शुद्र-मूषक-स्प-नकुलादौ श्रहोराजं अ्र-मार्जारथोख, TATA तु ख-गङ्ुल-बपे-मष्ड्क- मार्जाराणां aequarat विप्रवासख् । आर ्मा्जर-सपं-गक्ुख- पञ्चमजा्यादौ जिराचं । खर-वाराहोदादिशण्डाश्लादिष्तिकोद- क्योत्वादौ मां । श्रवि-गवयाजादिग्या्र-नाशिकादौ fread । गज-गण्ड-सारस-सिंद-व्याघ्र-महापापि-शतन्नावेचणमनध्याथः, खा- ध्यायस्य प्रवचने प्रवन्तेमानेऽनरा गतौ श्राधि-याधि-खत्यु-विघ्न-
ogc चतुन्वैगचिन्तामओो ufiiwee arefaaet [१९ we!
पापानि गुरू-भरिग्ययोः। WIM | स्वंङुस्धितगन्धे च परिखाते सभासु च | MWY खानकाले च महावेरेऽतिकम्पमे ॥ गो -विप्ररोधने श्वंराद्ेषु श्राद्धपङ्किषु | WTA मधूकस्य को विदार-कपित्थयोः | चेभ्रातकस्य च्छायायाञ्चेति तात्काछिकाम्विदुः ॥ धाश्नवल्क्यः | शव-करोषटु- गदभोलूक-साम-वाण्न्तेनिखने । श्रमेध्यश्रवशूद्धाग्धश्सशामपतिताग्तिके ॥ देणे muta च विद्युत्स्तनितसञ्षवे । भुक्कादरेपाणिरम्भोऽग्तरद्धंराजेऽतिमारते ॥ पांष्एव्ं दिशां दादे सन्ध्यानोहारभोतिष | धावतः पूतिगन्धे च शिष्टे च EAT खरोद-याम-दस्ल्च-नौ उरि णरोहरे | सप्तजिंश्रदमध्यायानेतांस्तात्काशिकाम् विदुः ॥ ATS शब्दे श्रूयमाणे तावत्कालममध्यायः, क्रोष्टा" गोमादु MATS तु ग्यजषोरनध्यायः । दाइ यमः | MAMTA मारुते वाति चायति | मनुरपि | सामध्वमौ WITT ATTA HATTA |
-
१७ ० |] अनध्यायकालनिगेयप्रकर खम् | ode
अच हेतुमाह |
wat देवदेवत्थो यजुर्वेदस्त मानुषः |
सामवेदः wa: पिश्यलस्मान्तस्याग्रएचिष्येनिः ॥ ्रङ्धिराः।
इऋशाजिकानां देवानां सामबेदेन नित्यशः |
करियते यजनं यस्मात् तस्मात् तस्याग्रदचिष्वेनिः ॥ श्र्थवाद माजमेतत् । तदाह एव)
यस्मात् ध्वनिरमृ्लौीऽज Gera नेव विद्यते | तस्य तस्माजनिदागमाचरं प्रोक्रमिदरमथंवादेन निदानं प्रतिषेध
निमित्तमाच। |
एवम्देगादि जिसने साश्नामनध्यायः | तयाशापस्तम्बः | श्राखान्तरष्वनौ च साश्चामनध्यायः। ‘ara: बौणण विशेषः । “श्रात्तः' दुःखितः) मनुरपि |
मोहारे वाणशब्दे च सन्ध्यथोर्भयोरपि | Here’ धूमिकायां |
गौतमः । वाण-भेरो-खदङ्ग-गर्दात्ेशष्देष । गदः" शकटं |
अमध्यायानुदृन्तौ बौ धाथनः |
97
त
O90 agentanaat परिगेषखण्दे कालनि्येये [re अर।
नत्य-नोत-वादिन-रदितग्रब्देषु तावन्तं TSA च । गोभिलः । गौत-वादिबरूदितानि वा तेषु तन्तत्काखं | श्रापसतम्बः । श-गदेमनादाः भालाटक-दन्ति-काकोख्कशब्दाः एथ॒वादि्र- शब्दा रोदन-गोतसामशब्दाख्च एतेषु तत्कालमनध्थायः । अरमेध्यादौनां “श्रन्तिके' समोपे, “ven: शुद्रनिरष्टाः | विष्णुरपि । म शूद्र-पतितयोः समोपे 4 देवायतने mt चत्ष्यथे श्रस्यो- zara पोटोपहतपादोगाशामो भ॒विरक्रोनाजौषः | प्रचेताः । चठुष्यय-महापयसकमोदानेषु भ देवखमोपेऽधौयौत । मनुः | ATA ANTAL यामान्ते गोव्रजेऽपि च । विला aya वासः श्राद्धिकं प्रतिग्द्य च ॥ “अन्तः समोपं, मेधं वासः" येन॒ षडह मेथनमाचरितं तदासः परिधायेत्य्थेः, एतद निरिक्ृवासोविषयं | अतएव यमः, वासस्यपि हनिणिक्ते मेयमाचरिते सदा । afas: | | मेधन्पेतायां warat वाससा मेयुनब्यपेतेनानिषिकन यामा- न्तरे ढदितस्य afed त्होराचममध्यायः |
९४ we |] अनध्यायकालनि्यप्रकरणम् | ` COR
गौतमः |
सकणोपाडहित-बेदसमाति-च्छि-श्राद्ध-मनुख्ययश्च-भोजमेष्वो Tr श्रन्ुत्पातः ‘safes, Ager: याचादिनिमित्तं पाम- भोजमं। मनुव्यप्रस्तौनाश्च भुक्रौ चाहोराजं खप्रान्तमित्येके । एतं प्राश्य वाधोयोतेत्याहापस्तम्बः । दे यिता waar afaal प्राश्च | 'खप्रान्तः ओदया दित्यथेः | ममुः | | जित्थानध्याय एव स्वादुग्रामेषु नगरेषु च। धमेनेपुण्यकामानां पूतिगन्धेषु स्वतः | ये रहोतविद्यासते धमेनेपु्छकामाः, इतरे विद्यानेपुष्यकामाः तेषां यामेऽपध्ययमं विरदधं | श्रतएव वसिष्ठः | नगरे तु कामं गोमयपथुंकिति परिणिखिते बेति । श्रतएव मनुराह | श्रन्तगंतश्रवे यामे sree च सज्ञिधौ | अनध्यायोरूच्यमाने समवाये जनस्य च ॥ ‘ava: श्रचाधा्मिंकः “न शुद्रजनषलन्निधाविति शूद्रसननिधा- नेऽध्ययनस्य तेनेव निषिद्धलात् | वसिष्ठोऽपि | सन्ध्याखाश्रौ चे दिवाकौच्यन्त इति | “दिवाकोत्येन्ते चाण्डाखयामे नासौयौतेत्य्थैः |
GOR aqeaitenaant परिग्रेषखष्डे कालनि्वये [१४ ब. ।
गौतमः | मित्यमेके नगरे | प्रचेताः ।. चत्ष्यय-महापयेषु राजोद्यानेषु ग रेवषमोपेऽधोयोत। गौतमः | शऋश्ान-याम-महापयाश्रौचेख्िति | wma तु विग्रेषमाहापस्तम्नः | WU स्वेतः श्पाप्रासङ्गामेणाध्यवसिते देच वा नान- ध्यायोज्ञायमाने तु तस्मिन्नेव देशे नापोयौत । sansa षर पतितौ समानागार इत्येके । ` शद्धायान्त॒ प्रेण-प्रतिप्ेचणवो- रवानध्यायः । तथान्यस्यां feat वणेव्यतिक्रान्तायां Aut विधुत्- स्तम्बस्तनितसक्षवे | म टचखो न तोयेखो ary नौषु सभासु श बडसंकोणमध्ये च नाधोयोत कदाचन ॥ Ty | नाधोयोताभियुक्रोऽपि चानगो म च गोगतः। देवायतन-वस्त्मौ क-्शान-वनसन्निधौ `॥ मनुः | नाधोयोताश्वमारूढो न ठकं न च हस्तिनं | न नावं न खर ate नेरिणश्थोन यानगः # श्रयानः प्रौदृपादख wer चेवावखक्थिकां | नाधोयोतामिषश्चगृष्या सूतकान्नाद्यमेव च ॥
mu
१९ Ge |] अगध्यायश्रालनिखंयप्रकरयम् | O08
a विवादे न Hes न सेनायां न सङ्गरे | न भुक्रमाने TMNT म afaal न Aw ॥ ` रिणः ऊषरं । श्रोढपादः श्रवसक्थिका-जाग्धो्मध्यस्य च वस्त्रादिना वेष्टनं । मुक्रमाजे' यावदाद्रपाणिरित्यथेः | उदके तु न धर्माथें जपमिषेधः किं afe श्रवणा, एते त्वादरार्थाः, भान्येग्बनध्यायेषु मानसाभ्वनुज्ञेति केचित् । wt तु मानसमण्विच्छन्ति | तथाच बौधायनः | WAY चाहुतोत्पातेव्वनध्यायोऽन्य्र मानसात् | "मामसः' विज्नम-मरण्योरनध्यायः। मनुः | उदके मध्यराजौ च विण्मुजे परिवजेयेत् | उच्छिष्टः argymt च मनसापि न चिन्तयेत् ॥ गोतमः | wg भोअनादुक्वे प्राधौतस्य च॒ sed उपनयनादुष्े भोजमादशोराजमनध्यायः | ‘Tae wea प्रथमं प्रत्त, भोजनादूद्धंमनुवेऽपि पूवेवदनध्यायः | सपत्यन्तर | Maye ग्ोभनदिवखे वानध्यायः विवाइ-मो श्नोबन्धन- प्रतिष्टोद्ापनादिषु asada: सपिष्ड-सगोज्राणमनध्यायः | यजे चानुबन्धात् खविजामाचार्वाणाञ्च |
९७४ चतुम्ैगे चिन्तामबौ परि्ेषखण्डे कषालनिखेये [२४ wel
मनुः | पाश्वं दिशां दाहे गोमायुविरुते तथा । श्-खरोद्र च रुवति पद्ूौ च म पठेत् दिजः tt यमः | भरिवारुतं तथा yet सन्ध्ययोने दिजोन्तमः | नापरा न मध्या AST HATHA ॥ शिष्टे च गठहमागते तद्नुज्ञावधिरनध्यायः | तथाच यमः | ्आगतश्चातियिं दृषा नाधौयौतेव बुद्धिमान् | श्रभ्यतुक्ञापिते तस्मिन्नध्येयं तु प्रयन्नतः ॥ मनुः | अ्रतिथिश्चाननुज्ञाप्य मारुते वाति वायति | रूधिरे च श्रुते गाचात् शसेण च परिचते ॥ ब्राह्मणगमनेऽष्योदौनि दत्वाभ्यनुज्नाप्याधौयौरन् | STIR: | wy चघोषमाणो मलवद्वाससेच्छम् सम्भा पिं संसतोऽष्येतु्बा- SUT सम्भाग्यतया सम्भाषेत सम्भाषिला ब्राह्मणा नैव सम्ा- व्याधौयोत, तथा श्रोजियाध्यागमेऽधिजिगांसमानोऽषौयामोवातु- ज्ञा्ाघोयोताध्यापयेदा गुरुसन्निधौ बाधोडहि भो द्युक्तोऽधौयौ- ताध्यापयेद्योभयतः उपसग्रदणमधिजिगांखमानखाधौत्य वाधौया- नेषु वा यचान्योब्यपेयादेतमेव wey धौयोत । तथामृतावभद भरनेऽप्यनध्यायमाड ।
१७ अन।] COICO CLL te Ce ७७५
गौतमः । MII WHA | ‘nz जलधरोमेघः | aa: | चेश्रातकस्य Saat wTTAATAG च । कटाविदपि माध्येयं कोविदार-कपित्थयोः ॥ यन्त॒ मनुनोक् । द्वावेव वजैयेन्नित्यममध्यायौ प्रयन्नतः । खाध्यायग्डमिश्चाग्णद्धामात्मानश्चाष्टविं दिजः॥ इति | तद्ुद्ययन्नाध्ययनमविषय । तथाच ABA प्रहत्य तेत्तरोयकाः समामनन्ति । AQ वा WA ब्रह्मयश्चस्य दावमध्यायौ यदात्माऽश्रविवदे ्- इति । अतएव मनुरपि | वेदौपकरणे चेव खाध्याये चेव Afar मानुरोधोऽच्यनध्याये होममन्तेष चेव हि ॥ वेदोपकरण्णनिः श्रन्गाभि, “निव्यखाध्यायःः ब्रह्मयन्नसम्बन्धौ, शोममन््दणं बणियज्नादिमन््ाणामणुपलण । नैत्थिके माख्छमध्यायो ब्रह्मषचन्तु तत् सूतं । ब्ह्माङतिडति Warsaw | श्रपूरवेयणायं वानध्टयो न तु कमणि ॥ प्रयोगभौमकोऽपि ।
७७६ चनुन्मैगेचिन्तामणौ परिशेषखब्डे कालनिर्यये [१४ a
1
नित्ये जपे च काम्ये च क्रतौ पारायणेऽपि च । नानध्यायोभवेदेवं VEN चाह यो खतः" ॥ इति। पुराणात् | भिष्योऽध्ययनश्च श्ुवेन्ननध्यायाम् विवजयेत् | श््यापनश्चापि gay श्रमध्यायाम् विवर्जयेत् # मनुः । दूमान्नित्यमनध्यायानघोयानो विवजंयेत् । अध्यापनश्च कुर्वाणः freret विधिपूवेकं ॥ तया | प्रएवव्याइतोनाञ्च साविश्याः face: सदा । नित्ये नेमिन्तिके काथं aa ag कतो तथा ॥ र्मे कामकायं च भागध्याथाः खतासया | देवताचेनमन््ाणां नानध्यायः तस्तथा ॥ तथा | चतुदंश्वष्टमौ -पर्व-प्रतिपनखलेव स्व॑दा | दु्मेधषामनध्यायस्छन्तरा गमनेष॒च । aw विद्धतिश्नलामां बह्वेदप्रपारिनां ॥ चतुदश्यष्टमो-पवे-प्रतिपद जितेषु च | वेदाङ्ग-न्याय-मोमांसा-घधमेग्राखाणि चाभ्यसेत् a गौतमः । प्रतिविद्यं यावल्समामनन्ति तथा eae भोजनोत्तरकालं
(१) “aya चाह यो खातः" gaa पाठः न समोक्ीनो विभाति ।
र
१९४ WF ||] अगध्यायकालनिगेयप्रकर यम् | ७७9
कन्दोगानामनध्यायः, तथाच प्राग्मीजनोयात् प्रादादधोयारण्ष- गेयामि ।
श्रापस्तम्बः ।
यथोक्रमन्यदष्सपरिषत्छपि |
दति ओमहाराजाधिराज-ग्रोमहारेवौयसमसकरणाधोश्वरषक- शविद्याविश्रारदश्रौहेमा द्विविरचिते चतुवगे चिन्तामणौ परिगेषखण्डे कालमिषएये श्रनध्यायकालमिणेयः |
98
अथ केणान्तकमेकालः।
लंच GIS: |
RUTH षोडशे |
"केशान्तः" गौदानाख्यं कमं, एतच ब्राह्मणविषब |
धदाड मनुः | | Rare: षोड ae ब्राह्मणस्य विध्यते राअन्यवन्भोर्दा विंग वेश्यस्य OUR ततः ॥
ष्योतिःशास्ले | । यान्युक्रानि ite भानि तान्येव चृडाकरके । इपमयने गोदाने ata च ग्रस्तानि ॥
दति केश्चान्सकमेकाखः।
अथ ब्ह्मचयेकासविभिः।
लज्रापक्तन्बः |
उपेतस्याचार्यकुसे ब्ह्मधारिवासोऽषटाचलारि्रदर्षाणि we naga जिभि्वां दादग्रावरद्क न ब्रह्मचारिणोवरोपवाशोऽि। fafa: eet दाद शवधाण्टौत्धथंः, एतश्चाश्क्रविषयं |
दाइ देवलः |
श्रतः परमष्टाचलारिश्दापिकौ बेदत्रतश्यामातिषटेत TUNG धट्जिशरदार्धिकौः शतुर्विंश्रतिवार्षिकौ चेति।
एतप्प्रतिषेद विषय |
दाश यमः |
षसेदाद शवषाणि चतुविंश्रतिमेव वा |
१५ खर ।] REIS aT RTA | eee
waft वा वरीणि प्रतिवेदं तरतं चरेत् ॥ बौधायभोऽपि । श्रटाचलारिं दत्राणि बेदन्रह्मच्यंमाचरेत्,' चतुर्विंशति wen वा प्रतिवेदं संवत्छराद्धे वा प्रतिग्रहकादा जोवितस्ास्िरलात् छष्णकेशो प्मोनादधोबेति अतेः । पेठौनसिः । दाद थवषाश्येकवेदे aywangty प्रतिद्ादशं वा सर्वेषु यद- चान्ते aT | शङ्खलिखितौ । दादश इादप्रक्वोणि वा प्रतिबेदं थावर्गएं वा ace तावत् ब्रह्मचयेमारेत् । मनुः । वट्जिप्रदाग्डिकं wa गुरौ भेकििकं व्रतं । age पादिकं वापि यदणाभ्तिकमेव वा ॥ ख्यायः | अविधा खग्यजुःसामाःख्यवेदजयविषयं, तत् षट जिंपरदाष्डिकं कायमेव प्रतिछद्रं दा दर ्व्वोणि ब्रह्मययेमिल्युक्तं भवति, श्रद्धिकपरे frag षडषाशि, पादिकपके तु Thea | याश्चवस्वधः | प्रतिवेदं ब्रह्मच्ये इादश्राब्दामि पश्च वा। UCT aaa । इति ब्रहमचयेकाखनिषंधः |
७८० चतुव्वैगंचिन्तामशौ परि शेषखद्डे arafaaa [tye
अथ समावर्षनकालः | aa दकः | खोकराति यदा वेदं wh वेदव्रतानि च। APN Waa: WEN भवेत् ॥ AMAT वेदाथ विचारस्याणयुपलचषफं | तथाच WRT | वेदमधोत्य च्छन्दो विषयानयान् बद्धा BTA | तयाच QT: | म वेद्पाठमाजेण सन्तोषं कारयेद्गङं । पाठमाचावसामस्त॒ we गौरिव सोदति a यथा GATT ग तस्य लभते फलं । दविजस्तदयागभिश्नो म वेदफलमश्रुते ॥ वेदस्याध्ययनं वैँ ware चापि यत् | श्रजामतोऽथं तशवे तुषारं कण्डनं यथया.॥ योऽधौत्य वेद विदिमो वेदाथ म विधारयेत् | स सान्वयः agen” पातां न प्रपद्यते ॥ sig यत्किञ्चिदपि वेदाथाधिगमे रतः | स ब्रह्मलोकमाभ्रोति ब्रह्मानुष्टानसिद्धितः । शरुतो नधनः सोऽपि चनेहामुच तद्भवेत् ॥ तया |
Br कम्मे च संयुक्तं अद्या कच्तं यथा ।
(१) खरसमः इति wo |
९५ ० |] समावन्तनकालनिर यप्रकरणम् | exe
aati श्ूलसंयक्क तथा Be न केवलं ॥ पाठमाचरताश्जिल्यं दिजातौं ्चायेवजिंतान् । पशनिव च arent aerate नाचेयेत् ॥ क्पादम्यधोत्थान्तरन्यायतस्ह तदथंवित् | सम्यगव्रता नि संसेव्य TATA HATA ॥ एतमर्थं विषयं एकेकखमाप्तावपि च्ानविधानात् | तच Wt: | जयः खातका भवन्ति विद्याखातको ब्रतखातको विद्या-अरतखा- तकति | यः खमा वेदमसमाण्य व्रतानि समावन्तेते स विद्याख्ातकः, wey wary व्रतानि waar वेदं स व्रतच्ञातकः, थः TACT समाप्य स विद्ा-्रतखातकः | CNSR: | गुरवे तु वरं दत्वा खायोत AIHA | वेदं रतानि वा पार ater ठूभयमेव वा ॥ MIATA” तथा व्रतेनाष्टाचत्ारि शरत्परिमारेन विद्यात्रतेन चेत्येके, श्राधानाचुपरि ज्ञालाच्छजिषवणमुटकसुपस्श्रल- ग्निपक्षटद्धिरस्थायोगस्यानासतिकः संवसरमेतटत्रतश्चरेत् एतदष्ट- चलारि श्रत्षम्मितमित्याच्चते | | व्यासः । गु रुष्ञ्रवया विद्यां सम्भाष्य विधिवत् दिजः । (९) पाठोऽयं न समौचौगो विमाति।
खायौत तदगुश्चातो cers zfeut fe गां ॥
गौतमः ।
विधाको ग्रथन free: हतानुज्नातस्छ खानभिति |
विद्यान्ते गृ रथं न हेतुना “निमध्व्यः' प्रष्टयः, को ऽर््धभ्वन्दातयः दति ve: eae चं ब्रूयान्म्थेमाचायाय दत्वा rare at तद् SHAT Ae: ।
बुधोऽपि ।
मृरुकानुज्नातः खाथादिति |
इति समावन्तनकालः ।
VATAARA AGA: | aa |
wquinrarat wgeet विकश्पश्च तज ayes प्रहत्य AAT
WNT Vay वानप्रस्धोयतिस्लथा | एते ग्टश्सखम्रभवाख्लारः एयगाश्रमाः ॥ waft क्रमध्रखेते ययाभ्रास्वमिषेविताः | चथोक्ककारिणं विप्रं afr परमाङ्गतिं ॥
पणदखमभवाः' तदुपजो विनः। mers इति प्रातिशोम्ब' निषिद्धं | |
तथाच TB |
जयाणमानुलोम्यन्त् प्रातिलोम्यन्न विद्यते । प्रातिखोम्येन यो याति न तस्मात्पापललनलमः ॥ यो गटहा्रममाख्थाय ब्रह्मचारो भवेत्पुबः । |
™
Org चतुन्पेगं चिन्तामडो ufcitewy arefray [१५ द,
१४ ° |] आ्मकालनिययप्रकर बम् | oxy
a यतिने anergy aarsafaate: ॥ तेन तभार्येण पुन्विवाहासामर््यऽपि न ब्रह्मशारिण wea, तच च ब्रह्मयारि-गहाअ्मशब्दाबुक्सरोक्राख्मिएः पूवं पूवाश्रमाना- खअथणप्रतिपादनपरौ, अन्यया “प्रातिलोम्यं न विद्यते” इति यहण- मविवखित ख्यात् | RAGS | AUC गरहस वानप्रखायतिष्तथा | MACHA: HAT: कारणादन्यथा भवेत् ॥ वागप्रस्वाश्रमङ्गला न VE प्रविेत्पुनः | न सन्यासो वने वासं ब्रहमशवोाश्न साधकः ti पुराणात् | RAAT away वानप्रखय भिकः । samt दिजावेन मागाः पुज Raa ॥ आपस्तम्बः चत्वार WHA गारखमाचाय्येक्ठुलवासः संन्यासोवानप्रश्मिति। तेषु सवेषु यथोपरेश्रमव्य्ोव्तमान srw गच्छति, तेषु सवेष awa इति समु्योद शितः | जावाशश्च तिख चतुणां भयाण्णां दथोवे -धसुश्चथ are | wgee परिषमाप्य ग्रहौ भवेत् गरो भूता वनो भवेदमी we प्रबरजद्यदि वेतरथा ब्रह्मचयादेव प्रनजेद्ग्टहादा वमादेति । सञ्चये काशविगरेषाकाञ्खायामाइ मनुः | चतुथमायवोभागसुषित्वा गुरा दिजः ।
७८४ चतुव्वगं चिन्तामणौ परि रेषखण्डे कालनिखंये [१५ ब.।
दित्तौयमायुषोभागं शतदारोवसेद्ग्टे ॥ वनेषु च विद्धयेवं तोयं भागमायुषः | चतुथेमाथुषोभागं त्यक्ता सङ्गान् परिव्रजेत् ॥ “qataa पुरूष दति भरुत्धाभिरितमायुषञखतु् भागः पञ्चवि श्रतिवषाि | गौतमस्त॒ विकर्पमाड | तस्या्रमविकण्यमेके ब्रुवते | sey विकल्योत्रतचयेख्रमव्यतिरिक्रविषवः | वसिष्ठः | चलार WHAT ब्रह्मचारी ग्टहस्योवानप्रस्थः परिव्राजकरां वेदमधौत्य वेदौ वेदान् वा विग्रौणबरह्मचयेमिच्छेन्तमा विशेत् | वेदान् वेदौ वेति पौ फलग्धयस्वमभिपेव्य, वेदमधोल्यागि इतग्रह्मवथेसतेषामाश्रमाणं म्ये यमिच्छेत्तं “शराविेत्, आयक fast यायादित्यथेः | वामनपुराणे । Treaty पाल कुधोद्रारपरिग्रहम् | ब्रह्मचर्येण वा कालं भयेत्ङ्कल्पपूव कम् ॥ व्ैखानसोवाय भवेत्परिव्राडय वेच्छया | गुरवे तु वरं दत्वा खायाद्गवेतुमोदितः | we वनं वोपवसेद्रजेदापि fasta: ॥ उशनाः | आआचायेणाग्यनुक्ञातश्चतणामे HATA |
aa ह
९५ Be || उदाङकालनिययपकरवम् | ७८५
श्रा विमोकाच्छरोरस्य सोऽनुतिष्ठे्ययाविधि ॥ अयश्च faa: ससु्चयानुष्टामर हितानां वेदितव्यः | इत्या्रमकाखनिणेयः |
अथोदाहविकर्पः | Ty ख्यतिः | वेदागधौत्य विधिना समाटत्तोऽबुतत्रतः । खमानामुददेत्पलो यथ्ः-गौ स-दयो-गृणेः॥ वेदानभौल्य वेदौ वा वेदं वापि यथाक्रमं। अविशुतग्रह्मच्थी ग्टहखाममा विभ्रत् ॥ TE वा समनुज्ञाप्य प्रदाय गुर्द्चिणां | सदृ श्रानाररोदहारान् मातापिदमते खितः ॥ ad वेदौ च वेदान् वा ततोऽधौल्य यथाविधि | श्रविौणेब्रह्मचयौ दारान् वोत धमतः ॥ अरज नेष्ठिकामन्तरं शद्खुः-खिखितौ | श्रथातुश्चातो सु श्नाद्युपनयनं war सवणे परिणौय बराह्मादि- नोदाहेन | दकः | खौकरोति यदा वेदांश्चरेदेदत्रतानि च | ABT भवेत्तावदूद्धं खातोग्रहो भवेत् ॥ अनधोत्य दिजेबेदाम् क्ञालोदयाद्य यथा तथा | असते ब्रह्मचर्येण साङ्गं वेदं ACH ॥ 99
oc ९
ि
चतुव्यगेचिन्तामखो परिशेषखण्डे safes [२५
यग्योऽब्दे सन्दा विद्या-धने-कामाथुषां सदा | भन्तँरि ्टाभवलत्थोजे वं कन्या लसंश्रयम् ॥ माघमासे WAST कन्धा wees | फालानोढ़ा wag वेशराखे पुचिौ भवेत् ॥ धमेय॒क्ता Wass धनिभौ कारके भवेत् । देवपूजारता नित्यं मासे स्यात् सोमदेवते A उक्रवच्छितेष्वन्येधु मासेषु प्राप्रुधाद्यदि | विवाई कन्धका सा स्यात् सुत-ग्नोखा्येवजिता ॥ सितपचे तु यशसा प्रकाशयति सा कुशम् | कन्योढ़ा AAT च wie चेजिद्ेना९) ॥ तथा | Ward winter तिेषेणोसरायणं | विष्टः | ्रापूयमाणएपचे तु विवाहो ब्राह्मस्य तु । दतरेषां तु वर्णनां aware विधौयते ॥ व्यासः | उद्माखनोयरिक्राख तिथिषु स्यादमर्दिंता | qin वेति गरेषास सुत-सौभाग्यसंयता ॥ तथा | क्याणमाविता tf. सौभाग्बं धनसंश्थः |
(१) पाठोऽयं खाद शंसम्मतोमुनितः Woe ग Bate: |
Ra Ge || उडाहकालमियबपरकरम् | ७८७
सुखाथी awfantia श्रौल-सौख्यप्रकौत्तयः ॥
श्नोकामयौ मुदः सौश्यं भाग्यमेवाद्मजादयः ।
उपद्रवाः We we प्रतिपदादयः ॥ तथा | गु र-प्एकेनदुपु्ाण्णं दिनेषु परिणौयते । या कन्वा सा भवेन्नित्यं भन्तृचिन्सासुखारिशो ॥ अकं -तत्पु्-भौ मानां दिनेषु weaver । सापल्य समवाप्नोति तुषारकरवासरे ॥ अष्टवगेगतोऽनिष्टस्थानप्राप्तद्रएभहः । यदा तदा तद्दिवसे faaret न प्रश्रस्यते ॥ age दि वसे प्रोक्त यस्य सद सत्फलं । azad actarat शोरायामपि मिदिभेत् a WIS जग्मतारासु केचिदाह्स्तथापरे | fant जन्मनचषे ant wat) wer i श्रकादौनां दिने aa यत्फलं तददिखप्रगे ! तदगेऽपि भवेत्कालं शोरायान्तु विग्रेषतः ॥ श्रादित्याद्यन्यवारेण तोर कांयनस्य च | सय्ोऽधिपतिस्तस्य वदन्तोति महषयः ॥ दिवसे फशमेतेषां awe यदिशोदितं। तन्ध्ासत्मेयनाब्देषु सदेवा विकलं भवेत् ॥
(९) त्यक्ता दयषां इयं प्राठो म समीचीनः।
ore चतुव्वेगं चिन्तामलो परिगरेषखद्डे कालनिखंये [२५ चरः
NN ON ON
ति्धक्पशचोध्वेगाः पञ्च रेखे दे दे च कोणगे । शद्कुरखा दि भिन्येस्छ भानि तज aged | शत्तिकादरोनि यन्तसिन्ेकराश्िखितं ae! नरजमम्बना विद्धं विवाहे स्याद शोभनं ॥ तथा । मजं पिच्य तथा वैश्यं ब्रह्म-मेच्छतदेवयतं | श्रहिव्ा्यमा वापि पोष्ण-धाठ-निभाकराः ॥ तया | श्रे ATI Away एव च् | षड्भागभरषेव्न्येषु TWIT न शस्यते | रोवत्यचचतुर्भांगे विवाहः aware: | खान्धजेष fay षदा पाणिग्रहमिव्यते ॥ तथा । | दस्तोत्तराणि वायव्यं AIT च रेवतो | रोहिणी सौम्ब-मेजश्च शुभं पाणिग्रह सदा ॥ watered यत्राद्मलौपातायनं तथा | उत्पातदूषितश्चश वे्ठतिश्च fase: ॥ वात्स्यः | साविच्यानिलसंयुक्ान् सुद्धन्तानपि fafenz | समागदेबतेस्तुष्यं Ss: फलमादिगेत् ॥ मुहन्तेव्वमिजिदज were कालचिन्तकः | went दिवसस्छेव योऽभिजित्घं शितः qe: ॥
१५ अ |] उदाशकाशनियय प्रकरणम् | Ore
स ब्रह्मण वरो fray खबकाशः इभप्रदः | उपग्रशोदयाथेख wae दि मथ्यते ॥ तथा । वैवाहिकचदेवत्यमुहत्तैव्वपि जायते | पाणिग्रहः कुमारोणामभौष्टायेफशप्रदः ॥ बेधब्यन्दिनबान्धवस्य जगतो इूनोरपत्यच्चयः सौम्यस्यायंपरिग्य॒तिः सुरगरोर्ा्यं तथा दुःखिता प्राज्यं खगनन्दिगः Baca त्थागख सौरेः पुन- नारौणां गफिकात्वमेव तमसः tity Fur: ॥ साराव्यां | सर्वःखनुकरूशाः शशि-खयी नेव गोचर विष्टुङ्खौ । BUT शक्रधूय्यमस्य VATA वा FMT ॥ रविदेगते MA जौ वकेभगते रवौ | वजेये्छवेक्मांणि त-खद्छयनानि वा ॥ गरौ न read विवाहः श्रमेखरे HAA तथेव | न चाष्टमे शोतकरे च ङुर्थार्- रवौ वरान्नेधनगे प्रयतरात् | प्हणदयमध्यस्धं गवादौ अप्षराजमपि इन्त | याजा-विवाइमथं मनसापि ग चिग्येत् प्राञ्चः ॥ बतजन्धं दिणातौनां उद्वाहं सुन्दरोष च । गुरावस्तमिते नित्यं भ इु्षाद्धागेबे तथा ॥
७९ ० चनुव्येगेचिन्तामयौ ufctewe safes [११ब्'।
faareata नेच्छन्ति मुनयः काश्चपादवः। < यथा पौषे तथा चेजे केचिदिच्छन्ति सूरयः | लया सिंदगते wa विवाहे बादरायणः ॥ afas: | विवाहे waa च याजायां रतकर्मणि । गरावस्तमिते GR जातस परिणौयते ॥ vets: पतिं इन्याश्छुक्रोनष्टस्त॒ कन्यकां । TR नष्ट उभौ हन्ति विवादे तौ विवजयेत् ॥ पखादभ्यदितोबाथो Ture प्रास्दिनषयं | wi Seq पूर्वेण पञ्चाहं पथिमे faa: ॥ विचिन्तञुपयाति माश्म्बख-प्रतापौ zfwe त्वयने । वराहः । देशणषारस्तावदादौ विचिन्धा- aa देशे या fafa: सेव कायो शोके ce पण्डिता वजेयन्ति SARA AMAL यायात् ॥ Twat ओाभनगो चरसे | विवाहमिच्छक्ि fe arfeeraq: | TAT WaS च वदनि Airy: न गोचरामाख्जवके WATS ॥ गौडाः सयेबशं प्राङरो चित्या ate | मारवा शम्रमिच्छन्ति लाटानां ख्ानजम्बखं ॥
"पै
Cea i] VRIWRAaAcAy |
ताराबलं भागधोयथाः अथन्ति
छुवेन्ति तारेन्युबसेन माद्राः |
तयोग्रामौङुलसनिषटष्टाः
माण्डव्य-तिन्तोर-तुषारकषु ॥
गेयो गास्तियि-वार-योगाः
Ware ये कथिताः प्र्ठताः |
TFT तद्रोक्फशा भवन्ति
नान्येषु say fatwa: ॥
VTA |
षष्ठो विकशश्राद्रविरष्टमो वा
भागो मुक्ता यदि set च ।
खर्यन्द्-ताराबलसम्मयुक्ता
गोधूणिका शवेफलप्रदाजौ ॥ लग्रद्धियंदा न स्वाथौवमन्तु ret | तदा तु स्वेवणानां कालोगोभूलिकेः खतः ॥ राशिने saa यस्य भापि aye निखयः | लग्रे खधीबलो थस्िन् तच सै प्रशस्छते ॥ सौ रस्वेकबलोज्नेयो माद्ेयो दिबखः war | जिवलस्त॒ बृधोजनेयश्चतुगणएवलोगरः ॥ We: WHAT: षडवंख उश्यते | सवगरबलैर्नित्यं AS एवं दिवाकरः ॥ याजा विवाहकालेषु कार्येषु विविधेषु च,
SER
७९२ चतुव्वगं चिन्तामओौ परि्ेषखब्डे कालनिख॑ये (ry wel
यज quae नासि नास्ति aa ततोबलं ॥ Carag: wat धोनिधौषितामग्टतचुतिः । अतोन्-थोषितोराप्तं बं चन्द्र-शशराङजं ॥ यज ONY तारा च द्वावेतौ बखवन्तरौ | दोषास्तन प्रलोयन्ते चदि स्यः सवेतोऽपगाः ॥ नष्टे WR तथा चन्द्रे गरावस्तसुपागते | न faaret 4 arer 2 नेव दानं समाचरेत् ॥ दाद श्र-दश्म-चतूर्थे जग्मि षष्ठाष्टमे sata च । प्राप्ता पाणिग्रहणं जवे वेधवयमाप्रोति ॥ सिंहे च भगदेवत्ये गरौ पु्चवतौ भवेत् । VTA साध्यौ घन-धान्य-पतिपिया ॥ वाद्छायनः 1 पच्च-तियि-चण-करण-श्रन्दकं लग्र-ताराभ्यः । पाणिग्रहण योञ्धास्तत्चविदेकादश्पदाथौः ॥ faareaa नेच्छन्ति VaR श्राङ्गंधन्वनि | रुतावथ गताना माण्डव्याद्चा ANTE: ॥ सिंहथ्िते सुरगुरावधिमास्के च YS तयाद्यतनुजस्य तथा सुतायाः | Sita नाक-गृरुनोचगयो विंखग्र- waaay निखिलान्यपि मङ्गलानि रविष्ण exes नारौ बेधव्यमाभ्रयात् | भौमेन दियते चोरः wa पापं समाचरेत् ॥
कै
१४ अ |] दा इकाशनिययप्रकर वम् |
रदइखनियुखा ata त्यक्रशब्या रतिप्िथा | पतिमन्यं ब्रजेत् शिपरं anita ॥ गरुखश्रशच जाभिभे तिष्टे्चदि बखाश्वितः + धन-सौभाग्य-पु्बांश्च जभते नात्र संशयः ॥ मणि-युक्रा-पबालेख Gade’: शभः ओभतेऽसुमता fret weer afe Teak ॥ सा तु भुः पिला निक बुे Ror सप्तले । आदित्येन ठु Rua मरादारि्मेव च ॥ दृष्टे च्रे ae च न gee काभिभ्रासर्ब) | WRT बा तव्या था शतैखरनिोशिवि ॥ afas: | ATW रादषकौतरं ere दौःगोखयमेव च । Sata गहाः war fa-carfe- acter: ॥ जेपुष्डं wey dae व्याधिनेव च । ` बुध-लोगयुताः By eyes यथाकमात् ॥ दाभ्वां जिभिखतुभिवे area: afta: पुमः । दारिग्च ace वापि कन्यायाः gee श्वं ॥ ` जजत्यनधजने नारो गेरिक्रावरण्धदिता । fads वा जजन सौव छतः शशौ ॥ खद्रानां foram: असतः कन्या ager | तथा मेवविश्नद्राख्ठ विवाहे weer: ताः ॥ ॥ (९) म क्रग्यादामिषान्ननमिति क|
७€ 8 aqententaant परिग्धेषखण्दे कालनि्यंये [११ wey
aa ` दिषतुरादौोनामंश्रा याद्या मनोवषिभिः 1 य॒ग्म-कन्या-तुलायन्त॒ न खां्रो न परांश्रकः ॥ सुषदः सौम्यषद्वर्गाः खग्रसौम्यनिरौकितः । यो वा विवाइकालेषु प्रवेशे इभकमेणि ॥ ब्राह्मणं कुरते जारं भ्क्र-जोवखमागमे | जोव-भाखकरयोः खातं त्रतखं कुरूते पतिं ॥ देवेश-सौम्बयो्यीगे wa बन्धम् पतिं तथा । करोति तस्करं जारं कन्या नेवाज संशयः ॥ frente: खमाशेन agers न ped | पुंविनाश्रस्ततोऽ्जांये यथेवं थो षितस्ततः ॥ दश्रम-दठतोये मवपश्चमे Wwisa aewe । ` wafer पादटद्या फलानि चेवं प्रयच्छन्ति ॥ ` ग्याखः | Aare ये मया पूर्वमुक्ता ew राशयः | तेषां कन्या तुला चेव fare प्रदृश्छते ॥ कन्या-तुलाषु AIG लप्रेव्वग्धां शके न तु। अतोऽश्रज्े फलं Gea वदतो मे मिश्रामय ॥ तेषां सकोटकन्यान्यङ्मारगतमानसा | टता इषभगे साद्य युग्मा शोखसंयता ॥ बेश्या FMT श्यात् Tawa तयेव च । सष्तप्मशस्ता fain पिदवेश्परता तथा ॥ खूप-गोल-गुणोपेता कन्यां खात् कुमारिका ।
a SE EI rm aT EIR tN a I I a I I
१५ ख|) ` उदाश्का।लनि्ंयप्रकरवम्। =; ७९१
चछणाग्विता qeeait eater मखदुषिता ॥ jar कुशबुखोत्यन्ते इखिकां शेऽविकोपना | दतुयंवगे खटा सग-कुमभ- षां शकं | सुटद्या HUI स्यात् कन्या AGI संश्रयः ॥ गगेः । अधिमाखृतान्दोषानतुपक्षयनोद्धवान् ) मुटन्ते-करणोपेतां सिथत्पातभवांख याम् ॥ गरहदृष्टिं quar दरेक्षाण्णं शकरागिजान्। ` TEVA सप्र सम्यग्ब्यवखिताः ॥ TRS: | शद्मराथियु क्षो जामिचगतञख वजिंतोराङः । wre वैषम्यं जामिजगते च कन्यकामरणम् ॥ ` राभरियुक्ते प्रत्व्धास्ता म जितये खदा ae । पाम्बप्मगे स्युः स्ठाद्धनहानिर्दितौयगे ॥ दुखिक्येऽयेविदड्धिः श्यादन्धुना श्रखतुयेगे । सुतनाशः gra स्ाद्भटेढद्धिस्तयाङ्गिरे ॥ जामिभस्ते च वध्यं आयुटेद्धिस्याष्टमे | waa धनहानिः स्यात् कर्मगेऽकं विशोखता ॥ लाभः स्यादायगे भागौ अयोदादशगे भवेत् । ` we व्ययप्रिया aa दितौये धनिनौ भवेत् ॥ ढतौये सभगा engl बन्धौ बन्धुप्रिया भवेत् । सुतस्ते कन्यका माता WS ATA] ॥ `
०८६ अतुव्यैमंजिन्तामयौ परि जेवख्द्ये erates [११
TTS CAT साक ग्धतयुमवाप्रुथात् । कन्या प्रजावतौ धं विकारणश्ारकमेखि क भजप्रियोपयुक्षा च श्भिन्येकादश्नख्िते | zara} दादे च स्तात् कन्दका Winer wat ॥ अनिष्टगरहणं यातौ प्रग्रसफशदः wat: सौर्म्याश्रकसछो Ate gat Gawler 9 Fue et भौमे कन्यका स्ट्युमाप्रुात् । श्रत्रि-चौरभयाां en fetta wore? ॥ दतोयस्ेऽयेखन्पजा TATST VET । TaN GAS Sew सृतभागिनौ # सप्रमखे महो पुरे Gael खशसंथता । WET WCET TS कम्बकाभ्रुथात् # मवमे wefafter ewe ownfirn | धनाज्विता ware Neral व्ययगे भवेत् ॥ VTS TRIN खाड्धर्मश्चा सुप्रजा fer’ । सखङुटुम्बरता निचय wre सामनग्दने ॥ खश््-षषरयोः पूजा STS WATTS । TAT Fay Tage धलसंयता ॥ वपुला YAS साद्धतश्रचस्तयाङ्गिरे । कष्टामापदमाभ्नोति Tauris तथेव च WHRATAS च रोगां दुःखमागिनौ | (६) स्थितेति ख ० |
भै
६४ खर] खद्ाश्कायनिडवप्रकरयम् |
तपोरता WAR खाग्मायाश्नौशा च कमणा ॥
सुत-अत्य-धवोपेता भौमे दादथ्रगे भवेत् | कन्या GTI -अश्रादतनये सटा ॥ गरौ GANA कन्वा ध्मे्रौखा बपला । सु दोषेमावुराभ्रोति निधनं निधने भवेत् + अतिप्रञुदिता जौवे इखिकये waar | खबन्धुद्धिं जानोयात् शवकामगृान्विताम् ॥ STA VALS यश्च मस्ते TWIT | सपन्नो य॒क्ना TSS बद्धमूखा Garay ॥ विरूपा दुर्भगा ret erin विभशं यशः | सुतकर्म sfefy भाभ्नोति द्रम गरौ ॥ बिचिज्रमाद्याभरणा Twat च कन्यका | सुवे-मखि-वखास्छा भवत्येकादओ मुरौ ॥ WG सततोदारा ददाल्यचंमतद्िता । आयुधम दिभिचुका शप्र गगन्दने ॥ WATTS खा्छपणा च धनाभ्रिते | Cael देवररता कन्या GR ila ॥ यज खा fe कन्धा GET धनसंयुता | नित्यं WEST इक VERS WHT ॥ पत्युख बन्धुवगेश्याविराब्धा Tea अगौ | बन्धक SHAS MATa खो कगरिता ॥ व्याश्यदिता RIE AYR यमसाधनम् |
ys
चुख्वेगे चिन्तामणौ uftiuee कासनियये
भागेवे waa श्याद्धमेयक्रा प्रियंवदा ॥ सत्कमेयुक्षा TWA शक्र धमेपरायणा | विधवार्थाभिता areqt भवत्येकाद्रे wat ॥ VTA भागेवे कन्या व्यजश्रौला प्रनायते | सौर wat कन्या gaat दुर्भगा श्रा ¢ निर्धना wre दीना धर्मश्वाकात्मञे भवेत् | पुमर्दोगा्तिदुःखा््तां इद्रोगेण च पौडिता ॥ पञ्च मचे BIW श्यात् WA हतश्ाचवा | गभेखावा्दिंता मित्थं सप्तमस्वेऽकंनन्दने ॥ अष्टमख्येऽकंपुचे स्यान्ित्यमामयव्जिंता | गष्टधरमब्रता कन्या WHA भवेत् ॥ चतुथे -सप्तमखञ्च ग्टत्यु वेषम्यहृद्धेत् । राङगे्ेव्वथान्येषु निष्फलः स्याट्मयख्ितः ॥
पञ्च पाणिग्रह दोषान् वजयेदेव चिन्तकः 1 दारिद्रं खल्यु-वैषम्ब पौखस्छमनपत्धताम् ॥ ष्टमासाद्धमासाच्च AMA वां श्दभाशभाः । WTA TYAN BAIA TTA | का्यीविवाो निदौषः काणो यस्ाल्ुदुखंभः ॥ ` मूनिकर्मा्मजखखनिजिकोणगते गुरौ ।
ania च विनश्यन्ति सवं टोषा विप्रे ॥ त्यक्ता च व्यय-नेधनानि तु सदा सौम्यग्रहाः Tre सोद्सव्यासुर पूजितः शग्रधरोदु िक्षलाभायेगः ।
[९ qe!
१४ Ge |] उदाहकाशनिखेयप्रकरयम् | ७९ €
पापञ्च xxxx चष््भवनं प्राप्ता चिितेनेन्दनं Jat नेव भवेत् w व्निगमयौ पाणिग्रेषििष्टदा^९ ॥ यो जन्मनि जग्मग्टहादष्टमरागिखितो भवेत् खचरः । स विवाइशग्रवन्तौ श्टभोऽपश्रभं ददाति फलम् ॥ श्रौ नकः । पञ्चभिरिष्टं रिष्टश्च पुष्टमनिष्टमादेशं | खामादिषखसभेतेखतुभिरपि यवनैः # श्रकाऽनुकूले सुरपूजिते च हद्धि mae aaa च । भवन्ति नायः स॒त-सोख्ध-सन्पत्- सौभाग्यभाजः GATTI: ॥ TEINS सग्येविधूममंं शङ्गारे धूमभिखे द्रुमे च । छपञ्जवप्रा पि णि चक्रबन्धे प्राते च पापान्तरगे च भग्र ॥ अ्मम्तयोवां परिषेशिणो्वा पाणिग्रहः खण्डित विभ्बयोवां | श्न तोष्णभासोविपरोतखेट- कवबन्धकालान्तिकयो्भिरस्तः ॥ पराशरः | । दश्रपलश्रखककपाले समघनटक्ते TFA | (x) श्लोकोऽयं आादद्रानुरूष व सुत्रितः परन्वयं ब समीचौनो माति ।
Koo uqaniteuraan ufeQewe erefae [२४ र ।
इादश्रसुखपरिाडे जखपलविप्रपूरष्यौ चटिका क वाकः । । Tay जिवशिकं षडङ्गुलघमाचत | द्युदाहकालः |
ऋच वैवाहिककमेकाखः |
a: | RGATUTTAT ETHIE ASAT Ge । तत्छम्बन्धिगतागतष्टखे वैवाहिके Bary ॥ वैवाहिके तु दिवसे एमे ara तिथौ ga) जामिजराश्नौ कन्याथा GR श्टभषमणग्विते । चतुर्चिकां sgata विधिद्शेन कमा ॥
दति वेवाडहिकक्मकाशः।
wa प्ररिलसनकाल्लमियैयः।
तच ठदस्यतिः | । पितु हेतु या कन्धा रजः TATE |
पिदुस्तब्याः at कन्धा इषश्नो इता ॥
यस्तां विवादयेत्कन्धां ब्रा्जच्ोमद मोदितः | असन्भाग्यो qarga: ख विप्रो टश्लोपतिः ॥ टवक्षौ सक्डौता चो ब्राञ्मशोमदमोहितः | सततं Grn त्व ब्रहमहत्या दिने दिने +
*
dn __ पक छ ge,
१५ we |] उद्ाइकाकनिकयप्रकर यम् | woe
आपस्तम्बः । पराप्ते च दादे ववं THAT प्रवन्तेते | wat विवादयेश्मोहात् ख Het ठषलोपतिः ॥ fanaticureara भाग्यो विन्दति मच्चिकां | एकविं्रतिवौ वा सप्तवर्षामवाप्रुयात् ॥ - मनुः | finedt वहेत्कन्यां wot इाद श्वाषिकों | ऋष्टव्तीऽष्टवर्षा वा wa सोद ति सत्वरः | व्वैरेकगणां wengeeq चिगुणः खयं ॥ इति परिण्यनकालनिणेयः |
५४
अथ देयकन्धाकालनिणेयः ।
AW AWA: |
seaat भवेङ्गौरौ दशवर्षां तु कन्यका ।
प्राप्ने हू wen वं कुमारोव्यमिधोयते ॥ wat: | |
seat तु भवेद्गौरी मवमे नग्निका भषेत्।
दशमे कन्यका प्रोक्ता Stew टेषलो War ॥ । अच ‘Saal रजखला | नयाच देवलः |
बन्ध्या हु STAT नेया टषलो च AIM |
अपरा Sat HAT कुमारौ वा रजस्वला ॥ 101
८०२ चतुग्येगेचिन्तामयो परिरेषखष्ये कालनि्ेये [२५४ अर । |
टृस्यतिरपि | | faqs aq था कन्या रजः TWAT | भूत्या पितुस्तस्याः सा कन्या Wel खता ५ विष्णुः । पिदबेश्सनि या कन्या रजः Tea । सा भवेत् Be Ha ware न cals ॥ एतच्च प्रायिकं, काषाञ्चिदवोगेव रजोदभेनात् + अतएव aa | षटवा wagial waar तु रोदिषटौ । TUAG भवेत्कन्या श्रत HY CHS ॥ चत्पुमयेम-पराशरापस्तम्बे्ं | Wa इादशमे वं थः कन्यां न प्रयच्छति | मासि मासि रजस्तस्छाः पिता पिवति stfua e अष्टवर्षा wage नववर्वा तु रोदिणौ । Wa दादशमे वर्धं रनः स्ौणं प्रवन्तते ॥ एतदपि प्रायिकं, कासाञ्ि्लजापि रजोद शेनासम्भवात् ॥ अतएवाह मनुः | जिंशदतीवशेत्कन्यां wat दादश्रवार्षिकौं | ष्टवधौऽष्टवर्षो वा wa सौदति सत्वरः ॥ एवश्च Tatung’ fare cE भवति | aera गौतमः। प्रदानाप्माग्टतोरमप्यच्छन्दोषो प्राम्बाससः प्रतिपन्तेरिग्येके ।
१५ Fe |] उदाइकाशनिडयप्रकर बम् | ८०३
थमः | तस्मादु दाइयेत्कन्यां यावन्नक्तुमतो भवेत् । वशिष्ठः | प्रयच्छेलप्निकां कन्याग्डतकाणभयात्पिता 1 want fe frewt दोषः पितरब्टच्छति a Guy | araqe न wzerfa यावतकरौडति रपांश्डुभिः। यावहोषं a जानाति तावद्भवति afaar a अमरसिंहः | गधिकानागताश्सेवेति | अङ्गिराः | अनवाप्तरजा गौरो प्राते रजसि Twat | WIG तुषा प्रोक्ता Heer तु afar a WAY जातेषु सोमो VE तु कन्धकां | पयोधरेषु गन्धी afeyR creat ॥ तसमादुदाशयेत्कन्यां MAMTA भवेत् । ` विवार अष्टवर्वाथः कन्यायाः wet बधेः ॥ इडस्पतिः | व्यञ्जने तु कुलं इन्यात्पिन् इन्यात् पयोधरे | इन्यादि ष्टश्च पूतश्च प्राप्ते रजसि कन्यका ॥ WNT: | माता चेव पिता चेव eat तथेव च।
` ८०9 चतुव्पेगं चिन्तामको परिथेवखण्डे का्नियेये [१५ घ,।
जयोऽपि नरकं यान्ति इष्टा कन्यां रजस्वलां ॥ पेटोनसिः। यावन्नोद्यतौ स्तनौ agar अरय खतुमतौ भवति दता facet च मरकं प्राप्नोति पितामहः प्रपितामखेति favre जायते तस्मान्नग्निका देया । यान्नवख्कधयः | HTM भूदत्यास्तातौ ! मारदः। यावन्तखतेवस्लस्याः wate: पतिना विना । तावत्यो भरणत्याः स्युस्तस्य at 4 ददातितां॥ यत्पुनमेलुनोक्ं | RTATATALUT REY कन्यक्तेमत्यपि । म चेवेनां प्रयच्छेत गणदोनाय Bele ॥ तङ्कुएवति सम्भवति गुरहोनाय न दद्यादि्येवंषर, म aie होननिषेधा्थे | यत श्राह यमः | दद्याद एवते कन्थां मभ्भिकामेव श्रितः | न त्वेव TUM नोपरुध्याद्रजसखलां ॥
दति देयकन्याकालनिणेयः |
(९) यस्ते इति ae |
7
९५ ° |) उदाङकालनियंबप्रकरणम् | coy.
अथ सखयम्बरकालनिगेयः | यमः। कन्या WTA WW ATA we वसेत् । awa पितुस्तस्याः सा कन्या Tae ॥ मतुरपि। चो णि वर्षादौ कमायतुमतौ सतौ | ऊध्व तु कालारेतस्मादिन्देत सदृशं पतिं ॥ अररौोयमाना भर्नारमधिगच्छेथ्दि खयं | भेन: किञचिदवाप्रोति नच यं साधिगश्डति ॥ सोऽपि न पापमाप्नोतौत्य्ः । बौधायनः | अविद्यमाने age गणोनमपि श्रयेत् । सदश गृणवति | वसिष्ठः | कमारो wana जोषि नो णि वर्षाष्छपासोत, sey जिवधभ्वः पतिं विन्देत ae । यत्पुनगीतमेगोक्ं । जोनृदढनतोत्य खयं यच्छते । यच्च विष्णुगोक्र। खतुजयमु पास्मेव कन्या Hale | तुजये BANA तु प्रमवत्यात्मनस्लथा ॥
weg चतुव्वैगंचिग्तामओो परिग्ेषखब्डे wrafrae [११ च,। |
तद्तुजयादर्वाक्निषेधपर, यदा तु ग वषेषयमवस्छातुमखं तदा तुजयादृष्येमपि वरयेत् ।
रक्रागमांस्लो Na वरयेत्पतिं a ररक्ागमान्' खम् | नारदः । fay तु यः कन्यां aurea AAT । Wis समतिक्रम्य कन्यान्यं वरयेदरं ॥ ‘afrae’ वरयिला | केचि्त॒तुजयादृभ्ये खथम्बर विधायकं पूरी रा इत विष्वु- गौतम-नारद-कात्धायनवचमसमामाथेलेन YTS, तद यक्षं । त fe पितुरदानं vec ग तु वरयथितुद्ाम्तरगमनं acd वा त्नात् कमानुरोधात्रवेव व्याख्या ओथसौ । यदा तु नैवं afer राजानमात्रजेत्, ROW तख वर Wiley वरेत् खयं, कि दाता उक्तेषु मध्ये | OTTER: | | गम्यगवभाषे CTU कन्या Hay Waar | | ‘area? गमना |
काल्यायनः । वरयित्वा तु यः कञ्ित्रणश्येत् पुरुषो यदा ।
दूति सखयतम्नरकाशनिणेयः |
नि
wwe I] चतुचाश्नमकालनि्ंयप्रकरणम् | ees
अथ चतुथाशरमस्तौकारकाशनिशेयः | उषितैवं ततः अम्यक् ame श्यामं प्रति | UIA गच्छेत् डतदहोमो Praia: ॥ मद्छपुराणे | चतूर्थे MAG: गेषं शमयिता शमं जेत् | केश-शोम-मखाश्वा्य वानप्रस्थोमुनिस्ततः ॥ MAA TE: पूतो भवति Bafa: | सोऽपि we पिता तादक् कमेण सुसमाहितः 9 वानप्रस्थं समास्थाय चतूर्याश्रममभ्बगात् | वमे चरन्विदत्येव(\ तोयं भागमायुषः | चत्यंमाय॒षो भागं त्यक्रसङ्गः परिव्रजेत् ॥ waa भागमिति यावता कालेन तपःसिद्धिः विषयामिलाष भिवर्तते तावदिवक्ितः, भ हि मुख्यस्ततोयः काणो म यावति ख वथसि मदावेशः तदा तदा श्वेद्यते तदा परित्रजेदित्यैः | आश्रमादाश्रमं गला Baetat जितेद्ियः। भिचावखिपरिश्राग्ः waaay वद्धंते ॥ ससु्चयपवाश्रयमेतत्, यदा ग्टदश्थाञ्रम-वानप्रस्था्रमौ शलो- भयचावश्सकानुष्टामेन जितेष्िवः तदा प्ररजन्वद्धत इति पूर्वाञ्रम- धमांसुवादःः | | माकंष्डेयपुराणे | सुत्या सुतान्देवानसन्तप्ये पिद्रसथा | (९) वनेष्वनुविेवेति Be |
Sot aqeifanaat ufcituee कालनिखंये (११ ० ।
शतादौंख कथं ater wits गन्तु मिच्छसि ॥ कालिकापुराणे | | अधौत्य विधिवदेदान् पुजानुत्पाश्च waa: | णानि चोष्छपाषत्य vet wy संन्यसेत् ॥ गृरणानुमतः BTA सदारो वै दिजोत्तमः। अनुत्याद्य सुतं नेव ब्राह्मणः प्ररजेदग हात् ॥ ब्रह्वेवन्तं । णजथापाकरणम विधायाजितेद्धियः । राग-देषावनिभित्य मोखमिच्छम् पतत्यधः ॥ मनुः । णानि Runs ममोमोचे निवेशयेत् | MATEY HI सेवमानो बरजत्यधः ॥ MARAT WAKA चाच मो खग्ब्देनोश्यते, अतएव Ate सेवमान इत्युक्तिः । aia विधिवदेदाम् guigtare धमतः | Tel तु शक्तितो यज्नैभेमो मोक निषेश्रयेत् ॥ अरमपोत्य दिजोबेदं Waray तयात्मजान् । अनिष्ठा चेव any मोचमिच्छन् प्रजत्धधः ॥ समसुच्चयपच्माभ्रित्येतरपच्निन्दावचमं न पुनः प्रतिषेधः उदि- तानुदितशोमवत्, अन्यथा “यदि वेतरथा ब्रह्मचय्यांदेव प्रत्रनेदिति र्य्चजावालश्रुति विरोधः स्यात् । “जाचमानो वे ब्राह्मणएख्तिभि- Sent जायते ब्रह्मण what ane दे वेभ्चः प्रजया free:
4
RUG || अनुर्था अमनिययप्रकरडम् | ८०९
एव वा wate: gH at age वासौति रएतन्नेन्तिरीय- अुतिवक्णमपि शमुशथपश्ा्रयमेव | शङ्ख -जिखोतौ | वनवाखादूष्यं wee परिणतववसः कामतः परिग्रजममेवाभचि- मात्मन्यारोप्व ब्यपगतभव-शोभ-मोह-क्रोध-ोक-दरोह-मद-मल्षर- कखजस्लो चितवेदनावखितमनसः अद्धाद्चनियतं भवति तस्मान्तद- इरेवोपासौत चदहरेव संन्यसेत् सर्म्वारम्भपरिग्रशानत्ङ्ण्य | विष्शुपुराण्णात् | पुल-्रव्य-कलणेवु त्यक्खेहो मरा धिपः | चत्थेमा्मख्ञानं TRH TET: ॥ दिवा दिग्धे च भोगे तु विषये Teed | Tees चेव विरक्रः संन्यसेदगात् # कूमेपुराणे | किथिक्रेयस्करतमं शोकेऽसिन् ब्रह्मसमा | यश्चणपो वा संन्याखो ब्रूत मे सवेवेदिगः # आराध्य तपसा देवं थोगिनं परमेश्वरम् | अ्रजेदिधिवद्यभैरिदा प्रयै attra ॥ वमवासात्परिश्राग्तः TAAL LATTA । व्याध्यदिष्टोविरक्रो वा नातुरोवाच दुःखितः ॥ ` भातुराणणां विगरेषोऽस्ि म विधिने खच खत्क्रिया | प्रषमाचस्छ सन्यास आतुराणां विधौयते ॥ उत्प सङ्कटे घोरे चोर-व्याप्रादिगोचर |
102
८१० अतुमपैगं चिन्तामडौ परिेषखद्धे weiss [९.४ अ)
भयमोतस्य sara श्रङ्किरा सुभिरव्रवौत् ॥ विरक्रः सद्यसेदिदाननिद्ठापि feta । अथापि fafatanfter वनमथाश्येत् ॥ Aa तपोयोगादिरक्रः सव्यसेन्तख | प्रकन्तु मक्षमथीऽपि जुहोति यजतिक्रियाः # अन्धः पक्कदंरिद्रौवा विरक्तः सब्यसेत् दिजः ॥ ` अ्वेषामेव वेराग्यं जायते waza । तदेव षद्यरेदिदाश्नान्यथा पतितो भवेत् ¶ थमः ! | Teena विदान् ब्राह्मणो मोचमाश्रयेत् । समः स्वेषु wag were: परित्रजेत् # पुमदारक्रियाभावे waar परिन्रजेत् ¦ THE धूतपापो वा पर पन्धानमाश्रयेत् ॥ कूमेपुराणे | | उत्पश्नश्ञागविन्ञानो वैराग्य परम गतः 1 धत् AME ब्रह्मचयादौन् यदौच्छत्पर माङ्गंतिं ॥ दारानाइत्य विधिक्द्यथावेदि frat: | यजेद् त्पादयेन्ततखो विर क्रो यदि सन्रधशेत् tt अरनिद्टा विधिवद् यज्चैरतुत्पाद्य तथात्मजं । 4 Tey Vee तु सन्यसेत् बुद्धिमान् दिजः ॥ श्रथ वेराग्यवेगेन स्थातं AEA गदं । तदेव सन्नासेदिद्धाममिर्वेय विचारयेत्. ॥
२५ अ०।] अमिशोश्राधाग-दारसोकारकालनि्ययप्रकरथम् । ८१९
प्रयमादाञ्रमाद्ापि विरक्रो भवसागरात् 1.
ब्राह्मणो मो खमन्विच्छंस्यक्का सङ्गान् AAT ¶
अथ ठतौयं Wey ग्टहस्थाश्रमसुन्तमं |
चतुधेमायुषोभागं ततृश्थो वापि परिग्रजेत् ॥ इति चतुथा्मकालनिषेयः ।
अथा््मिहोचाधान-डारसौकारकाशनिशंयः।
सज मनु-शातातपौ । ` दाराग्निहोजसम्बन्धं कुरुते योऽग्रजे faa: परिवेष्तां स fave: परिवि्तिख्ख पूर्वजः ॥
स ष खोदरोभ्नाता नान्यजो बान्यमाटजः। एतदेवोष्तरच सयूटोभविष्यति, तथा पतितोकस-नपुंखकान्धे-बधिर-मूक-जड़- कल -कुहि-श्विजि-राजयण्छादराद्साध्यमहारोगाभिग्डत-मासिक्य- शस्यो गिप्रत्रजितचिरकाखपो षितेषु एतेव्वदोष cara | एतेषां परिण्यादावधिकारस्याविद्यमानलात् । `
अत॒ एव ढन्दोमपरिशिष्टे कात्यायनः |
देधाग्तरस्थ क्ोवेकटषणांख सहोदरान् | वेष्यानि्टाख्च पतित-दशद्रतुष्याधिरोगिणशः ॥ चष्ड-मूकादि-वधिर-कुल-वामन-कुष्डकाम् । ` अतिषद्धागदाराख रंषिसक्रान् नृपस्य च ॥ धनट्द्धिप्र्क्रांखच कामतोऽकारिशस्तया | कुखटो्रत्त-चोरांख परिविन्दन्न दुखति ॥ ..
८२ चअतुव्वेगचिन्तामयो परिपेगयद्दे कालनिवे = (pao |
श्रातातपः |
aa देशान्तरखवे वा पतिते प्र्रजिते तथा । योगश्राखामियक्ते च न दोषः परिवेदने ॥
GAM: | wanrantant वा नास्तिको वाय ara: । कनोयाम् TARAS आधानमथय कारयेत् | freer MIT परनारो दुतां स्तथा । दाराभ्निहोजसंथोगे ग दोषः परिवेदने ॥
यम-वाष्कलौ | दाराग्निहोचधर्मषु area: परि विन्दतः ।
इति पाठः। "परनारौखतान्' दन्त कोतकादिभाद़न् ।
वशिष्ठः |
अष्टौ दश्र-दादशवषाखि आआतरमनिविष्टमपरतौखमाणः प्राव
fait भवति,
अनिविष्टं माजादरे, भवन्ति लाज श्लोकाः | BSH तु वधि eq धमीथेधोगतः | न्याय्यः TAN FE TNT ATG: पुनः पुनः ॥ oan: किण्विषौ get पतितः ata एव वा । राजयच्छादियक्ष्च न न्याय्यः खात् प्रतो कितु ॥ वण्ड-वामन-जकुलान्य-पतितोग्मन्त-ङुष्डकान् |
(x) पतिते व्रजिते तथेति m2 गाश्चराधिकछदोषो मवितुमशवौवि बिमावनौयं |
९५४ ० ।] सभिरोजाधान-दारखोकारकालनि्येवप्रकरगम् । ८११
रोगि-बधिर- मके म दोषः परिवेदने ॥ समन्तः |
eet यदा तिष्ेदाधानं नेव कारयेत् |
अनुच्ातस्ठ gala शङ्खस्य वदनं थथा ॥ तथा बङ्कवशिष्ठः |
अग्रज यदागभ्चिरादध्यादरनुजः कथं |
अगजारुमतः Zara यथाविधि ॥ एतश्चाधिकारिणि आातरि अवेति बेदितब्यं । अगधिक्रारिणि
व्यतिक्रमाभावान्न तदनुज्ाग्रणं युश्धते | अतएव हारोतः। सोदराणाग्हु सवेषां परिवेष्ला कथं भवेत् । avg परिविथन्ते भाग्रिहोचेण Reqer ॥
Ware:) सोदरेऽग्रजेऽधिकारिणि श्रत विवाहे area eae सजिरहितेऽवतिष्ठति acant ग्टरोत्वाधामवदिवाशो भ॒ कटा मापि area: |
यराहोश्रनाः |
पिता पितामहे ae नाग्रजोवाथ कस्यचित् । तपोऽग्रिहोजमन्त्ेष भ रोषः परिवेदने ॥
सुमन्तः |
पितु्॑ख्छ तु anita कथं awe कारयेत् | - अग्निहोजाधिकारोऽस्ति mgr वचनं यथा ॥ अजाष्यनुन्ञाते fat वा ग्रातातपः।
“Qe चलुव्वगंचिन्तामसौ परिशेषखद्े कालनि्खंये (ee
अद्रयः परिविन्दनम्तिं कनिष्ठस्य या च कन्या विषूपिका। एतच्चाधिकारर हिते आतरति पूवंवचनाद तिङ्कुरूपा व्यापि सतौ भ कनिष्ठाया विवाहइविन्रदेतुभेवितु मरेतोति ।
दत्य गरिशोचाधान-दारखौकारकालनिषथः ।
कअथावसथ्याधानकालनिरयः |
तज याश्चवश्वथः | अआवसथ्यमनादृत्य भेताथां यः प्रवन्नैते | | शोऽनाहिताभ्रिभेवति परिषेन्ता तयोश्यते ॥ अच केखिदाड्ः | | दाराभरिहोक्योगं यः guicat fea | दतयग्निशोच्रब्टोपादानादौ पासनपरिगेऽपि नेव परिषेटं -भवति शब्दभटनततेरन्यनिशन्तिफललवारिति तदयुक्तं अन्यनि श्राब्दत्ात् | अतएवाह गाग्येः | सोदयं तिष्टति eB न कुर्या रसंग्रहं । आवसथ्यं तथाधानं पतितसख्छन्यथा भवेत् ॥ . बरह्मगभीऽपि । याजनाध्यापनेखेव अनिन््ेभ्योधनेन च । ` उपासनं समादध्यात् खकाले परिबेदयम् ॥ ‘ante’ यथाविहितकाले |
१५ we I] QUAIUU AMATI | ८१५
तथाच दतिः | आधानं fafuacergerzetzearfa वा | महानषादरष्ोवां दार-दायादकाखयोः ॥ पारख्छरः। श्रावसष्याधानं दारकाले दायादकाले एकेषां | गौतमः । | | GuyaTarsaayrant शलातिधौन् संपूजयेत् । व्यासः । afqaafent येन न ग्टरौतः प्रमादिना। पितथेपरते तेन य्रहोतब्थः प्रयन्नतः ॥ यो ब्दहौला विवाहाभिं wwe इति मन्यते । . WHATS न Aiwa हयापाको हि स खतः ॥ व्ये्टश्याधिकारिर umes कनौर्यांख शताग्रिहोचेऽपि ae भ्रातरि वेदाध्ययनाद्ाखक्षो नेवाभ्चिपरियरमदुरव॑श्ञपि प्रत्यवायेन सडह संग्टद्यते | | अचर गगेः। पिदपाकोपजोवो वा भादषाकोपजौवकः | न्ञानाध्ययननिष्ठो वा म दुग्येताभ्रिमा विना ॥ अनधोौतवेदस्यापि समाडष्तविवाहः सत्यत्रतेन दभितः | satay fait बेदं खालोदाद्च यथा तथा । श्रधोते ब्रह्मवर्येण साङ्गं वेदं गरोग्येहे ॥ .. इत्यावसण्याधागकालनिणेयः |
[ ८५९ ]
अथाममिहोबकासः । तच कात्यायनः | उदितेऽलुदिते चेव षमथाध्यषिते तथा । wier ava aw इतोयं वेदिकौ श्रुतिः ॥ Tey WER भागे यह-मचखजग्डविते। कालं लनुदितं न्नाला होमं gafevae: ॥ तथा प्रभातसमये AS AIAG | रविर्थावज्ञ gen समयाध्युषितं च aq & Vara aE तस्मिजिश्समन्वितः | उदितं तं विजानौोयाश्तज्र होमं प्रकश्पयेत् ॥ my: । सायं mary Aware haere यथाविधि । बौधायनः । RATS कर्मणः प्रातराप्रातः TTA: | आतिनातिपद्येत पावें पाव्णन्तरात् ॥ सौचायणौयपरिगिष्टे। व्टषयोड ख प्राजानकाः WHS afyetfret geri समर Stara तथा दिराचौ व-वङाचरयो frarergarerafatit मजुङव खखाद्यायावेर WHATS MTA ATA FHM
खपसेयेऽइनि प्रातःसायं चतुरे wees ears प्रातखतुरं ५ |
(र) पाठाऽयं श्यादश्रामुरूप रव मुनिः word ज समीचीग प्रति
भाति |
We || प्रासादाद्ारम्भकालनिगेयप्रकर बम् | ८१७
चतुद श्रहणसुपलच्णा्थे, कदाचित् पञ्चदशापि भवन्ति कदा- चिचतुग्टहोतानि कडाचित् षोडश्रानि। मरोः | पच्शोमानगयोदत्वा गला कस्माभिवर्तते | होमं पुगः wgala भवे ग स दोषभाक् ॥ दत्धद्निरो जकालनिणंधयः |
अव प्राक्चदाद्यरन्बकाल्लः | यथाकालं WH HAT सदा भवनमाचरेत् | जे व्याधिमवाप्नोति यो VE कारयेशरः ॥ वैशाखे धन-रतानि Se श्टग्युशयेवच | आषाढे ष्टत्य-रल्ानि पद्वगेमवाभ्रुयात् ॥ BAG weeny हानि्भाद्रपदे भवेत् | qatar whet eres धन-धान्यकम् | ale wet we पौषे तस्करतोभयम् ॥ Tay भच्छमाजोपशणं | erg awit frercfa ara विनिर्हिमेत्। wert काञ्चनं पुजानिति कालवशं इतम् ॥ विश्वकमेमते | सजे ओ्नोकाकुशोमन्ता ture च धनान्वितः | we wet विपद्येत mater पश्वः wat ॥ आवणे wWrefg: VHA न वसेद्ग्यहो |
103
eye aqaatantat ufciwee कालनि्वये [२५ अर
कलदटख्चाश्चिने मासि श्त्या natin काके चच aria धनप्रातिः सस्ये कामसमन्पदः | ‘awe: पौषः | are भवेदद्धिभयं wre ACTA $ तथा aes | व्याधिः शोकोभवेच्े वे शाखे धनरन्नयक् | गो-मदिय्यादिभियैक्रो ग्टहमेपौ सदेव fet वये ्त्युमवाभ्नोति WAS WATT | wearer: सुरन्नानि खाभोऽचंखख तथेव च # आवे weeny धनटद्धिरनाङ्ला । मासि भाद्रपदे WE दुःखदं जायते भुवम् ॥ तज सर्वखहा निष्ठ भवेन्तट्ग्टहमेधिनः | आश्िने तु wafer पन्नोनाग्र्छया afer: ॥ कान्ते Sgt धान्यं खत्यनाश्ोऽप्यरनिंग्रम् | अरत एव WAT ATSTSITATS सुताः # ARTMG VTA धनलाभसुखप्रदः | भच्छं परै विदिधं aw दख्छश्वा दि खुरनकम् 8 AGAMA: WAY प्रजाख्ाभो महानपि | मिनाणां चेव garat स्तनौ लाभः परोभवेत् ॥ पौषे मोतिः परिश्चैवा तस्कराणणं सुटारष्टा । धन-धान्यादिलाभः aq पुल्ल-मिता दिसम्पद्ः ॥ माचे वङ्धिभयं नेयं सवेदन्लापषटस्दा |
१५ अ°।] प्राशादाद्यारम्भकालनियंयप्रकरयम् | ८१९
फाश्गने चेव विश्वेयो लाभः काञ्चमजः दभः #
पुच्शाभो महानज सुख-सौ इदसंयतः |
इति मासफलं sits चेविष्यमधुमा ब्रुवे ।
sua मध्यमेव कमिष्टश्चेति तत् जिधा ॥
वैशाखे श्रावणे चेव मागेगोर्षे च फाल्गने ।
SUAS समाख्याताः कथ्यन्ते AMAT |
ares कान्तिके ga मध्यमाखेति कौन्तिताः ॥
कनिष्ठास्तान् समास्थास्ये निश्ामय खमाखतः |
वेनो Set नभसः स्यरौषोमासाः कनिष्टकाः ॥ ‘fq’ wie: |
weant समाशेन afd तत्परिस्फुटम् | अपराजितणष्च्छायाम् |
रवौ aen-aerfea arent पूं शिरः fea । ‘afa’ afar: |
चापे च मकरे ga cada व्यवसितम् |
्आदित्यवारयोगेन स arg: सरति भ्रमात् ॥
यज भानुः faces afar र विक्रमात् |
देवागारं VLSI न ङु्याच्छ षेसग्युखम् ॥
श्त्यरोगभवानि श्यः प्रशस्तं कुिसम्गुखम् |
तला-उखिक-कन्यासु भाखकरो यदि सखतः |
न तदा MBS ङुयोत् VE भवति निष्कलम् ॥
अगुमकर-ङुमेषु यदा तिष्ठति भाखरः |
SR 6
P| ~
चतुगयेगं चिन्तामौ ofctwed कालनिर्वंये [१५अ।
तदा याम्यसुखं Awe राज-शोराचिमोविदम् ॥
मौने मेषे at प्रत्यर्सुखं स्तोकणदहावदहम् ।
fart waz fae न दुर्याच्चोत्तराननम् ।
तथा शतं Waa दोष-णोक-भयावद्म् A विश्वकमा |
रवौ कन्या-तुला लिखे ay वारुणदिभ्मुखम् ।
न कुयीन्तद्धि Ws स्यान्न च Tel भवेत् प्रभो #
efeufuge ga-arerafead रवौ ।
gala fara तव्यात् न॒पदष्ड-बधादिष्टत् #
न मौग-टष-मेषखे Hala प्राङ्मुखं रवौ ।
age बलिचुद्रराजचोरादिषशद्यतः ॥
रवौ faye fares न ककंखेऽ्ुदश्नुखम् |
gas दरिद्रं cere खणदोषताम् # विश्वकमेभोक्रे |
अधुना कुण्डलो चक्रं रविचक्रायुधं भ्रुवम् |
Versa WANS तज वे Why ॥
द् शिणोत्तरगन्तददेशेका वङ्कि-वायुगा ।
दै प्र-नेच्छेतगा चेका तज cals विन्यसेत् ॥
क्रमादौग्रानरेखाग्रा रेखादाद रकं भवेत् |
aa कन्यादि सिंहान्ता राभ्रयो दादर क्रमात् ॥
यज यत्र भवेद्भारुख्तच्र वास्दुशिरः सितम् |
Wray सप्तमे Tut वास्लोढुं ष्टिः पतेत् क्रमात् |
९५ Ge |) प्राखादाचारम्मकालनियेयप्रकर शम् | TRY
यद्रे खायंमवेन्धृयौ वास्ठमसकसंयुतः | तद्रेखाग्रथितं wf wags दूषयेत् ॥ रविद्ष्टिगतं wf जानौधात्वमिधामितम् | रविभुक्षष्ठ यो राशिः स च दग्धः प्रकौन्तितः ॥ भिरःखिते भ ate रवौ दारं कथञ्चन । यद्यश्चानात्छते तमिन् चयं स्ताट्ग्टहमेधिगः ॥ वास्तदृष्टिखिते cat वदेह्ारण्तु te: | Wat way पुच्र-मिज-पद्रटुखयः ॥ रविरेखाग्रे Tit wt रोगभयं ae | रोग-चोरादिमिखेव afe-crergenfefir: ॥ रविद्ष्टिगते राशौ ग्टहदारन्त् यर fe तच संवसतो fay रोग-दुःख सुटारूणम् ॥ दग्धे UT शते MATH: स्याद्ूगचयः। मके Bat भागौ faust ane तथा 1 पूवाखं पञ्चिमाखश्च तदा गें प्रकारयेत् ॥ फशमेतत् safes वणानां भवनाञअ्रयम् | कन्यादौ नारमेद्गेहं मङ्गलार्थ कटाचन ॥ aware फशिताथमाइ | फले शं प्रवच्छामि प्र्येकेन परिख्फुटम् । सुखटद्धिसया शान्तिः स्वेपापोपमदंनम् ॥ वन्धनाश्सया TH ATS फशमोद्शम् | खरिख््प्रदखेव पांएमिख यतो zen
"द्
अचतुम्बैमं चिन्तामगौ ufcives srafraa
एवमादि we सेयं ga वे सव॑मासि च । qui: dur: naga लश्छौर विचखा भवेत् ॥ शरञ्च ठन्तिमाग्भन्ता सुख-सौभाग्यसंयतः | fae afane सवम वमादि फलं भवेत् ॥ इष्टः पुष्टः Genet agers: भयान्वितः | wal प समते सौख्यं कके च फलमोड् गम् # मेषे ठषे तुशायाश्च इिके च यदा रविः। STNG WEA प्रेतदादं प्रकारयेत् ॥ Uday MACY फलम वदाम्यहम् | Haas सोम्यं qw-vivesga ॥ ब्रह्मभाषौ भवेग्यनं सवेसौभाग्यसंथुतः | एवमादि we मेषे wal वै खभते चिरम् ॥ ae सोम्यं चिरा wat: wwefecnger | CuTy बहवस्तस्स जायन्ते शोभनास्लियः ॥ एवमादि we wera प्रोकं मनोषिभिः | तुलायां प्रोच्यते सम्यक् फलमिष्टतम मणम् ॥ धनं घान्यं सुखं भोगो गोऽश्व-पुच्सण्डद्धयः | बहमिजासथा सत्याः पश्वः शओनोभना Vy ॥ पुष्थरागिस्तथा भक्तस्दलायामोद् ग फलम् । दिषतां ayer: सम्यक् खकुले इद्धिरेव च ॥ धनवान् भोगसन्यश्लो wel स्यादलमभान्वितः। एवमादि फणं तन्न SAR जायते भ्रुवम् ॥
[११ ख
Rael) प्रासादाश्ारम्मकालनिकयप्करयम् | ` च्य
गक्र-कुकरौ ufaseat प्रकाम्ये मन्दिरे हितौ । इरि-ककटकौ Hat mitigate: ॥ "हरिः" सिंहः । मेषोटषस्तया चेतौ सौम्बाशारम्भणे दितौ | तुला च afgaaa cfewarget हितौ ॥ कोणस्थानामयोवच्छये कन्यादोनां फशं यथा | यतः कन्याखितोध्वाङ्घो VIPAT ॥ शनि मौोन-खरे चेव faut ater भरितम् | कन्या प्रत्ते रवौ सम्यक् नारभेत VE GUT ॥ ग afgay जायेत पुच्च-पौ च्रपशख्यः | सवेदाज्तियुतोभन्नां वसेदज न संश्रयः ॥ धनुखिते रवौ काथं नेव गेषं कदाचन । श्रजमिधात्थते तज जायन्ते हि म सम्पद्: ॥ अथवा राजदणष्फेन पौख्यतेऽसौ वसम् VT । UT WAG AMAT गें भ कारयेत् ॥ छतश्चद्याधिश्रोकाय भयाय विपुशाय ख । Sata तदा ae varia: ख्ाक्मोगतः फलम् ॥ मिथनख्ो यद्ा भातुस्तदा वे भ कारयत् | अग्निना ददते तदवे वेभ्य दुःखप्रदं सदा ॥ ara afefeana सुशारम्भोऽग्निजोविनाम् । मिथुने ल्ाञ्रयारम्भ ईषे सन्यासिनां डितः ॥ वाय्ये कन्यका RAT VUITA: सुखप्रदः |
८२8 अतु ्यैमचिन्तामयौ परिेषखब्डे कावनिेये [११ अ, ।
खरोपजौ विनां चैव वेश्ादौनां खदेव डि ॥ नेच्छंत्यां कामके च स्यादारम्भः wet ZS । इदानौ कथये वेश्च रागरि-माससमागमम् ॥ चेजे मेषो भवेदज तच गेषं म कारयेत् | ea व्याधिमेहानज जायते ग्टहइमेधिनाम् | चये तु मिथनं यज तच दै धं भवेत् सदा ॥ SW weagfata ara । आषाढे ककंटोदुष्टो AAS कन्यका तथा । arfut तु तुला दुष्टा हिकः काल्तिके तथा ॥ चापं माँ wage तेन मागौ न शोभनः | माघे कुरमस्ड वे दुष्टसचारम्भा न way: ॥ मासि मासाष्टकश्चेति इूषितं वे परस्पर | तेन चेषु न कर्तव्यं मन्दिर इएभमिच्छता ॥ तथा । | fawi मेषगं चेव ag न्नेन वअयेत् । RAPA गरौ शकर सटहारम्भो म शर्ते | arfaara निश्रानाये ग्टहारम्भो भवेदिड॥ विष्णुधर्मौन्तरे | | WTSSATS म HUA AGRA विजानता । तपनः | हृष्णपचान्ते जिभागे शृष्टैकादश्नैमारभ्य fare’ sek जिभागे श्रटक्षप्रतिपदमारण्य दिनपञ्चके, एवं शष्यैकाद श्रौ मारब दिनदश्कं विविधं भवति |
|
१५ Ge |] प्रासादाद्यारम्भकालनिखेयपरकर बम् | ८२५९
तथा ¦ चतुर्थो AAAS वजये चतुरं शौम् | विश्वक्म॑मते | | लियो aq शस्यन्ते याः Wear वास्तुकर्मणि । we माखि सिते पचे प्रतिपश्च डदितोयया ॥ तोया पञ्चमो षष्ठौ सप्तमो cual तथा । एकाद ग्नो-षयोदग्सौ Wart प्रकौन्तिता ॥ एताः gai विख्याता नामतस्तिथयस्विमाः + wat वाथ eat का दङिणाख्यं विवजयेत् ॥ तज सवसतो यस्माश्महाव्याचिभवं भवेत् | तथा वाराः Her रवि-मङ्गलवजिंताः॥ दिवयाग्तरोक-चितिजेरत्पातेभेवपौ दितम् | UTE TTY व्यतौपातदतञ्च यत् ॥ “पहोप्ष्ट पापय्रदूषितम् | चश्-तारानुकुखे भे कन्तुः कार्थ विजामता । भुवाणि तानि शस्तानि ग्ाक्रवननेषछतं तया. ॥ ` श्रवाणि' रोदिष्युत्षरा्यं चेति | वाच्यं वेष्णवं qe पौष्णं afew et TAGS | वि वञ्ज-व्याचात-शुलेष व्यतौपातातिगण्डयोः | विष्कृम्भ-गण्ड-परिधान् वञ्जयोगेषु कारयेत् ॥ विश्वकमेमते |
104
५
Aq
चतुम्धेमचिन्ताममौ परिग्ेषखयं काशमि्वये [१४ कर
श्रथ योगान् प्रवद्यामि वजिता ये मनोषिभिः। अरतिगण्डो व्यतौपातः परिघो वख एव च् me शलश्च विष्कम्भो waaay gee: | एताम् योगान् समावव्ये अभावे तेषु चैव डि ॥ fram घरिकालिखः पञ्च वा वजेयेक्छुधोः | aa तु चरिकास्तिखखो गव वा परिवजंयेत् # अतिगण्डेषु बे we भव वा Steerer: | गण्डे तु Weal: TET Bera गववट्चवा॥ श्रे तु अरिकाः पञ्च सक्त वा दोषटा मताः। Auat च वतौ पाते अटिकाषष्टिरेव च ॥ afta चरिकास्विंश्त् षट्जिग्रदथवा sya: | एतेषां घटिकाः Rear: सर्वा्ान्याः शदभावदहाः 8 योगाः शएभावहाः areal वाख्श्चापभकसेखि । यथा नाम तथा तेषां फशषिद्धिरुटाता भथा । करणान्यथ बच्छामि वास्लारण्मे इटभाय वे. । Afra वणिजं नागं aed कर खान्तरम् । धम-धाग्यकराणि श्यः अयसे च सुखाय च ॥ विष्णुधमंन्तरे | श्ङ्गारकदिननं नाम ace विष्टिक्न्नकम् | वर्थयेदित्यगुधन्गः | WATTS |
१५ खअ०।] प्रलादाद्यारम्भकाशनिवयपरकरयम्। ष्ट
QA Aq aes गन्धे वाति factwe । लथा वैराजसाविजे GE व्हमारभेत् ॥ waifeae wat ea शएभनिरो कतम् खष्मो ष्करयादि weer परिवजयेत् | MARA श्यात् कूप-वापौषु चेव हि विश्वकमेमते | geniy कथयिव्यामि यैः हतेः waar: । मारे Tee चेव arias मिजके तथा ॥ मन्धर्वेऽभिजिति शेते get कारषेत् सहम् । अथ साधारणान् ग्रमो FETA स चेव हि ५ विराजोविजयः Ya: साविजो मेचिकोऽभिजित् । wuufa समाख्वाताः सवं walufafyen: ॥ अथ वार विषेश वजेनोयान् बवौमि ते । अयमरऽक तु वेराव्धयन्द्र वे ब्रहाराखसौ ॥ fawr Het कुजे wet बे चेवाभिजिलया | fawargt तथा WR राखसाप्यौ awuat । aingut gear at वजेनोयौ ग्रनेखचरे ॥ विष्णधमौग्तरे । farang facit च कतुख्ोपचथाश्विते | ‘Rarcaarfa ठव -सिंइ-ठसिक-ङ़म्भाः। कतुः RATH:, .उप- wafaa जिषडङेकाटरश्रख्ानख्िते | तथाच जातके |
cee aqanitwatrat परि रेषणे काशमिरयेये [ye
जिषडेकाद शद शमान्यपचयभवनान्यतोऽन्ययान्यानि 1 यस सौम्या याः SR festa चापि arta: । पापाञ्चोपचयस्थाने तस्मिम् कामय निवेश्रगम् ¶ टदस्पति-प्रएक-बध-चन्राः "सौम्याः । चोणेनदु-र विमद WT: “पापाः, खंयक्नो बुध | तया MART | शोणेन्दकं-यमाराः पापास्तेः Waa: whey: 1 यमः WITT, “WT मङ्गलः, ‘Thay बुधः cfr) Bele warfa प्रयम-चतुथे-सप्तम-दशमस्थानानि Feary’ मवपञ्चमखानं। TUT जातके | कोश्चतुष्टयं RSRY शद्मात् सप्तद ्रचत्यानां aye: टि, मवपञ्चमं जिकोणं नवचंजिकोणं चेति | HRY Wad स्वेपरेए कर्मसु | केष्रसौम्बयतं देवं न तु शुन्यं कदाचन ॥ विश्वकमेमते | अथ शग्मं प्रवच्छामि VTL Way | am धनुख्वला-कन्या मिथुनं कणसस्तथा # शद्रान्येतानि शस्तानि गटह-प्राघादकमेशि | waaay wag सवे सिद्धी भवेदिह oe WHITH तोये च AS पापग्रहाः शरभाः | पापयेऽ्टमे चेव मरणं प्राप्यते भुवं ॥ चन्द्राकादियहाः VT खेत WT गे |
वि ^ "भाक "2" a क EE ES स
१५ Ge ।] प्रतिष्ाक्षालनिगेयप्रकरणम्। eRe
गोचगा न च Teer न च तौोक्णांशदूषिताः ॥ खयोादिग्हाणं स्ेजाणि, ख्यस्य fay: चेषं, सोमस्य ककः, vivre मेव-टिकोौ, बुधस्य मिथन-कन्ये, ग रोधेतुमगौ, se टष-तुखे, WATT मकर-कुम्भा विति, ATM लघुजातके | कुज-पटक -बुधेन्दक -्ञ-्एक-जो व-कुज-सौ रि-्रनि-गरवः Har eA एते क्रमेण मेषादौनां दादश्रानां राशोमां श्रा इत्यथैः | ga’ मङ्गलः, “ज्ञः, बधः, Ha aT, सौरिः wT, भाजि राश्रयः, इति | तयोश्चं नोचश्च परिभाषितं जातकं | अज-टृष-ग्डगाङ्गना-ककं-मोन-वारि्ां शाः कथिता ATT: zu ष्टा विंशरति-तियौश्ियसप्तविंश्तिविश्रतिर्चान्नौयं सप्तममिति। Rare: मेषस्याद्या द शजिंशां श्रा Tay) ठषस्याद्यास्वयस्तिशां शाः सोमस्योच्वं । Haren श्रष्टाविंश्तिख्तिश्ां णा मङ्गलस्योश्चं । एवं कन्या- याः पञ्चद ग्रजिांश्ाः बुधस्योचं। ककंटस्य पञ्च ated) are सप्तविंशतिः इएकस्योच्चं । तुशाया विंशतिः wied | wed समालोच्य विबुध्य निपुणं gut: | ्ररभेत Heat वास्दकमं सुसिद्धिं ti दति वास्ुप्रकरणं |
अथ प्रतिष्ठाकालनिणेयः | तच सामान्यतः प्रतिष्टाकालनिणेयः |
८९० चतुन्वेगेचिन्तामणो परिेषखद्डे काशनि्ये [१५ चर।
विष्णुध्मंण्तरे | वख उवाच | | कस्मिन् काले तु कर्तव्या प्रतिष्टा ग मन्दन । मारककंष्डेय उवाच | ष्टण कालं प्रवच्छामि प्रतिष्ठाकरणे तव | यस्मिन् ara wat सा सात् एखविद्धिप्रदायनौ ॥ धम-धान्यवतौ स्फोता वरदा च तदा भवेत् | eat भवति विख्याता fefean गुरौ यते ॥ ररे तेजखतौ स्फौता उतवियहकारिणौ । तथाविधा लसा स्फोता इदि दाइमवाश्रुयात् नित्थाखर्ययता ae गम्यजोके तथेव च । ufeag तथा नित्यं शोकालुगहकारिणौ ॥ fay विना्रमाभ्रोति कनल मरणावडा । सौम्ये सौम्या तथा कन्त्वेरदा च तथा भवेत् | tara नाश्रमाोति कतुः wer fart ॥ आरश्धिने Sat शूला तथा पु्रमवाश्रुधात् | लोकाभिगम्या भाग्ये श्यात् कन्तुभाग्यवतो भवेत् ॥ अष्ररभेऽपि थदा कायां प्रतिष्ठा मनुजोत्तम | यस्मिन्युगे तुथो नायो यो यो देवः प्रकौर्तितः। धन धान्यवतौ स्फौता कशः HAMA ॥ प्भवादिभिः पञ्चभिः saat विष्खादौनि युगानि दादश वाभिहितानि |
cae |] प्रतिाकालनि्यंयप्करखम् | ८३१
संवस्धराल्यव्वेव नित्यमान्चायुता भवेत् | परिपूरव तु want णोकख्याता तथेव च ॥ Carga तथा सौम्या वरदा लोकसुन्दरी । “Sad तू वरदा धग-धान्यवतो भवेत् ॥ Regd ना्माप्नोति qatar भवेत् । तजापि waite समये रोहिता भवेत् ॥ प्रभवादयः पश्च करमेण संव.सर-परिवनत्धरेदावन्धरागुवन्धरे दत्छर- dwar: एवमङ्गिरादिपश्चकखच क्रमे खंश्ापद्चकमेवसुष्तरजापोति लचेवाभिदहितं | मपु राणे | प्राप्य WH शरभं पशमतौते चोश्रायशे | विष्णुधरमान्तरे | Sut aaa सौम्या धनडद्धिकरौ भवेत् | तजापि सुकते Zan सर्वानथ विवद्धंनो ॥ भिभिरे लोककान्ता a दृढा च वसुधाधिप । सोता वसन्ते सौम्या च वरदा च तथा भवेत् ॥ NR तेजख्िनो कान्ता गतमियहकारिणणै | METS तथा नागं WUT सड समाश्रयात् ॥ प्राटृाखनिषेधख्च भ्िवप्रतिष्ठाव्तिरिक्विषयः, शिवप्रतिष्ठा्यां तदिषेः भिवप्रतिष्टाकाशमिषंये दभ्रितलात् | भ$रत्काखे WAT नाशं शौ प्रभेव प्रपथते | Va च खदा सौम्या ध्टद्धिकरौ भवेत् ॥
८४२ चतुयैगे चिन्तामणौ परि थेषखब्डे कालनिंये [१५ अ.।
माघे कन्तरविमाश्राय फाल्गुने सुभगा भवेत् । लोकानन्दकरौ te वैशाखे वरसंयुता ॥ SMA खदा च्चे ws धमेदृद्धिदा t aaa wretat श्यात् प्रौष्टपादे विनश्छति ॥ आश्विने माश्माभ्रोति वद्छिना कात्तिके तचा t सौम्ये सौभाग्यमतुलं पौषे पु टटिरसुत्तमा ॥ STAT तु माघे स्यात् कन्त रात्मन एव च । Qe वा wrens वापि ae वा माधवे तथा । ara वा सवेदेवानां प्रतिष्ठा शमदा भवेत् ॥ अरय माघमासनिषेधो विष्णप्रतिष्ठाविषयः, fats agit रिक्रदेवताप्रतिष्ठाविषयः, मागेश्रौषेमासविधिख्च विष्णप्रतिष्टाय- तिरिकविषयः मागे भनौषेमासनिषेधस्य विष्णुपरतिष्टाकाखनिणेये द- fice । आवणाश्विनमासभिषेधख विष्णुप्रतिष्टाव्यतिरिक्विषयः विष्णुप्रतिष्ठायामेतद्रयविधेस्छजेव द शितलात् । अपरे ae: “माघमास सवेदेवानामितिवचमात् विष्णुप्रति- टापि aa arat माघमासादि निषेधस्त तन्तर्यन्धविषवतत्तव- -तिष्ठाविषयविग्रेषे | दितोये मध्यफखदा ठतोौये च Waray । धम-धान्यवतौ स्फोता वरदा च तथा भवेत् | यस्य waa द्धिः स्यात् तस्मिन् wanener® ॥ दितौया्यां धनोपेता इतौयायां वरप्रदा । (९) लि ganas: ©
११ अर I) पविषाक(लनियंयप्रकरयम् |
चतु््धां नाशमाप्नोति यमश्च स्याद्सुखावहा ॥ विनाथकसछ देवस्य तथा aw feet | पञ्चम्यां wart कलतुवंरदा च तथा भवेत् # weat water नित्यं सप्तम्यां रोगनाभिनौ | अष्टम्यां धान्यवडला नवम्यां a विनश्यति ॥ भद्रका खाः शता तज कतुभंवति पुष्टिदा । धर्मटद्धिकरौ Hear टदशम्बां तु तया रता § एकाद्लां तथा थका weet श्वेकामदा | अयोटभ्तां तथा Het चतुरट्यां faerie ॥ wae Geet कतुः ख्यकरी भवेत् । weet तथा शक्ते सर्वकामकरौ भवेत् 8 त्सु च विश्वेथा तथा दोषवतौ नप । दिग्यनतरोखे agit च उत्पातेन ठु या युता # aauifarer तज प्रतिष्ठा तु करिया भवेत् । तिचिहानौ योज्यो agt efx: प्रकीर्तिता ॥ मव्छपुराणे । पश्चमौ च दितौवा च eater weal तथा | qual पौकंमासौ च रता तु फलदा भवेत् ॥ खथणससु्चये | arg wa धिते कार्यां दितोया वे तिचिष्वथ । ` दितौवायुमेतिं रचाशृतोया queneq ॥ पञ्चमौ च भियं नित्यं antl रोगनाश्रनम् |
105
र 4.
`
अतुवपैमंचिन्तामयौ ufctess कावनि्यये (te
Zia खमिटद्धिश्च सौभाग्यञ्च जयोदभ्नो ॥
-सानाविषं धमं गृनं पौणमा तिथिः सदा 1
एकर्विश्करेनेन्दा भद्रा पचर्विभालुमिः ॥
जया हि warfeara: रिका वेद-पदेख्डियेः ।
वाण-दिक्तिधिभिः पूणां wren दिता कमात् |
एते aq: iss च eta: 4
छहस्यतिदंयं चाय॒बुधोजय-धमानि च ॥
सत Wa Wa Wwe: शान्तिप्ररोणछे
HA टषत्लाकाय्येश्रो चिग्रामयुग्मके ॥
मत्से चटालिमेषस्छा निदेशानां प्रधानत |
GESTALT ATALANTA a विष्णधम्तरे |
Jafar qafea CR चेमावहा भवेत् ।
भौमेऽभ्रिना Vega बुधेन धनदा भ्वेत् #
गणि erga fare] खोकागन्दकरो सिते ।
आआचन्द्राकंस्धिता सोरे प्रतिष्टा Taree ॥ मव्छपुराणे ।
बुधोटहस्यतिः MAMA भावाः t
एमिर्मिंरोकितं aa भश्च प्रशस्ते ॥ सभुखचयखचणे | |
Ta: सौभाग्यमायुश्मानूखकमां ओभनो एतिः।
दड्धिः fafe: शभः साध्योवरोवाज्किव- ।
en
१६ अर || श्रतिद्ाकालनिलयप्रशरवम् |
WEN च भिव देति योजाः waren: wee: a . ववश्च बाखददतेव कौलं Afae तवा । ` ay वणिजधधेव wefirg चतुष्यद् 1 नागं किगा्रमष्याह विषटिरोगन्बु पयोः ॥ विष्णधमौन्तरे । शकुनौ eter चतुष्यदे भयावहा । मागे भवति सौम्या च किमान्ने च दएभप्रदा ॥ area वरदा Ser तैतिले रोगबाभरिनौ । मराश्थे रोगजगनो तथा वणिजि पुष्टिदा । fast मरणा कतुराद्मदोषवतौ तथा ॥ area । आषाढे दे तथा मूखसु श राचयमेव च । ञ्येष्टा- अवश-रोदिष्छः पूर्वाभाद्रपदा तया ॥ इस्तोऽिनौ रेवतौ च we सछगभिर स्तथा | अतुशाधा तथा खातो प्रतिष्ठासु प्रशद्छति ॥ खशचणससु्वये । THAN प्रगाढोत्तरा दिने । ` qaeqaterg feat ser मरोभुजि ॥ ` धनिष्ठा aut Sa युगे भाद्रपदे तथा । afer रेवतो भटे ाति-फाजग्रनिकादयम् ॥ CAMS खोदा मृखाद्रां भरण्टौ मना |
एतानि परतिशोमानां चलार्खवाष्यते तया ॥
=R¢ wqeatamaant परिदेषखद्धे arefrae (45.61
भय-रोगकराशिखो Theat wrafger । we: fefgratfay आयुदोषादृखुग्मके # पुनर्वसुः सुखं CUTAN | I: ) विजा aged नित्यं eet रोगविनाग्रह्नत् ह ` धनिष्टारिजय दयात् Hts: AAS: षदा । म्मभाद्रषटा द्धिबेमिभाणि whet & रेवतो ufeet ज्यं खातो garg aw ` कार्गनोदितयं ठद्धिभेरण्टौ रिपुभेदनम् # द्र) लौभाग्यसन्वनतिमूलखेऽव सृपसत्किया । vam. शाज्िप्रदो नित्यं wear शतमिषं व्यलेत् ॥ weet afwat चेव विन्नाखा च tp विष्डुधमीौन्तरेः | जेजखिनो र्तिका च गतनिहकारिष्यै । _ fafager ततः ara न तदण्वितवदङ्धिना ॥ वङ्कः Ye WHE FNC saa) ` गङ्गाचाख wires म ददन्ति च वद्धिना $ प्राजापत्ये wer निलयं शोकारग्रडकारिणो | सौम्ये तु वरदा ster aang विनश्यति ॥ argrat कटेमरण्य foray प्रयच्छति | grdet ferry संसकारश्ाप्रयात्पुगः ॥ gfe ga wartfa धनेन aver तथा । आपि कदरविनाक्नाय नागानां मागहदभवेत् ॥ `
१४ Ge |] प्रतिदाकाणनि्ंवप्रकर म् |
पिभोमैरणदा कंथा माश्च गच्छति । WaT HART aa तथा ॥ arf कामदेवस्य कतुः सौ श्यवडहा तथा । अर्थम्णे सुदुश्रा सोता शोकानुगदकारिणौ ॥ ्राय॒दां च हता wal चिचाथां नाग्रमाग्रुयात् | नित्येशर्ययता खोक चिजायाश्च ferret ¢ खातो तु वरदा सौम्धा लोकानुगरहकारिणौ । शकारे ayaa भेजे मिभविषङ्ये ॥ व्येहार्थां तेजसा युक्ता धन-धान्यवतौ भवेत् | तथाविधा तथा मूले किन्तु गतखमाञ्जया ॥ We केदमवाप्रोति वैश्वदेवे Gan |
WTS धम-धान्याख्छा वाखवे बसुसंयुता ॥ ATS WMATA तथाप्ये मलुजोन्तम ।
अद्वैते gat Stor कतुः सौख्यप्रदाचिनौ ॥ ` धन-धान्यवुता पौष्ये sah योगनागिनौः । .
धास्ये ALIS कठुराद्मनाश्रकरौ तया ॥
ae खाच्छोकजननो ससौरे agqefant । `
win वङिमयदरा wae fac a तु ॥ केतुना धूमिते wd वक्धिदारमवाम्रुयात् | Raza wita तेन दुभिंचमाभ्रुयात् ॥ भौमोदओे ute तेन cea वङ्धिना । सौरोदये wa तेन कन्तां विनश्यति ॥ .
८१९.
bee deal
MGT सपरोवेषे परचकभसं भवेत् ।
seqrea विनाशाय उ्थकम्पभयपरा ॥ SATA भवेद्र तच वयाधिकरो भतेत् ! चिविभ्रोत्पातयुक्ते मे ग शभा षरिकौनतिता & दिव्यकौन्तिकिनाश्राय भौमे चात्मदिनाभिन्नै ! अरमरोखे च faa शओोकनान्नकरौ तथा #
चतुव चिन्वाग्रयो wf काकनियये [२१५ च, ।
श्वे्टत-श्यतौपातग्ट्षमेकं विवजेयेत् ।
जनग्धनखभविदडिता कलु; Rael भवेत् | सन्पत्करौ दवितौये ख्वा्नतोयेऽरिभयप्रदा ॥ ख्या चतुथं भवति पञ्चमे व्याधिवद्धिनौ । काय्यैटद्धिकरौ ष्ठे सप्तमे निधनप्रदा ॥
अष्टमे वरदा सौम्बा नवमे ओविवह्धिनौ । wat साधिका प्रोक्ता HUTS TWA श्भा 8 WHEN ्रटभकरो दादशेऽरिभयमप्रदा |
Har अयोदओे se रोगदा च चतुरश्रे gy afget पञ्चदश्रके षोडशे निधनप्रदा | सप्तदशे तिकरो गन्दा बाष्टादभ्रे भवेत् $ | एकोनविंश्रतितमे कतुमेरणदाकिनौ |
तथा दितोये धनदा ठतोषेऽरिभयमदा ॥
चतूर्थे Gant पञ्चमे रोमवद्धिनो |
्रवेदीषेस्तथायुक्षा यावदागमनाद्रवेः ॥ |
~
(९) नन्दयतीति नन्दा खदेति याक्व् |
wei] प्रतिद्धाकषाशमिथयपरकरशम् | wee
Ge WRlHcl Hay धन-धान्यविवद्धिनो ॥ fara च चतुथं च पञ्चमे च तथाष्टमे | WET गवे GR करदा षवतौ भवेत् ॥ THAT ठतौयच WYATT |
` दशमः ` सक्तमेव यदा विद्धो waeae: ॥ यश्चनेगेवमेखेव इादशेवां तथाष्टमे; |
SAT वा wats वा करमात्पापात्फशं भेत् ॥ विपर्ययेण वेधदेत्यापोऽपि wera: | wargrens aa fara वा भयप्रदा 8 area वा दितीये वा भौमे दाहमवाभ्नवात् | aren वा दितौये वा सौरे मरणदा भवेत् ॥ पापमध्यगते THK YI मरणदा भवेत् | unfsig यदा BR wand Tafa: ॥ PAVIA MATIN TATA: ।
तदा कलुर्विंनाश्राय प्रतिष्ठा ख्यानराधिषए 0. wR सां विनाग्राय भौमे दाहमवाश्रुयात् | walt ae Hat सरारौ निधनषदा ॥ wee खोपरागे तु कतुमेरशटायिनो | परित्यषटेतया TH तथा ब्यष्ठाम्तपादगे | पौष्शानपादगे चेव कतुनिधनकारिष्ौ ॥
(९) पराठोऽधं आदश्रालुखूप खव सन्निवेशितः qed ग समोचोनेा
fanfa, परिष card पाठो मवितुमहति |
~ege चतुव्येमं चिन्तामयौ परिग्ेवखब्डे srefsaa [204
खच्शसयुच्चये। = शस्तोजौवो नव-दोषु-सप्तश्वानेषु वेदा | बुधः वष्ाष्ट-तूर्थेषु दिक्सक्त-गवराश्चितः ॥ सप्त-जि-षष que: walt इएमफखप्रदः | रविदं श-जिषटषंस्थो राङख्ि-द शषक्गतः ॥ जि-षटस्थानगताः शस्ता मन्दाङ्गारक-केतवः । WT: क्रूराः सपापाद्च सवं एकाद शाख्या ॥ wat दृषिसंनौ yet afgat यह-ग तयोः । पादिकौ रामदिक्ख्ाने sweat: weaferar ॥ fearar arate तु चतूर्थो केमसंश्चका । घटौ च साधिका तारा अष्टमो शच्नाथिका । गवमो चातिमिना Seat: पञ्च फथप्रराः ॥ विष्णुधर्मे । wera: fad भाश्करो भवेत् | दितौये wrrara दतोये aeefger # चतूर्थे ग्टहनाशाय पञ्चमे व्याधिदा भवेत् | ae शचुविनाश्ाय सप्तमे धननाभिनो ॥ अष्टमे ATA HAT मवमे धमेनाभिनो । ZUR कर्मणां Bel WA लाभकरौ भवेत् ॥ दादे तु व्ययाय ख्यात् प्रतिष्ठा तु वया wrt | | AAA T ओष्ठा सम-घान्यवतौ भवेत् 8 | लब्धराभिफलं शेषं weary निर्दिंभेत् ।
९४ अ» |] पविाकालनिडेवप्रकस्वम् । ` car
मेवोदये em fed arwarsitia पार्थिव ॥ हषोदये ख्धिरा sitet wa-areaaal भवेत् | खोककान्ता च faut बहकखाणएकारिणो ॥ ` ङुखौरे fei नाशः स्यात् fas च gear भवेत् । कन्याषां लोककान्ता ख्यान्तुलायां भवति fect ॥ zfaa a feu ster काणाय धनुधेरे । ` मकरे fei are: स्यात् Ha aa दृढा भवेत् ॥# MA WENT कन्तुः SA शून्या तथा भेत् । Su wy सय॑दाभा्यां(र सौम्या सौम्यस्य कौन्तिता ॥ ToS Bee कना श्राय Rif Mat । `
ater qe gud कन्तुभवति इद्धिदा ॥
फलं यदेव wag waite तदेव तु ।
weutayg fava तदेव मनुजोष्म ॥
कनतरमाश्राय विज्ञेया जिं सोम-सयेयोः |
श्रतं Haq wate’ ae: Heres भवेत् ॥ QUA महाराज WT पापफल एएभं ।
GN Wart प्राप्ते WNT ॥
खग्रखे शोकदा HY: शता भवति wre |
(र) wafaitt carer | (२) खग्ध॑दामावाभितबयं पाठः आद शएुरूकेम्येकसल्य खव Tua परर war न समोचौनेा विभाति | (श) प्रपौचाडां qa Mafraq: | 106
1.1 4
अतुर्॑मं चिन्तामयो परिदेषखय्ये weft [११४।।
fatiste हानिः श्यात् ठतौये घनर्ययते। # श्राय्ःखयञ्तुथं स्यात् पश्चमे Baraat |
ee श्विधातैस्त॒ दारिश्चं सप्तमे भवेत् प
भरणं चाष्टमे भागौ गवभे waite ।
दशमे qaefgg शाभे लाभयता भवेत् हादे व्ययसंयुक्षा निधेमा तु तचा भवेत् ।
. SR श््रगते नेया सुदृढां मनुजोश्तम ॥
धनाज्िता feats तु ठतौये लाभर्धयता । ead ararafer पञ्चमे सतदैद्धिदा ॥
we रिपुविनाशाथ ara श धनावदा | शरष्टमे ACU भवे Wier ॥
दशमे धर्मदा परोक्षा MH Brgy भवेत् | व्यये वयव॑तौ राजंखथा wafaafsar ॥ श्रद्ध विभ्वाधिके eR प्ररुभपचफलं भवेत् | श्रद्धंविम्बाधिके सोरे क्रमादथ निबोधमे. CR Ba Hat fei नाश्नो aehyst । दितौये च दरिद्रा शात् ठतौये धनसंथता ॥ qward We श्यात् qwatnta पश्चमे | ae रिषुविनाश्राय भायानाश्ाय सप्तमे ॥ अष्टमे ATU नवमे धर्मघातिनौ | धनाग्विता Giga शाभे खाभवतो भवेत् + भये धयवतो नित्यं दरिद्रः च तथा Hat |
१५ खर ।] प्रतिष्टाकालगिडयप्रकषरयम् |
शप्रो ww भौमे तथा रारिद्चदा धने + कौ भिं जिभुवने इणां शतौथस्यः करोत्यसौ | चतुय FAINT: खात् BATT सुते ॥ अरिनाग्रस्तथा we पमेऽग्रौ विनश्यति | अष्टमे Hea मवमे द ग्रनच्युतिः ॥
दशमे कर्मषिद्धिः श्यात् शमे शाभवतौ भवेत्। जायात्मलप्रश्तया थये GVA: सदा ॥ भुधलग्रे wear fete च तथा भवेत् । aaa वरदा sitet wae धनसंयुता ॥ airy पञ्चमे श्रेया we रिपुविनाभिनो । सुखदा ane Wer इवेदा च तथाष्टमे ॥ ater waa राजन् TAN कमैद्धिदा । स्विरखाभगते War wat धनसंयुता ॥
जवे ware शद्रे दितोके च तच्चा भवेत् | Esa AAG खात् चतुथं धमसंयुता ॥ पञ्चमे Gel wir चे शरजविनाथिनो । सपमे Weal कन्रष्टमे च बण्डद्धिटा ॥ कौलिदा मवमे Hal दब्रमेऽकषन्डद्धिदा । SIS खाभर्ा शेषा व्यथे खाभव्मन्विता ॥ wae निखा एके सर्वकामदा भवेत् | अममे च धनं दद्यात् eae भादवद्धिनो ॥ wae सुभगा श्रेया wee Brae ।
८99 चतुव्वगं चिन्तामडो परिशिषखष्छे कालनि्येये [ye
qe UST तथा WR BNA धमडद्धिदा | अष्टमे सुखदा परोक्षा नवमे च सुखाथेद्ा(९ ॥ दशमे खोककाग्ता स्यादरिनाश्रस्तथायगे | तथा eae विश्या aga घधमा तथा :॥ we aU सौर दरिद्रा arena । SANG धनलाभाय चतुयं कढन्डत्यदा | सुतगे gaara: स्यादरिमाश्रस्त्यारिगे | जायानाश्स्ह WANG CTI # धर्मगे घमंहाभिः स्वात् कमेहानिस्त॒ RAT । महालाभस्त॒ Wye ययगे च व्ययो भवेत् ii शून्यं विवर्जयेन् ax तत्तचैव मियोखयेत् । एवं शाला we कालं प्रयन्नेन सुदेववित् | कुयात् प्रतिष्टां यन्नेन गटश्ञोयादवधागतः #
Washes प्रवे यच्स्ां तत्कालप्रतिमाञ्च at 1
समाटपौ रिकां गन्तं arfaat विमिवेश्रयेत्ः।
तत्कालमेवं कुवत मामावास्यां समाहितः ॥ लकत्तणसमुञ्चये | |
पादादूमचतर्नाडोभागः स्याख्मौ ग-सेषयोः । |
au-gait च भुञ्जानो wre: पादवजिंताः ॥
मकरे fara चेव चापालि-दरि-ककंटाः |
हि
(९) सखप्रदेति we |.
९.५ च्च ° |) प्रतिष्टा्ञालनिशंयप्रकरकम्। ८४५
mata: Wer: कन्ये घटिकाः साद्धेपञ्च तु ॥ केसरो च ठषः कुमः fact: ष्टः सिद्धिदायकाः | सर धमुस्तुखा मेषाद्रायुग्भ' मौन-कन्यके । ahs ककंटाखिख प्रव््याः कायनाश्रकाः ॥ fat: waves: weiteq: दएभाचितः । गुरु-श्क-वधेयुक्ते शम्रे TUTTI ॥ राज्यं सौख्यं बलं पुंसां देशधमादिकं aw । प्रथमः सप्तमस्तथा द श्मः केश उच्यते | गर्-श्रुक-बधासच सवेसिद्धिपरदायकाः ॥ श्येकाद श-चठुथेद्या MAT पापाः WaT: | अतोऽन्येऽनिष्टकमाथे थोष्यासि्यादथो ९५ : ॥ gata. शाश्वता धमाः facrat पु्टि-जोवितं । BET च महाभागो fast चेखितं फलं ॥ षडग्नो तिञुखे ge waa च awfaet | wafgutaard देवश्वापनतो भवेत् ॥ ` सन्ध्यागते तु aN च प्रत्थसमितद्येहे । ` दुष्टे TUN मखभेऽश्ररभसंय॒ते ॥ दुनिमिन्ने तथोत्पाते चब््-सूयौपमदरंने । एतेषु खापिता देवाः शय-दुर्भि्-रोगदाः `। तस्मादिमं निरौच्ादौ सवौपसकरमाशरेत् ॥ WATT | | | ग्र-ताराबशं बन्धा ग्रहपूजां विधाय च |
seq qqatferaat ufcitees कावनि्वंये [te
निमिन्तं wat war वजेचिला wuiea ॥ WHATS WTATA कूरगदविवजिंते । ग्रे We च gala प्रतिष्ठादिकन्चुष्लमं 8 अयने विषुवे तदत् वडघ्नौ तिञुखछे तथा । एतेषु erat ङुयोदिधिदृ्टेन aver ॥ विष्णधमेन्तरे | यिन् खे यदेवोक़ we भपतिखनतम | तदेवेह फलं प्रोकं ETT चादव ॥ रौद्रः ade मेषः पेोवासव एव च । आयो TATA ब्राह्मः HUT: श्क्ररेवतः ॥ शेश्रारयोनेष्छ॑ल वार्य मरोपते | WAVY तवाभाग्यो सुद्खर्तास्तु दिवाकरः ॥ रौद्रोऽनपाददिृतरः tee afer एव च । धाम्योऽग्निदेवतस्चैव ब्राह्मः सौम्यशयेव च ॥ wifeat जौवरेवेत्धो tas: स्थेदेवतः | त्वाद्खेवाय TAQ Gyr राचिकशारिषः ॥ तया | दिनमधङ्गते सयं gethfataces | सवेकामसब्डद्धः स्तात् खदीपद्रववजितः ॥ मक्छपुराणे । प्राजापत्ये तु शयनं aryl चोत्थापनं भवेत् | | PRA Aw कुवात् तेन arg freww: ॥
“
ares i] ufrerarefraqrecast | ese
विष्णुधर्मौन्लरे | भरावखतमयथं प्राप्ते नोचे कटचातिनी | ARTETA TT तु धन-भाग्धकरी भवेत् ॥ द्धे रौद्रे Yer Feat प्राजापत्ये सुखावहा | गंखोक॑भरा खगं चक्रे चकप्रयस्तिनो ॥ arya) तु वरटा are साग्धर्विवरधिनौ | are भवति Tere काले गहल्युप्रदायिभौँं ॥ THA दाहमाप्रोति क्ञौवमब्देवते तया । शौरे भवति qatar TR च वरदा तथा ॥ wat साखदेवत्ये मोदेवे शद्धिमाभरुयात् । हेज च पुष्टिदा ster तया भवति पूजिता ॥ कौमारे efgaritfa fad ant तथेव ख। वारुणे रोदा Wher शभा चानन्देवते ॥ शपा वनदेवत्ये UT ATT भवेत् । वाग्देवत्ये खदा वाग्मो जोगे च Meat भवेत् ॥ धनगे धनसंयक्ः सुदृढः taeda । श्व्योदेवं दृढा सौम्या प्रभा स्यारेददैवते । wee च तथा रोषे बहधर्मविवद्धिनी । ` WY: सुखावहा चेव तथा लाड्या भवेत् ॥ `
tfa सामान्यप्रतिष्ा |
Sgt wqenifernraat ufezewe wrafraa [tae
अथ श्वप्रतिष्ठा | अथ Way | Sura भागौ लिक्ग्ापमसुत्तमं । : efat waa ge जिवर्षादे मयावदं ¶ ` सगदं आपनं नेष्टं तथा वे दङिशायने | wae श्ापिते fag श्थाधिना Thea प्रजा 8: कुमाराः सम्मपौद्यन्ते कन्यानाशख्च जायते । सुमहाश्रखलोपञच तदा राज्ञां प्रजायते §. कन्तैः चयः षदा शोको WY भवति दाणः | ABSA स्छापयेहेवं सगरे द्िएायमे ॥ खापनन्त॒ प्रकश्लन्य.भिशिरादाढतुचये | प्राृषि खापितं सिद्धे मवेदरद योगदं ॥ हेमन्ते mad fay शिशिरे सवग्डतिदं | eRe वसन्ते TTT जय-ग्रान्तिद् । - ` यतोनां स्वंकाले च खिङ्गस्ारोपणं मत ॥ Taras | माण-फालगन -वेग्राख-श्येष्टावादेषु THE । ; ` मासेषु श्टक्षपदेषु खुदुषगरहवजिंते ॥ दितौया पञ्चमो षष्ठो सप्तमो saat तथा । इादणश्सेकादशो TET Fear ख चयोदथो ॥ गरः शक्रो बधः शोमोवरयत्तु Teak!
gg oe --- = minimis aieiaae ; ae व क ee)
९४ ° |] प्रतिद्छाक्ालनमिशेय प्रक्रम् | |
Sat शतमिषा स्वातौ रोहिण अवण se: ॥
पर्वाषाढोन्तराषाढा Seraa च रेवतो |
चिभा-इस्लौ धनिष्ठा aac च सिद्धिदा ॥ ` छथचणसमु चये |
wee यत्र तजापि wane fara: |
faye खापनं wel थतेः कामार्थिनो भुव ॥ THAR । ।
सौभाग्यः sierra सिद्धः साध्यः शिवः शभः |
afe: प्रौतिष्तिः सिद्धिः ya: शएक्तः सुशोभनम् ॥
ववश्च बाश्चवश्चेव कै लवन तिलं प्रभम् |
AW परममेजश्च Be यया Wa ॥
way ठश्धिकः सिंहो मेषोमिथम-ककेटौ ।
तथा कन्या तुला-ङम्भौ way प्रशस्यते ॥
cfaval wifefe: सोमे ग्हगशिरस्तया । `
सिका भौमवारे स्यादतुराधा बधे यदा ॥ `
रेवतौ गसम्पन्ञा WHAT Tray: |
mae श्रशिवारे च सिद्धियोगाः x मताः &
AMAIA षटसपतैकादश्राः THT: |
भौम-मन्दौ ret च दि-सपताङ-ग्रेगरः ॥
जका-तुयं-रसाष्टस्यो दशस प्रभो बधः |
रस-सक्ष-द शान्यस्ः शक्राय WIAA: ॥
खेबमध्ये ग्रहाः सवं यमकण्ठेति fafa: | 107
~ye uqeafentnat परिप्रेषखब्डे कालनियये [१४ ख०।
TAU सवेकात्ना स्तस्मान्तेस्गियोजयेत् ॥ Serna aq gear aqat बुघः ।- पापाः पापाश्या warwarate विवनेयेत् ॥ . केष्रसे च गरो एके ग खगरन्दोयेा गराः | MTR तथा TH ATA गते खति । प्रतिष्ठादिष्टमारम्भाग् दूरयार्जां विवजेेत् ॥ श्न्यहुद्यतरं यन्तत् च्थोतिःग्राखविश्रारदः | खमाशोक्य नियश्चौत सबेखाश्वान्ययाचरेत् & शखणससुषये | सुदिने श्एक्कपके च रविवारख्न्षिते । . सुचष्रतारकायोगे Fan करण्ताण्विते ॥ देते 2a प्रतिष्ठा ख्याश्धिश्े च सितपदकरे । wea चेव हृष्णोऽपि मन्ल-मूक्तिप्रभेदतः ॥ देता बिद्धाभ्तिकौ रौद्रौ शतं वर्षाणि तिति । पञ्चरानौ इरेमिंभा पञ्चध्रोवषेसंखितिः ॥ Seat भैरवौ सा तु वाम-दचिणमन्छला | wage] सा freq वाणशिङ्गखयम्भुवा ४ दति भिवप्रतिष्ठा |
(x) fare द्रति ae |
"भ
४ wel) प्रतिष्ाकालनियेयप्रकरम् | Syl
अथ विष्णुप्रतिषठा ।
वैखखागससंडितायां | wat duet इर्याहखिणे वा afar | देवौ पुराखे Fermadfearat | ariatde-aret दौ निन्दितौ myer धुरा । मासेषु wre: Se: चेजो Gare एव च । तेषेऽजाणश्वयुश्नाये आवण मासि वा भवेत् 8 त्वधारसंडिताथां | प्रतिष्टाचर्धिभिः sitwr या कमादच्छतेऽथ सा | प्रतिपश्च fatter च नवमौ च जयोदणौ | दशमो दादौ पूं care sore ॥ ATES | dtdarat satemt दादभ्यां Cave: | ufacfgataatat werat दच्म्धामपि | संखिताशिथथसेता weet we मे ॥ वेश्वानससखंडितायां | wae चेव रोदिष्यां खात्यां इसे पुनर्वलौ | faguty रेवत्थां अविष्ठ वादे तथा ॥ सौम्य-तवाद्रानुराधासु faa चेव fase: । wafer gia वा धयोकगुसंधुते ॥ अिनौ-रोहिशोयोगे ard च युश्वतः |
SYR aqaafanar wfcteae काएलनिर्जये [he
भरष्यां wae wai रेवत्धामुन्तरास् ख ।
fay नचचजयोगेषु करमेणेषूत्तरायणे ॥ aincafearat |
घोमो ठस्पतिद्धैव भागैवोऽय querer ।
एते सौम्या ग्रहाः परोक्षाः प्रतिष्टा-योगकममंषि ॥ "ग्रहाः" वाराः ।. SAT! शअमुक्लाः । ARTY |
सौग्यग्रडे wafer षोम-मागेववासरे ।
away एवं भवेत्मतिष्टा-यन्नकमेणि ॥ ैखानससंहितायां मृसिहपुराणे।
qaqa Wa. काले स्थिरे चोध्वेसुखेऽपि भे ।
अनुकूले च शरे च ULL: स्वाप्योमरोष्था ti
wae च तिथौ wa प्रशस्ते विष्टिवजिते ।
TELM युधेन्दूनां एकवारयथुते श्म ¢
TAS यजमानद्छाप्यलुकूखेऽपि तजर वै ।
चरराशि विवश्धाय खिरराशिं meg च।
सुप्रशसते gen वे प्रतिष्ठां कारयेड्करेः.॥ चचणसमु वये |
सुदिने सितपे च सुरवारचेग्टषिते |
सुशष्तारकायोगे gaa करणान्विते s
Za 2a प्रतिष्ठा aris च सितपच्चके |
wea चेव हृष्ये च मन््-मू्तिप्रभेदतः.॥
९५ अ०।] पतिष्टाकालनिययप्रकरणम् |
देता सिद्धाश्तिकौ रौद्रौ श्रतवर्षाणि विति TET Weft पञ्चश्नोवषेषं स्थितिः । अरेता भेरवी षातु वाम-दलिएमन्लजा ॥ मधूककाष्ठप्रतिमाप्रतिष्टाहृत्यं वाराषपुराणे | Ware तु semi गजे रेवते तथा | तच dura इब्याद्धूमिसिद्य्थंषाधनं ॥ दति विष्शुप्रतिष्टाकाखनिणेयः |
अथ देवौप्रतिष्टाकाशः।
Zaye | गुरौ मेषगते We Shera प्रतिषठपेत् । Wa स भवेड्ून्यो स्टतो गच्छेत्परन्पदम् ॥ AGAMA WR SAA नवमो War | तथा माचाश्िगौ ararguat परिकौर्तितौ ॥ देवौ तच खदा शक्र-पांशएजापि प्रतिहिता । `. भवते weer पुंसां ane च aufea ॥ तथाच सिद्क-गन्धवां मूपा वा राब्यकाङ्धिषणः । ते थजन्तु सदा देवों खापयिला विधामतः ॥ म॒ तियिन च मथनं मोपवासोऽज कारणम् | माद -मैरव-वाराइ-मर सिं ह-चिविक्रमाः |
=ye चतुग चिन्तामणौ uftiweeg saftey | (118
महिषासुरइग्थख स्थाणा वे ठदिशायने 8 तथाच चतुःवष्िप्रतिष्टायाम् | ब्रह्मोवाच |
wary प्रवच्छयामि शवेकामप्रसाधकम् | aaa Taal ware विशेषतः 8 राजिरूपा थतो Zt दिवारूपो महेश्वरः | अतः खकाखपूजाभिः सिद्धिदा परमेश्वरो ॥
इति टेवौप्रतिष्टाकालनिष्ेयः।
अथ वापौ-ङ्पादिप्रति्ठाकालः |
वद्धिषुराणे | वापो-कूप-तडागानां तस्मिन् are विधिः ङतः | सुदिने wares प्रतिष्टा wet खता ॥ कर्कटे TWAT सौख्यं तु मकरे भवेत् | मौने aritsienng sa च सुबहदकम् # षे च मिथुने afgefat wad भवेत् । ftenfirg कन्धायां तुलायां शाश्वतो. गतिः 1 fas मेषे ward खच्छोख दिज यच्छति s भविग्यो्तरपुराणे |
~
११५ अ |] ` परविष्डाकालनिदयप्रकरवम् | ८४७
तस्मिन् सलिशसन्पं का निके सविेवतः | were विधिः ara: खिरनखजयोगतः ॥ मुनयः केचिदिच्छन्ति wala चो्रोयणटे। न काशनियमस्तच afew तच कारणम् 8 दूति वाष्यादिप्रतिष्टाकाशतिणंयः |
दति ओमहाराजाधिराज-ओरौमहादेवौयसमस्तकरणधौश्वर- शकखविद्याविश्रारद-ओौखेमादधिविरचिति चतुवनेचिन्तामशौ परि- जेवखष्डे काखनिषेये प्रतिष्टाकाखनिरंयो नाम पञ्च र गशोऽध्यायः |
[ ५६ ]
अव VTSRINATA: |
अथ SAAT: |
तज नानादेवतादरौशाकालः ATS AT | श्ररदवन्तथो्थीगो दौचाकमेविधौ वरः । तयोरशम्भवे व्वा नान्यजापि प्रशस्यते ॥ दौकायाममिषेके च तथा मन्छपरिग्रडे | AATEC च द्रवयाशम्भनकमेखि | कानिंष्धाच्चेव वैशाख्यां खर्भागोरविदभ्ेने ॥ ततेव | यन्द्-सरयापरागेषु षडगौतिभुखेषु च । परड-गचजथोगेषु विषुवल्छुदिनेषु च । wary च स्वषु योगः सर्वाथसिद्धिदः ॥ कारणे । पूर्वाषाढे च मासे च Wes स्गश्रोषैके | erat न कारथेङ्खौमान् अ्न्यमासेषु कारयेत् | इएक्तपचे श्एभखं च सुवार-तिधिभि्ेते # ज्रियाकाष्छशेखरे | म विना पव Stat स्यादर्षासु मध्-पौषयोः।
Wat तु सदा कां विशदौ गृस्-गिव्ययोः ॥
“ ९१ ae |] ` दौच्ताक्ञालनिवयप्रकरवम् | “eye
वषोदौ तु निमित्तानि प्रशरस्तान्यपखचयेत्
वर्षादिषु निषिद्धेग्पि काशेषु कद् चिष्छुभग्रङुगायुपलममे ति Star कन्त्येत्धथैः ।
प्रसिद्धारिथयोराङद्ेनं गरपवं च । `
पविचका तियिद्धापि दौकाकमेविधौ वरा # THIS ।
चतुयौ नवमौ षटोमष्टमोख चतुदं नोम् |
quaray विभा ster fer gat सुसुचषु |
आदित्यं मङ्गलं सौरि wa वारास्ठ तये ॥ सप्रभेदे |
ware नवम्यां वा एकादश्चामयापि वा ।
दप्म्याश्च अथोदण्यां दोखाकमे awed ॥ wien चयोदश्साममावास्यामिति पाटः |
सितेन्ु-ज्ञ-गरूणान्तु परोकेत गुणागुणैः । `
गरेयुक्राख्छ संग्राह्या गुणौ नास्ठ वजंयेत् ॥ कालोन्नरे |
चतुर्यामयवाष्टन्धां qe तथेव च ।
quaret waver तिकामेः सिते षदा ॥
मुक्रिकामेः were यत्किथ्चित्कमं चाथरेत् |
दिगच्छद्राणि gara याखान्यास्तिययथः war: ॥ तस्वसागरसडितायाम् ।
(र) wet परचमीदेति we | 108
€< ख
चतुग चिन्ता ofcitwee srafraa [yee
at at तिं quete aget ay Sway! TX उवाच । कस्य का तिथिरूदिष्टा fad वद् atte | age, रीश्चाजां विग्रेषावसरं तथा ॥ नारदं उवाच ।
aye: पौरणमास्यक्रा seat चक्धारिष्टः ।
waqent गरिवस्थोक्ता are: प्रोक्ता भवोदश्यौ ॥
दिकीया तु जियः प्रोक्ता षावैत्याञ्च water |
नित्यमारगेषु aden अष्टमौ च र्ट ¢
अष्टमो गणनाथस्य भानोः प्रोक्ता तु सप्तमौ |
wagerg संशेपान्तिथयः परिभाषिताः |
प्रपञ्चेन तिथः eat: पविभ्रारोपणे war! कारणे |
पौष्यं Ofeenfea अ्रवणश्चाश्धिनौ तया ।
सा विं लादइ-वायबे Fad मैजसेव च ॥
faa जिरुत्तराद्रां तु अविष्ठा च जिलकभम् |
भचनाणि प्रश्रसानि दौचाकर्मणि सुत ॥ रन्नाव्याम् 1 |
भो शत्तराणि tie: yea ्टगशौषैकम् ।
wa: स्वातिरनुराधा मघा seq रेवत ॥
अमिजिष्छरवणएश्चेति गिवयोगे wae |
धोगाञ्च प्रोतिरायशमान् सौभाम्धः शोभनः खतः |
१९ अ. |] दौक्ाक्षालनियप्रकरदम् । `
सुकमां च तिदद्धिपैवः सिद्धिख wie: । वरोर्यांख fia: fagiagr रेख wien ॥ Prefs तामि सर्वाणि प्रशस्तानि fagwra । ` किन्त देशिकसेकादौ शएभान्यजापि yaar ॥ भतिपत्पुवोषाडा च पञ्चमो छन्तिका तथा । पूर्वाभाद्रपदा Ser दशमो रोहिणो तथा ॥ Wea सपनचबमय्यमणा च wate + WWI इत्येते देवानामपि माश्रदाः ॥ कारणे | ` TIT चराः HET मध्यमाद्योभये ऋताः । .. fara नेधनस्याने aw: खवँ विवर्जिताः + अआचाग्थ-शिख्ययोरातकूष्यं WAS भवेत् 8 कियाकाष्डश्ेखरे । | राश्यादिव्ैषशद्धिलेद्मख्राकयोरपि | बलं गोचर्टद्धिख arma प्रतीयताम् A शद्मदोष-प्हटोषाः सवं नण्छन्ति ते sat ST भावे WS VRS च टृरस्पतौ ॥ इत्यादिमिपुणं वोच्छ दीचां मौमुचवौग्ति । मौमुचवों प्रति न यत्कालादि नियमः wa: 9 मन्वर्णैषु सिद्धन्वे ससिद्धान्मेलयेद्ुधः । वे वणेवामुदासोनान् मणयेदग्रभिः एथक् # faguat दरेद्धागं वसुभिर्भानुभिः खरः |
=ge अतुव्ेनचिन्तामयौ ufetaee arafraa [yee
Wetifryg a: शेषोयामे watfear fe a ll
रिषुराशिगतः sataratsat परिकीर्तितः ।
wages भागं तियिनश्ञानाय wer #
मासि तस्िंस्तया यामे gala गरदं मनोः |
ष्योतिःशास््ाल्छुनिरशौते शप्र वा दौकितो भवेत् ॥ ay दौकायं प्रशस्तास्ियौः प्रतिपाश्च तत््वसागरसंडितावाम् छक्र हि ।
fafa विनापि दौखाया विशिष्टावशषरं sees
दुलंभे सहुरूशान्त सत्सङ्ग उपखिते ¦
ACTM यदा शमा घ दौखावखरोभवेत् 8
ग्रामे वा यदि वारणे ay ar दिवसे fafa:
आगच्छति गरर्देवा्दा STAT तदा भवेत् 8
भाता Stet तदा Har गरौ च समुपखिते ।
SATS तदा दौला गरोरान्चानुरूपतः ॥
दति भानादेवदोचाकाणः | अथ विष्णुदौश्ाकालः।
क्रतुपश्चराजे |
विश्वाय. गौ तिप्रवणं fe fira-
मुदम्मतौ तौचएकरख्य काले । |
रद Ge |) frarerafaqaacey | ८९१
सोमस्य zgt शभलब्रयुक अन्दोशयेदे शपथा ACT ॥ AUTYTT | दादण्शां Wares सूय्येशक्रमणे तथा | दादश्यां wares पौणमास्यां भुनेऽयवा ॥ अमावास्यायामथवा काखमुदहिश्य देशिकः | तरेकदिश्यहःपूवेमधिवाखममारमभेत् ॥ AMAIA VATA । बरह्मणः area seat चक्रधारिणः। चतुदश शिवे प्रोक्ता वाचः star चतुदश ॥ चओ वंपश्चराजे गवकदौखाविषये | दीखाविधौ वा wae च काले स्याद्भारो पञ्चदश तिचिस्ह | एकाद पञ्चदशो तिचिर्ग्वा भवेश्तुरेश्यथवाष्टमो च । थाजादिके थोगविधौ प्रशस्ता स्याडेवतानां गवमौो चतुय ॥ दति ओमहाराजाधिराज-ओरोमददादेवोयसमस्तकरणणधोश्वर- सकलशविद्याविश्रारद-श्रौषेमा द्वि विरचिते चतुर्वगंचिन्तामणौ परि- Teese कालंनिषये दौलाकालो नाम षोडशोऽध्यायः । `
अथ सतप्तदशेाऽध्यायः।
स enn, oe
| अ
अथ नेमित्तिकादिदेवतापूजा-तदङ्गानां कालः | विष्णुधमन्तरे |
कालय दिषिधौज्ेयः सूल -सच्डोपलचितः i yay wifaatsa: खूच्छशथाध्यात्मिकस्तथा ॥ सवे YS च कवय Ee कालविधिं wy । खंख्यानकाकिभिमिषुख्येभागस्ुटिः Wa: ॥ तद्रयन्तु खवः भरोक्तो frag भवेत् । निमेषाः पञ्चदश काष्टाः जिश्त्काहाः कला WaT! जिंशत्कला qewy तदेव चरिकादयम् | argiq नाडिकाः सप्त यामस्तव्छसिर्च्यते | घन्धयोऽष्टौ समाख्याता BUTTS Free: ॥ यजनं प्रतिमामन्तु उन्तमन्वतिकोल्तिंतम् । उदये चेव मध्या प्रदोषे चाद्धंयामके ॥ यजनं मध्यमं मध्य उदयेऽस्तमनं खम | पराद्धमेष wey yan विशेषतः ॥ द्विकालं वा जिक्षालं वा श्रात्मायं संप्पूलयेत् । ` पूजारम्भाय Ter शवँ सन्ध्याविधिं कुर् ॥ सन्ध्यादिक्रमणदोषाः छते TH म दोषकः |
६७ ° |] पूणादिकाशनियंवपरकारमम् |
gate चेव sere प्रदोषे बशिमाररेत् ॥ अन्यासु VETS माचरेत बणिक्रमम् | Teme बलिं gaiq काम्बार्यौ तु fated: ॥ fread च पूजायां तथा संवत्छरमैत्छते | aay विशेषेण श्रन्यथा Gey कारयेत् ॥ भाखरोदथमारभ्य धावन्त् ow नाडिकाः | प्रातःकाख शति ute: सखापभारोपणादिष ॥ पूवाशाञ्च समारभ्य यावन्त eH नादििकः | मध्या इति fave: खापनारोपणयदिषु ॥ , मध्यान्त समारभ्य यावन्त दश्च नाडिकाः | खायद्धास इति प्रोक्ठः प्रदोषमधना ष्टण ॥ श्रस्तमानं वमौरन्च argt: सत्त च भाडिकाः। दोष इति विख्यातस्लद्धंयाममतैः yw ॥ प्रदोषानतं शमारेभ्य fares जिमाडिकाः 1 “ZUM देति मोक्रसाद्धंराजमयोच्यते ॥ श्रद्धयामान्तमारग् यावन्त दश नाडिकाः, agitate ate रािनक्तमयोच्यते ॥ भास्करसोदथ)तथूवे जिपीरेन जिनाङिकाः | राजिेक्रमिति भोक्षं ead सवमा चरेन् ॥ जशसंगदणा पुष्यसंग्रह यजनं तचा |
उदयादेव AWAY राश्न्ते वा जलयः | देवताश्वापनं AT प्रातःकाले खमाचरेत् ॥
स्
८१७ चतुम्बैगं चिन्तामओौ परि चेषखब्दे कानि [१७ च, ।
प्रातःकाणाग्नमारभ्य यावे TW नाडिकाः | तावदापि प्रकन्तव्यं तोकाय प्रजापते ॥ अङ्ुरापेणकाचं तु उत्धवस्धा धिवाखमं ॥ aay प्रारभेद्धौमान् Taya प्रबन्धने ॥ qt प्रौणे कलैव गर्भन्यासे तथेव श । अधिवासमानि सर्वाणि मध्यराचे तु कारयेत् 8 राश्चन्तशे fade श्वरेवक्रियाथेकं | Sanat महाशब्दं तदाद्भनिटृषवे ॥
इति भित्य-नेमिभिकादिदेवतापूजा-तदङ्गानां काशः |
अथ THATS: |
ay frequent | एककाशं दिकालं वा frare पूजयेद्धरिं | अपूञ्य भोजनं कुवन् नरकाणि MATT: ॥ भारदौये | प्रात्मध्यन्दिने सायं feat समारभत् । था सन्ध्या तथा far देवपूजा सूता बुधिः ॥ अक्तो fetta भरातः खन्ध केशवं । wae चेव सायन्च पुष्याश्चखिमपि fear ॥ ware वा विस्तरेण सङ्खपेणाथवा इरि | a भोजनं SUSI ATH AA] 8
२७ ख |] प्रविद्छाकाखनियंयप्रकरयम् |
निमिन्तेषु च सवेषु तत्काले च fanaa: | पूजयेरेवदेषेशं द्रव्यं सम्पाद्य GAA: ॥ . इति विष्णुपूजाकाश्ः ।
अथ देवताविशेषपुजने तिथिविश्ेषाः | भविग्यत्पुरारे दाद भो कणप | म्रतिपत्पावकौ ster दितौोया ware तु । warer भिरिपुत्ास्ठ wal विघ्रहारिएटः ॥ यद्चमो गागराजानां wet सछान्दो तिभिः खता । सप्तमो THANG अष्टमूर्तेस्तथाष्टमो ॥ मवमौ चोगिनोनाग्त् ae दश्रमो तवा । एकादभौ WANG Beat चक्रिनस्तया ॥ जयोदशो ल्नङ्गछ we चतुद गो । पौणमासौ sre पदिशां रथे उच्यते ॥ हति देवताविग्ेषपूजने तियिविश्ेषाः 1 अथ कामनाविशेषाल्िण्यादिविशेषे देवताविश्षपुजा। भविष्यत्पुराणे । : afufeet च ला © प्रतिपद्यष्तं रतम् । इविषा सवंधान्यानि प्राभरुयाद मितं धनम् ॥
ब्रह्माणञ्च दितौयायां संपूज्य ब्रह्मचारिणः | 109 .
८९६
चतु््य॑गं चिन्तामणौ परिरेषख्डे कालनि्खंये [१७ब्
भोजयित्वा च विधानां सवासां पारगो भवेत् ॥ दतौयायां ख favs वित्तेणो जवते भ्रुवम् । कथादिव्यवहारव लाभो बहगुणणो भवेत् ॥ गणेशः पूजितः कुत् weet सवेकमेस । ufan विदुषां विप्र areca कर्दिचित् # नागानिष्ठा र पञ्चम्यां भ विषेरभिग्डयते | fad वां wat Gury पराञ्च अियमाप्रुवात् ॥ सम्पव्य कार्तिकेथनत् दिजः षष्यां मजायते । मायावौ रूपसन्पश्नो दौर्घायः कौ सिवदन ॥ सप्तम्यां qr देवं चिज्रभानू दिवाकरम् । अष्टम्यां पूजितो देवो गोचङ़ाभरणणो इरः | wrt ददाति विपुलं कामजान् यच्छते TATA ॥ ONT धनदचचेव पापहा च प्रपूजितः ।
दुगं ages दुर्गमां गवम्बां तरणेच्छया । aura ववदारे ख षदा विजयमादिगेत् ॥ दशम्यां wag सब्वेव्याधिरो भुवम् | मरकादपग्दत्याख समुद्धरति मानवम् ॥ एकादश्वां ययोदिष्टा विश्वेदेवाः प्रपूजिताः | प्रजां बुद्धिश्च धान्यश्च प्रयच्छन्ति महो तथा ॥ arcrat पूजितो देवः age: | TSTAt TIITIT VAY संशयः ॥
जयो दश्वाघ्च wey कामदेवं महाबलम् |
१९७ |e |] प्रतिष्ाकालनियेयप्रकरयम् |
पूजितः परथा भ्या धनं quig टापयेत् $ VAC महादेव TATA अगद्गृः | अन्पजितो महाभत्वा सम्बोम् कामान. ददाश्यसौ ॥ पौणमाख्याश्च यः सोमं पूजयेत् भक्तिमान् नरः । wea भवेत् ae इति मे निचिता मतिः ॥ अमाथां पितरः पिष्डेरिष्टाः gafin सम्येदटा ४ gat इद्धं धनं रकामाथुव्यं बखमेव च ॥ छपवासं विनाण्येते भवन्धुकफशप्रदाः | पूजिता जपहोमेख तोषिता भक्तितः खटा ॥ मूखमन्नाख्ड संज्चाभिरङ्गमन्लाख्च Aha: । प्व wawenr: क्तग्याख तिधोश्वराः & एतेषाञ्च Safe देवताकाण्डे आआखोकनोयानि | गन्ध-पुष्योपदारेख यथाशक्ति विधौयते । पूजा WTS न HAT हृतापि न फशप्ररा ॥ आच्यधारासमिद्धिख दधि-कशोरान्न-माचिकैः। यथोक्रफलदोहोमोजपः शान्तेन VET ॥ wer ay दशाष्दे च\ फलान्येतानि after: | aataria यथोक्तानि खमभेतेहाधिकानि a ॥ इह जक्न्यथान्यस्मिन freq सुखो सटा | तेषां खोकेषु are यावतो) तिथिः खता ॥ Te तस्मात् परिभष्टसद्वक्रो जायते मरः ।
(१) दश्-दे चेति we | (२) यावल्ेहेति we | |
चस चतुव गचिन्तामणो परिथेषखष्डे छालनिर्खंये [६७
Bettas मिख्ितारिमंशोपतिः । सन पुल्पंसको वापि जायते सुरषोक्षमः A RUT | रेवताग्वक्ेमं नृणामेवाघौषनाभ्रनम् । अमावास्यां तिथिं प्राष्य wera भवम् । WETS पूजयित्वा तु शब्वंपापेः wee ॥ BUCA महारवं तथा Wasi । wry जाष्ठाशमुखे wae: WGA ॥ जयोद्छां war राजौ सोपदारख्िखोचमम् | THU प्रथमे यामे शभ्येपापेः प्रसुश्छते ॥ अरमावाखखामचावाख sew च पितामद्म् । ह्णा स्तन् VT qa TTA: # घष्टयासुपोषितलो देवं ward wafer: । सप्तम्यामचेयेद्धानु FA VATA: ॥ wary चतूर्थथाश्च शनेश्चरदिने यमम् । पूजयेत् सप्तजग्मखेमुच्यते पातकेम रः ॥ एकादश्यां निराहारः समभ्यश्ये HATER | इादश्ां WHIGG महापापः vee ॥ विष्ण॒ध्यीष्तरे | माकंष्डेय Fae । कारं तवां वच्मि देवताप्ूञने एक् । ` खंवन्छरेख ery सोपवासख्च सर्वदा ॥
“
ze ० |] प्रतिाकाशनि्बंयप्रकरणम् | ude
Wea पूजयेत् देवं सततं प्रथमेऽहनि । पद्ये महाभाग पञ्चदश्यासुपो षितः ॥ TTY uty विद्याबडसुवणटेकम् | ₹ंसयक्रेन यानेन ब्रह्मलोकं प्रपद्यते ॥ चेजमासस्त था शक्ता प्रथमा प्रतिपद् भवेत् । तदड्कि ब्रह्मणः शला सोपवाशष्ड पूजनम् | SETH a सौख्यानि wT ॥ काखस्यावयवाः सवे तस्मिन्नहनि पूजिताः | ayeife च way सौख्यं दथुररु्मम् ॥ संवत्छराथिपं नागं तस्मिन्नहनि पूजयेत् | यहा सौ सखधमाप्नोति ere च ॥ तजाभिं weet GE चेखोक्ये प्रथमं fer । ze प्रजापति नित्य दितोयायामथाश्चयेत् | WMA Way गोमेधस्य न संशयः ॥ तया wrayer: war तस्मिन्नहनि पूजनम् । नित्यमारोग्यमाग्नोति तथा रूपश्च भागेव ॥ ware दितोयायां qrerexe पूजनम् | Wa दश्वा च waw प्रा्राजौ सुभगो भेत् n साध्या दादश थे steel छता तु पूजनम् । ढतोधा्चां महाभाग दाद्भ्राहफलं भवेत् ॥ दतोयायां renee ब्र विष्ण महेश्वरान् । एक् एक् महाभाग जिक्गेफलभाम् भवेत् #
च. ©
^
चतुव गै चिन्भामखौ परियेषखब्डे कालनिर्यये
Wy लोकांस तदा नाम घम्यक् संपूष्य यन्नतः | Qua महदागोति गतिमग्थाश्च विन्दति ॥ SAT श्रावष्े BAT घा VT अवरूखयुता |
erat ageg गोविन्दं पु्टिमग्यामवाश्रुषात् ॥
वेश्ाखे WRIT तु दतेचायासुपोषितः। अयं GAH Te GUTS च ॥
सा तस्मात् हृन्तिकोपेता विगेषेख सुपूजिता | तज qu जतं जप्तं सष्येमचयसुख्यते ॥
sear सा तिथिखस्मात् तस्यां खुहतमखयम् | wea: पूजितो विष्णुस्तेन साप्यचया मता ॥ अचतेस्त॒ मरः खातो विष्णोदं स्वा तथाचतान् | वरान् सुषंस्तां सेव डला शेव तथाखतान् ॥ विप्रेषु दश्वा तानेव तथा TR सुखछ्कताम् । यवान्नं महाभाग THATS ॥ एकामण्ुक्वत् wet दितौधां शगुनन्दन । एतामब्दटतोधानां सर्वासान्तु फलं खमभेत् ॥ Wary गवो नाम देवा Wen ये पुरा। चतरा पूजनं तेषां wet दिवमवा्रुवात् ॥ SATA BT Vata धाभिकः | शाप्नोति नारकं दुःखं तुष्टे रविद्धते गरः ॥ fara wet यदुनन्दनम् । खवेवित्रविनिमैक्तः काय्येसिद्धिमवाश्रुयात् ॥
(१७ खर
Ro ख ° ||
प्रतिषाकालनिणंयपरकर्थम् |
faxt रतिं तथा agt aft मेधां सरखतोम् ।
oat पुष्टिं तथा कान्तिं तजेवाइनि पूजयेत् ॥ तक्मखादादवाप्नोति TIS ATA | विद्याकामो विशेषेण gory सरखतोम् i देवानां मातरः wares तजाङ्ि पूजिताः । सवेकामप्रदा Her: पुर्वस्य fafa: ॥ पञ्चम्यां पूजनं BAT तथा च मनसा नरः | सौभाग्य महदाप्नोति यश्खाग्यञ्च विन्दति ॥ पञ्चम्यां एथिवों देवौ तथा शपूणयन्ञरः | तामवाप्नोति यज्ञेन नाज कार्य्या विचारणा ॥ विश्वेदेवाख्छ ये sitet: पूर्वमेव मया दश | तेषां eget wer पञ्चम्यां दिवमाभ्रुयात् ॥ दष्टं Taras पञ्चम्यां सुभगो भवेत् | तथा विरथं तेषां राजानश विशेषतः ॥ देवभाग्बांसथा सर्वाः Gey सुभगो भवेत् । इद्धा व्छरसेव तथा GIANT ॥ दष्टं नागं तथाभ्व्थं aT AAT । वार्खे GATES पञ्चम्यां सुषमारभेत् ॥ WARATAZA We Gas भवेत् |
तथा च HAT तथेव गणकूवरम् ॥ जियः संपूजनं हला पञ्चम्यां प्रयतः खटा | भिथमाप्रोति विपुखां संवत्छरमयोदिताम् ॥
9
म
चतुय गचिन्तामणौ ufc areata
सर्वस्यां भप पञ्चम्यां रतिं Mit सरखतौम् | उमां मेधां भदरकाशौं तथा काल्यायनौमपि ॥ तिं खाहां quae ्रमद्धर्यां तथा चमाम् | सुरभिं देवसेनाघ्च Fat ata तथा wets ॥ गौरं वरूष्पन्नौञ्च थमपन्नौ तथेव च । धूवाख्यां समहाभागां शल्युच्छाथां तथेव च ॥ अभोष्टदेवलननों Sarat तथेव च ।
पूजयेत् काममाप्रोति तद्याग््ेकामसश्रयम् ॥ रेरावतञ्च गरूसुचःश्रवसमेव च ।
हरस्य saga शरस्लाश्छस्ताशि यानि च ।
तथा संपूजयेद्राजम् विजयं समुपाश्चते ॥
तया भाद्रपदे मासि शएक्षपद्वस्य पञ्चमो | TACIT हला WRT ATA: ॥ कुमारञ्च तथा स्कन्दो विश्राखख् Tea | चतुरास्यविनिर्दिष्टो भगवान् क्रौञ्चखदमः ॥ AMAy नरः षष्यां पुचानाभ्नोव्यभो पठितान् | बालानां पूजनात् अयो नरः प्राभरोत्यसंश्रयम् ॥ Waal पूजनं तजर शता तु सुखमाभ्रुधात् | CTIA राजम् रद्र पाश्वेचरानपि । यमपाश्वचरांचैव रोगसुक्किमवाभ्रुयात् ॥ PATI AIA GAIA GAVIA | ईैष्टान् कामानवाप्नोति भाज काय्यां विचारण ॥
[yews
` प्रतिष्ाकालमिशं बपकरयम् |
एवमेकोनपश्चाभ्रत्. मदतो भाम Rife: | तेषां werent शला सन्या दिवमाभरुचात् ॥ ` CS पूणां Mere तटा हला सुखौ भवेत् + पूजयिता तवाभौष्टां सरितं पुष्भाग् भवेत् ॥ afer wer वक्किष्टोममवाभरुयात् | वायोः खन्यूजनं हला प्राप्नोति परमां गतिम् ॥ सन्ध्य च WEY TH सोमभश्नास् ये सताः | खदा प्राभ्रोति तानेव गतिमग्याश्च विन्दति ॥ सत्वां TEMES इषटमग्वेये्युनिम् । सखाध्यायफलमाभ्रोति तदापि फलमन्रते ॥ पूजचिला समुद्रं ख इोपमध्ये तदा AT: | TATRA महाभाग सुवमाश्नोत्यभौ श्ठिताम् ॥ सप्तशोकास्तथा aw पूजयिता सुखो भवेत् | Weds तथेवाग्धां मतिमप्रमितां wiz a गङ्गां SwRI तथा Vay खरखतोम्। प्त यज्ञागवाभोति नरः TITY वे भुवम् ॥ आदित्यं पूजयिला वे whe रोगेः प्रसुष्यते । सप्तम्यां चादवशेष्ठ मतिमग्याञ्च विन्दति ॥ एकानेशां तदा देवौ तथा घन्पूजयन्नरः | सवेकामसग्डद्धस्य CHS Wa फलम् ॥
गरे पूजन शला मतिमग्यां तथा खमेत्। नयनं WHIT पूजयिता सुखो भवेत्॥
110
ट्ड्ह्
ves चलुत्यै्गचिन्तामग्धौ परिग्रेबखेद्धे कालभिर्खंये [req
serat पूजनं wen वसनां wafer”) ॥. =: साकलोकमवाप्नोति Ay”) मनरेधितम् ॥ यतुष्पेषु Tag तचेवोदूखलेषु च॥ ` गिरिष्टङ्ेवु carg नदौतोरेषु चाव |
TUTE च मवां Tat® पिच्राचानां बिं इरेत्# शक्रारोनाश्च देवामां शला सन्पजनं ततः ।
तेषां बलिं विगिरिष्य खेममाप्नोति मानवः & wa एूजयिला तु तदा विंजयमार्ुयात् । cunt पूणयित्वा वे वैश्वरेवांस्तथा दश्च । ` VARTARTZS TNS THAT ॥
तथा VRATTAT तथेव च faut cw | fearg wearstfa चच warfirered ॥
ध सन्यज्ध देधेभरं खवेखत्वसुखावहम्। wat गतिमवाभ्नोति way फलमेव च ॥ ` एकादश्चान्त VY UTAH TM प्रभो । ` सवैकामस्डद्धस्यं AWS TATA ॥
तथा सरवंगतान् रुद्रान् सुदा) Saw पूजयेत् ।` ` सर्वान् कामानवाप्नोति खम्बेगानपराजितान् ॥ ` तथा च इादग्रादित्ान् Beat WHT |
(र) धम्यैवित्तत्तत इति He । (२) वद्धिं Safe स्थितमिति क्षचि्मढः। (३) cent प्राप्येर्थः । (8) सदेति यर ।
™,
1९७ खर] धतिदाकाणमिशंयपकरदम्। ` ` ` ` ८७४
दषणं समवाप्नोति गतिम्राच्चः विन्दति # ` इाद्यां देवरेषेशं पूजयिला जलाधिपन्। ` ` पुण्डरोकमवा्नोवि ष्क weet पतिम् ¶ . स्वरे बेश्वरं WH पूजयित्वा तथा AT: |
TOT कामानवाप्नोति खगेलोकञ्च गच्छति # ` विष्णोः संपूलन ` war कऋामानाप्नो्यमोखिताम्-$ इष्टमम्ये फलं प्राप्यः मतिमग्याञ्च विब्दति # || जथोट ्यामथाभ्बश्ये कामदेवं जगत्पतिम् ।. ; `: सौभाग्यं मरहदाभ्नोति गतिमय्याञ्च faa a: चेचशकचयोदा्सां कामदेवसवाश्ेधेत् । ` aie बन्वेमाप्नोति we छवन्धरो दितम् #..: काणां SAAT ATCA पूजनम् 1. , : wat केममवाप्नोति हिवाखणष्यमेत्र wi ; ; - पूजयिला, धनाध्यकं तदा वैश्रवण प्रसुम्॥ ब्रङविन्तमत्राभरोति we संवल्धरोदितम्,॥ ` शका शङ्खपद्मौ ames निधाने य॑चपूजिते।, मिभ aan चन प्राप्नोत्यसग्रवम् ¶ ` . . पूजयित्वा महादेवं खष्वान् कामानवागरुयात्-+ WANT Tea eure विगरेवतः ॥`
तथा पिदरगणान. राजम् लोचने तु पूजयेत् ¶ सम्येकानदणचदधष्य WS WTA #. =: - WE SAT तैवा राजन् स्रा कामावकान्ु्ोत् |
cog AAT UCT Tes NTA [१० qe}
wefaed Taney सौभाग्यं मददाभ्रुवात् ॥ ` दुष्टं UWA ANNA नृप । ` ` तसात् चेममवाप्नोति कामश्च यदुनन्दनम् ॥ ` मासनाम च मजं करणं योगमेव च | पूजयित्वा तथा राजन् सौभाग्यं महदाभ्रवात् ॥ ओपवासख् HAY गखकेश्रमया्चंयेत् । ` भवजवामभागे च तस्मात् काममवाघ्रुयात् ॥ ` कातिकेयं महाभागं इन्तिकाखचेयेश्रः | वङ्किष्टोममवा्रोति कुलदेव समुद्धरेत् ॥ wfrars तवाभ्वश्ये ay विजयमाप्रुवात् , भोगिने wore जिवमाप्रोत्यसुन्माम् ॥ ` कामदेवमवाभ्व्ये भाग्यं सौभाग्धमाभ्रुवात् । ` arias च तथा WR जधा साफंखमाभ्रुवात् ॥ ` इटग्रहाचितं देवं तज्ञागं qa च । waned वा यरं वापि तस्मात् कामानवा्रुवात् ॥ SUIS चतुदंग्सां महाकालमयाचंयेत् | सर्वाम् कामानवाभ्रोति तचेशं माज dye: ॥ ` महेश्वरं मादगणं तथा वदिं प्रपूजयेत् | एकां वा मातर राजन् काममाभ्रोत्यभौ चितम् ॥ तथा तुन्बर्गन्धवेपश्चकं WIHT: । way जयमाभ्रोति भाच कार्य्या विचारणा ॥
` हज्तिकाश् ations खन्दपाशेचरा स्तथा |
ze ख ०] प्रतिखाकालनि्ंयप्रकरणम् |
आरोग्यं महदाप्नोति खदा वा मनरेख्ितम् ॥ . afiuafrarda yee समचयेत् । = नरो मादगणान् राजन् वकाममनोरमाम् | एकां वा मातरं राजन् कामानाप्नोचचमौषिताम् । ` वानसत्यमवाप्नोति पजयिवा वनस्पतौन् ॥ ` देवानां मानवानाश्च तत्या ये तचापरे । तेषां wos शला चतुद श्लां लौ भवेत् ॥ करणे वा YH वा यथावद् देवमर्चयेत् | तसात् काममवाप्नोति गतिमग्याश्च विन्दति ॥ चेजमासमयारभ्ब Guise मरः षदा । ` इष्टरेवमथाग्बच्ये यथोक्तं फशमय्रुते ॥ खंवत्परे wan wee यदि वा तिथौ | ग्रहेषु way सोपवासः समाहितः ॥ Sat वाप्ययने wit मासे च as । गक्नाग्नो संयतः प्रजां wat तत्खामिभः सदा | तावत्कालं महाभाग तस्मात् AAT TAT ॥ ` चेचात् समारभ्य महानुभाव | रोचेत चरं सुरमैयामः | TAY तोषात् परमं सष कामम् पराप्नोति यत्नात् यदु वंश्रच् ॥
इति कामना विशेषेण तिश्या दि विशेषे देवता विेषपूजा ।
५0
~
चतुर्मैगचिन्तानमौ verre arate
अथ. कामनाविरेषेण नघ्थविशेषे देव-
, ताविशेषपूजआ ।
देवौ पुराणे ब्रह्मोवाच | देवता यच aed यटा feta वदा |!
GLA AWAY तदा ख TNT भवेत् a
way प्रवच्छामि बचाणां were
raurfa च सर्वाणि amiga यक् एथक् ॥ -
अशधिन्यामभ्धिना विहा रौघाय॒ायते मरः 1
व्याधिभिर्सुच्यते किपिमल्यथं व्याधिपोडितः ॥ -
भरण्यां यममभ्बच्यं कुसुभेरसितेः “Wa: |
तथा गल्धादिभिः एभेरपग्छतयो विञच्यते # ` अनलः wefan Sig सम्यजितः पराम् ।
(ररक्माख्यदिभिरेधात् wre च way +
इष्टः प्रजापतिः पच्च TSI SHUT | Ufeat tanga दद्याच्च इरिङुश्चरान् ॥ BMG तथा सोमं जयमारोग्यमेव च | श्रद्रायान्त् fad पूज्य पशून् विजयमश्रुते a faa: पश्वादिभिद्रदवलं पयसा च-वै | पुनर्वसौ wafefa सदा सन्धूजनादिभिः ॥ चरुणा तपिंता चेव तानेव परिरदति |
(१) स्वेति wet
१.० Ge)
प्रतिष्छाकालनियंयप्रकरयम् |.
तिके इह्पतिेदधिं ददाति विलं घनम् ॥ पान-गन्धादिभिर्भागा अह्वायां प्रपूजिताः । afar पिटगणो भच्ायेमेधुरेः wa: 9 मघायां विनवन्दद्ात् पब्योयान्तु भमख्तथा । भर्भारमो खितं Hall कन्यायाः पुरुषस च ॥ ` ` इइ जन्मनि चायुखशुन्तरस्यां versa 1: पूजितः सविता इले विश्वतेजोमिधिः. सदा ॥ - we: पुष्यादिभिः बर्वेदंदाति विषुखन्भनम् । wed wer च चिना्यां fragt प्रयच्छति 8 .; सत्यां सन्तपितोवायुदंादायुवलं परम् । ` wat च faurerat Tack: प्रपूजयेत् ॥ -
धनं राज्यं ae खेहरोजंसि गिवसेत् षदा |
अनुराधां waraty सिचं TE भक्तितः @ frat भवति शवेवां निखलं fewengerq । `: व्येष्टायां पूवेवष्छकमिषा एषटिमवाप्रुवात् ॥ | गुः सर्वे न्यज्य aT च धनेन ख ।
मूले तुः fwd सम्यक् भावा सम्पश्य ay ॥ `
दति कामना विशेषेण गचजविगेषे देवताकिगपूजा ।
ee
wee चतुर्ग चिन्तामयौ ufarree कालनिर्यये = (pew wa fafanaaae: संयोगविशेष देवता- विशेषपुजा | SRGUTS ब्रह्मोवाच |
शरण ag प्रवच्छामि अचा लं परिश्च्छसि । aN महापुखं ग्रह्े-तिचियोगिकम् ॥ ` ` इरण शब्लाष्टमोयोगं भिवयोगेषु चोत्तमम् । खदु वग॑श्च भाग्यश्च SAT WYATET ॥ ` देवयोगाचदा षष्ठौ पुग्यक्छं रविवारे | खंन्दयागस्तदा कायैः खवेकामप्रसाधकः ॥ दा तु gate सप्तमौ विजया a a! तदा AAA भानोथांगः स्वेगृणावहः ¢ श्रभिरिक्रासमायोगे SIS माद पूजनम् | araren: काशिकाद्याखच यष्टव्या विधिना gt । अन्यो फलमाप्नोति AAA चेश्वरो भवेत् ॥ पुष्येरि्ा जलं शेतेः gates ख पूरवेवत् |
ख पापात् सुष्यते fed. meter मागसाग्तथा ॥ श्राषाढ़ासु तया विद्वाशुक्षराषाद़ृबोगतः | विश्वाम् सन्ध्य Gere: खगेमाप्नोति चात्मनः ॥ आवसे लिति fear: gate भक्तितः । awa जियमाभ्रोति धनं विजथमेव च ॥ धनिष्ठायां वसूनिद्दा म भयं विन्दते कचित् ।
अदहाग्तोऽपि तचा तेषां मन्ध-पुष्यादिमिः wa: |
ee म्नि = गहर = ~ - =
९७ श्छ ° |] पतिदाकालनि्वंयपकरयम् |
TRU खमभ्यश्ये थाधिभिषुंच्यते wy ॥ आतुः पुष्टिमाभ्रोति खासु्मेशवग्येमेव च | अकं भाद्रपटायान्तु शटद्धस्एटिकङ्जिभम् | wey {सुक्षिमाप्नोति नाच का््वां विचारणा ॥ उल्लरायाःमदिवग पराङ्गतिमवाभरुथात् । रेवत्यां पूजितः पूवा ददाति सततं पूम् # पितः ufe fer देव एति विजयमेव च । थच येते समाख्याता यज्ञाः Bat मया ॥ गचषरेवतानाश्च साधकानां दिताय वै । ae विन्ताशुखारे्य भवन्ति फलदा भुवम् ॥ गन्तु रेच्छेर् थद्ा यामं धाजा्यां yaaa च । गचजदेवतायश्नं GAT तत्वे माचरेत् । एवं we fe mee याजाकखमवाभ्रुयात् | faraway उन्युशोमित्युक्त भातुना खयम् । anne जपद्ुस्मा डोमङुस्या्वे शितम् ॥ हूति तिचिनशजादिषंयोग विशेषे देवताविगेषपूवा । ..
अथ पविभारोपखकाखः।
तथ शिवपविभारोपशकाखः | गिवध्मे-भवि्यत्पुराश्योः | पौणेमाश्यां तथा वयां शिवं wyey aaa: | 111
चतु्व्वग॑चिन्तामौ परिशरेषखद्ये काडमिर्खंये (२७ ख, ।
उपवौतं भिवे रञथाख्छिवभक्रांख भोजयेत् 8 पमरोव च का्तिषधां पृच्छ way चमापयेत् । ufrar cfaut दयात् सजवस्ादिपूर्विकाम् 8 थः Galgqucad wane पविषकम् | कश्यको रिश्रतं fear इद्रशोके aeraa ॥ quemnufageqicy जायते |
इहागतो Wag गुररूपवमन्वितः ॥
जिवर ख्ये |
पविभारोपणं wait: इुर््ाश्नभखि वा sett चठुदंभ्सामयाष्टम्यामधिवाख्च विधानतः ॥ आवे प्रौहपद्यां वा पविकारोपणन्त॒ चः । कुर्ते aafaw® eres dagen | want: पविज्रमारोष्य रिकः खन्यूकेतामिवात् ॥ पविच्रान्त् afta ered ब्ग गन्द | sofas ofa स्दारेइकर्माखिं नृणाम् ॥
काशोग्तरे |
gat wer save; नित्यमेव पविषकम् | अथवा fauaaa ङुर््याच्मासजयान्तरे ॥ आषाद़ाग्ते चतदंश्ां गभस्य-गभवषोस्तथा | अष्टम्याञ्च चतुदेश्धां पशचयोरुभयोः खमम् | पविजारोपणं काय्य न तु arene खितम् ॥
(१) पवि्रमिति मावप्रधानोनिर्यः खवित्रतमिर्धः |
2S We |] प्रतिद्धाकालनि्केयप्रकरथम् । - <cy
एवं काले Wfaare प्रायचिन्तं समाचरेत् । भौतिकानां fante save we विधिः ॥ camara चतुहंभ्ठामिति पौरमास्तां चाशमासविवकवा AUT TUOMAS ATTA: | AUS MCAT | GUNS तथादिष्टा आवश्य सिताविता । WARTE Witerat तच मन्धपविकम् ॥ weaterat natal पिकं मन्धशन्चितम् | ufaway wararararsfaaa: खतः ॥ एवं त्यपि विन्डद्ञापाभावे न करेयम्, faery विष्णुख्ापा- जमारमेव क्लेव्यम् | owe | आवाद़ेऽपि न कन्तवयमस्ते AWET | काशोऽ्निवतच्च श्रयतां विधिनिणेयः ॥ KATA ZSATS AT कुर््याच्ावण-भाद्रयोः | were चतु्देग्ां पशयोदभयोरपि ॥ नन्वावादृचतुरंग्डामित्यनेनेव\ विष्णुख्ापानम्तरकाखः खयमेव waa, तज किमिति प्रसुप्त एव ayer इति । सत्यम् । किष्कु च्ाषादृख्तावददिविधद्याश्रः सौरद्ेति तज wR खवंकाखं पिति पुनरभिकमाओे सौरमासिकककंटसङ्काम्तावेव विष्णुः खपितोत्ये- तदुक्मिति न दोषः | (x) ग चाषाएचतुरद श्सामित्नेनेवेति we ।
<स चतुव गं चिन्तामयौ परि्ेषखब्दे erates [२० अ०।
omy श्योतिःशास्ते | farqreitagr भाकुरमावाख्ादवं सेत् । ` दिराषादुः ख दियो fra: पिति ककंटे ॥ रति । तथा | दशेदयमतिक्रम्व चदा aga रविः । अधिमासः स fare: खवंकमेवदिष्कुतः ॥ इति awry ।. पूर्वाषाढे पविनरं न कुवतित्यमिग्रायः । यदा तु wifey माशेग्नन्यतमस्मिश्नधिकमाके feces: earner mae faewara: | लयाच व्योतिःशाश्ञे। माधवादिषु षटसु एकमासे aed तदा दिराकादृ्छरापि SAY आवणे व्य दृः, अतस्तदा आवण्णादौ पविारोपणं पर कारम् । SHY मोहयौरोष्तरे । | दोशदिश्वापनाग्द्च पविभादि weet: । पविभ्ादि न gaia चदिष्डेष्छभमात्मनः ॥ दणेदयं wage रविसह्भगण्तिवजितम् । अधिमाखः ख विश्यो विष्णुः खपिति ween ुखमाेऽधिमासे Tae पविजकम् । | से चेव RAT रोषभागन्यया भवेत् ॥ मसु किं चाद्रमासेन सौर एव oret भवेत् afin werfe, नेवं । प्रायेख पविजारोपणे ax एव माशोऽमिनतो न तु सौरः, कन्यागते रवौ प्राचचिन्ताभिधाबात् |
™
९० य° |] प्रतिषाकानि्वंवप्रकरशम् ।
आकाढ़ादिषु मासेषु स्त एव est । `
TATA WS WW सरोद ॥
रोगाजिहद्धिसंयक्कः प्रवासो राजपौदितः।
CHATS Uy न कुर्यात् Gee)
असौ aaa भानौ चथा TeTeAT यतम् ॥ ` "दशाना TTS ।
कूर्यात् पविषकं wartgerat न ares |
afews after stag मरितम् ॥ कारणे । `
आषाढ़ारिचतुमांसास्तदन्यानि विवजयेत् ।
AUNT THU: श्दक्ष-शष्णयोदभयोरपि ।
तुदं ष्वामयाष्टम्यां Tan wasn ॥ रन्नाक्द्यां |
यदा लेकदिने wait: पविभादयं चिकौषंति ।
waft सन्ध्यां wer नेमिन्तिकों wary
GRAMEEN हला पविषं Yaa: |
धदा wufatray तदा afaftarsrat: ॥ ` यदा was पौ्थेमाखङ्धेखनिश्रा तटा काशानरे
ऽभिडितम् ।
यदा wee Se अदि ग्ला तदा |
गोटोषा्तरितं शला शभिवाषं पवि्रकम् ।. `
चतुरं शौचे इ्या्छेवं गेषतिषौ चरेत् } |
॥
coe
चतुव्य॑गं चिन्तामयौ ufciwee arate (१० &
wat at watewt शला गन्धपविषकम् | ष्टम्याश्च wert श्यात् पविभकं तथा ॥ अपरेऽहनि ae सुपविषमिति खितिः। अथ दाश्वां feat कन्लष्यश्चापरे जगुः ॥ अधिमासनथोदश्यामपरोऽश्ि विधिदयम् । गोदोडागम्तरितं शवा यदि शवात् TATA: § waged कूर्यात् चाधिवासं पविभ्रकम् | सुपविषं पौणमास्यां fafaae ad विधिः । अष्टम्यामपि NEU WATS सूषरोपणे ॥
इति ओवपविभारोपण्काशः |
अथ विष्णुपविबारोपणकालः।
तज पविभारोपणं काम्यं नित्यश्च |
तज विष्णुरदच्ल | पविजारोपणं विष्णोयु कि-सुक्तिपरदाथकम् | galing Ga सुखसन्पड्कनावहइम् ॥ garry तथा Ge खवेपापदरण्तु वे । पविनारोपणं agra पविच्रं परमं ख्यतम् ॥ Sage गरो WAT TTS HATTA | ARS खमवाभ्नोति पविशारोपण्ेन तत् $ न करोति विधानेन पविभारोपणन्तु घः।
९० अ° || प्रतिाकालनियंयप्रकरशम् | See.
Te ataect gor निष्डला gfe ॥ तस्माद्धन्विखमायकमेर -रविष्डुपरायषेः । ad वे प्रकर्वयं पविश्रारोपणं इरेः ॥ मन्लप्रकाशरे तु । पविजारोपण्ं वच्छे सवेपूजाफशप्रदम् | wtf creates वेपूजादिकं फलम् | विधिना भाखदृटेन यो न कुर्यात् पविषकम् ॥ वं ववं ततः काय्यै विधिदृष्टेन ser WMT परमथा क्षो Ufone पविषकम् ॥ ARTA WATT WATT कामनालुखारेकाथुरा- कौन्यपि फलानि भवन्नोति इषटग्यम् | विष्णुरे | आवश्य सिति we ance दिवाकरे | दादश्ां वाख्धदेवाय पविचारोपण इतम् ॥ fawa वा रवौ काय्यै waren गतेऽयवा । तस्यामेव तिथौ सम्यक् तुखाख्ये ग कथञ्चन ॥ तचा । mcaatg gala पविषारोपणं शरभम् | Ttant Hae चापि पञ्चम्यामथवा दिव | अरुक्गेखेव कणतग्य चतु देग््ामथापिवा ॥ मन्लतनग्लप्रकाशरे | कर्ोटकमते Gea तथा सिंहगतेऽपि वा ।
ect चतुग चिन्तामयौ uftieewe कालमिर्वये [१९अ'।
atemt Wares View पविषकम् ह अय चेदिन्रयोमेन geraret ग wad | कन्याश्चापि प्रकुर्वौोत यावजोज्िष्ठते इरिः ॥ खास्वतसदहिताथाम् | TE AAAS wa इुवाच्छुमे fer । आवादौपञ्चदभ्णास्छ यावदे कानतिंकख य ॥ सन्पणचनदिवसं इति । ्आककंटकहकल नोष्ठकाभोगख्यावधि | कालान्तमस्छ WHS VX wesw ॥ CATER STATA eT Te TT । काशान्तं वैष्णवं विद्धि ewe खवेधिद्धिदम् ॥ STATS काशस्य त्वन्तरायेठ केनचित् । निर्वादष्णीयोद्यपरः काशयाश्मवारिगा | सन्पादणे्तु्मष्ये विधिवयो गपूवेकम् ॥
इति दिष्णुपविजारोपणकाखः।
अथ नानादेवतापविषारोप्णकाखः।
तज मासा वैष्थाबोक्ता एव तिथिषु faite: । तत्नसागरषंडितायाम् | प्रतिपद्धगदस्याक्ना दितोया च भरिया मता। दतौया पावेतोदेन्याञ्चतु्यो fawerite: ॥
` १
९० अ °|] प्रतिष्टाकालमिवंयप्रकरकम् |
weal whit: भोक्ता ष्टो stat Awe तु । सप्तमो ATCA दुर्गाचाञ्चाषटमो मता ॥ माणां saat ster area) दशमौ खता | शकादभौ सुनोनाश्च weet चक्ृपाणिनः ॥ wate anya fureiter चतुदेग्रौ | पौणंमासौ gore पितुं कथिता fate: ॥ देग्याखिपुरभैरव्याः कचिता तु wefan | अन्धासामपि निश्यागामष्टमौ नवमौ खता ॥ तियथनस्ते समाख्याताः पविषारोपके wr: | पदयु्वा जिबह्कनिन्डर नित्यत्वेन सम्चेयेत् ॥ पविभारो पणं ve एचडसुखधतयेरितम् | भवेत् RVG ae ेशस्छापि तथा भवेत् ॥ ay gear देव sin तक्न्तियौ भवेत् | दति कालः समाख्यातः शरक सूं सुराधिप ॥ ` विष्ुर दख | तिचयैः उजविख्धाताः एवगृक्रास्तपोधनाः | प्रतिपद्नदष्योक्ा पविजारोपणे fafa: ॥ भिया zen fatter a तिथोनासुश्मा fafa: | SAT तु भवान्या चतुर्थो TTS ठु ॥ पञ्चमो सोमराजस्य वष्टो प्रोक्ता AWE तु । सप्तमो भास्करे प्रोक्का दुगायाञ्चाष्टमो War ॥
() वासेदंशमोौ Rafa we |
11
८९ ० चतुरववर्गचिन्तामयोौ परि वसव्ये Saha [१० खम
मादणां नवमो Soe दग्रमो वासुकेः शता | एकादघ्ौ खूवोशान्तु इादशो waren: § भयोदश्नो व्वनङ्गस्य शिवच्योक्का चतुद नो । अरमा 2a भुनिश्ेष्ठ Tea तिचिः खता 8 यथोक्राः Mawes तु तिथयः saw a} सर्वेषामेव देवानां काय्यन्लाद् यथाविधि # तथाच कालोन्तरे 1 विश्रेषेणणोष्यते९ ag प्रतिपत्प्रश्तिक्रभात् | ABE wget mal गरेश्नादिषु पञ्चमो ॥ षण्मुखस्य तु gee शिवसखवाष्यष्टमो हिता । TATA: छतान्तश्च ALTIMA: 9 कामस्य च भयोदश्वां चतुदश्सां गिवस च । faquraa पूर्णायां गरुयो गश्च कारयेत् ॥ चलुदेश्ामचाष्टन्यां पवं साधारणं हितम् a देवौपुराणे safe | अ्रयवाषाद्माखे तु Brae वापि कारयेत् । wat at जयोदश्यामथिवास सुराधिप ॥ ति मानादेवतापविजारोपण्ठकालः |
अथय दमनकारोपणकासः। देवौपुराणे ब्रह्मोवाच | Sarat कारयेत् gat मम वह यथाविधि । (x) विेषेणो्षरे इति go
९.५ Gor] धरतिाकालनि्ंयप्रकारणम् | wer
गन्भभूपाचेनादानेमाला मिदं मनो धव fo सोमं yee शवेकामागवाभ्रुयात् । स्वेतौ वाभिषेकख्य फलं प्राप्रोति मानवः ॥ eat शिवं ताश्च दितोयाथान्तु पूजयेत् । इविष्यमशं नेकं Set wash पुनः । ` फलमाप्नोति fate उमधा यत् प्रभावितम् ॥ ` Tet GRMN ET महोरगान् । . चोरः सर्पि Fay Ve सर्वविषापहम् ॥ ` west खन्दस्य कव्या पूजा ववौपडहारिक्ये । ` इहेव पुखसौ भाग्यमजे खन्दपदं AA ॥ दशम्यां धर्मराजस्य gor कास्यांतिगन्धिकौ | विगतारिनिरातद्क ce चान्ते परं पदम् ॥ एकादश्ाग्षेः पूजा काय्यं सवौपदहारिकौ | धनवान् THA कान्त Grete मरोयते a: | कामदेवस््योदश्सां पूजनौयो यथाविधि | रतिभौतिखमायुक्षमशोकमफिग्चषितम् ॥ aa वा सितवस्ते वा tars wenfefa: ॥ पौणमास्यां तथा काम्यां सर्वकामसग्डद्धये ॥ इन्द्राय सहशिव्याय कायि शभते फलम् | खण्डमिष्टं प्रयच्छेड् यः सौभाग्यमतुलं waz ॥ इति दमनकारोप्रणकाशः |
द
चनुरव्वमचिन्तामखोौ ufciwee कावनिर्खये = (ree
अथ मासविसेषेख पुष्यविशेषाः | srg विख्व-कण्हारेरौख्ठितं wad फलम् । ` भवमलिकया पूजा. गभोमासि महाफला ॥ कदन्बेखन्पकेरेवं AAS सर्वकामदा | afar Vea: शरो माखत्या पूजनं एमम् ॥ ई खितं लभते सवे सवेकामफखप्रदम् | - माघ-फाल्गनयोः FO: पूजनं कुन्द-सुद्धरेः | Ve दमनकेख्ापि पूजनं शरतपजकेः ॥ चन्दने: Garay पूजनाच्च जगहुरोः | पूं संवरे मत्ये खिद शेः saat ्रजेत् ॥
भविय्यत्पुराणे |
पूजा WH ATA इृषेऽन्वदयदायनौ |
‘<q? श्राखिने ।
श्रतपजिकया पूणा कालिके घावकामिकौ | SAAT TSA: पूजा पुष्ये: श्ठात् BAR: शभा ॥ AAT कुन्दङुखुमेमेदवसर्देन BEAT | | अतपनेस्तया देते यः galery | wud सर्वयश्चानां सवेदागफलं तथा ॥
दति माखविगेषेण पुष्यविगरेषाः ।
अथ राव्यादिमेदेन पुष्यमेदाः। कनकानि कदम्बानि cat देयानि श्रे ।
Ve Ji] प्रतिषछाकालनिकयप्रकरणम् । cee
दिवागेवाणि देयानि दिवाराणौ च afwar: | प्रररन्ति्ठते जातौ करवौरमररनि्रम् ॥ ` प्रदरमहनिशं वा पूजायां खापनागन्मरभुन्तारणौोयमित्ययैः | कामिकाकारण्योः(* | waren frat श्चेताकं शेतपुष्यकम् | qui afsa wg माखतौसुदये ददेत् ॥ Ves ठरतो eral era करवौरकम् | Se पाटलो द्रोणं wR तु प्रदापयेत् ॥ चम्पकं वेदकं भद्रां wat वरकणिकाम् | areal मलषिकाञ्ेव दापयेनतु प्रदोषे ॥ जातौ नौलोत्पखशेव पुष्यं कुन्दं कदम्बकम् । farts भद्र अद्धेयामे प्रदापयेत् ॥ गौखोत्पलषमं पुष्यं न गतं भ भविखखति | कदम्बं जनकं जातो देवं VTSTATTVA | अन्यपुष्याणि सर्वाणि अ्न्यसण्ध्यास्ु दापयेत् ॥ दति राश्ादिभेरेन पुष्यमेदाः।
अथ सावंकालपुष्याणि। विख्वपुष्यं श्मोपुष्यं करवोरश्च मातो | SHAH WRG सद्यः thant मम ५ चन्पकाशोक-पुन्ञागाः सकर्हारास्तया मम | (९) कामिककारणयारिति qo |
cee चतुव्व॑गचिन्तामओौ ofeiree काशनिर्वये [ro ख|
इवंदा feomge ये चान्ये बगस्थिनः | Wate पूजितो नित्यं परीति whe भजाम्यहम् ॥ येः Salary qunde-quee: शिवम् । संपूष्य प्रोषितो भवा शिवशोके मरोवते ॥ इति काश विशेषेण श्िवपुष्यविशेषपूजनम् |
अथ पुष्यादौनामभावे पजादिभिः पुजा कायेऽति- निरूप्यते |
स्कन्दपुराणे | अभवे पुष्यपजाणामनाथेना पि पूजयेत् । शाखितण्डुलगोधूमेयेवेर्वापि खमरेयेत् । गाखपत्थमवाभ्नाति CHA वसेधिरम् ॥ भविख्छ्पुराणे | | अभावेन fe qaret पचाश्पि निवेदयन् | पजाणामप्यभावे तु फलान्यपि निवेदयेत् ॥ फणानामण्यभावे तु SUT | श्रौ षभोनाममावे तू भत्वा भवति पूजितः ॥
दूति पुष्याद्यभावें पच्ादौनां पूजासाधनत्वं निरूपितम् ।
(९) अभावेनेत्यथ fattea acta, पुष्यामावविध्िदः सत्रियः |
0१
१७ Goi] प्रविषाशाणनिदयेषप्करशम्। Sey
अथ सामान्धतः धद्रकमेकाख
नाराचणोये | कुलिकः खविरो चोगस्ारा वेनागिकः get) अष्टमोराभिरित्याचाः कालाः श्यः धुद्रकमेषोति hn ` कुखिकस्तावत् गनेखराथादयः wet दिणाधिपसुख्योदयिगो दिवा wd वा पराद्धमुदितं इशिकोदयाख्यम्(९) प्रपश्चितद्ायं विषडहरम्रकरणे |
सख्विरोनान
गर्रण्ंश्रके BA तयोरेव दिनं यडि।
तददिने शके fe रोगर्णादिम्रतिक्िया ॥ तारा
तिख्लख yat भरण्डो मचा च॒
पञ्योप्रवोर्थाणि वदन्ति तज्राः |
रौद -मूखो-रग-रेवतानि
कराणि तेषग्रपरिप्रहः चात् ।
वेनाजचिक watfad वराइमिद्धिरोदितवम् |
wifey मन्दाचेरष्टागोत्येकग्रग्डिनम् ॥
‘ga: अङ्गारकदिनम्, “श्र्टमोराभिः" उत्पञ्िकाले afar Tait चण्धो THA ASAE राजिकाञ्ः। where कला- तिथिवेलाग्रहणम् ।. त्र कला नामं Re wae aga Seat COUNTY TW चयकालेऽष्टमो मारज्धामावास्यापर्यमतं
(१) पाठोऽणं eratame व सुमितः परक्वयं म समौचीनः |
<e¢ waster ufarree arate = [pews
gag । "तिथयः चतृश्थादयः, चश्रोदयमारग्व Tyewafeat Gat समुद्रस्य चोभो भवति सा GRIT, माम तटा Wanless न gay । तदारण्व पुगः पञ्चरग्रधटिकापयेन्तं Fer माकि, तरा स्तम Faiz | इति सामान्यतः चुद्रकमेकाखः । अथ वश्यादिकमेविशेषेख कालविेषः कष्यते | मन्ततन्प्रकाशे । जिभिरादिषूतुन्ञानं कर्माङ्गं तश्च कथ्यते | आचार्यः कथितं ga: कमणां सिद्धिकारणम् ॥ दिनादिधामिनोप्राग्ते ऋतवः षड्व्यवख्िताः | भरिथिराधाः समारग् TST Tw कमात्॥ आरक्ृधवसखो are: शिशिरो वश्यकमेछि । उश्चाटमेऽथ विञ्चेथो वसनो wtfent युवा ॥ भरो धूलश्रौरख्च मारणे ख frag | HTS धृखथ्रोरा तु But सा नियोजिता ॥ श्ररत् WAT AATSST HARTA: | Saat घवो sg: शान्िवश्ादिकमेछत् ॥ मनग्धतन्ते | [र | MRA जपेत्काले मन्त्रं पूर्वा्िकेऽथवा । AACA काले परवांङिकेऽयवा ॥ ` तथा काले च GANS VATS प्रजपेग्मतुम् | श्आकषंे निभि site यामात् aden तत् दिजः ॥
^>
१० चख °|] ufsererafiadaracey | `
मन्त्तन्लप्रकाश्रे । gate शटभदं कम arg वापि निगद्यते । wearer नाम arefe: शाज्तिकं तथा | श्रायुषो वद्धेनश्चेति षट भानि weer ॥ ATR | | प्रदोषो afgerare शम्मभञ्चापराङिकम् | विदेषाय Ware wee तु श्वराय च ॥ उथाटना्चथि नपेग्छ्या्छात् परतो मनुम् । मारणं तु प्रकरं यामादूङक ठतौचकात् # इति व्सावश्वारिकमं विशेषेण काशविग्रेवः |
अथ विष्णु्यनादिकालनिखंयः।
तच भविग्यत्पुराणे । आभाकासितपेवु भेज-अ्रवक-रेवनौ- | श्रादिमध्यावसानेषु प्रस्ञापावन्नेगोत्छवः ॥ भारदौषे | मेजाद्पारे सपितर विष्णः अते भ्ये परिवनमेति। पौष्धावसामेन सुरादिरन्ता ` प्रवुष्यते माससतुष्टयेन ॥ अश्पकाेषु मासेषु मयरे माधवश्च च ।
118
cee चतुव्वेगेचिन्तामयौ परिणेगखब्डे कालनिर्यये
इादश्णां एक्कपरे च प्रखापावन्तेमोद्छवः ॥
पौष्णपौषें यदा ate मेचा्मपि नोनिभि ।` इादण्छामपि नो gaily उत्थानं शयनं इरेः ee
इादश्ां तथा यादिति पटिला । fafa खापो दिवोत्थानं सन्ध्यां afta । अन्यच पादथोगेऽपि इादण्ामेव कारयेत् # faquiirnt |
विष्डुदिवा न खपितिन च राजौ विबध्यते । `
इादश्बाग्डकसंयोगे पादथोगो भ कारणम् ॥ पुराणात् | |
उत्थाने waa चेव तथा पाश्चेविवन्तेने ।
दादश्वाग्लसंयोगे पादयोगो भ कारणम् ॥ वाराहपुराणे | ।
न पाट्नियमस्तज Bre वा परिवन्षने ।
पादयोगो यदा re खचेणापि तदा भवेत् ॥
मल्छपुराणे | Vaal waa मेषचन्द्रावशो किते | उन्तिष्ठन्तं इवौकेशं योगनिद्रा faafa a रेवत्धग्तो यदा राजौ Tawa च समन्वितः | तदा विबुष्यते विष्णुदिंगान्ते प्रा्य रेवतोम् ॥ रेवल्यादिरयाम्तो वा इादश्ला च विना भवेत् | खभयोरप्यभावे तु सन्ध्यां तु ALT: ॥
[re Ge!
१० ०] © प्रतिदाकाकनिञ्यप्रकरयम्। ft ५९९
पुरा्शत् | ` रेवत्यग्तो यदा राजौ प्राते wrasse | पादथोगमनादूत्य खच एव WANA ॥ रेवत्यन्तो यदा राजौ गतः पाटान्सरेऽपि च | अपराहे तदा विष्णुधौगनिद्ां व्यपोडइति ॥ रेवत्यन्तो यदा Ut aera विना भवेत् । । उभयोरष्यभावः श्यात् सन्ध्यायां तु Awa: ॥ वाराहपुराणे | इारश्धां सन्धिसमये मनकजाणामसम्भवे | आअभाकासितपरेषु श्यनावक्मनादिकम् ॥ अयमथः | . इरिश्यनादो शक्ता दादौ आ्षाद्-भाद्रपद-कान्तिकाना- मतुराधा-अव्च-रेवतौभाम् अादिमध्याग्तपादयुक्षा राजिषण्ध्यां fearqwant च प्रभर्ता, चदा तु थयोपदभितकाखे पादयोगो न प्राते तदा डादभौनकजयोग आआदरणटौधात्^। पादथोरङभ- योरत्छवेन we विग्रेषः । दिवा रेवतौ-दादश्नीयोगे राजि- गामिनि गच्च गेषदिनान्ते विष्णोरत्थानं यदा तु रेवत्या विनां इादशौो तदा इारगोषन्ध्याथासुत्थानादिकं भवति | - -तदुक्र । | इाट्सां सन्धिसमये नखजाणामसम्भवे | ्रभाकासितपचेषु श्रयमावन्तेनादिकमिति ॥ (x) Secale इत्ययं पाठो युक्तः |
ase चतुव्वगेचिन्ाप्रलौ ufctewe काचनिरये [rege
aw केचिदाहः |
यदि awetfa wate creat विषाय watesat मयकि तदा wadeat तदनन्ाराणि weretia ततः wtearet ace मराणि मूलादोनि, तचा वति arerg इति विद्येत तच vee यक्ता पौणमासौ बमििण्ये्ा दिषेः भाद्रपदमासख कचाकथश्ित् प्राते, “श्रादयोपान्ौ निभौ aut फागुन विभौ मतः । Tar मावा दिना Wer’ n दति बनात् । न धनिा व्वेहारौ इरिश्यनाटि भविखखति |
cam faqudirnt |
निभि erat दिगोत्यानं qveret परिषकनम् । पादयोगादग्धतिथो दादश्याग्टच्चयोगत इति ॥
- आारशारे तु “दरादश्ताकसङ्गमा हिति पठितम् । वेनाग्बतिचि WARWAt WEVA करटद्रादण्वां सजिवमे अचनादिख्िया |
ऋच ओकर प्रा यडा mare अमागष्ठादणं भवति लदा निधनादितरेकावादौभावात् 3 grexgal owarcwer- Rareat यटि षा शतुदष्यां भवन्ति तदापि ‘wecat: बो वाग विज्ञोकप्रषिद्धेशच धु शोहनम् । तदा हचिने equa qua क्रियमाणे पञ्चममासपराप्तौ “परब्ते मासरतृष्टयेनेग्धच्छा दष TH: पादयोगादन्यथात्यय एव कस्ष्यत्वादमादरण्टोयः। दारणा सन्धिखमय इति तु साचुरकण्पाअ्रथणेनोक्षम् | दिवा दि वेष्डवाना-
(९) ward ्द्ंसममतभेव gid परनिवदमाद॑दोमेाबन्त- परिखडमिति | (२) लेति गजिद्धितपएष्ठङे पाठः |
१० अग] परविषाकराचनिटेवप्रवरकम् । ९०९
weet wer भाचुरच्च तदितरतञ्च तत् । मारो दादश्नौ- पुरख्कारेक wwwamaieey च इति तु नचचपादथोमयुर- Wty दादण्छपेखावश्रेन च fafirewtey च पथदये qe तेन वैदिकन्नालाविकस्यन्यायेनोपपन्तिः । तदायं तिचि-गखचवश्े- भारुहागविकश्पः । कथं तदि इरिशड्धरयोः ewienaare मान्या- fafucfta तस्मात् दवेमनाङ्ुलमिति । sw पण्छितपरितोषडता quenfafed अशुपपन्नमेतत्, तथा डि पादयोगादन्यतिथौ द्वाद ग्ाकच्योग इत्यस्य Bist: LSAT चन्या एकाद witewt एकादग्नो-दारोत्छो च ग तद्या भखचसंयोन-पादवोमादरः | ren विष्ुधमे प्रे । एकादा wat च नित्यं afafeat efx: | तज AQT पादयोगो न कारणमिति ॥ अज बोट श्ामिति awe तथाषल्याभाका इति विद्ध्यते | न स काज्िकश्ष्डोनाखतुष्टयप्रबोधनारुरोधेन प्रायिक: “श्राभाका- Tt qawrerenfegu नियतलाग्मासचतुषटयेनेत्यद्येव प्रायि- काहुवादलं qt तथा च कार्भिकोदवप्ाप्ाबुन्तरमाषाअ्रय- चेन कार्षिक एव विन्णप्रवोधे watt मिथनादित्ये eat अधि- मासे सति पौरंमालोदयख्छ warm) पञ्चभिरपि aden ग विद्ते । वश्ापि दिवसे्माख इति चतुःसं पपन्तिः, दिराषाड विषेखकं दथेकिग्यामः। न ख Utrera: सरहोत्थानमिति wte- भिङ्धिनियानिका, wer: wranfufgat दौवेखात् । किच्चैव- वादिना wat किं ary यटानुरोधात्काचममाणं इवादित्ये भवति
& ०९ चतुव्गेचिन्तामयौ पररि्ेषखस्दे कालेगि्ेये [१७ ख+।
-तदा किं ava इरिश्यनं sag steele: । तचापि we
dat नचचप्रापनौ इरि-्ङ्करयोः सहोत्थागमिति खोकप्रिद्धिनिं
थामिका, तस्याः wre किं लोको न जल्पति, मिथगादिव्ये ग चतुर्ामतुराधाभाप्तौ तजावादृशरकरपौणमासोखकितमासापेकित- तथोत्थाने कया SWAT कृता तस्माच्छयनादावाषाकृभरतिनिचमात् Ser नखभरलाभेऽपि अयनादिनिमिन्तकरणं तदाधिमाखपाताः वश्भावात् दिराषाढ़कष्पनमाजित्य तद ुष्टानानम्तरब्धतिरेकेष -लयाविधनचचभराधान्याजुपपत्तेः अथापि भवति तथापि श्रामाका- दश्यस्यावश्ादरण्णैयल । किश्चैवंकदिना ्यञ्चिनेऽपि wtanfeg ace देवोत्यापममभिदधता खयं शिखितमपि vert वष्चापि दिवर्माबो भवतेति तस्मादन्या वणेनौयम् |
तज यदुक्रम् । |
fafa खापोदिवोत्थानं खन्ध्यायां परिवन्समम् । पादयोगादन्यतिचौ इादश्बाग्ट्योगत इति ॥
AQAA: |
पादयोगादन्यस्यां जयोदश्वामपि पादयोगे सण्व्या्यां परिवन्त- नम् । इादश्ां नचजयोगे सति निशि खापोदिवोत्वानं भवति। 4 पुनरत्वादिकमणन्यतिथौ. .नचनपादयोगादेवं खति शअाभाका- ति माखचतुटयेनेति च इयञुपपदयते, -एवशेकादश्वामपि awe योने वचनान्तरबलेम ्रयनाधाचरणौयम्। यत्तु “दादश्ामेव तत् कुया दिति, तन््ायुरकच्याख्रयणेन, यदि इादशनो विषाय एकादशं esque: तथापि दादभौषन्िखमय एव शयनादिकमनुेवम् |
ॐ ध्र] प्रतिष्टाकाजनियंयप्रकरगम् | ` ` 7 श्ण
ययेकादष्तां नवयोगो यदि वा चयोदेष्वां स्व॑नाभाकाप्राप्तौ दा- द्ण्यां afuwe श्यनादिक सन्ध्याथाखच राजि-दिवसोभयात्मकलात् “fafa खापोदि वोत्थानमित्यपि नात्यन्तं faqen इति = ur मथुरमाधवकल्पेन HUTA एकादा वा नचजम्राप्तौ wwe तमलेनान्यतरानुष्टानं जयोदश्छां वापि कार्भिकाविरोधेनेव्युक्मिति, तदेतदय॒क्त, “निभि खापोदिवोत्वानमिति वाक्ये भवदुक्रा्थस्ौकारे व्थवडितसम्बन्धप्रसङ्गात् TATA TITS: तग्ासानामन्तरा- धिमासमिपाते तुखा-टिकयोर्विंकष्येन दिवोत्थापमविधायकवचनस्छ . बच्छमाणलात् | तदभिप्रायेणाख्य वचगसाजवेनो पपन्तेगे भवदुक्ाथै- स्लोकारे कारएमस्ि | तेन ओोकराणां मतमेव साधु । कार्निंक- meq ge एवा विकण्यामिप्रायेणोपपद्यते । aq क(न्िकस्या- धिमासत्वे wearin एव विष्णुप्रबोध cen तदपि fae वच्छयमाण्लादयक्रम् | वस्माद्यथोक्नमेव साधोयः। ` भविग्योक्सरे । |
aa भाद्रपदे मासि एकादश्धां wa दिने ।
कटदानं भवेदिष्णामेहापातकमाश्गम् ॥
acer’ शयानस्य विष्णोरङ्गपरिन्तिकरणम् | तया । ` | : कालिके श्एक्रपचस्य एकादश्तां warfea: | मन्त्रे चेव राजेश दे वसुत्यापयेद्धिजः ॥ वारादपुराणे।. `` ` + CIM इादशो देव प्रवोधार्थक् निमिता ।
९०8 चतुव गेचिन्तामयौ परिशेवखके arated (zea;
weer adetarat fend Sewrferar ॥ एवमणेषामपि देवानां Wewtafaftawe wewuawey च जरयनाद्यादरष्योधमिति | TEN FAQS । qe qu तु tau euey तिचिख था । we gaa तिष्ठ शयनावर्नाटिकमिवि ॥ केचिन्तिचिगकेम Afewqwata सवेषां श्रयनाटिकनाचरन्ि। . प्रतिषदारिपश्चरश्तिचयोधनदादौनां Sarat, es ति चिरमेक- रेवताका चथा प्रतिषदगनतेन्जर्च धनमद च । तचारहागविकशय- हवान्धाय्यः बत विंद्रतिनक्नाण्छपि meee अापौनोति माश्यत्या- कोना vqenia च शयनारिकमाचरण्णोयम् | भवति यिमेखनं ¢ axraiat श्रयनादावाषाडादरौ गोग्छवः, ब हि कटाचिश्वतुरंशा- मावाख्ां <igerairey खर्वति । एवमन्वधापि xEER | तस्मान्िथिवग्रेनेव तेषां श्यनारिकं faen तु बश्चवकेनापोति | पूर्वचुरुपवासः खात् gale जापगोधयोः | WITS चदा तौ तु तदहनिंयमं विदुः ॥ qigace राजिविशरेष इव gate weed दिवाखापख निषेधात् । एवमेव च राावु दयमाने तु AAT Weer: ष्याद परेधुधेमेमाचरेत् इति बोद्धम । RAITT | मदुत्थाने च war मत्पाशव॑परिवर्तने । अथ योटौकितः कञ्िदेष्णवो भकरित्यरः ॥
९० अर] परविकाकलनियंयधकरथन् |` . ५०५
wu वा चदि yen फलमूलमथापि वा । QUAY तस्य न खमामि कदाचन । चिपामि मरके घोरे दग: संजायते वमाः ॥ भेव चावद्भगवतो वासुदेवस्य श्यमा दिकालोऽबधारिवः(९) | अधिमासनिपाते तु ane इथिके च युष्यादिकमाचरण्ौयमिति। तदिधेः सङ्खेपादिकं विधोयते । आद च्यातिःपराश्ररः। अतौते -ख इये ais पञ्चपके दिनदये | दिवसस्याष्टमे भागे पतत्येकोऽधिमासकः ॥ दिवस्य इरत्वकंः वष्टिभाजसतौ ९) ततः | कारोत्येकमरच्छेदं तथेवेकञ्च TAT ॥ एवं ग्या चमसौ उन्तरायशानन्भरं कालं दचिशायनात् भाग्- वैशाखादौ गतिविगेषव्ेनाधिभाखं अमयतः । दचिष्णवमात् परः कोचित् । आह मरोचिः। अधिमासो waz यस्मिन् दविरावाढ्ो भवेत् तदा । अरमावास्वादयं इष्वा दिराषादुं Wawa ॥ अहानिः | मिथुमस्यो यदा भानुरमावाख्यादयं स्युेत् | facrarg: ख fawet विष्णः खपिति कर्कटे ॥
(१) पाठोऽयं न पूर्व्वापरसङ्कतः | (२) पाठोऽयं खादग्रंसम्मत खव सुतः परन्वयं ग समोचोगः, षट्टिभमागम्डताविन्येव पाठो यज्यते | 114
acd. aqaniteqnant ufiitewe कालनिर्खये [१७अ।
wwe टश्रम्यादौ मेषं गच्छेडिवाकरः । facrarg: स विज्ञेयो विष्णुः खपिति ames दशम्यादौ नवम्यामिति | तथा । माधवेषु मासेषु Way ries यदा । दिराषादृः ख विज्ञेयो fae: खपिति aad # विष्णुः अमावास्यामतिक्रम्य यदा सङ्कमते रविः 1 दिराषाढृः ख विश्ेथो विष्णः स्ञपिति aac ॥ पञ्चम्यां शष्णपचे ख मेषं गच्छेडिवाकरः | दिराषादुः स fast विष्णः खपिति ककंटे ॥ ward agar: | श्रधिमासो यदा दकिष्णथगात् a मेषादिजिके पतति तदा facets: प्रथमवरं एव सम्पद्यते, तरा दकिणायनानन्तरं विष्णः खपिति चदा ककंटादिजिकि sf मासः पतति तदा श्रागाभिव गेषककंटादित्ये wagered पौणेमासौः भवति wear वा श्राषादृलात् awa विष्डुः खपिति, दिविधस्यापि ख मासखपातस्च नामावाख्यादयादि wa तथा इ. सति यदा ककंटादिबिके श्रमावाश्यादयं भवति तदा श प्रतिपदि दितीयायां वा कन्यातुखासङ्का न्तिभवति, श्रागामिवौ मेषसक्का facta तथेव, प्रतिमासं सङ्कमणे च दिनद यदद्या पमा षड़ग्नौ तिभिथुनसङ्का न्तिभिवति तदा दिराषाढुं प्रक्ष्य कक
(१) माधवायेष्विति we |
`
२८७ र|] प्रतिाकाशनिदोयपकरयम्। ` ९.०७
sefa श्यनं न तु. परमाथतो feces: 1 तथाच अ्रणितङ्खश्र- erat मिथमादित्ये भोगे अतौतेऽपि गण्यमाने भास्करे मियनम- भाग एवादिल्यश्य गणिते श्राघाढेति ब तत्वतो afearararer- feanat facrargt गम्यते | तदाह Tq: | £ `. , Su war wee षडश्यैतिः सिते यदा} तदा देवविटा fers दिराषादृख्य कण्यमम् ५ लयाच ष्थोतिःग्रास्ते । इएक्कवतुयो मतिक्रम्य यदा agar रषिः | दिराषाढुं प्रकस्ष्येव ककंटादौ खपेद्धरिः ॥ प्रथमे ख fame वा wa मेषमिथाद्रविः। दिराषाद्क्रिया तावद्यावदिष्णप्रबोधनम् ॥ विष्णुः परककंटके खपेत् । षं शक्रोत्छवादि यथाकाखमेग्र काथय । तथा Tei । दिराषाढ़विकश्योऽथं वेक्ुष्डश्रयनं प्रति । wag” शतयश्नद्ठ सिंह एव विधौयते ॥ बौधायनस् | दिराषादृक्रिया तावद् ावदिष्णोः प्रबोधनम् | विश्द्धेतु शरो aval खग्येगत्येव खा क्रिया ॥ चदा तु प्रथमे ad दिराषाढ़े Hae इरिश्रयने तदा कन्यायां
(९) अश्र ध्वजस्तु WaT EY Es पाठो युक्तः तथाच WaT TY ्रतक्रतो- रिद््रस्य arg waa: fae विधोयते seq: | `
gcc चतुर्वगत्विन्तामयो fetes wtrefsata [७ qe:
परिवन्तेन अरकोद्यापनश्च, तायां eitea:, ya वाख्धरेवोन्धापनं। दाइ fafrey: 1 efeurmga भानौ quufe इरिशदा । कन्या-ठखिकयोरेव विवग्तेन~विबोधने # तचा | कक्॑टके हरो Ga शक्रष्यजक्रियाश्चिने । त॒णायां बोधयेदहेवों sfya तु onda ॥ इति । यदा तु प्रकर्प्ते दिराषाढृः, Ger च eure Ware अवणदथे खति | यथा कन्व्यमाईइ VAY: | fare तु ware यदि fee इरिः खपेत् । परच STII कन्याया विसजेयेत् ॥ अथ कन्या्धामेव श्रवणदयं भवति तदा भामाटिञजवशे शरक्रोत्यापने, अपरस्मिन् दुरगेोत्थापनं । तदाह । सिंहकन्येऽय पचे च Kare: पथसंयते | fae परे शक्रमहः कन्यायां सिंह-दु गेधोः८९ ॥ Warsea पजा कल्पोऽयमपरः सतः । दिराषादृश्य विष्द्धिः खवमाश्चिख तावता a कुत इत्यपेशायामाद | शक्रष्यजोत्थापनश्च विष्डोख परिवन्तभम् | माषदयेन निर्दिष्टं श्यनादि भ कोविदैः ॥
7 1 र A YT POA EI
(९) वचनमिदं यादं सम्मतमेव afd परन्तु ग सम्यक |
१० Ge |] प्रतिाकाजनिकेयप्रकरशम् | १०९
दुगांयाञ्च जिभिर्मासेरधोमासं विभेव तेत् । अधिमाखनिपाते तु क्मादिष्धादिकान् इरोन् । ` कम्या-तुखा-हचिकेषु रूपश्चोत्थापयेरप्रवम् ॥ अरधिमासनिषात इत्धस्यायमपरोऽ्ंः यदा ककंटादिषु पौष arated भवति ^ श्रभिमासनिपाते तु क्रमादिशादिकान् इरोम्” । xf’) । | नया fe} आषादृदथसंयक्नं पौंमासदयं यदा । दिराषाढः बं विश्चेयो विष्णुः खपिति ane ॥ इति, तयाचोक्क । | वैशाखादिदुष्वान्ते तु थदि पूर्णादयं मवेत् | दिराषादुः स fate: शयमावक्ंमादिषु ॥ वेग्राखादौल्युपलख्णं फाल्तानद्यस्यापि awe जिनचजतया सम्भवात् ay फार्नादावध्माखपते ane इरि शयने सति मासचतुष्टयेनोत्यानं भवति ककंटादिशतुष्टये त्वधिमासपाता- fren एवाषाढ़ादा इरि श्रये इत्ते आवण्छादौमामन्यष tare शिक एव कार्भिकमासो वर्तते तेन पञ्चभिरपि मारेख्भेवोत्थानं “श्रभाकासितपचेजित्थच्य धडषक्मतत्वेना शिकतात् “TPA मास- संतु ष्टयेनेत्यस् प्रायिकाभिप्रायिकानुवादलात् एक एवासौ माषः | दाह वादरायण्टः | | एकमासख्िते aa यदि स्यादधिमासकः | (९) इत्ययं पाठः पुवं परसङ्तिरादित्याव् म समोचोनः |
Eve चतु्वैगं चिग्तामखौ परिेषखब्डे कालनिर्यंवे [१९ ख०।
एक एव fe मासोखो ९ वहिभिदिवसेमेतः 8 इति । एवं दिराषाद्फखे प्राप्ते दिराषाढ उच्यते गतु खरूपतो
दिराषाढृः एवं परिवन्तम-दुर्गक्छवयोरपि बोद्धव्यं । तद्यथा ar
qawizad भाद्रपदौदयं भवति तदा देवश्रयनाग्प्ासजयेख कन्धायां शरक्रोत्थापनम् परतः THY मासेन दुर्गोत्थापनं माखडयेग विष्डोः। यदा त्राश्चिनौदयं भवति तदा सिंह एव watered परिवत्तैते तसमाश्मासदयेन दुर्गायास््येए च way स विष्णो रत्थापमं, यदा वु कान्तिकौदयं भवतिः तदापि दिराषाटठेने दिरावाढ़कल्पम wae इरिग्रयनं .शरक्रोक्छवादि ठु यथाकाखमिन्ुक्त । fate अधिं मासनिपावेऽपि तुखायामेव शष्णोत्थापमममिडितं | fame सर्ता शौ खापयेमूमधङ्धदमम् | AMUN महाराज पुनर्त्यापयेत् तु तम् ॥ अधिमास प्रपतिते एष एव विधिक्रमः | ` भान्यया खापयेक्छष्णं नान्ययोत्थापयेन्तथा ॥ इत्यश्चमतिविस्रेण | ब्रह्माण्डपुराणे | arama सिते परे मासे Meas तथा । श्रक्रसुत्था पयेद्राजा विश्व-अवण्-वावे ॥ “विश्वं उत्तराषाढा, ‘are’ चनिष्ठा, अवणनगचबस्याद्यपादे इादश्छा योगः सुप्रश्रस्ततमः | तदुक्रं । (x) द्विमासोऽसापिति ख |
१७ ० |] प्रतिष्छाकालनियेयप्रंकरणम् | ELL
बैष्णवादिगते TR शक्रसुत्वापयेशप । भरण्यामन्तपादे च fafa at विषजेयेत् ॥ अवणस्याद्यपादे चख भरष्छां समसप्तके | WK waded यया राला म प्ति ॥ सौर-भौमाधिपे वारे इतके स्तकेऽपि वा । मिकन्पादिकोत्पाते शक्रं नेव प्रशंखयेत् ॥ निमिन्तविशेषोपनिपाते तु भरश्यकपादामारग्येत्यनुसन्धेयम् | श्राह दृद्धवशचिष्ठः। wy भागो थदा खपिति केश्वः | श्रशिपुजग्य्े भानो भ योत्थाप्यः पुरन्दरः ॥ eee ककंटकः, श्रि पुचग्टद कन्येति । अथवा | faxrare च कन्यायां शक्रं गोत्थापये्दि राज्ञो cree विनश्येत प्रजा चेव निपद्यते ॥ काले तु स्थापिते wa चिरं Safa पार्थिवः | प्रजामान्तृषवादेवं wageaat शितिः ॥ इति । गेषं दिराषाढ़ विबेकद शितमनुखन्धेयमिति | SATU | प्रौष्टपरेन चाष्टम्यां carat wheres | आश्िने वाथ Warat श्रावणे वा समुछयेत् ॥ मगेः । | fay गते दिनकरे सितचारूपचे
EUR चतुववंगं चिष्तामण् परिपरिषखब्डे arefraz [१७ qe;
इर्यया्पादमुपगच्छति वे we | उन्तिष्ठते पिकिच्मग्दिरटन्दबन्भो याम्यां ततो fafa निषोदति वञ्जपाशिः५ इति। अच च इरिग्रष्टेन इरिदे वद्यं ्रक्णनचचसु प्छभ्यते 4 भवि्योक्तरे | राच्नाम्येनापि कन्तष्यो वं वपं महोक्वः । CRAM Hea यरि | ततस्त दादे वषं RU AAT पुमः # देवौपुराणे। रसम्बेरथयाजाथाः कथञ्िदरकरणखे aewe श्रक्रध्वणः कक्व्य इत्यमभिधायोक्रम् । CRIA Wagga म wat यदि । ततो Wena वधं कर्तव्यो नान्तरा पुनः ॥ श्रक्रोक्छवो wwe तु कायैः सिंहगते रदौ । इादश्शां WaT तु मलजे विष्डुदेवते ॥ तत्पातख At aways तु | श्रचेचित्वा भगवतो ततः सद्यो विखजेयेत् ४ भागवते | कन्यायां eure तु पूजयित्वा खपेदिवा । नवम्यां atwagal गोतवादिनिस्मेः ॥ Tard Waly देवोकेश्विमोचनम् | प्रातरेव तु पञ्चम्यां खा पयेन्त॒ श्रभेजलेः ॥ सप्तम्यामम्निकापूजा Beat शमुपोषणम् |
१.७ च्च °|] प्रतिष्छादिकालनिदेयप्रकरशम् | EXR
अताय saa नव्यां विधिवदशिः ॥ VATS रग्म्यान्ु कौड़ाकौतुकमङ्गलेः । गो राजनं दशम्याश्च बखटद्धिकर महत् ॥ वाराहे | आद्रायां बोधयेहेवों मूलेन प्रतिपूजयत् । SULT शता Hawa विजयेत् | मूखेन सकलां विख्वशाखा माइत्य पूजयेत् ॥ अग्धपादो निश्ाभागे अवशस्य दा भवेत् | तदा टेव्याः समुत्थानं नवम्यां दिनभागतः | दशरम्वां बलटद्यथं कयान्नौराजनं नप ॥ खात्धादित्यदतौयादौ सप्नाहश्चाश्िने सति । wat रुला द ्म्याग्तु शषा नौराजये्दा ॥ गो राजनसंज्चितां wf gatfzeyd: | आह Qe: । आद्रायां बोधयेहेवों मूखेन प्रतिपूजयेत् | तदा Var: समुत्थानं गवम्यां न qafear ॥ surat दिवाभागे वणस यदा भवेत् | तदा wee देव्या दशम्यां erates: ॥ war तु मूलादौ नवम्यामाश्िने सिते । चण्डिकामुपारेख पूजयेद्राद्द्धये ॥ पूर्वाषाढे तु कन्वायामुत्थानं नवयोषितः । कुवेता Wat रां प्रजा च विकला भवेत् ॥ इति।
115
९९8 अतुन्पैमचिन्तामवौ परिपेषखन्छे आालनिदेये [९० ख. ।
ब्रह्माण्डपुराणे | तुलायां तिखतेलेन साखंसन्ध्याखमागमे | MATING बो दद्यान्मासमेकं निरन्तरम् | सथ्नैकाय ओपतये स भरिया न विमुच्यते ॥ दामोदराय नभसि तुलायां शोखया स । wera प्रयच्छामि ममोऽनन्ताय BS &
दति दरौपदानमन्लः । अमावास्यां तुलादित्ये खच्छो निंदां विखुञ्चति । geufaaeq सा प्रदो पोश्वलनाय वे ॥ कुसुम्भकुसुमेगे भेदौ पेगरोखनाफलेः । वसुवेधनववधच^) vaq कुश्रलथा भिरा ॥ पूजयेच्च सदा शश्चो मखच्छो मलनाथिनोम् । चये पञ्चपताकानां ष्यजमेक WY न्यरेत् #
वारारे । अरमावाखां तुलारदित्ये wantfiat विसुशचति । तसम् we तदा विष्स्ठ्ञायामय दद्धि ॥
aaa: दोखाशिकेति aa ata भरखिद्धिः | कौुदौ Whey algal Wee तथा । वासन्तिरिति विश्चेवा tre afearse ॥ atfut पौर्णमास्ाच्च faut: कोडमं रतम् | कौमुदौ सा समाख्याता Areal लोकविग्तये ॥
(x) पाठोऽयं खादर्ण्ानुरूप wa मुजितः परन्तु न खमोचोनः। बन्धुबन्धृनबन्धखेति पाठो युच्यते ।
१७ Goi] प्रतिष्धादिकाशमियंयप्रकरणम् | ९९४
कार्तिके सितपच्ादौ frat तु कुसुमांश्कैः | यच्चा यशराजिः स्यात् कार्थ्णा शेष्टेसुखाय खा a माघश्ङ्धचतुब्थान्त॒ Wars च जियः । पञ्चम्यां शन्दथुसुमेः पूणा शषा कौप्ठमौो सता ॥ फाख्गने पौषणेमास्यान्तु ver वासविखासकः । जेया खा फाल्गनो Vs कार्या engage ॥ चेषाष्टम्बाश्नोकेस्छु जयोदश्सां सरागम् | we काय्यमश्नोकाये' Har arate खा ॥ we श्योतिःश्रास्ते | wararat तुखादित्ये watfaat विमुञ्चति । तसन् शङ्खे यरा विष्डुष्ठलाधामधिगच्डति । उन्ति्ठत्यग्रतो विष्णुः पञ्चात् रष्णवतुदं गम् ॥ अथ भविव्यत्पुराणे । खानं रावं तगुणं कार्तिके या तिविभेवेत् । अतिपदन्रह्मणञ्चापि wees: सदौपकेः । वासोभिर्तेखायेगष्डेकरब्रह्मशः परम् ॥ एुष्येगेन्धनेबेवस्लेरातमानं प्ूजयेहधः । wat प्रतिपडायाञ्च श गच्छेद् ्रह्मएः पदम् ॥ दति ओमहाराजाधिराज-अओमरहादेवोथषमस्तकरणधौश्र- खकञविद्या विश्ारद-ौेमा द्विविर दिते चलतुवेगेचिन्तामण्णौ परि- wees काञ्चनिणये विष्णुश्रयनारिकालनिणेयो नाम स्दशो- ऽध्यायः |
ESET,
f exe J
अथयाष्टादशोऽष्यायः।
अथ विष्णुनामकौत्तेने कालविशेषः | विष्णुधमेोन्सरे वख उवाच | कस्मिन् काले तु देवस किं कि माम प्रकौत्तेयेत् । ura and न्धि त्वे हि स्वेविदुच्थसे ॥ माकष्डय उवाच | पुरषं वामदेवश्च व्यासं weds प्रभुम् । प्र्खमनिरद्श्च कमादेषु प्रकौन्तयेत् | बलभद्रं तथा wa कौ येत fers ॥ माधवं TEMAS तथा वे भो गग्नायिनम् | पद्मनाभं इषौकेश्रं तथा देवं जिविक्रमम् ॥ करमेण TAME वसन्तादिषु कौ येत् | विष्णुश्च मधदन्तारं तथा देवं चिविकमम् ॥ ` वामनं TSA WHAT तथेव च । दामोदरं पद्मनाभं केशवश्च बदत्तमम् ॥ नारायणं माधवश्च गोविन्दश्च तथा क्रमात् | चेचादिषु च मासेषु देवदेवमरुस्रेत् । प्रुश्रमनिरद्धश्च Wet: एक्त-रष्णयोः ॥ wa: aa: faa: स्थाएश्वतादिरनिंधिरव्ययः | आदित्यादिषु वारेषु कमादेवमनुख्मरेत् ॥
VS wei] विष्युनामकोेतगकासः | ९१७
विश्वं विष्णुवेषह्वारो श्तभव्यमवत्रुः | भल्ड तशद्गावो शतात्मा तभावनः ॥ ` अव्यक्रः gece विश्वकर्मां इएचिश्रवाः | सम्भवो भावनोभन्तां प्रभवः प्रभुरोश्वरः ॥ श्रप्रमेयो इषोकेशः पद्मनाभोऽमरप्रभुः | SANG: शाञ्चतो धाता शष्णद्ेतामनुखरन् । ` देवदेवस्य नामानि कथितानि च यादव ॥ agra slats विष्ण कपिलं stati प्रथम् । दामोदरं WHA गोविन्दं HUTT ॥ ऋधरङ्गदिनं देवं aig oft तथा । चकरिणश्च महाराज प्रथमादिषु संस्मरेत् | सव॑दा सवदेवानां Sagas यादव ॥
भामानि सर्वाणि saree
काश सवं: पुर्षप्रवौर |
AGUS VANITY नाम
MY यथेष्टं वरदस्य राजन् ॥
aq उवाच | कार्यार कथं कस्मिम् किं नाम aftatia । wa any fafa लं हि सवेविदुश्थसे ॥ माकंष्डय उवाच । `
चक्रिणं इशिनगश्चेव wife खड्गिनं तथा । मोकाय प्रवसन् राजम् दिच प्राच्यादिषु सरत् ॥
ets
aqaiteatrat परिरेषखष्डे कालनिखंये
अच्यतश्चाधिकष्ेव सवै hat एधम् । संस्मरेत् पुरषं भक्षा व्यवहारेषु सवेरा ॥ कृषं वाराहं मसं षा लखप्रतरधे रेत् । आाजिष्णमप्निजनने अपेशाम ante: # संगा माभिसुखो गच्छन् सखारोत्षपराजितम् । केशवं पुष्डरोकाशं पुष्कराशं तथा जपेत् ॥ avaturg सर्वासु watt तथेव च । अथ्युतश्चाग्डतदचेव जपेरौ वधकमेखि ॥ गर्डष्वजागुशमरण्णदापदोसुच्यते भरः | वरद् ट शिरोरोगविषवौये प्र्राम्बति ॥ UVAGINVE Saqrurzaty च । दस्छवैर निरोधेषु श्थाप्रसिंहादिसदटे । अन्धकारे तथा तौत्रे भर सिंहेति कौोर्तंयेत् ॥ नारायणं शाङ्गंधरं आधर गजमोकचणम् । वामनं खड्गिगशचेव FANT तु SAT ॥ afuzre agra संस्मरव्नलशायिनम् | बलभद्रन्तु युद्धार्थो BATA इलायधम् | छश्षरणे वणिष्थार्यौ ओ शमश्यदये भृप ॥ जगतो aye विष्णु माङ्गच्येषु च कोशेयेत् । अ्निघातिग्वेषेष विद्योकेषु तया अपेत्५) ॥
उत्तिष्ठन् कौन्तयेदिष्णु WATT माधवं भरः |
क |
(x) fratate वथा अपेटिति Ge |
[yeas
Ve Fe] विष्छनामकोत्तेनकालः | ELE
भोजने चेव गो विन्दं ay मधस्चटमम् ॥ मारावणं सवकालं चतप्ररूखखिता दिषु | खाने Zarea होमे प्रणिपाते प्रद्िण्े ॥ कोन्तयेदासुरेवश्च अलुक्ेष्बपि यादवम् | काव्यारम्भे तया राजम् यथेष्ट माम कौ नयेत् ॥ खर्वाणि नामानि हि we राजम् watufegt तु भवन्ति ga: । TRUE BY देवमाम सर्वेषु WAG जपेत भला ॥ दति विष्णुनामकौन्तेने कालविगरेषः |
अथ FARA कालाः | ते ख गोशा arefanrafa दिप्रकाराः। तदेवं विचारणे मुख्थकालासव्धने गौ णकालग्रदणं sei ग वेति, aq को ge: कोवा गौशः। यो विहितः स ger) यचा ठद्धिभाङ्ादौ प्रातरारिः | warfafer: तत्पमोपवन्तो तेब्वेवाङ्गभावं Paar: ayarfa: wate: । तदाह जिकाण्डमष्डनः | WAUSAU गौणः कालः सर्वस कर्मेशः | यद्धामामिकियासुख्यकाखस्याप्यन्राखवत् | गोरकालत्मिष्छन्ति केचित् wre ॥ दूति । Were: पूरवाशल्तरयोः पूवंस्म कमटो यः खकालस्तस्मादुपरितनः छपरितमकमेकालाञ्च पूवेभावो पूवापरयोरन्तराशकाश इति यावत् wafer क्मेणि गौणः । यदा यथोह्ाकरालवदागामिक्िया-
Re चतु्व्गचिन्तामणौ परिण्ेषखब्डे arate [१८
सुख्यकालस्यापि yafaa कमणि गौ शकालतां मन्यन्त इति । कवं पुमरन्तर कमेकाणस्य पवेकर्मानुष्ठामाय यणमाश्ङ्खयु ते यतः खका- लात् प्रयुतं पूवे कम तावदिनष्टमरायं उन्नरञ्च खकाखा दप्रच्युतलाद्- विनष्टशूपं तज यथ्ुन्तरकमेकाले पूव ae क्रियते तदा विगष्टसमा- धानाय श्रविगष्टविनागनं प्रसच्धते । yates जौ वन्धरकमिव RAT WT AA | उत्तरे BATS इयोरवकाे खलतौ दुच्यते 4 aaceata तसिन्िति। ननु मुख्यकाखसमोपवन्तिनः काखस्तामि- धयाविनाग्डतप्रटन्तिखन्यलाश्षाक्चणिकल्मेवो चितं, सत्यमेवं, तथापि ATM TAA तातपमादेवा दि गृणोपनोतया खो किक्वा प्रातरा- दि श्ब्दप्रटृस्या तस्य गौणएलमप्यस्टेवेति गौणतवो क्रिमे विङध्यते। ननु तद नुपदेशात्कथं ग्राह्मलमाशद्खते, प्रतिजिधिन्यायेनेति aa: | waa तहि यथाकयञ्धित्छाङ्श्साकध्याह्ादावपि कदाचित् प्रातरादि- श्यानि प्रसच्येरम्, किमजागिष्टं क्रियते एवं fe कदाबिदत्यन- सादृश्छवतः प्रचुरगौणप्रयोगसङ्गिनः सङ्गवादेरलखाभात्, तदेवम् ama कञ्चित् yale देविकं आद्धभित्यादिकाखसंयक्षेषु वाक्येषु कालं प्रति कमणो गुणभावेन विधानं मला प्रधानश्छ तविडितका- खातिक्रमेए AMATI कालान्रानुष्टानं न कार्यमिति पूरवंपच्मभिपरेव्य सिद्धा न्तितवाम्, काले fe कमे चोद्यते न कर्महि कालः WA: HHUA प्राधान्यं कालमगृद्य कमेणो विधानात् | ततः कमे प्रति गुण्ड्धतविडहितकाखातिकमे प्रधागग्धतकर्मालयहाथै गौ- एका लेऽप्यनुष्ठानं काय्य । ATTA कमेषणोऽपि त्यागस्यान्याग्यलात्। म छोकव्यश्चनं विना शेषभोजममेव त्यव्यते। तदथक्म् । म तावत्क
»
१० Go] विष्नामकोततनकालः | ९९९
गोभानेनाज owt घटते कमेः फलसम्बन्धात् । कलवत्सज्जिधा-
वफलम्त दङ्गमिति न्यायेन कालबस्येवाङ्गलात् । म च Raw: काला- चतथा wear फषश्चतिरथेवाद इति वाच्यम् । कास्य फएल- वत्कर्माधैलावगमात्, मापि कालगणोभावोक्ः fagrt घटते, अधिद्द्ेत्वाभासो पन्याखात्, म इन काशानुवादेन कमं विधौयते, कालबस्यान्यतः प्राति विरात् । भनु काशस्य वाक्यान्तरेण प्राष्यभागे- पमावाख्यादिरूपेण शोकव्यवहारादेव श्चातस्यासुवादो भविष्यति | मेवम् | शोकसिद्धकाणसरूपानुवादेन कमे विधावस्य खयमफणवेन weeny च॒ विधेरामयेक्यप्रसङ्गात् । किं चास्मिन् कर्मण्ुपदेश्वस्य काशस्य म् कर्मान्तर सम्बन्धो wet तस्येतत्कर्मानु- छानेऽनन्तरमेवाऽरुषटितलात् | wad तदि यजेत सखमेकाम इत्य- चापि शछोकादेवावगतं खगेकामिभमनू्च यागविधेरवधारणात् कथं a faerie, उच्यते, यद्यपि खगेकाम्योरे धतया asa: प्रतोयते तथापि भावनायाः प्रथमं Wee Gere च॒ सिद्धरूपतया तदनदंलात्छनेकामपदेन कामना विषयग्डतः खम एव साध्येन wad wary पूरवंसिद्ध arya, थया लोदितो- wie तिजः प्रचरन्तोत्यादौ विगरेयारग्टविजां प्राप्तलादप्रात्त- विगरेषणमाजपरत्वं are एवमिहापि । तदुक्तं मष्डनमिभरः | अपेखितलात् भाग्यस्य कामशष्दा fe तत्पराः | विगनेषशप्रधानत् दष्डोत्धादिषु दशितमिति ॥
अतः कालानुवादेन तज क्मविधिरित्ययक्म्। तदेवं यथोक्तौ परव्तरपकावयुक्तौ कौ च तरं तौ gat) Swart । तज तावत्पव- we: नित्थं नेमिन्तिकं श्रावश्छकलेन प्रापने तादृम्िधसरूपनिवां हाथ थथा ग््कयादिल्युपवन्भे विदहितासम्य्नौ तल्सदृग्प्रतिनिधिग्रहकं
116
ERR चतुव्वेगेचिन्तामण्णै परिथेषखब्डे कालनियये [१२७ ० |
कन्तब्यमितिखिते खकालासन्यन्तौ गौणकाखयरणं काव्यम् । तदाह नजिकाण्डमण्डमः | SAAS VI कमे कन्तु म wT | गौ एकालेऽपि ane गौणोऽणनेदृश्ोभवेदिति ४ ‘ten’ सुख्यकालसदृशरः, श्ननेनास्य प्रतिनिभिलेन योग्यता efaat । सततिथावपि mead ciate | थयाकथयञ्ित् कन्तेयं fra aa विजानता । न प्राप्तस्य विश्ोपोऽस्ति Wane विग्रेषत दति ॥ तया । ` featfen fa कर्माणि प्रमादादङ्तानि वे) चामिन्याः Wet यावन्तावत् safe कारयेत् | सन्धौ राजा न कर्तव्यं Wg खल् freee: इत्यादि । सन्ध्यादिकालविगेष निषेधश्च गौ एतेन तत्काखयदणएप्राप्नो सत्या- मेवावकश्प्यते । -नित्यनेमिन्तिकेषु च यथा शक्रुयात् तथा कुर्या दिव्युपबन्धसामर््याज्निव्यवदतसततोऽन्यान्ययङ्गान्यनित्यानि भवन्ति । तथाच Galata: । प्रधानसचिवान्यङ्कानि भवन्ति न भवन्ति चेति | मनु यदि मुख्यकालातिक्रमे गोणकालयदणं म ॒विरद्धम् तरह द गशेपूषेमाखपावेणमराद्धारौनाममावास्यादि विदितकालाभावे पश्च wifey कन्तग्यलं प्रसज्येत । का नामेषा प्रसक्रिरभिमतमेव fe गौणएकालस््नौ कारवा दिनस्तदा तदनुष्ानम् । एतच्च गौ णकालयदफ म काम्येषु । तच fe सर्वाङ्गोपसंहार श्रक्रस्येवाधिकारप्रतिपादनात् | गौणकासग्रणे तु कर्मानुष्ठाने कञिदिरग्रेषस्तिकाण्डमण्डनोक्रप्रख- क्गद्च्यते |
>
Voge |] विष्यागामकौ्तगकाकः | ERR
गौरे्ेतेषु कालेषु कमे चोदितमाचरेत् | प्रायचिन्तप्रकरणप्रोकां मिष्कृतिमाचरेत् ॥ कालानतरोदितं कमे UAT पूव कषशचरेषु गौ णकालेग्वाचरेत् । पश्चान्तरमपि तेनेवोक्त । प्रायसिन्तमहृल्रा वा गौणएकाले समाचरेत् | अभारलेत्यज पूवकाशताप्रतौतिरविवक्धिता । तदेवं wear गरे प्रा्नेऽभिधौयते way सप्तम्यमनिदिष्टस्य कास्य सुपादेयत्व छरश्येकस्रभावस्य निमित्तलेनाभिधानाद धिकारि विगेषणएले विडित- काशमन्मरेणाधिकाराभावात् कालान्तरे शतमरतमेव स्यादिति गौ णकालग्रणं भ काय्यं विदहितकालाभावेऽधिकाराभावः घाक्प- नोयाधिकरणे प्रापणाख भिमिन्तस्येत्यज a प्रतिपादितः | अत एव लौगाक्िः | गण्ठिताज॒श्ायते are: काले तिष्ठन्ति देवताः। ` वरन्त्वेकाङतिः काले नाकाले शच्कोटिशः ॥ ay चिकाण्डमण्डणेन गौणएकालयरणमुक्तं तत् पूवेप्न्यायस्येव सिद्धान्ततामभिमन्यमानेनेक्रमिल्युपेचणोयं | यत्त॒ यथाकयञ्चिदि- ल्यादिख्मरणं न तज गौ णकालगरणं प्रतिपाद्यते किन्वग्रहणमेव | यतस्तश्यायम्यीऽवगम्यते खकालप्राप्नश्य कमंणोसुख्धद्रवयाद्यषन्पम्ति- वश्रादिलोपोऽननुष्ठानं न॒ काय्येम्, किन्त खकाल एव॒ चथा- कयञ्धिकस्यद्रव्यसदृ गोपादानेन किञ्चिदिकलमपि कन्तेयमिति । यदपि “दिवोदितानि कर्माणेत्यादिवचनं न तेन सर्वेव्वपि कर्मसु स्वेषां च गौ एकालानां गौ एकालयुका गदणसुच्यते किन्त केषु- चिदेव कमसु किञ्चिदेव कालान्तरमनुकश्यलेन सुख्थकालवद्याया- दपाप्रमेव विधोयते । wat नेतद्वनबलेन संवत्परत्त्-मास-तिथ्या-
९२8 'चतुव्व॑गं चिन्तामशो परिेषखब्डे काखनिर्ये [ro qe;
fearafanafatenta कर्माणि anenrerfana काशान्तरेऽपि कन्तुः Vee | UH सन्ध्या-राश्योः श्राद्धनिषेधः सोऽपि रागतः प्रा- HS भच्चणादेरिव न्यायाभासोत्पादितमोशप्राप्तस्योापपद्यते। शथवा।
“cai ब्राह्ुणसम्पन्तिः are मरतिङ्चिस्तथा |
अकाले यदिवा काले arenes सदा ae: ॥ mata हि ate” । इत्यादि भिरपराादियतिरिककाखप्ाप्तख sarge सन्ध्यादिकालेव्वयं प्रतिषेधः । यन्त॒ सुख्यकाखा तिक्रमे मित्य-जेमिन्तिकानां गौएकालेऽनष्टानं दृश्यते तत् कचित् गिष्ट- गर्हापरिहार-मनःपरितोषाथरथे, कचिचानुकण्पत्वेन कशान्तरविधि- रिद्यनवद्यम् | उपदिष्टकालातिक्रमे चाधिकाराभावादेव gee शोभागूसुखयकाशातिक्रमो म Ae, एतदेव च सन्दे इपूवेकसुपन्यख जिकाण्डमण्डनेन निणौतम् |
मुखधकाले fe gee wu गेव wad |
तत्काश-द्रव्ययोः कश्य Fat गौणतापि वा ॥
सुख्यकाखमुपाजित्य गौणं मुख्यश्च घाधनम् |
न मुख्थद्रव्यलोभेन गोणकालप्रतौखकाम् ॥
तदेवसेतसिषद्ध वचनमन्तरेण Te MTG न कासे खति तु
वचने MUS, तस्मात् परस्यापि गहणं Arafat |
` इति ओौमद्राजाधिराज-ओौमहादेवौयसमस्तकरणधौश्वर सक- छविद्याविश्ारदश्रोडेमाद्धिविरचिते चतूर्वगं चिन्तामणौ परिगरेषखण्डे कालनिणेयः समाप्तः |
ग्िवमस्वु ।
Digitized by Google
7 + 1
|